Τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν (Ἑβρ. 13,7-16)
30 Ἰανουαρίου

Ὁμιλία τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης
π. Αυγουστίνου Καντιώτου

O BΡΑΧΟΣ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ

«Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. 13,8).

ΜΙΛΗΣΑΜΕ ἄλλοτε γιὰ τὸ βίο, τοὺς ἀγῶνες καὶ τὰ ἔργα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ποὺ ἑορτάζουν σήμερα. Ἰδιαιτέρως κάναμε λόγο γιὰ τὴν ἐπίδρασι ποὺ ἤσκησαν οἱ μορφές τους στὴν ἑλληνικὴ παιδεία. Τώρα ἀφορμὴ γιὰ διδασκαλία θὰ μᾶς δώσῃ ἕνα ῥητὸ ἀπὸ τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ποὺ ἀκούσαμε. Τὸ ῥητὸ αὐτὸ λέει· «Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. 13,8).

* * *

Χθές, σήμερα, αὔριο. Σ’ αὐτὰ τὰ τρία διακρίνεται, ἀγαπητοί μου, ὁ χρόνος. Καὶ πόσο γρήγορα φεύγει ὁ χρόνος! Τὸ σήμερα γίνεται χθὲς καὶ τὸ αὔριο γίνεται σήμερα. Ὁ χρόνος μοιάζει σὰν τὸν ποταμό, ποὺ μέρα – νύχτα τρέχει. Τρέχει ὅλο τὸ χρόνο. Ἀλλὰ τὸ νερό του δὲν εἶνε τὸ ἴδιο. Ἐὰν κανεὶς μπῇ στὸ ποτάμι καὶ σταματήσῃ κάπου, τὸ νερό, ποὺ λούζει τὸ κορμί του, δὲν εἶνε τὸ ἴδιο. Τὸ νερὸ μιὰ στιγμὴ τὸν ἀγγίζει καὶ ἀμέσως φεύγει καὶ ἔρχεται ἄλλο νερό, καὶ αὐτὸ φεύγει καὶ ἔρχεται ἄλλο, καὶ οὕτω καθεξῆς. Καὶ ἔτσι, ἂν μείνῃ μιὰ ὥρα μέσα στὸ νερό, χιλιάδες φορὲς θὰ ἔχῃ ἀλλάξει τὸ νερό, ἐνῷ ὁ ποταμὸς φαίνεται ὅτι εἶνε ὁ ἴδιος. Αὐτὸ συμβαίνει καὶ μὲ τὸ χρόνο. Σὰν ἕνα ποτάμι τρέχει διαρκῶς. Τὸ ἕνα λεπτὸ διαδέχεται τὸ ἄλλο, ἡ ὥρα τὴν ὥρα, ἡ ἑβδομάδα τὴν ἑβδομάδα, ὁ μήνας τὸ μῆνα, τὸ ἔτος τὸ ἔτος· καὶ ἔτσι περνοῦν τὰ χρόνια, καὶ τὸ νήπιο γίνεται παιδί, τὸ παιδὶ νέος, ὁ νέος ἄντρας, ὁ ἄντρας γέρος ἀσπρομάλλης. Καὶ ἐνῷ ὅλα φεύγουν καὶ ἀλλάζουν, ὁ χρόνος συνεχίζει τὸ δρόμο του. Μέχρι πότε; Ὁ Θεὸς ξέρει.
Χθές, σήμερα, αὔριο! Τὸ χθὲς εἶνε τὸ παρελθόν, τὰ περασμένα χρόνια. Εἶνε τὸ ἔτος ποὺ πρὶν ἕνα μῆνα μᾶς ἀποχαιρέτισε. Χθὲς εἶνε τὸ περσινό, τὸ προπέρσινο ἔτος… Καὶ συνεχῶς πηγαίνοντας πρὸς τὰ πίσω φθάνουμε σὲ διάφορες χρονολογίες, ποὺ μερικὲς ἀπ᾿ αὐτὲς ἄφησαν στὴν καρδιά μας ζωηρὲς ἀναμνήσεις, εὐχάριστες ἢ δυσάρεστες. Ἔτσι φθάνουμε στὸ δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, σὲ μία ἱστορικὴ ἡμερομηνία, τὴν 28η Ὀκτωβρίου 1940, ὅταν ἡ μικρά μας πατρίδα εἶπε τὸ «ὄχι» καὶ ἀγωνίστηκε στὴ Βόρειο Ἤπειρο γιὰ τὴν ἐλευθερία. Προχωρώντας ἀκόμη φθάνουμε