ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΙΝ

«Κύριος ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην
ἐνδοξάζεσθαι ἐν τοῖς θαυμασίοις αὐτοῦ»
(Σοφία Σειρὰχ 38, 6)

ETOΣ ΙΒ ΚΟΖΑΝΗ – NOEMBΡIOΣ 1956 ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 188
«ΣΠΙΘΑ» ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

Ἐθνικὰ προβλήματα

Ἐγράψαμεν, ἀγαπητοί μας ἀναγνῶσται, ἐγράψαμεν ἄλλοτε περὶ τῆς ἐργαζομένης νεότητος (Ἴδε τὸ ὑπʼ ἀριθμ. 143/1953 φύλλον τῆς «Σπίθας»). Περὶ τῆς σπουδαζούσης νεότητος θὰ γράψωμεν τώρα. Τώρα ποὺ ἐξεδόθησαν τʼ ἀποτελέσματα τῶν εἰσητηρίων ἐξετάσεων τῶν δύο Πανεπιστημίων μας καὶ τῶν Ἀνωτάτων Σχολῶν, τώρα ἡ «Σπίθα» κρίνει κατάλληλον τὸν καιρὸν διὰ νὰ ἐκφράση τὰς σκέψεις αὐτῆς ἐπὶ τοῦ σοβαρωτάτου θέματος, ὁποῖον ἀναμφισβητήτως εἶνε τὸ θέμα τῆς ἐκπαιδεύσεως, μορφώσεως καὶ ἀναδείξεως τῆς νέας γενεᾶς.

Ἡ νέα γενεὰ τῶν Ἑλλήνων ζῆ ἕνα δρᾶμα. Ἀγωνιᾶ, ἀσφυκτιᾶ, εὑρίσκεται κάτω ἀπὸ κλοιόν, κάτω ἀπὸ συνθήκας ζωῆς δυσκόλους, σκληράς, ἀπανθρώπους, ἐν πολλοῖς ἀνυποφόρους, ποὺ ἐγκυμονοῦν θύελλαν κοινωνικήν. Ὅστις θέλει νὰ λάβη μίαν ἀμυδρὰν ἔστω εἰκόνα τῆς τραγικῆς καταστάσεως τῆς Ἑλληνικῆς νεότητος, ἄς ρίψη ἕνα βλέμμα εἰς τὰς εἵκοσι περίπου χιλιάδας ἀποφοίτων Γυμνασίων, οἱ ὁποῖοι κατὰ τοὺς μῆνας Σεπτέβριον καὶ Ὀκτώβριον ἑκάστου ἔτους ἐκ τῶν ἐπαρχιῶν, ἐκ τῶν περάτων τῆς Ἑλληνικῆς Πατρίδος συρρέουν εἰς τὰ δύο μεγάλα ἀστικὰ κέντρα, εἰς τὰς δύο πρωτευούσας, τὰς Ἀθήνας καὶ τὴν Θεσσαλονίκην, καὶ δίδουν Ὁμηρικὰς μάχας διὰ νὰ ἐκπορθήσουν τὰ φρούρια τῆς πνευματικῆς Τροίας, διὰ νʼ ἀνοίξουν τὰς πύλας τῶν Ἐπιστημῶν καὶ νὰ λάβουν τὸ χρῖσμα τοῦ φοιτητοῦ, τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ πολίτου. Ἀλλʼ αὐτοὶ ποὺ νικοῦν εἰς τὸν ἀγῶνα αὐτὸν εἶνε ὀλίγοι. Ἀπὸ τοὺς 5 ποὺ δίδουν ἐξετάσεις, ὁ ἕνας εἶνε ὁ νικητής, ὁ εὐτυχής. Οἱ ἄλλοι, οἱ πολλοί, οἱ ἀποτυχόντες, οἱ ἡττημένοι, ποὺ ἀποτελοῦν ὁλόκληρον στρατιάν, τὶ γίνονται; Ἕνα μέρος ἐξ αὐτῶν, οἱ ὁποῖοι ἀνήκουν εἰς εὐπόρους ὁπωσδήποτε οἰκογενείας, εὑρίσκουν τὴν διέξοδον. Ἐκπατρίζονται, μεταβαίνουν εἰς τὸ ἐξωτερικόν, ἄνευ ἐξετάσεων ἐγγράφονται εἰς τὰ ξένα Πανεπιστήμια, καὶ ἐκεῖ σπουδάζουν. Σπουδάζουν; Ἀναγνώσατε σοβαρὰ ἄρθρα ἀνταποκριτῶν τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἐρωτήσατε ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι εἶχον τὸν κόπον νὰ ἐρευνήσουν τὸ θέμα τοῦτο καὶ θὰ σᾶς εἴπουν λεπτομερείας τῆς ζωῆς ποὺ διάγουν εἰς τὸ ἐξωτερικὸν οἱ πλεῖστοι τῶν Ἑλλήνων φοιτητῶν καὶ θὰ ἐντραπῆτε ὡς Ἕλληνες. Τελεία ἠθικὴ ἐκτροχίασις, τέλειος ἐκφυλισμός. Ἀχαλίνωτα ἄλογα οἱ νέοι μας τρέχουν εἰς τοὺς παντοδαποὺς λειμῶνας τῆς Εὐρώπης. Ἡ Δύσις μὲ τὰ ἄπειρα κοσμικὰ της θέλγητρα τῶν μεγαλουπόλεών της, νέα Σειρήν, ἐλκύει πρὸς τὴν ἀπύθμενον διαφθορὰν καὶ ἡ ἑλληνικὴ νεότης ἀξία καλλιτέρου μέλλοντος ἀπόλλυται διὰ τὸν ἑαυτόν της, διὰ τῆς οἰκογενείας, διὰ τὴν Πατρίδα, διὰ τὸν Θεόν. Ἐλάχιστοι θὰ σταθοῦν εἰς τὰ πόδια των. Οἱ ἄλλοι ὡς κάρφη ἀχύρου θὰ παρασυρθοῦν ἀπὸ τοὺς πνέοντας ἐκεῖ άνέμους. Ράκη ἠθικῆς καὶ θρησκείας, ἀξιοθρήνητοι ἀπὸ πάσης πλευρᾶς, πιστὰ ἀντίγραφα τοῦ ἀσώτου τῆς παραβολῆς, ὅστις «ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακρὰν καὶ ἐκεῖ διεσκόρπισε τὴν ούσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως».

