Κυριακὴ Πάσχα (Ἰω. 1,1-17)

ΑΓΝΩΣΤΟΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ

«…Καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω» (Ἰω. 1,10)

Τί εἴμαστε, ἀγαπητοί μου, σήμερα; ὄχι ἀπὸ πλευρᾶς μορφώσεως, ἀξιωμάτων, πλούτου καὶ θησαυρισμοῦ, ἀλλ᾿ ἀπὸ πλευρᾶς πνευματι­κῆς, ἀπ᾽ ὅπου κυρίως πρέπει νὰ κρίνεται καν­είς; τί εἶνε ὁ ἄνθρωπος; Ἐμένα ρωτᾶτε; ρωτῆ­στε τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς σας, καὶ θ᾽ ἀ­κούσετε τὸ γραφικό, «σκώληξ» εἶνε ὁ ἄνθρωπος (Ἰὼβ 25,6)· καὶ τὸ ἐκκλησιαστικό, «σκωλήκων βρῶμα» (Νεκρ. ἀκολ., μακ.), ἐκεῖ καταντᾷ. Ἐν τούτοις ἡ Ἐκκλησία μας σήμερα μᾶς φωνάζει νὰ γίνουμε ἀετοί. Ἀπὸ σκώληκες ἀετοί; εἶνε δυνατὴ αὐτὴ ἡ μεταλλαγή; Καὶ ὅμως γίνεται.
Ἀετὸς εἶνε σήμερα ὁ εὐαγγελιστὴς ποὺ ἀ­κούσαμε. Σὲ ὡραῖες βυζαντινὲς εἰκόνες στὸ Ἅγιον Ὄρος θὰ δῆτε ὅτι ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ζωγραφίζεται μὲ σύμβολο δίπλα του τὸν ἀετό. Γιατί; Διότι οἱ ἄλλοι εὐαγγελισταὶ (ὁ Ματθαῖος, ὁ Μᾶρκος κι ὁ Λουκᾶς) ἀρχίζουν τὴν ἱστορία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὴν ἐν χρό­νῳ σάρκωσι, ἀλλὰ ὁ Ἰωάννης ἀρχίζει ἀπὸ ἕνα μεγάλο ἰλιγγιῶδες ὕψος, μᾶς ἀνεβάζει στὴν ἄ­χρονο γέννησί του ἐκ τοῦ Πατρός. Ὡς ἄν­θρω­πος μὲν ἐγεννήθη ἐν Βηθλεὲμ «ὅτε ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου» (Γαλ. 4,4), ἀλλὰ ὡς Θεὸς εἶνε ἄχρονος. Ὑπῆρχε ἐποχὴ κατὰ τὴν ὁποία δὲν ὑπῆρχε ἥλιος, σελήνη, γαλαξίες, ὕλη· ἀλ­λὰ δὲν ὑπῆρχε ποτέ μὰ ποτέ ἐποχὴ κατὰ τὴν ὁποία δὲν ὑπῆρχε ὁ Χριστός. Ἡ Ἐκκλησία καταδίκασε τὸν Ἄρειο ποὺ ἔλεγε ὅτι «Ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν». Ἡ ἀίδιος γέννησις καὶ ἡ ἄναρχος ὕ­παρξις τοῦ Υἱοῦ, αὐτὸ τὸ δόγμα, εἶνε θε­μέλιο τῆς πίστεως. Τὸ πιστεύεις; εἶσαι Χριστι­ανός· δὲν τὸ πιστεύεις; ἐλεύθερος εἶσαι, ἀλ­λὰ πιστὸς δὲν εἶσαι. Κι ἂν παραδέχεσαι τὸ Χριστὸ ὡς ἕνα φιλόσοφο, ποιητή, κοινωνιολό­γο κ.λπ., τίποτα δὲ λές. Ὁ Χριστὸς εἶνε Θεός· «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος» (Ἰω. 1,1).
Σ᾽ αὐτὸ τὸ ὕψος μᾶς ἀνεβάζει ὁ ἀετὸς τῆς θεολογίας. Ἀλλ᾽ ἐγὼ τώρα δὲν πρόκειται νὰ ἀσχοληθῶ μὲ ὑψηλὰ θεολογικὰ θέματα. Θὰ κατέβω χαμηλότερα καὶ θ᾽ ἀσχοληθῶ μόνο μὲ μία φράσι τῆς σημερινῆς περικοπῆς. Θὰ ἐξετάσω ποιά συμπεριφορὰ ἔδειξε ὁ κόσμος στὸ Χριστὸ ὅταν ἦρθε ἐδῶ στὴ γῆ· ποιά ἡ συμπεριφορὰ τῶν συγχρόνων του καὶ ποιά ἔπειτα τοῦ σημερινοῦ δικοῦ μας κόσμου.