στὸ 1914, στὸν πρῶτο παγκόσμιο πόλεμο. Κατόπιν στὸ 1912, ὅταν οἱ ὀρθόδοξοι λαοὶ τῶν Βαλκανίων ἑνωμένοι νίκησαν τοὺς ὀθωμανοὺς καὶ ἐλευθέρωσαν τὰ μέρη τους ἀπὸ τὴ σκλαβιά. Ἐὰν προχωρήσουμε ἀκόμη πρὸς τὰ πίσω, θὰ βρεθοῦμε μπροστὰ σὲ ἄλλα γεγονότα, ὅπως εἶνε ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάστασι τοῦ 1821, ἡ ἐμφάνισι τοῦ Ναπολέοντος, ἡ Γαλλικὴ Ἐπανάστασι, ἡ ἀνεξαρτησία τῆς Ἀμερικῆς, ἡ ἅλωσι τῆς Κω᾿σταντινουπόλεως καὶ τόσα ἄλλα, ποὺ ἀναφέρει ἡ ἱστορία. Πηγαίνοντας συνεχῶς πρὸς τὰ πίσω θὰ φθάσουμε στὸ 1 μετὰ Χριστόν. Στὸ χρόνο δηλαδὴ πού, μέσα στὸ βαθὺ σκοτάδι τοῦ ἀρχαίου κόσμου, ἀνέτειλε τὸ ἄστρο τῆς Βηθλεέμ, γεννήθηκε ὁ Χριστός, ὁ Σωτὴρ τοῦ κόσμου. Καὶ ἂν θελήσουμε νὰ συνεχίσουμε τὴν πορεία στὰ χρόνια πρὸ Χριστοῦ, θὰ συναντήσουμε ἄλλα γεγονότα καὶ πρόσωπα· θὰ δοῦμε ὅτι τριακόσια καὶ περισσότερα χρόνια μιὰ σημαία κυμάτιζε σ᾿ ὅλο τὸν κόσμο, ἡ σημαία τῆς Ῥωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. Θὰ δοῦμε ὅτι, πρὸ τῆς Ῥωμαϊκῆς, ἄλλη σημαία κυμάτιζε· ἡ σημαία τῆς αὐτοκρατορίας ποὺ ἵδρυσε ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών. Πρὸ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου θὰ δοῦμε τὶς βασιλεῖες τῶν Περσῶν, τῶν Βαβυλωνίων, τῶν Αἰγυπτίων. Κι ὅσο πᾶμε πρὸς τὰ πίσω, θὰ συναντήσουμε τοὺς πιὸ ἀρχαίους λαοὺς τοῦ κόσμου. Θὰ συναντήσουμε τὸν πρῶτο ἄνθρωπο, τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔα. Σταματᾷ ἐκεῖ ὁ χρόνος; Ὄχι. Πρὸ τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὔας ἔγιναν ἄλλα γεγονότα, ὅπως εἶνε ἡ δημιουργία τῶν πλανητῶν, τοῦ ἡλίου, τῆς σελήνης καὶ τῶν δισεκατομμυρίων ἀστέρων. Μέσα στὸ χρόνο ἔγιναν ὅλα αὐτά. Πότε ἀκριβῶς δὲν ξέρουμε. Ἡ ἐπιστήμη δὲν μπορεῖ νὰ καθορίσῃ ἀκριβῶς τὴ χρονολογία. Ὅλα δὲ αὐτά, ποὺ συνέβησαν ἀπὸ τὸν περασμένο χρόνο μέχρι τὸν πιὸ ἀπομακρυσμένο ἀπὸ μᾶς χρόνο, ἀποτελοῦν τὸ χθές. Μὲ τὸ χθὲς ἀσχολεῖται ἡ ἱστορία.
Ἀλλὰ δὲν εἶνε μόνο τὸ χθές. Εἶνε καὶ τὸ σήμερα. Τὸ τί συμβαίνει σήμερα τὸ μαθαίνει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὶς ἐφημερίδες, τὰ ῥαδιόφωνα καὶ τὶς τηλεοράσεις. Μὲ τί δίψα οἱ ἄνθρωποι παρακολουθοῦν αὐτὰ ποὺ γίνονται σήμερα! Τὸ χθές, τὰ περασμένα, δὲν τοὺς ἐνδιαφέρουν. Ἀλλὰ πρέπει νὰ εἶνε βέβαιοι, ὅτι κ᾿ ἐκείνους ποὺ θὰ ζήσουν ὕστερα ἀπὸ 100 – 200 χρόνια δὲν θὰ τοὺς ἐνδιαφέρει τί κάνουν αὐτοὶ σήμερα. Λίγοι