Δεκαπενταύγουστος
Παρακλητικὸς Κανὼν

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ
π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

Ἐμεῖς, ἡ σύγχρονος γενεά,

τιμουμε πρεποντως την Παναγια;

   ΣΤΟΝ Παρακλητικὸ κανόνα ψάλλουμε· «Τὴν ὑψηλοτέραν τῶν οὐρανῶν καὶ καθαρωτέραν λαμπηδόνων ἡλιακῶν, τὴν λυτρωσαμένην ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας, τὴν Δέσποιναν τοῦ κόσμου ὕμνοις τιμήσωμεν». Παναγία, λέμε, εἶσαι πιὸ ψηλὰ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ μὲ τὰ ἄστρα· εἶσαι καθαρωτέρα καὶ λάμπεις περισσότερο ἀπὸ τὶς ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου.
Μὲ τέτοιες ἐκφράσεις καὶ λέξεις ἐγκωμιάζει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας τὴν Παναγία, ποὺ ἀνεδείχθη καὶ ὑψώθη διὰ τῆς ἀπολύτου ὑπακοῆς στὸ θεῖο θέλημα.
Δὲν εἴμεθα προτεστάντες. Αὐτοὶ λένε, ὅτι ἡ Παναγία εἶνε μὲν μιὰ ἀξιόλογος γυναίκα, ἀλλὰ ποτέ τους δὲν ἐκφράζουν σ᾿ αὐτὴν εὐλάβεια, τιμὴ καὶ προσκύνησι. Δὲν εἴμεθα χιλιασταί. Αὐτοὶ περιφρονοῦν τελείως τὴν Παναγία καὶ σχίζουν καὶ ποδοπατοῦν τὴν ἁγία της εἰκόνα. Οἱ δὲ βλάσφημοι καὶ ἄθεοι ὑβρίζουν μὲ τὶς χυδαιότερες φράσεις τὸ πάντιμο ὄνομά της. Δὲν εἴμεθα ὅμως οὔτε καὶ παπικοὶ τῆς Δύσεως, ποὺ πῆγαν στὸ ἄλλο ἄκρο κ᾿ ἔχουν φθάσει μέχρι θεοποιήσεως τῆς Παναγίας, διότι κι αὐτὸ εἶνε πλάνη.

_________

______________

Οἱ πιστοὶ ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ τιμοῦμε τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο. Τὴν τιμοῦμε ὀρθῶς. Τὴν τιμοῦμε ὡς κατ᾿ ἐξοχὴν ὑπερέχον πρόσωπο, ποὺ βρίσκεται δίπλα στὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ. Μετὰ τὴν ἁγία Τριάδα ἡ Παναγία ἵπταται στοὺς πνευματικοὺς οὐρανοὺς ὡς μετέωρο ἀρετῆς, ὡς σελαγίζον ἄστρο, ὡς ἥλιος φωταυγής, ὡς ὄρθρος φαεινός, ὡς κρίνο εὔοσμο, ὡς ἀγλαόκαρπο δένδρο… Ὅ,τι καὶ ἂν πῇ κανεὶς γιὰ τὴν Παναγία, εἶνε κατώτερο τῆς πραγματικότητος.
Τιμοῦμε τὴν Παναγία. Οἱ ἄλλοι ἅγιοι γιορτάζουν μιὰ φορὰ τὸ χρόνο, ἀλλὰ ἡ Παναγία πολλὲς φορές. Στὶς 8 Σεπτεμβρίου γιορτάζουμε τὰ γενέθλιά της, στὶς 21 Νοεμβρίου τὰ εἰσόδιά της, στὶς 25 Μαρτίου τὸν Εὐαγγελισμό της. Τὶς δὲ πέντε πρῶτες ἑβδομάδες τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, κάθε Παρασκευή, ὅπου ὑπάρχουν ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, προσέρχονται καὶ προσεύχονται μὲ τοὺς ὡραιότατους ὕμνους τῶν Χαιρετισμῶν τῆς Παναγίας.
Ἀλλ᾿ ἂν μ᾿ ἐρωτήσετε, ποιά εἶνε ἡ κορυφὴ ὅλων τῶν ἑορτῶν τῆς Παναγίας, θὰ σᾶς ἀπαντήσω, ὅτι εἶνε ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου.
Προετοιμαζόμεθα γι᾿ αὐτὴν μὲ μιὰ μικρὰ ἀλλ᾿ αὐστηρὰ νηστεία.
Ἂν πᾶτε στὰ νησιά μας, θὰ δῆτε πῶς νηστεύουν αὐστηρά· οὔτε λάδι δὲν τρῶνε. Καὶ ὄχι μόνο οἱ νησιῶτες, ἀλλὰ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι καὶ οἱ Πελοποννήσιοι καὶ πᾶσα γῆ Ἑλληνική. Ὅπως τὴν ἄνοιξι περιμένουμε τὸ Πάσχα, ἔτσι τώρα περιμένουμε αὐτὸ τὸ μικρὸ Πάσχα τῆς θερινῆς περιόδου. Καὶ ἀκριβῶς ἐπειδὴ θεωρεῖται σὰν μικρὸ Πάσχα, γι᾿ αὐτό, καὶ ἂν ἀκόμη ἡ ἑορτὴ πέσῃ ἡμέρα Τετάρτη ἢ Παρασκευή, ἐπιτρέπεται νὰ καταλύουμε ψάρι.
Τέτοια μεγάλη σημασία ἔχει ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου, ὥστε ἡ Ἐκκλησία μας πρὸ τῆς ἑορτῆς συνιστᾷ νηστεία, προσευχὴ καὶ πνευματικὴ περισυλλογή.

