ΓΑΖΟΦΥΛΑΚΙΟΝ

«Καὶ καθίσας ὁ Ἰησοῦς κατέναντι τοῦ γαζοφυλακίου ἐθεώρει πῶς
ὁ ὄχλος βάλλει χαλκὸν εἰς τὸ γαζοφυλάκιον»
(Μάρκ. 12, 41)

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΠΙΘΑ  Οκτώβριου-Νοέμβριου 1958,
φ. 209-210, ε) Γαζοφυλάκιο

Ἐκκλησιαστικὰ

Ὁσάκις μεταξὺ τῶν ἐκκλησιαστικῶν κύκλων γίνεται συζήτησις περὶ τῶν προβλημάτων ἐπειγούσης φύσεως ποὺ πρέπει νʼ ἀπασχολήσουν τὴν Ἐπίσημον Ἐκκλησίαν, οἱ ὁμιληταὶ θέτουν εἰς τὴν κορυφὴν ὅλων τῶν προβλημάτων τὸ οἰκονομικόν. «Δεῖ δὴ χρημάτων καὶ ἄνευ τούτων οὐδὲν ἔστι γενέσθαι τῶν δεόντων» σοῦ λέγουν ἐπαναλαμβάνοντες τὸ ρητὸν τοῦ προχριστιανικοῦ ρήτορος Δημοσθένους. Ἀλλʼ ἡμεῖς χωρὶς νὰ ὑποτιμῶμεν τὴν σημασίαν τοῦ οἰκονομικοῦ παράγοντος φρονοῦμεν ὅτι τὸ οἰκονομικὸν δὲν εἶνε τὸ πρῶτον πρόβλημα ἐν τῆ Ἐκκλησία. Δὲν εἴμεθα ἡμεῖς παιδιὰ τοῦ Μάρξ, ἀλλὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Μὰρξ εἶπεν˙ ἐκ τοῦ οἰκονομικοῦ παράγοντος ἐξαρτῶνται ὅλα. Ὁ Κύριος ἐκήρυξεν˙ «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. 6, 32). Δίδαγμα ἐκείνων˙ ἐκ τῆς ὕλης τὸ πνεῦμα. Δίδαγμα ἡμῶν˙ ἐκ τοῦ Πνεύματος, κατʼ ἐπιταγὴν τοῦ Πνεύματος ἡ ὕλη. Συνεπῶς πρωτίστως ἔχομεν ἀνάγκην τῆ ἄνωθεν ροπῆς, πνευματικῆς, ἁγίας ζωῆς, πόθων ἰσχυρῶν καὶ ἀκοιμήτων διὰ τὴν ἐπέκτασιν τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ ἐν ταῖς ἡμετέραις καρδίαις καὶ ἐν ταῖς καρδίαις τοῦ ποιμνίου. Καὶ ὅταν ὁ λαὸς ἴδη καὶ πεισθῆ ὅτι ἐν τῶ προσώπω ἑκάστου κληρικοῦ ὑπάρχει ζῶσα ἡ εἰκὼν τοῦ Ἐσταυρωμένου Λυτρωτοῦ, τότε καὶ καρδίαι καὶ βαλάντια προθύμως θʼ ἀνοιχθοῦν διὰ νὰ ὑποστηρίξουν καὶ ὑλικῶς τὸ ἔργον εἰς τὸ ὁποῖον ἐξ ὁλοκλήρου εἶνε ἀφοσιωμένος ὁ ἐργάτης τοῦ Εὐαγγελίου, ὅστις κατὰ Ἱ. Χρυσόστομον τὸν ὑλικὸν πλοῦτον εἰς πνευματικὸν πλοῦτον γνωρίζει νὰ μεταβάλλη.