εἶνε αὐτοὶ ποὺ δὲν ἀπορροφῶνται ἀπὸ τὸ σήμερα, ἀλλὰ στρέφουν τὸ βλέμμα τους πρὸς τὸ παρελθὸν κι ἀνοίγουν τὴν ἱστορία καὶ διαβάζουν τί ἔκαναν οἱ ἄνθρωποι στὰ περασμένα χρόνια. Οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι τὸ μυαλό τους τὸ ἔχουν στὸ σήμερα. Σήμερα τί θὰ φᾶνε, τί θὰ πιοῦνε. Σήμερα τί θὰ δοῦνε στὸν κινηματογράφο καὶ στὴν τηλεόρασι. Σήμερα… Ὅλο τὸ σήμερα. Τὸ χθὲς τὸ ἔχουν ξεχάσει. Ἔχουν ξεχάσει οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ καὶ τὸν πατέρα ἢ τὴ μητέρα τους, ποὺ χθὲς μόλις πέθαναν. Δὲν πᾶνε ποτέ στὸν τάφο τους νὰ κάνουν ἕνα τρισάγιο, ν᾿ ἀφήσουν λίγα λουλούδια. Οἱ πεθαμένοι, λένε, μὲ τοὺς πεθαμένους καὶ οἱ ζωντανοὶ μὲ τοὺς ζωντανούς. Τὸ σήμερα τοὺς ἐνδιαφέρει. Οὔτε ἀπὸ ποῦ ἔρχονται οὔτε ποῦ πηγαίνουν ἐξετάζουν.
Οἱ πιὸ πολλοὶ ζοῦν τὸ σήμερα. Ὄχι σὰν πνευματικοὶ ἄνθρωποι, ἀλλὰ σὰν ὑλισταὶ μὲ σύνθημα· «Φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν» (Ἠσ. 22,13· Α΄ Κορ. 15,32).
Χθές, σήμερα, αὔριο! Ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι ποὺ ἀφήνουν τὸ παρελθὸν καὶ τὸ παρόν, τὸ χθὲς καὶ τὸ σήμερα, καὶ στρέφονται μὲ ἀγωνία πρὸς τὸ αὔριο. Τί θὰ γίνῃ; Θὰ ἔχουμε εἰρήνη ἢ πόλεμο; Θὰ εἴμαστε καλὰ ἢ θὰ πέσουμε βαρειὰ ἄρρωστοι; Θὰ ζήσουμε μὲ εὐτυχία ἢ μὲ δυστυχία; Τί θὰ γίνουν τὰ παιδιά μας; … Ὅλο ἀνησυχίες εἶνε. Τὸ μέλλον τοὺς ἀπασχολεῖ. Καὶ ἔτσι βρίσκουν κατάλληλη τὴ στιγμὴ οἱ μάγοι καὶ οἱ μάγισσες, οἱ ἀστρολόγοι καὶ τώρα τελευταῖα τὰ μέντιουμ, γιὰ νὰ ποῦν στοὺς ἀνθρώπους αὐτοὺς τί θὰ συμβῇ στὸ μέλλον.
Ἀλλὰ γιατί τὰ λέμε ὅλα αὐτά; Γιατί κάνουμε λόγο γιὰ τὰ περασμένα; Γιατί μιλᾶμε γιὰ τὸ σήμερα καὶ γιὰ τὸ αὔριο; Γιατί, ὅπως επαμε, μᾶς δίνει ἀφορμὴ ὁ ἀπόστολος ποὺ διαβάζεται σήμερα, ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Ὁ ἀπόστολος μᾶς μιλάει γιὰ ΕΝΑΝ, ποὺ καὶ χθὲς ὑπῆρχε, καὶ σήμερα ὑπάρχει, καὶ αὔριο θὰ ὑπάρχῃ, καὶ θὰ ὑπάρχῃ αἰώνια. Οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, τὰ δισεκατομμύρια τῶν ἀνθρώπων, ἄλλοι ἀπὸ αὐτοὺς ἔζησαν χθές, δηλαδὴ στὸ παρελθόν. Μερικοὶ ἀπ᾿ αὐτοὺς δοξάστηκαν, ἀλλὰ ἔπειτα κι αὐτοὶ ἔσβησαν, πέθαναν, λησμονήθηκαν. Ἄλλοι πάλι ζοῦμε σήμερα, ἀλλὰ αὔριο δὲν θὰ ζοῦμε. Ἕνας τάφος μᾶς περιμένει. Ἄλλοι τέλος εἶνε ἀκόμη ἀγέννητοι. Θὰ γεννηθοῦν αὔριο, δηλαδὴ στὸ μέλλον, καὶ θὰ ζήσουν ὡρισμένα χρόνια, γιὰ νὰ πεθάνουν κι αὐτοὶ καὶ νὰ γίνουν χθές.

* * *

Ὦ ἀδελφοί μου! Μέσα σ᾿ αὐτὸ τὸ ἀδιάκοπο ῥεῦμα τοῦ χρόνου, ποὺ κυλάει καὶ παρασύρει τοὺς ἀνθρώπους σὰν τὰ κιτρινισμένα φύλλα ποὺ πέφτουν τὸ φθινόπωρο ἀπὸ τὰ δέντρα, μέσα σ᾿ αὐτὸ τὸ κανάλι τοῦ χρόνου, ΕΝΑΣ παραμένει. Μένει σὰν τὸ βράχο ποὺ χτυπιέται ἀπ᾿ ὅλες τὶς μεριές, ἀπ᾿ ὅλα τὰ κύματα, ἀλλ᾿ αὐτὸς μένει ἀκλόνητος αἰῶνες αἰώνων. Ὁ χρόνος, ποὺ οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας τὸν ὠνόμασαν πανδαμάτορα, γιατὶ τὰ πάντα νικᾷ καὶ καταστρέφει, ὁ χρόνος δὲν μπορεῖ νὰ κάνῃ τίποτα σ᾿ αὐτόν. Χθὲς καὶ σήμερα καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας εἶνε ὁ ἴδιος. Καὶ αὐτὸς εἶνε ὁ Ἰησοῦς Χριστός.
Ἄνθρωποι, πέσετε καὶ προσκυνῆστε τον! Εἶνε ὁ Θεός μας. Στὸ Χριστὸ πίστευαν οἱ πατέρες μας. Στὸ Χριστὸ πίστευαν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι, οἱ μεγάλοι αὐτοὶ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τοὺς ὁποίους τιμοῦμε σήμερα, καὶ τὸ Χριστὸ κήρυξαν μὲ ὅλη τὴ δύναμί τους καὶ ἔφεραν στὴ θεογνωσία τὸν κόσμο. Καὶ σήμερα, ποὺ εἶνε ἡ ἑορτή τους, οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι μᾶς φωνάζουν· Πιστεύετε στὸ Χριστό!
Στὸ Χριστὸ πιστεύουμε κ᾿ ἐμεῖς σήμερα. Στὸ Χριστὸ θὰ πιστέψουν αὔριο καὶ οἱ νέες γενεὲς ποὺ θ᾿ ἀκολουθήσουν.
Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ βράχος τῶν αἰώνων. Ὅποιος πιστεύει στὸ Χριστὸ μὲ ὅλη του τὴν καρδιά, εἶνε σὰ᾿ νὰ ἔχῃ τὸ σπίτι του χτισμένο πάνω στὸ βράχο. Ἂς πέσουν πάνω του ὅλα τὰ ποτάμια. Ἂς ὁρμήσουν πάνω του ὅλα τὰ κύματα. Ἂς τὸν πολεμήσουν ὅλοι οἱ δαίμονες. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ πιστεύει στὸ Χριστὸ εἶνε ἀσφαλής. Ὁ Χριστὸς «χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. 13,8).

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ὁμιλία ληφθεῖσα ἀπὸ τὴν Α΄ ἔκδοσι τοῦ βιβλίου Ἀπόστολος (Ἀθῆναι 1973). Μικρὰ συμπλήρωσις 30-1-2003.