Διὰ τούτων νέων μετεφέρθησαν εἰς τὴν Ἑλλάδα ὅλοι οἱ σπόροι τῶν ὑλιστικῶν καὶ ἀθεϊστικῶν διδασκαλιῶν καὶ ἐσπάρησαν ἀφθόνως καὶ ἐκ τῆς σπορᾶς αὐτῆς ἡ Ἐλλάς, ὁ ὡραῖος κῆπος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐπλήσθη ζιζανίων, ἀκανθῶν καὶ τριβόλων καὶ κατέστη ἐν τοῖς ἐσχάτοις καροῖς ἀγνώριστος. Ὦ! Θὰ ἔπρεπεν ἐκ τοῦ τάφου νʼ ἀναστηθῆ ἕνας ἐκ τῶν ἐνδόξων διδασκάλων τοῦ Γένους, ὁ ἀείμνηστος Ἀθανάσιος ὁ Πάριος, διὰ νὰ γράψη καὶ πάλιν καὶ φωνάξη πρὸς ὅλους τοὺς Ἕλληνας γονεῖς. Ὀρθόδοξοι γονεῖς! Ποὺ στέλλετε τοὺς νέους; Εἶσθε τρομερὰ ὑπεύθυνοι! Χάριν ἀμφιβόλου κέρδους γνώσεων ρίπτετε τὰς ψυχὰς τῶν προσφιλῶν σας τέκνων εἰς πειρασμοὺς πλάνης καὶ διαφθορᾶς, πειρασμοὺς μεγάλους, πειρασμούς, εἰς τὴν ὁρμὴν τῶν ὁποίων δὲν θὰ δυνηθοῦν νʼ ἀνθέξουν αἱ ἀσθενεῖς ψυχαί των, διότι ἐν τῶ οἴκω, τῶν σχολείω καὶ τῶ Ναῶ δὲν ἐγένετο ἡ κατάλληλος ἐργασία, δὲν ὡπλίσθησαν οἱ νέοι μὲ τὰ ὅπλα τοῦ φωτός, μὲ τὰ ὅπλα τῆς Ὀρθοδοξίας, δὲν ἐσφυρηλάτησαν ἠθικῶς καὶ θρησκευτικῶς τὸν χαρακτήρα των. Δὲν θʼ ἀνθέξουν, διότι οὐδεμία ἐν τῶ ἐξωτερικῶ παρέχεται πνευματικὴ βοήθεια πρὸς προφύλαξιν αὐτῶν. Οὐδεὶς παρακολουθεῖ αὐτούς. Ποῦ τοῦ Κράτους ἡ φροντίς; Ποῦ τῶν γονέων ἡ μέριμνα; Ποῦ τῆς Ἐκκλησίας ἡ στοργή;

Ἀλλʼ ἄς ἀφήσωμεν τοὺς νέους τοῦ ἐξωτερικοῦ, οἱ ὁποῖοι μὲ τὰ ἡρωϊκὰ των ἄθλα συχνὰ ἀπασχολοῦν τὰς ξένας ἀστυνομίας καὶ τὰς στήλας τοῦ καθημερινοῦ τύπου, καὶ ἄς ρίψωμεν τὸ βλέμμα μας τώρα εἰς τοὺς ἄλλους νέους, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τὴν μεγάλην πλειοψηφίαν τῶν ἀποτυχόντων νέων καὶ οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν τὰ ὑλικὰ μέσα διὰ νὰ διασπάσουν τὸν κλιόν, νὰ ἐξέλθουν τῶν Ἐλληνικῶν συνόρων καὶ νὰ ἐγγραφοῦν ἀκόπως ὡς φοιτηταὶ εἰς ξένα Πανεπιστήμια καὶ αὐτὰ ἀκόμη τὰ Πανεπιστήμια τῆς Τουρκίας! Αὐτοὶ οἱ νέοι μένουν ἀναγκαστικῶς εἰς τὴν Ἑλλάδα! Εἶνε οἱ ἡττημένοι τῆς ζωῆς. Ἔτσι τοὺς βλέπει ὀ κόσμος! Τοὺς ἐσκέφθητε ποτέ; Ἐπλησιάσητε ποτὲ κανένα ἐκ τῶν νέων αὐτῶν; Ἐθέσατε ψυχικῶς τὸν ἑαυτόν σας εἰς τὴν θέσιν των; Συνωμιλήσατε φιλικῶς μὲ αὐτούς; Οἱ νέοι αὐτοὶ κατέχονται ἀπὸ τὸ αἴσθημα τῆς μειονεκτικότητος. Οἱ νέοι αὐτοὶ κατὰ τὸ διάστημα τῆς παραμονῆς των εἰς τὴν πρωτεύουσαν ἐξώδευσαν τὰ κομποδέματα τῶν οἰκονομιῶν τῶν γονέων των μὲ τὴν ἐλπίδα μιᾶς ἐπιτυχίας, καὶ τώρα…, μὲ τὴν λύπην ἐζωγραφισμένην εἰς τὸ πρόσωπόν των, μὲ τὴν πικρίαν εἰς τὰς καρδίας των ἐπιστρέφουν ἀδόξως εἰς τὰς ἐστίας των. Ἀκούουν τὰ πικρὰ τῆς οἰκογενείας των παράπονα. Τὶ ἐκεῖ θὰ κάμουν; Θὰ εὕρουν ὠφέλιμόν τινα ἀπασχόλησιν; Θʼ ἀφήσουν τὴν ἀπελπισίαν, θὰ πολεμήσουν τὴν κενοδοξίαν καὶ θὰ λάβουν τὰ τίμια γεωργικὰ ἐργαλεῖα καὶ θὰ ἐργασθοῦν εἰς τὴν γῆν τῶν πατέρων των; Ἤ, κλείοντες εἰς τὰ στήθη των ἕνα ἡφαίστειον παραπόνων κατά παντός, ποὺ θεωροῦν ὑπαίτιον τῆς σημερινῆς των ἀθλίας καταστάσεως, θὰ πυκνώσουν τὰς φάλαγγας τῶν ἀνέργων, τῶν ὑποψηφίων μεταναστῶν, διὰ τοὺς ὁποίους ὅλοι οἱ τόποι τῆς ὑφηλίου εἶνε ὡραῖοι καὶ ἐλκυστικοὶ πλὴν τῆς Ἑλλάδος; Ἐὰν ἐτηρεῖτο στατιστικὴ ποὺ θὰ ἐδείκνυε τὸν ἀριθμὸν τῶν ἀποφοίτων τῶν Γυμνασίων, οἱ ὁποῖοι μένουν ἄνευ ἀπασχολήσεως τινος καὶ ζοῦν εἰς βάρος τῶν οἰκογενειῶν των, θὰ ἐβλέπομεν, ὅτι ὁ θλιβερὸς ἀριθμὸς αὐτῶν εἶνε τρομακτικός. Θὰ εἶνε πλέον ἀριθμὸς ἐξαψήφιος. Θὰ ὑπερβαίνη τὰς 100 χιλιάδας. Ποῖον μικρὸν χωρίον τῆς Πατρίδος μας δὲν ἔχει τὸν ἄνεργον ἀπόφοιτον τοῦ Γυμνασίου; Οἱ ἄνεργοι ἀπόφοιτοι τῶν σχολείων τῆς Μ. Ἐκπαιδεύσεως! Τὶ θλίψις διὰ τὴν οἰκογένειαν. Τὶ συμφορὰ διὰ τὸ μικρόν μας ἔθνος. Καὶ ὅμως, ἐὰν εἰς τὰ στήθη τῶν ἁρμοδίων ὑπῆρχον πόνος καὶ ἀγωνία διὰ τὸ μέλλον τῆς φυλῆς, θὰ ἧτο δυνατὸν νὰ λυθῆ τὸ πρόβλημα τῆς ἀνεργίας ὅλων τῶν νέων τῆς χώρας μας, νὰ ἐξευρεθοῦν μύριοι τόποι διὰ νὰ μὴν μείνη οὔτε ἕνας νέος ἄνευ ἐργασίας ἀποδοτικῆς, ἄνευ ὠφελίμου τινὸς ἀπασχολήσεως. Σύνθημά μας θὰ ἔπρεπε νὰ εἶνε: Οὐδεὶς νέος ἄνεργος! Ἄρχοντες τῆς Ἑλλάδος! Ἐμβλέψατε εἰς τὴν ὑπὸ πυρὸς καὶ σιδήρου καταστραφεῖσαν Δυτικὴν Γερμανίαν. Ἔπαυσεν ἐκεῖ τὸ κῦμα τῆς μεταναστεύσεως. Οὐδεὶς νέος μένει πλέον ἄνεργος. Μία τεραστία κατεβλήθη κρατικὴ προσπάθεια, ἵνα ὅλοι οἱ νέοι εὕρουν ἐργασίαν. Καὶ εὕρον! Καὶ αὐτοὶ ἀκόμη οἱ μαθηταὶ τῶν Δημ. Σχολείων ἐργάζονται… Ἐκ τῶν ἐρειπίων μία νέα πατρὶς ἀνέτειλε, ποὺ προκαλεῖ τὸν θαυμασμὸν τῶν ξένων. Ἡττηθεῖσα ἐν πολέμω ἡ χώρα αὕτη νικᾶ καὶ θριαμβεύει ἐν εἰρήνη!

