Τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Χαραλάμπους

KATΩ ΤΑ ΕΙΔΩΛΑ!

«Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ» (Ψαλμ. 67,36)

  ΕΟΡΤΑΖΕΙ, ἀγαπητοί μου, ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ μεγάλους ἁγίους, ὁ ἅγιος Χαράλαμπος.
Οἱ Χριστιανοὶ τρέχουν στὶς ἐκκλησιές, ἀνάβουν κερὶ στὴν εἰκόνα του, προσκυνοῦν τὴν ἁγία κάρα του στὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Στεφάνου Μετεώρων, μὲ κάθε τρόπο ἐκδηλώνουν τὴν εὐλάβειά τους. Ἀλλὰ παραπάνω ἀπ᾿ αὐτὰ ὁ ἅγιος Χαράλαμπος ζητεῖ κάτι ἄλλο. Θέλει νὰ μιμηθοῦμε τὸ παράδειγμά του. ―Μὰ τί, μποροῦμε ἐμεῖς νὰ κάνουμε τὰ θαύματά του; Ὄχι ἀσφαλῶς. Μποροῦμε ὅμως ν᾿ ἀντιγράψουμε στὴ ζωή μας τὶς ἀρετές του. Ἀλλὰ γιὰ νὰ γίνῃ αὐτό, πρέπει νὰ μάθουμε πῶς ἔζησε.