Εἰς τὸν τομέα τοῦτον τῶν οἰκονομικῶν ἀναγκῶν πρέπει ἡ Ἐπίσημος Ἐκκλησία νὰ μιμηθῆ τὸ παράδειγμα τοῦ Κυρίου, ὅστις διὰ τὰς οἰκονομικὰς ἀνάγκας τῆς μικρῆς ὁμάδος τῶν μαθητῶν ἐπέτρεπε νὰ ὑπάρχη τὸ «γλωσσόκομον», κοινὸν δηλαδὴ ταμεῖον, ὅπερ ἐκράτει ὡρισμένος μαθητής. Τὸ κοινὸν τοῦτο ταμεῖον ἐδέχετο προσφορὰς εὐλαβῶν ψυχῶν, αἱ ὁποῖαι ἠκολούθουν τὸν Κύριον καὶ ἐθεώρουν καθῆκον ἵνα ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτῶν διακονοῦν Αὐτῶ καὶ τοῖς σὺν αὐτοῖς (Ματθ. 27, 55). Ἐξ αὐτοῦ ἠγοράζοντο αἱ τροφαὶ καὶ ὅ,τι ἄλλο ἐχρειάζοντο διὰ τὴν λιτὴν συντήρησιν τῆς ὁμάδος, ἀλλὰ καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐδίδοντο βοηθήματα εἰς τοὺς πτωχούς (Ἰωάν. 12, 5 καὶ 13, 29). Τοιοῦτον κοινὸν ταμεῖον διὰ τὰς ἀνάγκας τῆς χριστιανικῆς κοινότητος εἶχον καὶ αἱ κατὰ τόπους Ἐκκλησίαι τῶν πρώτων αἰώνων, καὶ τὸ ἱερὸν χρῆμα μετὰ μεγάλης προσοχῆς ὑπὸ τιμίων ἀνδρῶν, «τῶν οἰκονόμων» καλουμένων, διεχειρίζετο καὶ ἐπήρκει ὄχι μόνον διὰ τὴν λιτὴν συντήρησιν τῶν στελεχῶν τῆς στρατευομένης Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ διʼ ἄλλας ἀνάγκας, ὡς ἧτο ἡ βοήθεια ὀρφανῶν, χηρῶν καὶ ἡ φιλοξενία διερχομένων ἀδελφῶν. Διὰ τοιοῦτου ἱεροῦ χρήματος ἐκτίσθησαν οἱ ξενῶνες, τὰ ἄσυλα ἀνιάτων, οἱ περίφημοι Βασιλειάδες, ποὺ κατέπληξαν τὸν κόσμον. Ἡ Ἐκκλησία τῶν πρώτων αἰώνων καὶ ἀπὸ τῆς οἰκονομικῆς πλευρᾶς ἧτο αὐτοδύναμος ὀργανισμός, ὅστις οὐχὶ διʼ ἀναγκαστικῆς φορολογίας, ὡς πράττει τὸ Κράτος, ἀλλὰ διʼ ἐκουσίων εἰσφορῶν τῶν πιστῶν κατώρθωνε νὰ συγκεντρώνη τεράστια ποσὰ. Ἐν τῆ ἀκμῆ ἐκείνη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς ἕκαστος ἱεράρχης ἠδύνατο νὰ λέγη ὅ,τι καὶ ὁ μακάριος Παῦλος ἔγραψε πρὸς Κορινθίους˙ «ὡς πτωχοὶ πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες, ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες» (Β΄ Κορινθ. 6, 10).