Δυστυχεῖς οἱ εἰς τὰς εἰσητηρίους ἐξετάσεις τῶν Πανεπιστημίων καὶ τῶν Ἀνωτέρων Σχολῶν ἀποτυχόντες νέοι τῆς Ἑλλάδος. Ἀλλὰ μήπως εἶνε εὐτυχεῖς οἱ ἄλλοι οἱ εἰς τὰς ἐξετάσεις ἐπιτυχόντες νέοι; Ἄς ρίψωμεν, ἀγαπητοί, καὶ ἐπʼ αὐτῶν ἕνα βλέμμα. Ἡ χαρὰ τῶν νέων αὐτῶν διὰ τὴν ἐπιτυχίαν των εἶνε χαρὰ ὀλίγων ἡμερῶν ἤ καὶ ὡρῶν, ὅσων χρειάζεται τὸ μέχρι τῆς πρωτευούσης ταξίδιόν των. Ταξιδεύοντες πλάθουν ὄνειρα! Ἀλλʼ ἔφθασαν εἰς τὰς Ἀθήνας ἤ εἰς τὴν Θεσσαλονίκην; Τὸ ὄνειρον διαλύεται καὶ ἀρχίζει ἡ φοιτητικὴ τραγωδία. Πρώτη ἀγωνία: Ἡ στέγη. Ποῦ θὰ μείνη ὁ φοιτητής; Εἰς τὰ ξενοδοχεῖα; Ἀλλὰ τὸ βαλάντιόν του δὲν ἀντέχει ὄχι νὰ μείνη εἰς ἰδιαίτερον δωμάτιον ξενοδοχείου, ἀλλʼ οὔτε διὰ νὰ πληρώση ἐνοίκιον μιᾶς κλίνης διʼ ὀλίγας νύκτας. Ποῦ νὰ μείνη ὁ φοιτητής; Εἰς τὸν «Οἶκον τοῦ φοιτητοῦ»; Ἀλλʼ ἐκεῖ μία μόλις ἑκατοντὰς φοιτητῶν δύναται νὰ στρατωνισθῆ. Ποῦ νὰ μείνη ὁ φοιτητής; Εἰς τὰ φοιτητικὰ οἰκοτροφεῖα, τὰ ὁποῖα κατὰ τὴν τελευταῖαν δεκαετίαν ἔχουν ἀνεγείρει χριστιανικαὶ ὀργανώσεις; Ἀλλʼ ἐκεῖ διὰ τὴν εἰσαγωγὴν ὄχι μόνον χρειάζονται πιστοποιήσεις «ἡμετέρων», ἀλλὰ καὶ τὸ ποσὸν τῶν τροφείων διʼ ἔκαστον μῆνα εἶνε τόσον, ὥστε μόνον τὰ τέκνα εὐπόρων οἰκογενειῶν τῆς μεσαίας λεγομένης τάξεως δύνανται νὰ καταβάλουν, καὶ οὕτω αἱ θύραι τῶν χριστιανικῶν φοιτητικῶν οἰκοτροφεῖων πρὸς δόξαν τοῦ «ἑλληνοχριστιανικοῦ πολιτισμοῦ» μας παραμένουν κλεισταὶ διὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀπόρων, τῶν θυμάτων τῆς ἐθνικῆς μας τραγωδίας. Ποῦ νὰ μείνη ὁ ἐπαρχιώτης φοιτητής; Εἰς τὰς οἰκίας τῶν συγγενῶν του; Ἀλλὰ δὲν ἔχουν ὅλοι οἱ φοιτηταὶ συγγενεῖς καὶ ὅσοι ἔχουν δύνανται νὰ μαρτυρήσουν, ὅτι εἰς ἐποχὴν ψύξεως τῆς ἀγάπης καὶ χαλαρώσεως τῶν συγγενικῶν δεσμῶν ἐλάχιστοι εἶνε ἐκεῖνοι οἱ συγγενεῖς εἰς σήμερον, οἱ ὁποῖοι χαρὰν ἰδιαιτέραν αἰσθάνονται βλέποντες ἐν μέσω τῆς οἰκογένειάς των τὸν πτωχὸν συγγενῆ των φοιτητήν. Ποῦ νὰ μείνη ὁ ἐπαρχιώτης φοιτητής; Μὲ δύο ἤ τρεῖς φοιτητὰς ἐξέρχεται εἰς ἀναζήτησιν δωματίου. Τὸ εὑρίσκει εἰς τὰ κράσπεδα τῆς πρωτευούσης, εἰς τοὺς προσφυγικοὺς συνοικισμούς. Ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ τὰ ἐνοίκια εἶνε άλμυρὰ διὰ τοὺς πτωχούς. Καὶ δὲν εἶνε μόνον ἡ στέγη, ποὺ χρειάζεται ὁ φοιτητής. Εἶνε καὶ ἡ τροφή. Πῶς νὰ τραφῆ, πῶς νὰ ζήση; «Ἀφοῦ εἶναι πτωχός, πρέπει νὰ ζῆ μὲ λιτότητα, μὲ ἐγκράτειαν, νὰ τρώγη ἐληές, κρεμμύδι καὶ ψωμί. Ἔτσι σπουδάζουν οἱ πτωχοὶ…». Ποῖοι εἶνε αὐτοὶ ποὺ προτείνουν τοιαύτην εὔκολον λύσιν; Μήπως εἶνε οἱ περιβόητοι ἀσκηταί, οἱ ὁποῖοι διὰ τοῦ ἰδίου παραδείγματος ἀνεδείχθησαν ὄντως ἀξιοσέβαστοι διδάσκαλοι καὶ καθηγηταὶ τῆς ἐγκρατείας καὶ πᾶσης ἄλλης ἀρετῆς; Ὄχι. Ἀλλὰ ποῖοι; Εἶνε οἱ προγάστορες ἐκεῖνοι κύριοι, οἱ ὁποῖοι θὰ ἐχαρακτήριζον ὡς ἐγκληματίας ἀξίους δημοσίας ἀπαγχονίσεως τοὺς διευθυντὰς τῶν φοιτητικῶν οἰκοτροφείων, ποὺ χάριν σκληραγωγίας τῶν μαλθακῶν σαρκῶν θὰ ἔθετον ὑπὸ πειθαρχίαν τοὺς ἀτάκτους υἱοὺς των καὶ διὰ τὴν ἐλάττωσιν ὀλίγων ὀκάδων, περιττῶν σαρκῶν θὰ ἐξηνάγκαζον αὐτοὺς εἰς λιτὴν τινα τροφήν, εἰς αὐστηρὰν νηστείαν ἑνὸς καὶ μόνο μηνός. Νὰ εἶσθε βέβαιοι ὅτι τοὺς διευθυντὰς αὐτοὺς θὰ κατήγγελον εἰς τὸν Εἰσαγγελέα. Ἀλλὰ προκειμένου περὶ τῆς στεγάσεως καὶ διατροφῆς τῶν υἱῶν πτωχῶν, ἄλλην γλῶσσαν χρησιμοποιοῦν οἱ ἐντιμότατοι αὐτοὶ κύριοι τῆς κοινωνίας. Σύνθημά των: Τὰ πάντα διὰ τὰ παιδιά των. Τίποτε διὰ τὰ παιδιὰ τῶν ἄλλων. Ποὺ εἶνε ἡ κοινωνικὴ καὶ χριστιανικὴ ἀλληλεγγύη; «Ἀφοῦ εἶνε πτωχοί, νὰ μὴ ἔχουν τὴν ἀξίωσιν νὰ τοὺς τρέφουν οἱ ἄλλοι, ἀλλὰ νὰ ἐργάζωνται καὶ νὰ σπουδάζουν, λέγουν ἄλλοι». Πολὺ καλά, νὰ ἐργασθοῦν. Ἀλλὰ ποὺ ἐργασία; Ἤ μάλλον νὰ ἐρωτήσωμεν ποὺ θὰ εὑρεθοῦν χριστιανοὶ ἐργοδόται, οἱ ὁποῖοι θὰ προσλάβουν εἰς τὰς ἐργασίας των φοιτητὰς καὶ θὰ ἐπιτρέπουν εἰς αὐτοὺς νὰ διακόπτουν κατὰ τὰς ἐργασίμους ὥρας τὴν ἐργασίαν, διὰ νὰ μεταβαίνουν εἰς τὸ Πανεπιστήμιον καὶ νὰ παρακολουθοῦν παραδόσεις καὶ φροντιστηριακὰς ἀσκήσεις καθηγητῶν, ποὺ ἀπειλοῦν τοὺς φοιτητὰς ὅτι δὲν θὰ ὑπογράφουν τὰ βιβλιάριά των διὰ τμηματικὰς ἐξετάσεις, ἐὰν ἀπουσιάζουν; Οἱ ἐργοδόται δὲν ἐπιτρέπουν ἀπουσίαν ἐργάτου-φοιτητοῦ. Οἱ καθηγηταὶ δὲν ἐπιτρέπουν ἀπουσίαν φοιτητοῦ-ἐργάτου. Ὑπὸ τοιούτους ὅρους ὁ συμπαθέστατος τύπος τοῦ φοιτητοῦ-ἐργάτου συνεχῶς ἐξαφανίζεται. Ἐὰν ἐλειτούργει Νυκτερινὸν Πανεπιστήμιον, θὰ ἐβλέπετε πόσοι φιλότιμοι καὶ φιλομαθεῖς νέοι μετὰ τὴν ἐργασίαν τῆς ἡμέρας θὰ ἔσπευδον εἰς τὰς παραδόσεις τῆς νυκτός. Νέοι Κλεάνθαι μὲ τὴν διαφορὰν ὅτι ἐκεῖνος εἰργάζετο τὴν νύκτα καὶ ἐσπούδαζε τὴν ἡμέραν, ἐνῶ αὐτοὶ θὰ ἐργάζωνται τὴν ἡμέραν καὶ θὰ σπουδάζουν τὴν νύκτα…