* * *

Ὁ ἅγιος Χαράλαμπος γεννήθηκε τέλη τοῦ Α΄ αἰῶνος καὶ μαρτύρησε τὸ 198 μ.Χ.. Ποῦ γεννήθηκε; Στὴ χώρα τῶν ἁγίων καὶ μαρτύρων, στὴ Μικρὰ Ἀσία. Γι᾿ αὐτὸ οἱ πρόσφυγες τὸν τιμοῦν ἰδιαιτέρως. Γεννήθηκε στὴ Μαγνησία, ἐπὶ τοῦ Μαιάνδρου ποταμοῦ. Οἱ γονεῖς του ἦταν φτωχοὶ μὰ πιστοὶ στὸ Θεό. Γράμματα δὲν ἔμαθε πολλά. Ἀλλὰ τί νὰ τὰ κάνῃς τὰ γράμματα; Δὲ᾿ βγῆκε ἀπὸ σχολὲς καὶ πανεπιστήμια, ἀλλὰ εἶχε πίστι βουνὸ ποὺ ἔκανε θαύματα. Γι᾿ αὐτὸ οἱ χωριανοί του τὸν ξεχώρισαν καὶ τὸν ἔκαναν ἱερέα τοῦ Ὑψίστου.
Λειτουργοῦσε ὁ ἅγιος Χαράλαμπος, μὰ ὄχι ὅπως οἱ σημερινοὶ παπᾶδες, δεσποτάδες καὶ πατριαρχάδες. Ὅταν ἔμπαινε στὴν ἐκκλησία κ᾿ ἔβαζε τὸ πετραχήλι μπρὸς στὴν ἁγία τράπεζα, τὰ μάτια του βούρκωναν. Γονάτιζε καὶ μοσχοβολοῦσε ἡ ἐκκλησιά. Λειτουργοῦσε σὲ σπήλαια, μακριὰ ἀπὸ τὰ μάτια τῶν ἀπίστων.
Ἀλλὰ τὸ ἔτος 198 κηρύχθηκε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβῆρο (193-211 μ.Χ.) διωγμὸς σκληρός. Ἡ διαταγὴ ἦταν· Θάνατος στοὺς Χριστιανούς! Καὶ ὁ πρῶτος ποὺ συνελήφθη στὴν περιοχὴ ἐκείνη ἦταν ὁ ἅγιος Χαράλαμπος. Τοῦ ἔβγαλαν τὰ ἄμφια καὶ τὸν ὡδήγησαν μπροστὰ στὸν ἡγεμόνα τῆς Μαγνησίας, τὸ Λουκιανό. Τοῦ ἔδειξαν τὰ ἀγάλματα τῶν εἰδώλων καὶ τοῦ εἶπαν· ―Προσκύνησε, εἰ δ᾿ ἄλλως θὰ σὲ βασανίσουμε. Ἐκεῖνος ἀπήντησε· ―Εδωλα δὲ᾿ λατρεύω· ἕνας εἶνε ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Διατάζει τότε ὁ ἔπαρχος νὰ τὸν δέσουν σὲ μιὰ κολώνα, νὰ τὸν χτυπήσουν μὲ βούνευρα, καὶ μετά ―ἕνα μαρτύριο ποὺ σπανίως συναντοῦμε στὰ συναξάρια― νὰ τὸν γδάρουν ζωντανὸ ἀπ᾿ τὸ κεφάλι ὣς τὰ νύχια! Κ᾿ ἐπειδὴ ὁ Λουκιανὸς ἔβλεπε τὸν ἅγιο νὰ ὑπομένῃ μὲ καρτερία, ἐπιχείρησε ὁ διος μὲ τὰ χέρια του νὰ ξεσχίσῃ τὶς σάρκες του. Ὅμως, μόλις τὸ μαχαίρι ἄγγιξε στὸ σῶμα ―ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, ἐμεῖς πιστεύουμε―, τὰ χέρια τοῦ τυράννου κόπηκαν ἀπὸ τοὺς ἀγκῶνες κ᾿ ἔμειναν κρεμασμένα πάνω στὸ σῶμα τοῦ ἁγίου! Ὁ τύραννος ἔπεσε κάτω ἀπὸ τὸν πόνο καὶ παρακαλοῦσε τὸν ἅγιο νὰ τὸν κάνῃ καλά. Ὁ ἅγιος Χαράλαμπος προσευχήθηκε γιὰ τὸ δήμιό του· κι ὅπως τὴ Μεγάλη Πέμπτη ὁ Χριστὸς πῆρε τὸ αὐτὶ ποὺ ἔκοψε ὁ Πέτρος καὶ τὸ κόλλησε στὴ θέσι του, ἔτσι πάλι ὁ Χριστὸς διὰ τοῦ ἁγίου Χαραλάμπου πῆρε τὰ κομμένα χέρια τοῦ τυράννου καὶ τὰ κόλλησε πάλι στὴ θέσι τους. Τὸ θαῦμα ἦταν μεγάλο. Πίστεψαν πολλοί. Πίστεψαν καὶ δύο δήμιοι ποὺ βασάνιζαν τὸν ἅγιο Χαράλαμπο, ὁ Πορφύριος καὶ ὁ Βάπτος, καθὼς καὶ τρεῖς γυναῖκες ποὺ βρέθηκαν ἐκεῖ. Καὶ οἱ πέντε ὡμολόγησαν τὸ Χριστό, ἀποκεφαλίσθηκαν καὶ ἑορτάζουν σήμερα μαζί του.
Κατόπιν ὁ τύραννος ἄφησε τὸν ἅγιο Χαράλαμπο κ᾿ ἐξακολούθησε τὴν πνευματική του ἐργασία. Μετὰ ἀπὸ χρόνια βρέθηκε στὴν Ἀντιόχεια ὁ αὐτοκράτορας τῆς Ῥώμης, ὁ Σεβῆρος (πρόκειται γιὰ τὴν Ἀντιόχεια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἐπίσης ἐπὶ τοῦ Μαιάνδρου ποταμοῦ). Παρουσιάστηκε μπροστά του μιὰ ἐπιτροπὴ καὶ τοῦ εἶπε· Μεγαλειότατε, ἐδῶ ὑπάρχει ἕνας ἱερεὺς τῶν Χριστιανῶν, ὁ Χαράλαμπος· ἂν τὸν ἀφήσῃς, δὲ᾿ θὰ μείνῃ οὔτε ἕνας εἰδωλολάτρης. Ὁ Σεβῆρος στέλνει ἕνα ἀπόσπασμα καὶ τὸν ἀνακαλύπτει σὲ μιὰ σπηλιὰ τὴν ὥρα ποὺ προσευχόταν. Τὸν δένουν ἀπὸ τὴ γενειάδα, τοῦ καρφώνουν καρφιὰ στὴ ῥάχη, καὶ τὸν τραβοῦν γιὰ νὰ τὸν φέρουν ἀπὸ τὴ Μαγνησία μέχρι τὴν Ἀντιόχεια. Ἐπὶ τέλους τὸν ὁδηγοῦν ἐνώπιον τοῦ αὐτοκράτορος.
