Τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς

Ομιλία του Μητροπολίτου
Φλωρινης π. Αυγουστινου Καντιωτου

Η ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ

   ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴν ἑορτὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ἀνήκει στὶς λεγόμενες κινητὲς ἑορτὲς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους.

Κινητὲς λέγονται οἱ ἑορτὲς τοῦ Τριῳδίου καὶ τοῦ Πεντηκοσταρίου, ποὺ ἔχουν ὡς κέντρο τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα. Τὸ Τριῴδιο (10 ἑβδομάδες, δηλαδὴ 70 ἡμέρες) προηγεῖται τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα, τὸ δὲ Πεντηκοστάριο (7 ἑβδομάδες, δηλαδὴ 50 ἡμέρες) ἀκολουθεῖ. Οἱ ἑορτὲς αὐτὲς ὀνομάζονται κινητές, γιατὶ δὲν ἔχουν σταθερὰ ἡμερομηνία, ἐν ἀντιθέσει μὲ τὶς ἄλλες ἑορτὲς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους ποὺ ἔχουν σταθερὰ ἡμερομηνία καὶ λέγονται ἀκίνητες. Τῶν κινητῶν ἑορτῶν ἡ ἡμερομηνία κάθε χρόνο ἀλλάζει. Ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἡμερομηνία τοῦ Πάσχα. Ὅταν τὸ Πάσχα εἶνε πρώιμο, ἔρχονται καὶ αὐτὲς ἐνωρίτερα· ὅταν τὸ Πάσχα εἶνε ὄψιμο, αὐτὲς ἔρχονται ἀργότερα.
Ἡ ἑορτὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς ἑορτάζεται τὴν Παρασκευὴ τῆς Διακαινησίμου, δηλαδὴ τὴν ἑβδομάδα ποὺ ἀκολουθεῖ ἀμέσως μετὰ τὸ Πάσχα. Μετὰ τὴν Ἀνάστασι εἶνε ἡ πρώτη ἑορτὴ τοῦ Πεντηκοσταρίου. Ἑορτάζεται τὴν ὡραία ἐποχὴ τῆς ἀνοίξεως μέσα στὸ κλῖμα τῆς πασχαλινῆς χαρᾶς καὶ ἀγαλλιάσεως.
Ἡ Ζωοδόχος Πηγὴ εἶνε μία ἑορτὴ πρὸς τιμὴν τῆς Παναγίας. Δὲν ἔχει σχέσι μὲ τὴ ζωὴ τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὅπως οἱ ἄλλες γνωστὲς θεομητορικὲς ἑορτές, λόγου χάριν τὰ Εἰσόδια, ὁ Εὐαγγελισμὸς ἢ ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου. Ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ἔχει σχέσι μὲ τὶς θαυμαστὲς ἐπεμβάσεις τῆς Παναγίας πρὸς σωτηρίαν δυστυχῶν καὶ ταλαιπώρων ἀνθρώπων ποὺ τὴν ἐπικαλέσθηκαν μὲ πίστι. Ἡ Ζωοδόχος Πηγὴ μᾶς ὑπενθυμίζει τὰ θαύματα, ποὺ ἔκανε ἡ Παναγία σὲ ἕνα ὡρισμένο ναό της στὸν τόπο ἐκεῖνο ποὺ προκαλεῖ τὴ συγκίνησι κάθε Ἕλληνος.
Στὴν ὁμιλία αὐτὴ θὰ ποῦμε λίγα λόγια γύρω ἀπὸ τὸ ἱστορικὸ τῆς ἑορτῆς.