Τίθεται τώρα τὸ ἐρώτημα. Ἐμεῖς, ἡ σύγχρονος γενεά, τιμοῦμε πρεπόντως τὴν Παναγία;
Δυστυχῶς ἕνας ἄνεμος σφοδρός, ποὺ πνέει ἀπὸ τὰ κέντρα τῆς διαφθορᾶς καὶ ἀπιστίας, σαρώνει ὅλα τὰ ὡραῖα ἔθιμά μας.
Δὲν βλέπετε; Οἱ γυναῖκες δὲν μοιάζουν στὴν Παναγιά. Οἱ περισσότερες γυναῖκες ἔχουν ἀποβάλει τὴ ντροπή. Μὲ πλάτες, μὲ στήθη, μὲ χέρια καὶ μὲ πόδια γυμνά, παρουσιάζουν ἕνα οἰκτρὸ θέαμα. Ὡρισμένα δεσποινάρια καὶ ὡρισμένες κυρίες νομίζουν ὅτι θ᾿ ἀποκτήσουν ἀξία, ἂν πᾶνε σὲ ἰνστιτοῦτα καλλονῆς, ἂν βάψουν τὰ μαλλιὰ καὶ τὰ νύχια τους. Ἀθλιότης ἀπερίγραπτη. Ἔχουν στὸ στόμα τὸ τσιγάρο καὶ κάθονται διπλοπόδι. Τὰ χνῶτα τους μυρίζουν καπνὸ καὶ πιοτό. Τὰ μάτια τους εἶνε κουρασμένα ἀπὸ τὶς ἀγρύπνιες τοῦ διαβόλου. Ἡ γλῶσσα τους δὲν λέει λόγια σεμνὰ καὶ πρέποντα σὲ γυναῖκες. Ἔχουν ἀποβάλει κάθε χαλινάρι ἠθικῆς καὶ εὐπρεπείας. Τρέχουν δεξιὰ κι ἀριστερά. Διερωτᾶσαι πλέον, ἂν αὐτὲς ἐκπροσωποῦν τὸ γυναικεῖο κάλλος καὶ τὴ γυναικεία ἀρετή.
Τὶς βλέπεις νὰ μὴ σέβωνται οὔτε πατέρα, οὔτε σύζυγο, οὔτε ἱερέα. Δὲν πατᾶνε στὴν ἐκκλησία, καὶ κάνουν τάχα τὶς μορφωμένες. Καὶ ὅμως δὲν εἶνε εἰς θέσιν οὔτε μιὰ ἐπιστολὴ νὰ γράψουν, οὔτε ἕνα στίχο κειμένου νὰ διαβάσουν. Φθηνὰ καὶ τετριμμένα πνεύματα μὲ ἄξεστα καὶ βάρβαρα αἰσθήματα. Ὅταν γίνεται λόγος περὶ οὐρανίων πραγμάτων, εἰρωνεύονται. Ἐμεῖς, σοῦ λένε, θὰ νηστέψουμε καὶ θὰ ἐξομολογηθοῦμε; Αὐτὰ εἶνε γιὰ τὶς γριές… Καὶ μετὰ ἔχουν τὴν ἀξίωσι νὰ ὀνομάζωνται Χριστιανές.
Ἀλλ᾿ ὄχι. Αὐτὴ τὴ διαγωγὴ δὲν τὴν ἐγκρίνει ὁ Χριστὸς καὶ τὸ ἅγιο Εὐαγγέλιο καὶ ἀνέκαθεν τὴν ἀπέρριπτε ἡ χριστιανικὴ συνείδησις. Ἡ Ἑλλὰς ἐξέφραζε πάντοτε τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν πίστι της στὸ Θεό. Ἰδιαίτερο δὲ γνώρισμα τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ εἶνε ἡ εὐλάβεια στὴν Παναγία.
Αὐτοὶ ποὺ κάνανε πατρίδα, ἀπὸ τοὺς ἥρωες τοῦ ᾿21 μέχρι τὸν Παῦλο Μελᾶ, ὅλοι μαζί, ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶτες, ἐσέβοντο τὴν Παναγία καὶ νηστεύανε.