Ἀλλὰ δὲν εἶνε μόνον τὰ ἔξοδα διὰ τὴν στέγην καὶ τὴν τροφήν. Εἰς τὰ ἔξοδα αὐτὰ πρέπει νὰ προσθέσωμεν καὶ ἄλλα ἔξοδα. Ἔξοδα διὰ τὰ ἐπιστημονικὰ συγγράμματα, τῶν ὁποίων ἡ χρηματικὴ ἀξία δυσαναλόγος πολλάκις πρὸς τὴν ἀξίαν τοῦ περιεχομένου εἶνε ἀπρόσιτος διὰ τὰ κάτισχνα τῶν φοιτητῶν βαλάντια. Μία παρένθεσις: Δὲν θὰ ἠδύνατο ὁ ΟΕΣΒ νὰ ἀναλάβη τὴν ἐκτύπωσιν τῶν συγγραμμάτων αὐτῶν; Ἀλλὰ γεννᾶται τὸ ἐρώτημα: Θὰ παρέδιδον ὅλοι οἱ καθηγηταὶ εἰς τὸν ΟΕΣΒ πρὸς ἐκτύπωσιν τὰ σοφά των συγγράμματα; – Ἔξοδα διὰ βιβλία. Ἔξοδα διʼ ἐγγραφὰς, διὰ δίδακτρα ποὺ ἐφέτος ἐδιπλασιάσθησαν καὶ θρῆνος καὶ κοπετὸς ἀκούεται εἰς τὰς πτωχὰς οἰκογενείας, τῶν ὁποίων τὰ τέκνα φοιτοῦν εἰς τὸ Πανεπιστήμιον. Ποίας ἄραγε αἱματηρὰς οἰκονομίας εἰς βάρος τῆς ὑγείας των θὰ κάμουν αἱ πτωχαὶ οἰκογένειαι διὰ νὰ ἐξοικονομήσουν τὸ ὑπέρογκον ποσὸν τῶν διδάκτρων; Ἐντιμότατοι κ. Καθηγηταί! Λάβετε λοιπὸν ἀργύρια, λάβετε δίδακτρα ποὺ θὰ στάζουν αἵμα. Ἀλλὰ δὲν εἶνε μόνον τὰ δίδακτρα. Εἶνε καὶ τὰ ἐξέταστρα ποὺ πρέπει νὰ δίδουν ὅλοι οἱ φοιτηταί. Τὶ θὰ εἴπη ἐξέταστρα; Νὰ γελᾶ κανεὶς ἤ νὰ κλαίη. Ἐξέταστρα=εὔκολον μηχάνημα κέρδους. Ἐπειδὴ ὁ ἀξιότιμος κ. καθηγητὴς κατὰ τὰς τμηματικὰς ἐξετάσεις ἑκάστου ἔτους θὰ ὑποβληθῆ εἰς τὸν μέγαν κόπον (!) νὰ ἐξετάση τὸν φοιτητήν, ὁ φοιτητὴς εὐγνωμονῶν τὸν κ. καθηγητὴν πρέπει νὰ τὸν ἀμείψη μὲ γενναῖον χρηματικὸν φιλοδώρημα, ποὺ διὰ τὸν πτωχὸν φοιτητὴν σημαίνει αὐστηρὰν νηστείαν δέκα τουλάχιστον ἡμερῶν. Καὶ ὅμως τὰ ἐξέταστρα εἰσπράττονται ἀπʼ ὅλους τοὺς κ. καθηγητὰς τοῦ Πανεπιστημίου. Ποῦ εἶνε κ. καθηγηταὶ ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι λέγουν ὅτι ἡγοῦνται χριστιανικοῦ φοιτητικοῦ κινήματος ἐν Ἑλλάδι διὰ νὰ κηρύξουν ἐπανάστασιν κατὰ τῆς εἰσπράξεως τοιούτων τυχερῶν, ποὺ δὲν διαφέρουν ἀπὸ τὰ τυχερὰ ποὺ λαμβάνουν ἀρχιερεῖς στεφανοῦντες καὶ κηδεύοντες;