Γαλήνιος ἦταν στὸ πρόσωπο ὁ ἅγιος Χαράλαμπος, γέροντας 113 ἐτῶν. Γιὰ νὰ τὸν δοκιμάσουν, φέρνουν ἐκεῖ ἕνα δαιμονισμένο. ―Ἂν ἔχῃς δύναμι, βγάλε τὸ δαιμόνιο, τοῦ λένε. Ὁ ἅγιος Χαράλαμπος, προτοῦ νὰ τὸ βγάλῃ, ρωτάει· ―Γιά πές, πῶς μπῆκες μέσα στὸν ἄνθρωπο αὐτὸν καὶ γιατί τὸν βασανίζεις; Τὸ δαιμόνιο ἀπαντᾷ· ―Δικαίως βασανίζεται. Αὐτὸς ἔκλεψε τὰ πράγματα τοῦ γείτονά του καὶ σκότωσε ἐκεῖνον ποὺ ἦταν ὁ νόμιμος κληρονόμος του, γιὰ νὰ μείνουν πλέον ὅλα σ᾿ αὐτόν· μετὰ τὸ ἔγκλημα αὐτὸ τὸν κυρίευσα ἐγὼ καὶ τὸν κρατῶ 36 τώρα χρόνια. Τότε ὁ ἅγιος Χαράλαμπος εἶπε· ―Ἐγὼ ὁ δοῦλος τοῦ Κυρίου Χαράλαμπος σὲ διατάζω νὰ φύγῃς αὐτοστιγμεί. Καὶ ὤ τοῦ θαύματος! τὸ δαιμόνιο σπαρτάρησε, ἔβγαλε φωνὲς κ᾿ ἐγκατέλειψε τὸν ἄνθρωπο. Καὶ μόνο τὸ θαῦμα αὐτό; Καὶ νεκρὸ ἀκόμη ἀνέστησε!
Ἐν τούτοις αὐτοὶ δὲν πίστεψαν. Ἅμα δὲν ἔχῃ κανεὶς καλὴ διάθεσι, ὅ,τι καὶ νὰ δῆ δὲν πιστεύει. Κι ὁ τύραννος, βλέποντας τὸν ἅγιο νά ᾿χῃ τέτοια δύναμι, ἄφρισε. Καὶ τί κάνει· ὥρμησε νὰ πολεμήσῃ τὸν οὐρανὸ ὁ ἀνόητος. Καὶ ῥίχνοντας βέλη στὸν ἀέρα βγάζει μιὰ βλαστήμια. Χριστέ, λέει, κατέβα στὴ γῆ νὰ σὲ πολεμήσουμε. Κι ἂν ἐσὺ δὲν κατεβῇς, θ᾿ ἀνεβοῦμε ἐμεῖς πάνω στὰ ἄστρα νὰ σ᾿ ἐξοντώσουμε… Μόλις εἶπε τὴ βλασφημία αὐτή, ἄρχισε ἡ γῆ νὰ σείεται, ὁ ἥλιος νὰ σκοτεινιάζῃ, τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως νὰ μαίνωνται, καὶ ὁ Σεβῆρος μὲ τὸν ἔπαρχο Κρίσπο ἁρπάχτηκαν καὶ ἔμειναν μετέωροι στὸν ἀέρα! Ὅλοι τρόμαξαν, καὶ μόνο κατόπιν προσευχῆς τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους πάτησαν πάλι στὴ γῆ.
Τότε πίστεψε στὸ Χριστὸ ἡ Γαλήνη, ἡ κόρη τοῦ βασιλέως, ἡ ὁποία χλεύασε καὶ γκρέμισε τὰ εἰδωλολατρικὰ ἀγάλματα τοῦ Διός, τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ πολλὰ ἄλλα.
Δὲ᾿ συνεχίζω τὴ διήγησι, γιατὶ εἶνε ἄπειρα τὰ θαύματα τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους. Ἕνα μόνο θὰ προσθέσω. Θυμωμένος ὁ τύραννος ἀπὸ τὴν καταστροφὴ τῶν εἰδώλων, διέταξε, πρὸς ἐξευτελισμὸν τοῦ ἁγίου, νὰ τὸν παραδώσουν σὲ μία χήρα γυναῖκα νὰ τὸν φυλάξῃ στὸ σπίτι της. Μόλις ἅγιος Χαράλαμπος ἀκούμπησε σ᾿ ἕνα ξηρὸ στῦλο τοῦ σπιτιοῦ, λέει τὸ συναξάριο, ὁ στῦλος βλάστησε κ᾿ ἔκανε τόσα κλαδιὰ ὥστε σκέπασε ὅλο τὸ σπίτι. Εἶδε τὸ θαῦμα ἡ γυναίκα, ἔπεσε τὸν προσκύνησε καὶ τοῦ εἶπε· Φῦγε, κύριε, ἀπὸ τὸ σπίτι μου· δὲν εἶμαι ἄξια νὰ εἶσαι κοντά μου. Τὸ πρωΐ, ὅταν εἶδαν καὶ οἱ γείτονες τέτοιο δέντρο μέσα στὸ δωμάτιο, μὲ ἄνθη καὶ καρπούς, πίστεψαν καὶ βαπτίστηκαν στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ.
Τὴν ἄλλη μέρα τὸ εἶπαν καὶ στὸ βασιλιᾶ. Τότε ὁ ἔπαρχος εἶπε· Βασιλιᾶ, δῶσε διαταγὴ ν᾿ ἀποκεφαλίσουν τὸν Χαράλαμπο, γιατὶ μ᾿ αὐτὰ ποὺ κάνει θὰ πιστέψουν στὸ Χριστὸ περισσότεροι. Ἔτσι βγῆκε πλέον ἡ ἀπόφασι ν᾿ ἀποκεφαλισθῇ. Ἀπόσπασμα στρατιωτῶν τὸν ὡδήγησε στὸν τόπο τῆς ἐκτελέσεως. Ἐκεῖ ὁ ἅγιος Χαράλαμπος ἄρχισε νὰ προσεύχεται. Ἀλλὰ πρὶν προλάβουν νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν ἡ ψυχή του πέταξε σὰν λευκὸ περιστέρι.