* * *

 Ἀνοίγοντας, ἀγαπητοί μου, τὰ Εὐαγγέλια θὰ δῆτε ὅτι, ἂν ἀφαιρέσουμε μερικὰ ἀθῷα παι­διὰ ποὺ φώναζαν «ὡσαννά» (Ματθ. 21,9,15. Μᾶρκ. 11,9. Ἰω. 12,13), ἂν ἀφαιρέσουμε μερικὲς γυναῖκες ποὺ τὸν ἀ­κολούθησαν μέχρι τέλους, ἂν ἀφαιρέσουμε μερικοὺς ψαρᾶδες τῆς Γαλιλαίας (δηλαδὴ 120 περίπου πρόσωπα) ποὺ τὸν πίστεψαν, οἱ ἄλλοι, ἡ ἰντελλιγκέντσια, ἡ ἀφρόκρεμα ―γράψε «κο­πρόκρεμα»― τῆς κοινωνίας (οἱ πλούσιοι, οἱ γραμματεῖς, οἱ φαρισαῖοι, οἱ διανοούμενοι, οἱ νομικοί, οἱ ἐπιστήμονες), αὐτοὶ μὲ παντοίους τρόπους προσπάθησαν νὰ τὸν γκρεμίσουν στὴν ὑπόληψι τοῦ λαοῦ. Ὁ λαὸς τὸν θεωροῦ­σε Μεσσία, Λυτρωτὴ καὶ ἔλεγε γι᾽ αὐτὸν ὅτι «Οὐδέποτε οὕτως ἐλάλησεν ἄνθρωπος, ὡς οὗτος ὁ ἄνθρωπος» (Ἰω. 7,46)· ἐκεῖνοι συνεχῶς τὸν διέβαλλαν, τὸν παρουσίαζαν ὡς τὸν χειρό­τερο ἄνθρωπο, ἀγύρτη, λαοπλάνο, Βεελζε­βοὺλ καὶ ἄρχοντα τῶν δαιμονίων. Καὶ κατώρθωσαν, οἱ δημαγωγοὶ αὐτοί, νὰ διαστρέψουν καὶ νὰ μεταβάλουν τὸ φρόνημα τοῦ λαοῦ, ποὺ ἐνῷ προ­ηγουμένως φώναζε «Ὡσαννά», μετὰ φώναζε «Σταύρωσον, σταύρωσον αὐτόν» (Λουκ. 23,21). Ἐκλο­γὲς ἔγιναν καὶ ψήφισαν «δημοκρατικά». ―Ποιόν θέλετε νὰ σᾶς ἀπολύσω; ρώτησε ὁ Πι­λᾶτος, τὸ Βαραββᾶ ἢ τὸ Χριστό; διαλέξτε. Κι αὐτοὶ ἐξέλεξαν τὸ Βαραββᾶ. Καὶ πλήρωσαν τὶς συνέπειες τῆς ἐγκληματικῆς ἐκλογῆς τους.
Αὐτὴ ἦταν ἡ συμπεριφορὰ τῶν τότε ἀπέναντι στὸ Χριστό. Καὶ αὐτὴ ἡ συμπεριφορὰ ―γιὰ νὰ ἔλθουμε στὸ σήμερα― ἐπαναλαμβά­νεται διὰ μέσου τῆς ἱστορίας. Ἡ ἀνθρω­πότης ἐξέλεξε Βαραββᾶδες· αὐτοὶ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖ­στον, πλὴν μικρῶν ἐξαιρέσεων, τὴν κυβερνοῦν (π.χ. ἡ Γερμανία ἐξέλεξε τὸ Χίτλερ, καὶ ἄλλοι ἄλλους «Βαραββᾶδες»). Ἀπὸ τότε τί ἔγινε μέ­σα στὰ δυὸ χιλιάδες χρόνια ποὺ πέρασαν; καὶ τί γίνεται σήμερα; ἄλλαξε ὁ κόσμος; Σημειώθηκε ἀσφαλῶς μεταβολὴ στὴν ἀνθρωπότητα, ἀλλ᾽ ὄχι πρὸς τὸ καλύτερο. Ἰδίως στὸν 20ὸ αἰ­ῶνα, ποὺ θὰ μείνῃ ὡς ὁ σκληρότερος καὶ ἀπαι­σιώτερος, ποιά ἦταν ἡ συμπεριφορὰ τῆς ἀν­θρωπότητος ἀπέναντι στὸ Χριστό; Δὲν διαφέ­ρει καὶ πολὺ ἀπὸ τὴ συμπεριφορὰ τῶν Ἑβραίων τότε. Ἕνα γκάλοπ, ποὺ ἔγινε στὶς Ἡνωμέ­νες Πολιτεῖες, ἔδειξε, ὅτι στὴν κορυφὴ τοῦ ἐν­διαφέροντος ἔρχονται ἠθοποιοί, ποδοσφαιρισταί, δημαγωγοὶ πολιτικοί. Κι ὁ Χριστός; Μικρὸ τὸ ἐνδιαφέρον· ἐλάχιστοι, 2% μὲ 3% στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες, εἶνε ἐκεῖνοι ποὺ ἡ καρδιά τους συγκλονίζεται ἀπὸ τὸ Χριστό. Οἱ πολ­λοὶ εἶνε ὅπως τότε στὸν Πιλᾶτο. Κόσμε, ψεύτη καὶ ἀπατεώνα! σὲ συγκινεῖ μιὰ ἠθοποιός, ἕ­νας ποδοσφαιριστής, ἕνας πολιτικός, ἕνας ἀ­νόητος φιλόσοφος, καὶ ἡ καρδιά σου εἶνε Βόρειος Πόλος γιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ νικητοῦ τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ᾅδου.
