Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Η ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ ΕΙΡΗΝΗ

  ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, ἑορτάζει ἡ μεγαλομάρτυς ἁγία Εἰρήνη. Τί ἦταν ἡ ἁγία Εἰρήνη; ἄγγελος, ἀρχάγγελος; Ἄνθρωπος ἦταν, ἀλλὰ ἔγινε ἄγγελος. Ὁ ἄνθρωπος, ἅμα θέλῃ γίνεται ἄγγελος, κι ἅμα θέλῃ γίνεται διάβολος καὶ χειρότερος ἀπὸ τὸ διάβολο.
Ἔζησε στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ἦταν μοναχοκόρη τοῦ ἐπάρχου Λικινίου καὶ τῆς Λικινίας. Γεννήθηκε στὴν Περσία, σὲ χώρα εἰδωλολατρική. Κατήγετο ἀπὸ τὴν πόλι Μαγεδών. Τὸ πρῶτο της ὄνομα ἦταν Πηνελόπη καὶ ἦταν κι αὐτὴ εἰδωλολάτρις. Ὁ πατέρας της, πολὺ πλούσιος, τὴν ἀγαποῦσε ἰδιαιτέρως, ὅπως συμβαίνει συνήθως μὲ τὰ μοναχοπαίδια. Πρὸς χάριν της ἔχτισε ἕνα πύργο, δηλαδὴ ἕνα ἀνάκτορο, μιὰ ἔπαυλι, ὅπου ὅλα ἦταν χρυσᾶ. Ἐκεῖ ἔκλεισε τὴν Πηνελόπη σὲ ἡλικία 6 ἐτῶν, καὶ ὥρισε 13 νέες νὰ τὴν ὑπηρετοῦν. Τὴ μόρφωσί της ἀνέθεσε στὸν σοφὸ γέροντα Ἀπελλιανό (εἶνε αὐτὸς ποὺ ἔγραψε τὶς πληροφορίες γιὰ τὸ μαρτύριό της).
Ἀποκλεισμένη στὸν πύργο ἡ Πηνελόπη δὲν εἶχε ἰδέα γιὰ τὸ Θεό. Πῶς τὸν γνώρισε; Δύο γεγονότα συνετέλεσαν ν᾿ ἀλλάξῃ ζωὴ ἀλλὰ καὶ ὄνομα, κι ἀπὸ Πηνελόπη νὰ γίνῃ Εἰρήνη. Τὸ ἕνα ἦταν, ὅτι μέσα στὶς 13 ὑπηρέτριές της ἦτο καὶ μία Χριστιανή. Αὐτή, μὲ τὴ συμπεριφορά της ἀπέσπασε τὴν ἐκτίμησι τῆς ἀρχοντοπούλας. Ἡ Πηνελόπη αἰσθανόταν ἰδιαιτέρα χαρὰ νὰ συναναστρέφεται καὶ νὰ συνομιλῇ μ᾿ αὐτήν. Καὶ ἡ ὑπηρέτρια σιγὰ – σιγὰ τῆς ἄνοιξε τὰ μάτια, τῆς ἔδειξε τὸ μεγαλεῖο τῆς πίστεώς μας· τῆς μίλησε γιὰ τὸ Χριστό· γιὰ τὰ πάθη, τὴν ἀνάστασι, τὴ διδασκαλία, τὶς προφητεῖες, γιὰ ὅλη τὴ ζωή του. Καὶ ἡ Πηνελόπη ἄκουγε μὲ ἀνοιχτὸ τὸ στόμα.
Τὸ ἄλλο γεγονός. Λέει ὁ βίος της, ὅτι εἶδε ἕνα ὅραμα. Τί ὅραμα; Εἶδε, ὅτι μιὰ μέρα, καθὼς ἦταν στὸν πύργο, ἀπὸ τὸ ἀνοιχτὸ παράθυρο μπῆκε ἕνα περιστέρι ποὺ κρατοῦσε στὸ ῥάμφος ἕνα κλαδὶ ἐλιᾶς καὶ τὸ ἄφησε πάνω σ᾿ ἕνα χρυσὸ τραπέζι. Σὲ λίγο, νά κ᾿ ἔρχεται ἕνας ἀετός· μπαίνει ἀπ᾿ τὸ παράθυρο κι ἀφήνει πάνω στὸ τραπέζι ἕνα στεφάνι ἀπὸ λουλούδια. Τέλος μπαίνει κ᾿ ἕνας κόρακας κι ἀφήνει ἕνα φίδι σκοτωμένο. Ξύπνησε τρομαγμένη καὶ ρωτοῦσε τί σημαίνει τὸ ὅραμα. Ὁ Ἀπελλιανὸς τῆς ἔδωσε τὴν ἑξῆς ἐξήγησι.