Τὸ λέω ἐγώ, ὁ ὁποῖος παρακολούθησα ἐπάνω στὶς κορυφὲς τῶν ὀρέων τοὺς στρατιῶτες μας. Τοὺς ἔβλεπες, τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες, νὰ τρῶνε μιὰ ντομάτα καὶ μιὰ ἐλιὰ καὶ τίποτε περισσότερο. Ἔπεφταν στὰ χέρια τους ἀγριογούρουνα, καὶ δὲν τ᾿ ἀγγίζανε· τὰ περιφρονοῦσαν.
Ἀκοῦστε καὶ ἕνα παλαιότερο ἱστορικὸ γεγονός.
Τέτοιες ἡμέρες ἕνα ἀπὸ τὰ νησιὰ τῆς πατρίδος μας, ἡ Σάμος, γιορτάζει τὴν ἀπελευθέρωσί της ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Ὅλα τὰ σπίτια καὶ τὰ καΐκια τους εἶνε σημαιοστολισμένα. Πῶς ἐλευθερώθηκε ἡ Σάμος; Τὰ γεγονότα ἐξελίχθηκαν ὡς ἑξῆς.
Θὰ εἶχε σβήσει ἡ Σάμος, θὰ εἶχαν σφαχτῆ τὰ γυναικόπαιδα, θὰ εἶχε γίνει ἡ Σάμος μιὰ δεύτερη Χίος. Γιατὶ ὕστερα ἀπὸ τὴν καταστροφὴ τῆς Χίου ὁ τούρκικος στόλος, μὲ θεόρατα καράβια, πῆρε θέσι γύρω ἀπὸ τὴ Σάμο καὶ οἱ Τουρκαλᾶδες ἦταν ἔτοιμοι μὲ μαχαίρια καὶ γιαταγάνια νὰ μποῦν καὶ νὰ τοὺς σφάξουν. Τότε πέσανε στὰ γόνατα καὶ παρακαλοῦσαν τὴν Παναγία ὅλοι οἱ Σαμιῶτες.
Καὶ ἔγινε τὸ θαῦμα. Ἦρθαν μερικὰ καράβια ἑλληνικά, μικρὰ πυρπολικά, βαρκοῦλες μᾶλλον. Ἔκαναν τὸ σταυρό τους, προσευχήθηκαν, καὶ κατώρθωσαν ὕστερα ἀπὸ λίγο νὰ μποῦν στὴ Σάμο. Πῶς; Μέρα – νύχτα πολεμοῦσαν σὰν λέοντες, σὰν ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι, καὶ πάνω στὰ κατάρτια τους εχανε τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας καὶ λέγανε τοὺς Χαιρετισμοὺς καὶ τὸν Παρακλητικὸ κανόνα.
Ὕστερα ἀπὸ τρεῖς ἡμέρες φύσηξε ἄνεμος σφοδρός, πῆρε τὰ τούρκικα καράβια καὶ τὰ πέταξε στὶς ἀκτές. Ὁ στόλος τοῦ ἐχθροῦ ἔπαθε πανωλεθρία. Ἔτσι, μετὰ τὴν ἡμέρα τῆς Μεταμορφώσεως, στὶς 6 Αὐγούστου τοῦ 1924, ἡ Σάμος ἦταν πλέον ἐλεύθερη.
Τότε ὁ ναύαρχος Μιαούλης, γιὰ νὰ τιμήσουν τὴν Παναγία, ἔβγαλε διαταγή· Ἀπὸ σήμερα μέχρι τῆς Παναγιᾶς ὅλοι οἱ ναῦτες, ὅλοι οἱ καπετάνιοι, ὅλοι οἱ βαθμοφόροι, καὶ οἱ μοῦτσοι ἀκόμη, νὰ νηστεύσουν! Ψωμὶ ξερό, κρίθινο ψωμάκι, μερικὲς ἐλιὲς καὶ κρεμμύδια ἔφαγαν, γιὰ νὰ τιμήσουν τὴν Παναγιά.