Ἔξοδα διὰ στέγην, ἔξοδα διὰ τροφήν, ἔξοδα διὰ βιβλία, ἔξοδα διὰ δίδακτρα, ἔξοδα διὰ ἐξέταστρα. Ἐὰν τώρα λάβητε κονδύλιον καὶ ἐπὶ λευκοῦ χάρτου σημειώσητε καὶ ἀρθροίσητε τὰ διάφορα ποσὰ ποὺ χρειάζεται ἕνας ἐπαρχιώτης φοιτητὴς διὰ νʼ ἀνταπεξέλθη εἰς ὅλας τὰς ἀπαραιτήτους ἀνάγκας, θὰ ἴδητε ὅτι τὸ κόστος τῆς Πανεπιστημιακῆς ζωῆς διʼ ἕνα φοιτητὴν ὑπερβαίνει τὰς 1.000 δραχμὰς μηνιαίως. Ἀλλὰ πόσαι Ἑλληνικαὶ οἰκογένειαι δύναται νὰ ἐξοικονομήσουν τὸ ποσὸν αὐτό; Μία στατιστική, ἡ ὁποία ἐδημοσιεύθη πρὸ καιροῦ εἰς τὰς ἐφημερίδας, δὲν παρουσίαζε ὅτι τὸ 1)3 τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἑλλάδος εἶνε ἄποροι; Καὶ πρέπει λοιπὸν τὸ 1)3 τῆς Ἑλλάδος τῆς ἐκλεκτοτέρας Ἑλλάδος, νʼ ἀποκλεισθῆ τῆς Πανεπιστημιακῆς μορφώσεως καὶ νὰ γίνη ἡ Ἀνωτάτη Ἐκπαίδευσις, ὅπως καὶ τόσα ἄλλα ἀγαθά, προνόμιον τῶν πλουσίων; Καὶ εἶνε ὁ ἕμμεσος αὐτὸς ἀποκλεισμὸς σύμφωνος μὲ τὰς ἐπιταγὰς τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς καὶ τὴν φωνὴν τοῦ ἐθνικοῦ συμφέροντος;

Ἰδοὺ διατὶ ἐν ἀρχῆ τοῦ παρόντος ἄρθρου γράφομεν, ὅτι ἡ κατάστασις τῆς σπουδαζούσης νεότητος εἶνε τραγικὴ καὶ τώρα μὲ τὰς τελευταίας αὐξήσεις τῶν διδάκτρων ἔγινε τόσον τραγική, ὥστε οἱ φοιτηταὶ κατῆλθον εἰς ἀπεργείαν διαρκείας, ἐπισκέπτονται τὰ γραφεῖα τῶν ἀρμοδίων Ὑπουργείων, συγκροτοῦν διαδηλώσεις, διασχίζουν τὰς κεντρικὰς ὁδοὺς καὶ πλατείας, κρατοῦν «πλακὰτ» καὶ ἐπʼ αὐτῶν ἔχουν ἀναγεγραμμένα τὰ αἰτήματά των, διὰ τῶν ὁποίων ζητοῦν τὴν μείωσιν τῶν διδάκτρων καὶ ἄλλας τινὰς ὑλικῆς φύσεως διευκολύνσεις τῆς φοιτητικῆς των ζωῆς.

Δυστυχισμένοι νέοι, ἐκλεκτὰ Ἑλληνόπουλα! Ἀκούομεν τὰ παράπονά σας. Βλέπομεν τὰς πινακίδας σας. Διαβάζομεν τὰ αἰτήματά σας. Σᾶς ὁμολογοῦμεν ὅτι εὑρίσκομεν αὐτὰ πολὺ μικρὰ καὶ ἐλάχιστα! Κάτι μεγάλο θὰ ἔπρεπε νὰ ζητήσετε. Ἀλλὰ εἶσθε τόσον φοβισμένοι ὑπὸ τὴν σκληρὰν διαγωγὴν ποὺ δεικνύουν ἀπέναντί σας ὅλοι οἱ μεγάλοι καὶ οἱ ἰσχυροί, ὥστε μόλις καὶ τολμᾶτε καὶ προβάλλητε τὰ μικρά σας αἰτήματα καὶ ζητεῖτε ψιχία τινά. Δὲν ἔπρεπε νὰ τὰ προβάλλητε σεῖς. Ὄχι. Ἀλλʼ ἡμεῖς! Ἐὰν ἡμεῖς οἱ μεγαλύτεροι ἐπιστεύομεν ὅτι ἡ Ἑλλὰς δὲν εἶνε τὰ ὅρη καὶ αἱ πεδιάδες καὶ αἱ θάλασσαι καὶ τὰ ἐργοστάσια καὶ τὰ ἀτμόπλοια καὶ τὰ ὐπερωκεάνια τῶν ἐφοπλιστῶν, ἀλλὰ σεῖς οἱ νέοι δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ σᾶς ἀφήσωμεν νὰ κατέλθητε εἰς ἀπεργίαν, ἀλλʼ ἡμεῖς ἔπρεπε νὰ ἐνδιαφερθῶμεν νὰ συγκροτήσωμεν τεράστιον συλλαλητήριον καὶ νὰ προβάλωμεν ὑπὲρ τῆς νεότητος αἰτήματα μεγάλα καὶ ὑψηλὰ διʼ ἐκπαίδευσιν, μόρφωσιν καὶ ἀνάδειξιν τῆς νέας γενεᾶς.