Ἔχε, λέει, κουράγιο· θὰ δῇς πολλὰ πράγματα στὴ ζωή σου. Θὰ συναντήσῃς ἐμπόδια, ἀλλὰ τελικῶς θὰ νικήσῃς· αὐτὸ δείχνει τὸ σκοτωμένο φίδι. Ὁ ἀετὸς μὲ τὸ στεφάνι σημαίνει, ὅτι σὲ περιμένει ἀγώνας, ἀλλὰ στὸ τέλος θὰ βραβευθῇς. Καὶ τὸ περιστέρι μὲ τὸ κλαδὶ τῆς ἐλιᾶς σημαίνει, ὅτι ἡ ψυχή σου θὰ βρῇ τὴν εἰρήνη ποὺ ἐπιθυμεῖ.
Μὲ ὅσα ἀκολούθησαν ἡ Πηνελόπη βρῆκε ὄντως τὴν εἰρήνη, ποὺ ἐδήλωνε καὶ τὸ νέο χριστιανικό της ὄνομα. Ἀλλὰ τὸ περιστέρι ἐκεῖνο προμήνυε καὶ κάτι ἄλλο· προμήνυε τὸ μυστήριο μὲ τὸ ὁποῖο ὁ ἁμαρτωλὸς ἄνθρωπος, ἀπὸ μαῦρο κοράκι, γίνεται λευκὸ περιστέρι.
Ὕστερα ἀπὸ τὸ ὅραμα ἡ Πηνελόπη κάλεσε ἱερέα μυστικά. Τὴ νύχτα, τὰ μεσάνυχτα, κρυφὰ ἀπὸ τοὺς γονεῖς της, βαπτίστηκε Χριστιανὴ καὶ πῆρε πλέον τὸ ὄνομα Εἰρήνη. (Μιὰ παρένθεσι. Τώρα παίρνεις τὸ παιδάκι σου, τὸ φέρνεις στὸ ναὸ καὶ τὸ βαπτίζεις, καὶ κανείς δὲ᾿ σ᾿ ἐμποδίζει. Ἀλλὰ ὕστερα ἀπὸ χρόνια, δὲν ξέρω πότε, ὁ Θεὸς νὰ φυλάῃ, θὰ βγῇ διαταγὴ «ἀπαγορεύεται τὸ βάπτισμα». Τότε νὰ δοῦμε ποιός θὰ βαπτίζῃ τὸ παιδί του. Τώρα εἶνε εὔκολο).
Μεσάνυχτα λοιπὸν βαπτίστηκε μέσα στὸν πύργο ἀπὸ ἕναν εὐλαβῆ ἱερέα. Ἀλλὰ κανένα μυστικὸ στὸν κόσμο δὲν κρύβεται. Ὕστερα ἀπὸ ἕνα μῆνα, δυὸ μῆνες, τρεῖς μῆνες, τὸ ἔμαθε ὁ πατέρας της. Ξαφνιάστηκε, ἀγανάκτησε, θύμωσε, ἔγινε θηρίο. Τὸ παιδί μου τὸ μονάκριβο, ἔλεγε, ποὺ ἐγὼ τὸ προώριζα νὰ γίνῃ βασίλισσα, τὸ παιδί μου ποὺ ἐγὼ γι᾿ αὐτὸ ἐκοπίασα, τὸ παιδί μου ποὺ ἐγὼ τὸ προίκισα καὶ τοῦ ᾿χτισα ὁλόκληρο παλάτι, ποὺ τοῦ ᾿κανα χρυσᾶ τραπέζια καὶ καθίσματα καὶ ἔπιπλα, τὸ παιδὶ τὸ δικό μου νὰ γίνῃ λοιπὸν Χριστιανή;… Τὴν κατήγγειλε. Ποιός; Ὁ διος ὁ πατέρας. Τὴν κατήγγειλε στὶς ἀρχὲς καὶ ἐξουσίες. Καί, μέσα σ᾿ ἕνα κόσμο εἰδωλολατρικό, τὴν ἐκάλεσαν καὶ τὴ ρωτοῦν· ―Εἶσαι Χριστιανή; Ἡ ἁγία Εἰρήνη ἔκανε τὸ σταυρό της καὶ εἶπε· ―Εἶμαι Χριστιανή. Ὦ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ, ὦ ποταμοί, ὦ ἄνθη, ὦ ὠκεανοί, θαυμάστε τὴν ἁγία Εἰρήνη τὴν ὥρα ἐκείνη. (Τώρα, τὸ νὰ πῇς «Εἶμαι Χριστιανός» δὲ᾿ σοῦ στοιχίζει τίποτα. Τότε ὅμως μὲ τὸ νὰ πῇς «Εἶμαι Χριστιανὸς» ἔπαιζες τὸ κεφάλι σου. Ἐμεῖς εμαστε ψεύτικοι Χριστιανοί, Χριστιανοὶ τῆς ταὐτότητος. Κουραστήκανε τὰ χέρια τῶν ἀστυνόμων νὰ γράφουν «χριστιανὸς ὀρθόδοξος», «χριστιανὸς ὀρθόδοξος»…, καὶ τίποτα ἀπ᾿ ὅσα λέει ἡ ἁγία μας θρησκεία δὲν τηροῦμε καὶ δὲν ἐφαρμόζουμε). ―Εἶμαι Χριστιανή. Τὸ εἶπε μία, τὸ εἶπε δυό. Ἀμέσως διατάξανε, νὰ πάρουν δυὸ ἄλογα, νὰ τὴ δέσουν στὴν οὐρά τους, νὰ τρέξουν τὰ ἄλογα, καὶ ἔτσι νὰ τὴ σκοτώσουν. Ἀλλ᾿ ἐκείνη τὴν ὥρα ―ἂς μὴ πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, ἐμεῖς πιστεύουμε στὸ Εὐαγγέλιο καὶ στὰ θαύματα τοῦ Κυρίου―, ἐκείνη τὴν ὥρα τὸ ἕνα ἄλογο ἀφηνίασε· κι ἀντὶ νὰ κάνῃ κακὸ στὴν ἁγία Εἰρήνη, ὥρμησε πάνω στὸν πατέρα της, τὸν χτύπησε καὶ τὸν σκότωσε. Νεκρὸς ὁ πατέρας! Ἔκλαψε ἡ ἁγία Εἰρήνη γιὰ τὸ θάνατο τοῦ πατέρα της τοῦ ἀπίστου. Γονάτισε ὅμως τότε, ἔκανε τὴν προσευχή της καὶ ―ἄλλο θαῦμα― ὁ Χριστός, ποὺ ἀναστήθηκε ἐκ νεκρῶν, τὴν ἄκουσε καὶ ὁ πατέρας της ἀναστήθηκε. Ὅταν τὸν εἶδαν, ὅλοι θαύμασαν καὶ τὴν ἡμέρα ἐκείνη πίστεψαν 3.000 εἰδωλολάτρες, βαπτίστηκαν καὶ ἔγιναν Χριστιανοί.
Μετὰ ἀπ᾿ αὐτὰ καὶ ὁ πατέρας τῆς ἁγίας καὶ ὅλοι οἱ δικοί της πίστεψαν. Ὁ πύργος της ἔγινε φιλανθρωπικὸ ἵδρυμα, μὲ νοσοκομεῖο καὶ γηροκομεῖο, ἔγινε μιὰ ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖ ἡ ἁγία Εἰρήνη ἅπλωνε τὰ δίχτυα τοῦ εὐαγγελίου καὶ εἵλκυε στὸ Χριστὸ ψυχές.
Ὕστερα ἀπὸ χρόνια, ὅταν στὴν Περσία πῆρε τὴν ἐξουσία ἄλλος τύραννος, τὴν συνέλαβαν πάλι καὶ τὴν ὑπέβαλαν σὲ μεγάλα μαρτύρια, ἀλλὰ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ τὴν ἔσῳζαν ἀπὸ ὅλα. Ἡ ἁγία Εἰρήνη συνέχισε ν᾿ ἀναπτύσσῃ ἱεραποστολικὴ δρᾶσι. Τέλος μὲ ξίφος τῆς πῆραν τὴν κεφαλή. Ἔτσι ἡ ψυχή της, σὰν λευκὸ περιστέρι πέταξε στὰ οὐράνια. Ὑπάρχει μιὰ πληροφορία ποὺ λέει, ὅτι ἡ ἁγία Εἰρήνη τελείωσε τὴ ζωή της στὴν Ἔφεσο, ὅπου εἶχε φθάσει μαζὶ μὲ τὸν γέροντα διδάσκαλό της, τὸν Ἀπελλιανό, καὶ ἕξι ἄλλους πιστοὺς Χριστιανούς.