* * *

Αὐτή εἶνε, ἀγαπητοί μου, ἡ φυλή μας. Αὐτή εἶνε ἡ ἱστορία μας. Καὶ ἂν θέλουμε κ᾿ ἐμεῖς σήμερα νὰ συνεχίσουμε τὴν παράδοσι τοῦ γένους μας, αὐτὰ πρέπει νὰ διατηρήσουμε. Ἂν θέλουμε νὰ είμεθα πράγματι ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ἂς τιμοῦμε τὴν Παναγία μας. Καὶ νὰ μὴν ἀνεχώμεθα κανένα νὰ τὴν ὑβρίζῃ. Διότι εἶνε αἶσχος, εἶνε σκάνδαλο, εἶνε καταστροφή, μέσα στὴν ἐκκλησία οἱ Χριστιανοὶ νὰ τιμοῦν τὴν Παναγία μὲ Παρακλήσεις, καὶ ἔξω ἄλλοι νὰ τὴν βλασφημοῦν.
Οἱ δὲ κληρικοὶ ἔχουμε ἱερὸ καθῆκον νὰ φυλάξουμε καὶ νὰ προστατεύσουμε τὸ ποίμνιο ἀπὸ αὐτὸ τὸ κακό. Ἔχουμε ὑποχρέωσι στὸ Θεὸ νὰ τὸ διαφωτίσουμε. Μᾶς διατάζει ὁ Κύριος· καὶ θὰ μᾶς ζητήσῃ λόγο, ἂν δὲν φυλάξουμε τὰ ὅσια καὶ τὰ ἱερά.
Ὅσο γιὰ τοὺς ἄλλους, ποὺ ἀσεβοῦν, ἐμεῖς δὲν τοὺς ἀπειλοῦμε. Ἕνα μόνο παρακαλοῦμε τὸ Θεό· νὰ τοὺς φωτίσῃ κι αὐτοὺς νὰ γνωρίσουν τὸ θέλημά του, νὰ μετανοήσουν καὶ νὰ ζήσουν σὰν Χριστιανοί, ὥστε ὅλοι μὲ ἕνα στόμα καὶ μιὰ ψυχὴ νὰ λατρεύουμε Πατέρα Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα, καὶ νὰ τιμοῦμε τὴν Παναγία μας. Ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Φλώρινα 9-8-1969