Δυστυχῶς οἱ παντὸς εἴδους καὶ κατηγορίας ἡγέται τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ ἀπαθῶς βλέπουν τὸ δρᾶμα τῆς νεότητος. Μόνον ἕνας ἐξ αὐτῶν ἀνελθὼν εἰς ἐπίσημον βῆμα εἴχε στιγμὰς τινὰς ἀνανήψεως καὶ εἴχε τὸ θάρρος νʼ ἀποκαλύψη ὡρισμένας πτυχὰς τῆς ζωῆς τῶν φοιτητῶν καὶ μὲ ὠμὴν εἰλικρίνειαν νὰ ὁμολογήση τὴν ἐνοχὴν ὅλων: «Ἔρχομαι εἶπεν εἰς τὸ θέμα τῶν φοιτητῶν. Ποῦ ζοῦν εἰς τὰς Ἀθήνας καὶ τὴν Θεσσαλονίκην ὅσοι δὲν εἶνε εὔποροι, εἰς ποίας τρώγλας, εἰς ποῖον περιβάλλον; Ἔχει κανεὶς μετρήσει τὸν βαθμὸν τῶν εὐθυνῶν μας ὡς ἡγετῶν; Αὐτὴ ἠ νεότης, εἶνε ἡ ἠγεσία τοῦ μέλλοντος. Αἱ συνθήκαι τῆς ζωῆς των εἶνε ἀπάνθρωπαι. ΕΙΜΕΘΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΑΙ. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΤΡΕΠΩΜΕΘΑ».

* * *

«Ἀλλὰ δὲν ἀφήνετε τὰς ἐπικρίσεις καὶ τὰς Ἱερεμιάδας σας καὶ δὲν μᾶς λέγετε τὶ πρακτικὸν ἔχετε νὰ προτείνητε ὑπὲρ τῆς σπουδαζούσης νεότητος;» θὰ μᾶς ἐρωτήσουν ἴσως τινὲς ἐκ τῶν ἀναγνωστῶν μας. Τὶ ἔχομεν νὰ προτείνωμεν; Τὸ φωνάζη ὁ τίτλος τοῦ ἄρθρου, ποὺ εἰς μίαν καὶ μόνον λέξιν – Πανεπιστημιούπολιν – συνοψίζει ὅλον τὸ φοιτητικὸν πρόβλημα. Καὶ ἀναλύοντες τὸ πρόβλημα τοῦτο λέγομεν, ὅτι διὰ τὴν νεότητα, ἡ ὁποία σήμερον σπουδάζει καὶ αὔριον θʼ ἀναλάβη τὴν ἡγεσίαν τῆς Πατρίδος, θὰ ἔπρεπε νὰ ληφθῆ μέριμνα, μέριμνα πατρικὴ καὶ σπουδαία, ὁμοία, τολμῶ νὰ εἴπω, πρὸς τὴν μέριμναν ἐκείνην, ἡ ὁποία λαμβάνεται διὰ τοὺς νέους, οἱ ὁποῖοι σπουδάζουν εἰς τὴν Στρατιωτικὴν Σχολὴν τῶν Εὐελπίδων.

Ἐρωτῶμεν: Πληρώνουν οἱ εὐέλπιδες διὰ στέγην, διὰ τροφήν, διὰ βιβλία; Ὄχι. Ὄλα τὰ δίδει ἡ Πατρίς. Διατί; Διότι ἡ Πατρὶς πιστεύει εἰς τὴν ἀποστολὴν τῶν νεών αὐτῶν. Ὁ εὔελπις, ὅστις μετὰ τριετῆ ἐκπαίδευσιν θὰ ἐξέλθη ἐκ τῆς Σχολῆς, θὰ γίνη ἀξιωματικὸς ὁ κατʼ ἐξοχὴν φρουρὸς ποὺ ὡς ἄλλος ἄγγελος μὲ πύρινην ρομφαίαν θὰ φυλάττη τὰ σύνορα τῆς Πατρίδος. Σπουδαία ἡ ἀποστολή του. Συνομολογοῦμεν καὶ ἡμεῖς. Ἀλλὰ μήπως καὶ ἡ ἀποστολὴ τῶν ἄλλων νέων ποὺ σπουδάζουν εἰς ἄλλας Σχολὰς δὲν εἶνε ἐπίσης καὶ αὐτὴ σπουδαία; Ἤ μικραὶ καὶ ἀσήμαντοι εἶνε αἱ ὑπηρεσίαι ποὺ προσφέρουν εἰς τὸ σύνολον τῆς κοινωνίας ὁ διδάσκαλος, ὁ καθηγητής, ὁ ἰατρός, ὁ φαρμακοποιός, ὀ χημικός, ὁ μαθηματικός, ὁ δικαστής; Καὶ δύναται ἄνευ τῆς συνδρομῆς τούτων νὰ σταθῆ καὶ εὐημερήση ἡ ἀνθρωπίνη κοινωνία; Διατὶ λοιπὸν αὐτὴ ἡ διάκρισις μεταξὺ τῶν νέων οἱ ὁποῖοι σπουδάζουν τὴν πολεμικὴν τέχνην καὶ τῶν ἄλλων νέων, οἱ ὁποῖοι σπουδάζουν τὰς εἰρηνικὰς ἐπιστήμας; Δὲν εἶνε μόνον τὸ ξῖφος ἡ κυβερνῶσα δύναμις. Διὰ τοῦτο τὸ δίκαιον ἀπαιτεῖ, ὅπως ἡ μέριμνα τῆς Πολιτείας ἐπεκταθῆ εἰς ὅλους τοὺς νέους ἀδιακρίτως Ἐπιστήμης, τὴν ὁποίαν σπουδάζουν. Ἡ Ἑλληνικὴ Πολιτεία σταθμίζουσα τὰς ἀνάγκας τοῦ πληθυσμοῦ νὰ ὁρίζη μὲν τὸν ἀριθμὸν τῶν εἰσακτέων νέων διʼ ἑκάστην ἐπιστήμην, ἀλλὰ νὰ ἔχη καὶ τὴν ὑποχρέωσιν, ἵνα τοὺς νέους τοὺς ὁποίους αὐτὴ ἡ ἰδία κατόπιν αὐστηρῶν ἐξετάσεων ἐξέλεξε, νὰ στεγάση, νὰ θρέψη, νὰ μορφώση καὶ ἐκπαιδεύση διὰ τὴν μεγάλην των ἀποστολήν. Πρὸς τοῦτο ἀνάγκη νὰ κτισθοῦν διὰ τοὺς φοιτητὰς ὅλων τῶν Σχολῶν δύο Πανεπιστημιακαὶ πόλεις, μὶα διὰ τὰς Ἀθήνας καὶ μία διὰ τὴν Θεσσαλονίκην.