* * *

Ἀπὸ ποῦ ἔχει τὴν ἀρχή της ἡ ἑορτὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς; Ἡ Ζωοδόχος Πηγὴ ἀρχίζει τὸ πρῶτον ἀπὸ μία λεπτομέρεια, μία ἀσήμαντη θὰ ἔλεγε κανεὶς λεπτομέρεια. Ὅλα τὰ μεγάλα γεγονότα τῆς ἱστορίας, ἀλλὰ καὶ τὰ  γεγονότα τῆς προσωπικῆς μας ζωῆς, ἂν ἐξετάσουμε, θὰ βροῦμε νὰ προέρχωνται ὅλα ἀπὸ κάποια λεπτομέρεια. Ὡρισμένες λεπτομέρειες τῆς ζωῆς μας, τοῦ ἔθνους μας, τῆς ἱστορίας τῆς ἀνθρωπότητος ἔχουν μεγάλη σπουδαιότητα. Ποιά εἶνε ἡ λεπτομέρεια, ἀπὸ ὅπου ἀρχίζει ἡ ἑορτὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς;
Πρὶν ἀπὸ 1500 περίπου χρόνια σὲ κάποια ἐξοχὴ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, κάπου ἐκεῖ σ᾿ ἕναν ἔρημο δρόμο, ἕνας δυστυχισμένος ἄνθρωπος φώναζε «βοήθεια!». Κανείς δὲν τὸν ἄκουγε, καμμία σημασία δὲν τοῦ ἔδιναν στὸν ἔρημο ἐκεῖνο τόπο. Πέρασε ὅμως ἀπὸ τὸ σημεῖο ἐκεῖνο ἕνας ἄνθρωπος σπλαχνικός, ποὺ εἶχε καρδιὰ μὲ ἀγάπη. Ἄκουσε τὴ φωνὴ τοῦ δυστυχισμένου, ποὺ ζητοῦσε βοήθεια, καὶ ἔσπευσε νὰ τὸν βρῇ καὶ νὰ τὸν βοηθήσῃ ὅσο μποροῦσε. Τὸν βρῆκε σὲ ἐλεεινὴ κατάστασι.
Ἦταν τυφλὸς καὶ ἔμενε ἐκεῖ. Κάποιος τὸν εἶχε πετάξει στὸν ἔρημο ἐκεῖνο τόπο καὶ τὸν εἶχε ἀφήσει ἀσπλάχνως μόνο του. Ὁ τυφλὸς εἶχε μέρες νηστικός, πεινασμένος καὶ διψασμένος. Ὁ εὔσπλαχνος ἄνθρωπος, ποὺ τὸν βρῆκε, τὸν πῆρε ἀπὸ τὸ χέρι καὶ τὸν χειραγώγησε. Ὁ τυφλὸς τοῦ λέει·
―Ἔχω μέρες νὰ πιῶ νερό· σὲ παρακαλῶ, νεράκι θέλω.
Ἐκεῖνος ἔψαξε. Μπῆκε σ᾿ ἕνα δάσος. Προχώρησε γιὰ νὰ βρῇ πηγή. Δὲ᾿ βρῆκε. Τότε ἀκούει μιὰ φωνή, μιὰ μυστηριώδη φωνή·
―Δὲν χρειάζεται ν᾿ ἀγωνιᾷς. Τὸ νερὸ εἶνε κοντά. Προχώρει καὶ θὰ τὸ βρῇς.
Προχωρεῖ ἀρκετὸ διάστημα μέσα στὸ δάσος, ἀλλὰ καὶ πάλι δὲ᾿ βρῆκε καθόλου νερό. Ἀκούει ξανὰ τὴ φωνή·
―Μὴν ἀπογοητεύεσαι. Προχώρει καὶ θὰ βρῇς.
Προχώρησε λίγο ἀκόμα μέσα στὸ δάσος. Καὶ τότε ἐκεῖ βρίσκει ἕνα γάργαρο δροσερὸ νερό. Ἔδωσε στὸ διψασμένο νὰ πιῇ. Ὁ τυφλὸς ἤπιε καὶ εὐφράνθηκε.
Τότε ἄκουσε πάλι τὴ φωνή·
―Πλύνε του, λέει, τὰ μάτια ποὺ εἶνε τυφλά, καὶ τότε θὰ μάθῃς ἀμέσως, ποιά εἶμαι ἐγώ, ποὺ κατοικῶ ἐδῶ ἀπὸ πολλὰ χρόνια.
Πράγματι τοῦ ἔπλυνε τὰ τυφλὰ μάτια, καὶ ὁ τυφλὸς εἶδε τὸ φῶς του, ἔγινε ἀμέσως καλὰ μὲ τὴ βοήθεια τῆς Παναγίας, ποὺ φανέρωσε ἔτσι τὴν ζωοδόχο πηγή της.
Ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, δικαίωμά τους. Ἐμεῖς πιστεύουμε, ὅτι πέρα τῆς ὕλης συμβαίνουν γεγονότα τεράστια, τὰ ὁποῖα ἑμεῖς ὀνομάζουμε θαύματα, οἱ δὲ ἄλλοι τὰ ἐμπαίζουν καὶ τὰ κοροϊδεύουν. Ἀλλ᾿ ἐμεῖς πιστεύουμε στὰ θαύματα τὰ ὁποῖα ἔκανε ὁ Θεὸς καὶ ἡ Παναγία.