* * *

Αὐτὴ εἶνε ἡ ζωὴ καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους. Ποιό εἶνε τώρα τὸ συμπέρασμα; Ὅτι ὅσοι τιμοῦν τὴ μνήμη του πρέπει νὰ μιμηθοῦν τὴν πίστι του. Ἐκεῖνος δὲν προσκύνησε τὰ εδωλα· προτίμησε νὰ μαρτυρήσῃ.
―Μά, θὰ πῆτε, τώρα δὲν ὑπάρχουν εδωλα… Λάθος κάνετε. Μπορεῖ νὰ μὴν ὑπάρχουν ειδωλα ἀπὸ μάρμαρο ἀσήμι καὶ χρυσάφι. Ἀλλὰ τί εἶνε εδωλο; Ὅταν ἕνα πρᾶγμα ἢ πρόσωπο τὸ ἀγαπᾷς παραπάνω ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ τό ᾿χῃς σὰ᾿ Θεό, αὐτὸ πλέον γίνεται εδωλο κ᾿ ἐσὺ εἰδωλολάτρης. Ἐὰν λόγου χάριν λατρεύῃς τὸ χρῆμα, ἔχεις θεὸ τὸ μαμωνᾶ. Ἄλλοι λατρεύουν τὴ σάρκα, ἄλλοι κάτι ἄλλο (τὴν ἐπιστήμη, τὴν ὀθόνη, τὴ μόδα, τὸ κόμμα, τὴ μπάλλα, τὸ ποτό, τὸ τσιγάρο, τὸ ναρκωτικό…). Ὅλα αὐτὰ τί εἶνε; Ειδωλα, καὶ πρέπει νὰ πέσουν.
Λοιπόν, ἀδελφοί μου, κάτω τὰ εδωλα! Ὄχι γιατὶ τὸ λέω ἐγώ. Ἐμένα μπορεῖτε νὰ μὲ περιφρονήσετε. Ἀλλὰ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ τὰ βάλετε μὲ τὸν ἅγιο Χαράλαμπο. Ὅπως ἐκεῖνος μίσησε καὶ κατεφρόνησε τὰ εδωλα, ἔτσι κ᾿ ἐσεῖς, ὅσοι τὸν τιμᾶτε. Σᾶς ἐξορκίζω ἐνώπιον τῆς εἰκόνος τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους· κανείς νὰ μὴν προσκυνήσῃ τὰ εδωλα. Δῶστε χαρὰ στοὺς ἀγγέλους, δῶστε χαρὰ στὸν ἅγιο Χαράλαμπο, δῶστε χαρὰ καὶ σ᾿ ἐμένα.
Μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι θὰ μὲ ἀκούσετε εὐλογῶ τὰ σπίτια καὶ τὶς οἰκογένειές σας καὶ εὔχομαι ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους νὰ σκεπάζῃ ὅλο τὸν τόπο μας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγίου Χαραλάμπους Μανιακίου – Ἀμυνταίου τὴν 9-2-1970