Δικαίως λοιπὸν σήμερα τὸ εὐαγγέλιο λέει αὐτὸ τὸ βαρὺ λόγο, ὅτι ὁ Χριστὸς ἦρθε στὸν κόσμο «καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω» (Ἰω. 1,10), ἦρ­θε κι ὁ κόσμος δὲν τὸν γνώρισε, δὲν τὸν κατάλαβε, δὲν τὸν αἰσθάνθηκε, δὲν τὸν ἔβαλε στὴν καρδιά του, δὲν τὸν ἔκλεισε μέσα του.
Ἕνας διάσημος συγγραφεύς, ὁ Τζοβάννι Πα­πίνι, ποὺ ἦταν ἄπιστος, κλείστηκε κάπου καὶ δὲ διάβασε τίποτε ἄλλο παρὰ μόνο τὸ Εὐαγγέλιο – τὴν ἁγία Γραφή, κ᾽ ὕστερα ἀπὸ δυὸ χρό­νια ἔβγαλε ἕνα καταπληκτικὸ βιβλίο, ποὺ μεταφράστηκε σὲ πολλὲς γλῶσσες καὶ στὰ ἑλ­ληνικά, τὴν «Ἱστορία τοῦ Χριστοῦ». Ἐκεῖ, μὲ ἀφορμὴ τὸ ῥητὸ «καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω», φέρνει παράδειγμα ἀπὸ τὴν ἱστορία τοῦ Ὀδυσσέως στὸν Ὅμηρο, ποὺ ὅταν ἐπέστρεψε ἀπὸ τὸν Τρωϊκὸ πόλεμο στὴν Ἰθάκη, κατάκοπος καὶ ῥακένδυτος μετὰ ἀπὸ εἴκοσι περίπου χρόνια, κανείς δὲν τὸν ἀναγνώρισε, καὶ μόνο ἕνας γέρικος σκύλος τοῦ κούνησε τὴν οὐρά του. Κάτι τέτοιο συνέβη καὶ ἐδῶ. Ἦρθε ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο ―δὲν εἶνε ψέμα, εἶνε ἡ μεγαλύτερη ἀλήθεια―, σὰ νὰ χαμήλωσε ὁ ἥ­λιος καὶ νὰ ἄγγιξε τὴ γῆ χωρὶς νὰ τὴν κάνῃ κάρβουνο, καὶ ὅμως «ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω», δὲν τὸν ἀνεγνώρισε.
Θέλετε ἀπόδειξι; Θὰ γίνω πολὺ πικρός. Βλέ­πω σὲ ποιόν αἰῶνα ζῶ, ἔχω δουλέψει πενήν­τα χρόνια, ἀνέβηκα βουνὰ – λαγκάδια, ἐπισκέφτηκα πόλεις, κήρυξα στὴν πρωτεύου­σα τῆς πατρίδος, γνωρίζω καλὰ τὸν κόσμο· οἱ καρδιὲς τῶν Ἑλλήνων δὲν πάλλουν γιὰ τὸ Χριστό! Σᾶς ἐρωτῶ· τὴν ἅγια αὐτὴ μέρα τί θὰ συζητήσετε στὸ σπίτι σας; Ἑκατομμύρια λέξεις θὰ φύγουν ἀπ᾿ τὸ στόμα σας. Θὰ πῆτε γιὰ τὰ παιδιά σας, τὶς γυναῖκες σας, τὰ συμφέροντά σας, τὰ λεφτά, τὴν ἀκρίβεια, τὴν ἀγορά, τὴ διπλωματία, τὴν πολιτική, γιὰ ὅλα, καὶ γιὰ τὰ πιὸ μικρὰ καὶ ἀσήμαντα. Γιὰ τὸ Χριστό; Οὔτε λέξι! Κι ἂν ἀ­κουστῇ τὶς μέρες αὐτὲς μέσ᾿ στὸ λεξιλόγιο τῶν ἀνθρώπων ἡ λέξι «Χριστός», θ᾽ ἀκουστῇ παρακαλῶ ὡς βλαστήμια. Αὐτὸς εἶνε ὁ αἰώνας μας. «Καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω».