Μετὰ λοιπὸν τί ἔγινε; Ποιός ἦταν αὐτὸς ὁ εὔσπλαχνος ἄνθρωπος; Μιὰ λεπτομέρεια δὲν εἶνε αὐτὴ τῆς ζωῆς; Ἀλλὰ ἀκοῦστε τὴ συνέχεια. Αὐτὸς ποὺ ἔκανε τὴν ἀγαθὴ αὐτὴ πρᾶξι ἦταν ἕνας ἄγνωστος καὶ ἄσημος στὴ Ῥωμαϊκὴ αὐτοκρατορία. Μικρός, τιποτένιος, ἀσήμαντος ἄνθρωπος, ποὺ κανείς δὲν τὸν ἤξερε καὶ κανείς δὲν ἔκανε λόγο γι᾿ αὐτὸν στὰ σαλόνια τῆς Κωνσταντινουπόλεως οὔτε πουθενὰ ἀλλοῦ. Ἦταν ἕνας ταπεινὸς ἄνθρωπος μακέλλης στὸ ἐπάγγελμα, δηλαδὴ κρεοπώλης. Ἦταν ὁ Λέων. Ποιός Λέων; Ὁ μετέπειτα αὐτοκράτωρ Λέων ὁ Α΄ ὁ Θρᾷξ, ὁ λεγόμενος καὶ Μακέλλης (457-474). Ὅσοι διαβάζουν ἱστορία ξέρουν, ὅτι αὐτὸς ἤτανε ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐνδόξους βασιλεῖς, διότι κατετρόπωσε τοὺς Γότθους. Ἦταν ἀγαθὸς καὶ πρᾶος.
Αὐτὸν λοιπὸν τὸν ταπεινὸ καὶ φιλεύσπλαχνο ἄνθρωπο, ἡ θεία πρόνοια τὸν πῆρε ὕστερα ἀπὸ λίγα χρόνια ἀπὸ τὴ θέσι τοῦ κρεοπώλου καὶ τὸν ἔκανε αὐτοκράτορα τῆς μεγαλυτέρας αὐτοκρατορίας τοῦ τότε κόσμου, τοῦ Βυζαντίου, ποὺ ὡς φάρος ἐπὶ χίλια χρόνια, εἰς πεῖσμα τῶν δαιμόνων, ἐφωταγώγησε ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα.
Ὁ Λέων, ὅταν ἔγινε αὐτοκράτωρ, δὲν λησμόνησε τὸ περιστατικὸ αὐτό. Θυμήθηκε τὴ λεπτομέρεια αὐτὴ τῆς ζωῆς του, ἔσπευσε στὸν τόπο ἐκεῖνο καὶ οἰκοδόμησε ἐκεῖ μεγάλο ναὸ πρὸς τιμὴν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου. Καὶ κάτω, στὰ ὑπόγεια τοῦ ναοῦ αὐτοῦ, ἀνέβλυζε γάργαρο καὶ κρυστάλλινο νερό, τὸ ὁποῖο ἦτο θαυματουργό. Στὸν τόπο αὐτό, ποὺ λέγεται Μπαλουκλί, συνέρρεαν χιλιάδες ἄνθρωποι ἀπ᾿ ὅλα τὰ μέρη τῆς αὐτοκρατορίας. Καὶ εἶνε γεγονός, δὲν εἶνε ψέματα, ὅτι ἡ πηγὴ αὐτὴ ἔκανε μεγάλα καὶ σπουδαῖα θαύματα. Ἀγιασμένο νερὸ βγαίνει ἀπὸ τὴ γῆ καὶ θαυματουργεῖ. Ἀκόμη καὶ Τοῦρκοι καὶ Τουρκάλες πηγαίνουν στὴν ἐκκλησία αὐτὴ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, παίρνουν ἀγιασμένο νερὸ καὶ θεραπεύονται.
Ὁ ναὸς τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς γκρεμίστηκε ἐκ θεμελίων κατ᾿ ἐπανάληψιν καὶ ἀνοικοδομήθηκε πάλι ἀπὸ εὐσεβεῖς αὐτοκράτορες, καὶ ἰδίως ἀπὸ τὸν ἔνδοξο αὐτοκράτορα Ἰουστινιανό. Ὁ ναὸς αὐτὸς ἔχει ἱστορία, εἶνε ἱστορικός. Ὑπάρχει ἀκόμη καὶ σήμερα. Σὲ ὅσους ἐπισκέφθηκαν τὴν Κωνσταντινούπολι ὁ ναὸς αὐτὸς εἶνε γνωστὸς ὡς ὁ ναὸς τοῦ Μπαλουκλί, στὸν ὁποῖο πρὸ ἐτῶν, τὸ 1955, βέβηλοι Τοῦρκοι εἰσώρμησαν καὶ δὲν μπορῶ νὰ ἐκφράσω τί βεβηλώσεις ἔκαναν.
Αὐτὸ εἶνε τὸ ἱστορικὸ τοῦ ναοῦ αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος σῴζεται μέχρι καὶ σήμερα καὶ συνδέεται μὲ τὴν ἱστορία τοῦ γένους μας.