Αὐτὴ εἶνε ἡ ἁγία Εἰρήνη, τὴν ὁποία ἑορτάζουμε καὶ τιμοῦμε σήμερα.

* * *

Τί διδασκόμεθα; Πρῶτα – πρῶτα· νὰ κρατήσουμε τὴν πίστι μας. Ἂν ἡ ἁγία Εἰρήνη ἔμεινε πιστὴ μέσα σὲ τόσα μαρτύρια, πολὺ περισσότερο ἐμεῖς σήμερα, ποὺ κανείς δὲν μᾶς ἀπειλεῖ. Ἐλεύθερες εἶνε τώρα οἱ ἐκκλησιὲς καὶ χτυποῦν οἱ καμπάνες, ἐλεύθερα κινοῦνται οἱ ἱερεῖς μας καὶ τελοῦν τὰ μυστήρια. Νὰ μείνουμε λοιπὸν ῥιζωμένοι στὴν πίστι μας.
Καὶ τὸ ἄλλο ποὺ διδασκόμεθα εἶνε, ὅτι ἡ γυναίκα ἔχει ἀξία. Δῶστε μου μιὰ γυναῖκα σὰν τὴν ἁγία Εἰρήνη, νὰ πέσω νὰ τὴν προσκυνήσω. Μιὰ γυναίκα ποὺ πιστεύει στὸ Χριστὸ ἀξίζει παραπάνω ἀπὸ ἑκατὸ δασκάλους, ἀπὸ ἑκατὸ παπᾶδες καὶ ἑκατὸ δεσποτάδες. Χαρὰ στὸν κόσμο, ὅταν ὑπάρχουν γυναῖκες πιστές. Ὄχι γυναῖκες ποὺ τρέχουν σὲ κέντρα διασκεδάσεως καὶ χοροπηδοῦν καὶ πίνουν κ᾿ ἔχουν στὰ χείλη τὸ τσιγάρο καὶ κάνουν ἔρωτες κι ἀλλάζουν τοὺς ἄντρες σὰν τὶς ρόμπες τους, ὄχι γυναῖκες τῆς μόδας καὶ τῆς ἀσωτίας. Δῶστε μου γυναῖκες σὰν τὴν ἁγία Εἰρήνη. Μεγάλο πρᾶγμα ἡ Χριστιανὴ γυναίκα.
Θέλετε παράδειγμα; Ἤμουν στὴν Ἀθήνα καὶ μὲ πλησίασε κάποιος. Μοῦ λέει· ―Πάτερ, ἐγὼ ἤμουν ἄθεος, δὲν πίστευα τίποτα. Πήγαινα στὶς ταβέρνες, ἔπαιζα χαρτιά, ὅλες τὶς ἀτιμίες ἔκανα. Ἐκκλησία δὲν πατοῦσα, ποτέ δὲν ἐξωμολογήθηκα, τὸ Χριστὸ βλαστημοῦσα, ἀνθρώπους χτυποῦσα, ἕνας ἄγριος ἤμουνα· πῆγα φυλακή, πῆγα ἐξορία… Ποιός μὲ ἄλλαξε; Λέω· ―Κανένας παπᾶς; ―Ὄχι. ―Κανένας δεσπότης; ―Ὄχι. ―Κανένας θεολόγος; ―Ὄχι. ―Κανένα θαῦμα; ―Ὄχι. Ἡ γυναίκα μου, πάτερ!… Ἡ σύζυγός του, μιὰ εὐλαβὴς γυναίκα, τὸν ὑπέφερε δέκα χρόνια μὲ ἀγάπη, μὲ ὑπομονή, μὲ πραότητα· αὐτὴ τὸν ἄλλαξε καὶ φύτευσε μέσ᾿ στὴν καρδιά του τὴν πίστι.
Ὦ γυναῖκες! Ἔχετε στὰ χέρια σας τεραστία δύναμι. Νὰ τὴ χρησιμοποιήσετε ἐπ᾿ ἀγαθῷ. Καὶ εὔχομαι ὅλες, μικρὲς καὶ μεγάλες, νὰ γίνετε σὰν τὴν ἁγία Εἰρήνη, νὰ γίνετε ἄγγελοι, μέσα σ᾿ ἕνα κόσμο ποὺ δαιμονίζεται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Καθεμιὰ ἂς προσπαθήσῃ νὰ μιμηθῇ τὸ παράδειγμα τῆς μεγαλομάρτυρος ἁγίας Εἰρήνης.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(ἱ. ναὸς Ἁγίας Εἰρήνης Μελίτης – Φλωρίνης 5-5-1982 ἡμέρα Τετάρτη)