* * *

Ἐξετάστε, ἀγαπητοί μου, τὸν ἑαυτό σας. Ἔ­χει θέσι ὁ Χριστὸς στὴν καρδιά σας; Πάσχα σήμερα· γιατί εἶστε ἀπόντες ἀπὸ τὸ μεγάλο προσκλητήριο ποὺ ἀπευθύνει ὁ ἀναστημένος Λυτρωτής; Γιατί μένετε ἀνεξομολόγητοι καὶ ἀ­κοινώνητοι; Δὲ θὰ ξεχάσω ποτέ, ὡς στρατιωτι­κὸς ἱερεύς, παραμονὲς τῶν πολέμων στὰ ψη­λὰ βουνά, πῶς κοινωνοῦσαν ἐκεῖνα τὰ παιδιά. Τὰ θυ­μοῦμαι καὶ κλαίω. Ἦταν τελευταῖες λειτουρ­γίες προτοῦ νὰ πέσουν ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρί­δος. Δὲν ξαναεῖδα τέτοιο θέαμα· κοινωνοῦσαν καὶ τὰ δάκρυα ἔπεφταν μέσ᾿ στὸ δισκοπότηρο.
Ἐπιδίωξε νὰ γνω­ριστῇς μὲ τὸ Χριστό. Εἶνε ἐ­ποχὴ γνωριμιῶν. Κάθε ὑπηρεσία σήμερα ἔχει κ᾽ ἕνα γραφεῖο «δημοσίων σχέσεων»· προ­σπαθεῖ νὰ εὐρύνῃ τὸν κύκλο της, νὰ καλλιεργήσῃ πελατειακὲς σχέσεις. Σὲ προσωπικὸ ἐπίπεδο ὁ νέος καὶ ἡ νέα θέλουν νὰ πλησιάσουν, νὰ γνω­ριστοῦν, νὰ κάνουν σχέσι κ.λπ.. Καὶ μετά, τὸ ἀ­ποτέλεσμα; Συχνὰ ἀπογοήτευσι, ἀηδία, ἀντιπά­­θεια, μῖσος. Ἦρθε ἕνας νέος προχθὲς στὴ μη­τρόπολι καὶ μοῦ λέει· Τὴ νόμιζα ἄγγελο, τὴ θε­ωροῦ­σα Βεατρίκη τοῦ Δάντη, προσπάθησα νὰ τὴν πλησιάσω, κάναμε σχέσι· τ᾽ ὁμολογῶ, ἀπο­δείχθηκε διάβολος· καταραμένη ἡ ὥρα ποὺ τὴ γνώρισα… Ἔ, τὸ λόγο αὐτὸ δὲν θὰ τὸν πῇς ποτέ ποτέ ἂν συνάψῃς γνωριμία μὲ τὸ Χριστό. Διαβάστε παρακαλῶ ἕνα μικρὸ βιβλιαράκι τοῦ Ἑρρίκου Σιέγκιεβιτς μὲ τίτλο «Ἀκολουθήσωμεν Αὐτόν». Θὰ συγκινηθῆτε μέχρι δακρύων. Ἂν γνωριστῆτε μὲ τὸ Χριστό, θὰ πῆτε· εὐλογημένη ἡ ὥρα ποὺ τὸν γνωρίσαμε.
Πῶς θὰ τὸν γνωρίσῃς; Ἄνοιξε τὴν ἁγία Γρα­φή. Κάνε τὴν προσευχή σου πρωὶ-βράδυ. Πήγαινε στὸν πνευματικὸ καὶ ἐξομολογήσου τὰ ἁμαρτήματά σου. Κοινώνησε. Ζῆσε κατὰ τὸ Εὐαγγέλιο. «Κλεῖσε στὴν καρδιά σου τὸ Χριστὸ καὶ θὰ αἰσθανθῇς κάθε εἴδους μεγαλεῖο».

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 4-5-1986 στὴν λειτουργία