* * *

Ἀδελφοί μου!
Ὅπως στὸ Μπαλουκλὶ ἑορτάζουν τὴν ἡμέρα τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς καὶ ὁ ναὸς ἐκεῖνος τῆς Θεοτόκου εἶνε πηγὴ θείων δωρεῶν, ἔτσι νὰ πιστεύουμε, ὅτι καὶ κάθε ἐκκλησία ποὺ ἔχει ὀρθόδοξο παπᾶ καὶ λειτουργεῖ καὶ τελοῦνται τὰ ἅγια μυστήρια, εἶνε μία ζωοδόχος πηγή.
Στὴν Ἐκκλησία τρέχει τὸ νερὸ τὸ ἀθάνατο τῆς διδασκαλίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τὸ νερὸ αὐτὸ ξεδιψᾷ. Σβήνει τὴ μεταφυσικὴ δίψα τοῦ ἀνθρώπου.
Στὴν Ἐκκλησία ἐπίσης τρέχει τὸ νερὸ τὸ ἀθάνατο τῆς θείας χάριτος, ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν ὑπερτάτη θυσία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τὸ νερὸ αὐτὸ θεραπεύει. Δίνει τὴν ὑγεία στὶς ἀνάπηρες καὶ τραυματισμένες ψυχές, διὰ πρεσβειῶν τῆς Παναγίας. Ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

B΄ μέρος àπομαγνητοφωνημένης ïμιλίας, ™ ïποία öγινε στeν  î. ναe ^Aγίου Γεωργίου πόλεως Φλωρίνης 23-4-1982.