Ζητοῦμεν Πανεπιατημιούπολιν! Τὶ δʼ ἐστι Πανεπιστημιούπολις! Συγκρότημα κτιρίων ποὺ σκοπὸν θὰ ἔχουν νὰ ἐξυπηρετοῦν τοὺς φοιτητάς! εἰς ὅλας αὐτῶν τὰς ἀνἀγκας, τὰς ὑλικὰς καὶ τὰς πνευματικάς! Μία ἤ δύο τῶν πλευρῶν τοῦ συγκροτήματος αἱ πλέον εὐάεροι καὶ εὐήλιοι θὰ διατεθοῦν διὰ τὴν ἀνέγερσιν τῶν κοιτώνων, τῶν φοιτητικῶν δωματῖων, εἰς τὰ ὁποῖα ἀνὰ δύο θὰ διαμένουν οἱ σπουδάζοντες φοιτηταί. Εἰς τὴν ἄλλην πλευρὰν τὰ ἐργαστήρια, τὰ σπουδαστήρια, αἱ βιβλιοθήκαι καὶ εὐρύχωροι αἴθουσαι τῶν παραδόσεων.

Εἰς τὴν ἄλλην πλευρὰν θὰ κτισθοῦν αἱ αἴθουσαι τῶν ἐστιατορίων, εἰς τὰς ὁποίας κατὰ τὰς ὡρισμένας ὥρας θὰ συγκεντρῶνονται οἱ φοιτηταὶ τῶν διαφόρων σχολῶν καὶ ὡς μία μεγάλη οἰκογένεια θὰ συντρώγουν καὶ θὰ συνευφραίνονται. Εἰς ὅλο τὸ συγκρότημα τῶν κτιρίων θὰ ληφθῆ μέριμνα, ἵνα πλὴν τῶν γυμναστηρίων, ἐφωδιασμένων μὲ ὄλα τὰ εἴδη τῆς γυμναστικῆς, ὑπάρχουν καὶ αἴθουσαι ἀναψυχῆς, ἵνα μὴ ὀ νοῦς διαρκῶς μὲ τὴν σπουδὴν ἀσχολούμενος διαρραγῆ καὶ καταστῆ ἄχρηστος ὡς καθίσταται ἡ εἰς διαρκῆ ἔντασιν νευρὰ τοῦ τόξου. Ἀλλά, διὰ νὰ συννενοοῦμεθα, ἡ ἀναψυχή, ἥτις θὰ προσφέρεται εἰς τὴν σπουδάζουσα νεότητα δέον νὰ εἶνε ἀπηλλαγμένη τοῦ βορβόρου ἐκείνου, μὲ τὸν ὁποῖον ρυπαίνονται σήμερον ἡ δράσις καὶ ἠ ἀκοὴ τῶν νέων μὲ τὰ αἰσχρὰ τῶν κινηματογράφων καὶ θεάτρων θεάματα καὶ άκούσματα. Εἰδικαὶ μορφωτικαὶ κινηματογραφικαὶ ταινίαι, παραστάσεις ὑψηλῶν ἔργων τῆς θεατρικῆς τέχνης, συναυλίαι ἐμπνευσμένων μουσουργῶν, ὁμιλίαι καὶ διαλέξεις σπουδαίων χειριστῶν τοῦ λόγου, θʼ ἀποτελοῦν τὴν πραγματικὴν ἀναψυχὴν τῶν νέων μας. Καὶ ἐν μέσω τῆς αὐλῆς, τὶς μεγάλης πλατείας τοῦ ὅλου συγκροτήματος τῶν κτιρίων τῆς Πανεπιστημιουπόλεως, θὰ κτισθῆ τὸ πλέον ἀπαραίτητων ἐξ ὅλων τῶν κτιρίων, θὰ κτισθῆ μεγαλοπρεπὴς καὶ εὐρύχωρος Ἱερὸς Ναὸς Βυζαντινοῦ ρυθμοῦ, εἰς τὸν ὁποῖον τὰς Κυριακὰς καὶ τὰς μεγάλας θρησκευτικὰς καὶ ἐθνικὰς ἑορτὰς θὰ συρρέη ὅλη ἠ σπουδάζουσα νεότης διὰ νὰ λειτουργήται, νʼ ἀκούη τὸν Θεῖον Λόγον, κηρυττόμενον παρὰ ἐμπνευσμένου κῆρυκος τοῦ Θείου Λόγου, καὶ νὰ κοινωνῆ ἀξίως τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Διότι ἄς τονισθῆ καὶ πάλιν ὅτι ἄνευ πίστεως, ἄνευ βαθείας καλλιεργείας τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθήματος ἐν ταῖς καρδίαις τῶν νέων, ἄνευ μορφώσεως αὐτῶν εἰς θρησκευτικὰς καὶ ἠθικὰς προσωπικότητας ποὺ θὰ ἀγαποῦν τὸν Θεὸν καὶ τὸν πλησίον αὐτῶν, τὸ ἐθνικόν μας μεγαλεῖον θὰ εἶνε ψευδές, ἀπατηλόν, πρόσκαιρον, ὡς οἰκοδόμημα ἐκτισμένον ἐπὶ ἀμμώδους ἐκτάσεως. Ἄνευ πίστεως θὰ καταρρεύσωμεν. Διὰ τοῦτο τὴν πρώτην θέσιν εἰς ὅλας τὰς Ἐπιστήμας πρέπει νὰ ἔχη ΕΚΕΙΝΟΣ, ἐν τῶ Ὁποίω κατὰ τὸν Ἀπόστολον Παῦλον, τὸν κηρύξαντα τὸ πρῶτον τὰ θεσπέσια βήματα ἐν Θεσ)νίκη καὶ ἐν Ἀθήναις, εὑρίσκονται ὄχι ψιχία τινὰ γνώσεως καὶ ἐπιστήμης, ἀλλʼ ὅλοι οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς γνώσεως ἀπόκρυφοι, ΕΚΕΙΝΟΣ, ὅστις ὡς Θεάνθρωπος κατὰ τὸν Ἱερὸν Αὐγουστῖνον εἶνε τὸ μυστήριον τῆς αἰωνίας ἔλξεως καὶ τοῦ θάμβους, ἀλλὰ καὶ τοῦ φόβου καὶ τοῦ τρόμου ὅλων τῶν αἰώνων, Mysterium tremendum et mysterium fasciousum.

Ζητοῦμεν Πανεπιστημιουπόλεις, μίαν διὰ τὰς Ἀθήνας καὶ μίαν διὰ τὴν Θεσσαλονίκην. Ἀλλὰ ποῦ χρήματα διὰ τοιαῦτα μεγάλα ἔργα; θὰ μᾶς εἴπουν οἱ πολλοί! Ἀλλʼ ἐὰν θέλωμεν χρήματα, ἐξευρίσκονται, θὰ εἶχον πρὸ πολλοῦ ἐξευρεθῆ. Ὑπάρχουν πρὸς τοῦτο πολλοὶ τρόποι καὶ δὲν εἶνε τοῦ παρόντος νὰ ὑποδείξωμεν ἡμεῖς τοὺς τρόπους. Ἄχ! Πόσοι ἑκατοντάδες ἑκατομμυρίων κατὰ τὴν τελευταίαν εἰκοσιπενταετίαν τῆς Ἱστορίας τοῦ ἔθνους ἐδαπανήθησαν ἀσκόπως καὶ ματαίως, ἄλλα ἑκατομύρια ἔγειναν κυριολεκτικῶς καπνὸς καὶ ἐξηφανίσθησαν! Καὶ ἰδοὺ τώρα τὸ Κράτος μας περιῆλθεν εἰς τοιαύτην πενίαν, ὥστε νὰ διπλασιάζη τὰ δίδακτρα τῶν φοιτητῶν καὶ χιλιάδες νέων νὰ εἶνε ἔτοιμοι νὰ ἐγκαταλείψουν τὰ φοιτητικὰ ἐδώλια διʼ ἔλλειψιν χρημάτων! Ἀλλʼ ἀνελογίσθητε τὰς συνεπείας; Αὐτοὶ οἱ νέοι ποὺ διὰ μίαν τοιαύτην αἰτίαν θὰ διακόψουν τὰς σπουδάς των, θὰ συναθροίσουν ἐν τῆ καρδία των ὅλον τὸ μῖσος ποὺ μίαν ἡμέραν θὰ ἐκραγῆ ὡς ἡφαίστειον καὶ θʼ ἀνατινάξη τοὺς πάντας καὶ τὰ πάντα.

* * *

Ἀγαπητοί μας ἀναγνῶσται! Διὰ τὴν κατάστασιν αὐτὴν λυπούμεθα ὡς Ἕλληνες. Λυπούμεθα ὡς χριστιανοί. Καὶ ἡ λύπη μας αὐξάνει ἀκόμη περισσότερο, ὅταν πληροφορούμεθα ὅτι εἰς ἄλλας χώρα τῆς Εὐρώπης, μικρὰς καὶ μεγάλας, οἱ φοιτηταὶ ἔχουν ἀποβῆ τὸ ἀντικείμενον ἰδιαιτέρας μερίμνης τοῦ Κράτους. Ὑπὲρ τῆς νεότητος τεράστια ἐκεῖ ποσὰ ξοδεύονται. Πανεπιστημιακαὶ πόλεις συγκεντρώνουσαι ὅλον τὸ πλῆθος τῶν φοιτητῶν, ἀποτελοῦν τὰ ὡραιότερα καὶ τὰ χαρακτηριστικώτερα κτίρια ποὺ στολίζουν τὰς πρωτευούσας τῶν κρατῶν των. Αὐτὰ ἐπειδεικνύουν εἰς τοὺς ξένους ὡς ὑπέροχα δείγματα πολιτισμοῦ. Καὶ ἡμεῖς; Ἀλλοίμονον! Μένομεν μόνον μὲ τὴν καύχησιν, ὅτι κάποτε ἐδῶ ἧτο ἡ πατρὶς τῶν γραμμάτων καὶ τῶν τεχνῶν. Ἀλλʼ ὦ Ἄρχοντες τῆς συγχρόνου Ἑλλάδος πορεύθητε εἰς τὴν Ἄπω Ἀνατολήν, ἐπισκεφθῆτε τὴν Κίναν καὶ τὰς Ἰνδίας καὶ θὰ ἴδητε τὶ πράττουν αἱ χώραι αὖται ὑπὲρ τῆς σπουδαζούσης νεότητος καὶ ἐντραπῆτε διὰ τὸ ἰδικόν μας κατάντημα.

1956. Ὀκτώβριος καὶ Νοέμβριος γενικὴ ἀπεργία φοιτητῶν ἐξ αἰτίας τῆς αὐξήσεως τῶν διδάκτρων. Τὸ Πανεπιστήμιον παρέλυσε. Ἀθλία εἰκών! Ἀλλʼ ἄς ἀποστρέψωμεν τοὺς ὀφθαλμούς μας ἀπὸ τὴν εἰκόνα αὐτήν, καθρέπτην τῆς κοινωνικῆς μας ἀπαθλιώσεως, καὶ ἐξαρθρώσεως, καὶ ἄς ἀφήσωμεν νὰ διέλθη ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν τοῦ ψυχικοῦ μας κόσμου μία ἄλλη εἰκών, εἰκὼν εὐχάριστος˙ Βλέπομεν ἐκτισμένας τὰς δύο Πανεπιστημιακὰς πόλεις καὶ ἐντὸς τῶν πόλεων τούτων βλέπομεν ὅλην τὴν σπουδάζουσαν νεότητα. Ἄρισται συνθῆκαι μορφώσεως καὶ ἐκπαιδεύσεως. Θαυμάσιον τὸ περιβάλλον. Οἱ Ἕλληνες φοιτηταὶ δὲν κάμνουν πλέον ἀπεργίας, ἀλλʼ εὐγνώμονες διʼ ὅσα ὑλικὰ καὶ πνευματικὰ ἀγαθὰ ἀπολαμβάνουν παρὰ τῆς Μητρὸς Ἑλλάδος, ἀνυπομονοῦν πότε θὰ τελειώσουν αἱ σπουδαί των, διὰ νὰ ἐξέλθουν ὄχι ὡς ἐκμεταλλευταί, ἀλλʼ ὡς ὑπηρέται τοῦ μαρτυρικοῦ μας λαοῦ, ἐργαζόμενοι μὲ ὅλας των τὰς δυνάμεις διὰ τὴν προαγωγὴν τῆς ἐπιστήμης, διὰ τὴν εὐημερίαν τῆς Πατρίδος, διὰ τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ. Ὅραμα εἶνε! Ἀλλὰ τὸ ὅραμα θὰ γίνη πραγματικότης. Τὸ πιστεύομεν ἀπολύτως!