Σήμερον ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς παρακμῆς εἶνε τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἐπίσημος Ἐκκλησία ἔπαυσε πλέον νὰ εἶνε αὐτάρκης καὶ αὐτοδύναμος οἰκονομικῶς καὶ διὰ τὴν συντήρησιν τῶν λειτουργῶν της ἐπὶ αἰῶνα καὶ πλέον τείνει εἰς τὸν Καίσαρα ἐπαίτιδα χεῖρα καὶ ζητεῖ τὴν οἰκονομικὴν βοήθειαν, ὁ δὲ Καίσαρ, τὸ Κράτος, ἐνῶ μεγάλα ποσὰ διαθέτει διὰ διαφόρους ἀνάγκας (καὶ μόνον διʼ ἀνάγκας;), διὰ τὴν Ἐπίσημον Ἐκκλησίαν μόλις καταδέχεται νὰ ρίψη ψυχία τινά. Ἡ ἐξευτελιστικὴ αὕτη κατάστασις πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ παύση, ἡ δὲ Ἐκκλησία μας νὰ ἐπανέλθη εἰς τὴν τροχιὰν τῆς ἀποστολικῆς ἐποχῆς καὶ νὰ γίνη πάλιν αὐτάρκης καὶ αὐτοδύναμος. Πῶς; Τὸ κοινὸν ταμεῖον, τὸ γλωσσοκόμον τῆς ἁγίας ὁμάδος τῶν πρώτων Μαθητῶν τοῦ Ἰησοῦ, τὸ γαζοφυλάκιον τοῦ Ἱ. Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος πρέπει ἐν τῆ συγχρόνω Ἐκκλησία νὰ ἐμφανισθῆ ὑπὸ τὴν μορφὴν μιᾶς ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ. Εἰς αὐτὴν ὡς εἰς δεξαμενὴν πρέπει νὰ εἰσρέουν πάσης φύσεως ἐκκλησιαστικὰ ἔσοδα Μητροπόλεων, Ἱ. Μονῶν, ἐνοριακῶν Ναῶν, Ἐξωκκλησίων, Προσκυνημάτων, προαιρετικῶν εἰσφορῶν καὶ δωρεῶν πιστῶν καὶ ὅλον τὸ ἱερὸν τοῦτο χρῆμα, ποὺ σήμερον οὐχὶ σπανίως κλέπτεται καὶ σπαταλᾶται τῆδε κακεῖσε, νὰ τεθῆ ὑπὸ αὐστηρὸν ἔλεγχον εὐσεβῶν ἀνδρῶν ποὺ κατέχουν τὴν Οἰκονομικὴν Ἐπιστήμην καὶ τοὺς ὁποίους πρέπει νὰ ἐπιστρατεύση ἡ Ἐπίσημος Ἐκκλησία καὶ νὰ χρησιμοποιήση ὡς διακόνους αὐτῆς, ὡς συνεργάτας ἐν τῆ σοφῆ διοργανώσει καὶ τιμία διαχειρίσει τοῦ κολοσσιαίου ἐκκλησιαστικοῦ πλούτου. Καὶ τότε ἐντὸς μιᾶς πενταετίας θὰ ἴδωμεν θαῦμα. Θὰ ἴδωμεν τὴν Ἐκκλησίαν μας ἱκανὴν ὄχι μόνον διὰ τὴν μισθοδότησιν τῶν στελεχῶν της – αὐτὸ θὰ εἶνε τὸ ἐλάχιστον – ἀλλʼ ἱκανὴν διὰ νὰ δράση κοινωνικῶς, διὰ νʼ ἀπλώση ὁλόκληρον δίκτυον φιλανθρωπίας καὶ νʼ ἀνακουφίση τὸν πάσχοντα λαόν μας καὶ μήτηρ φιλόστοργος αὐτοῦ ἀναδειχθῆ.

Οὐτοπίαν θεωρεῖτε τὰ ἀνωτέρω; Ἀλλʼ ἄς ρίψη ἡ συνερχομένη Ἱεραρχία μας ἕνα βλέμμα εἰς τὸ Βατικανόν, ποὺ κατʼ αὐτάς θρηνεῖ τὸν ἀποθανόντα ἀρχηγόν του, διὰ νὰ ἴδη κατὰ ποῖον τρόπον ἡ Δυτικὴ Ἐκκλησία ἔχει διοργανώσει τὰς οἰκονομικὰς αὐτὴς ὑπηρεσίας καὶ πῶς κατορθώνει νὰ ἐπαρκῆ εἰς τὰς ἀνάγκας αὐτῆς. Οὐδὲ εἶς ὀβολὸς Καίσαρος πίπτει εἰς τὸ γαζοφυλάκιον τοῦ Βατικανοῦ, εἰς τὰς ἐκκλησιαστικὰς Τραπέζας ποὺ ἔχει καὶ φέρουν διάφορα ὀνόματα. Οἰκονομικῶς ἀνεξάρτητος, δὲν ἐκλιπαρεῖ τοὺς ἰσχυροὺς τῆς ἡμέρας, δὲν δέχεται παρʼ αὐτῶν κολάφους, ἀλλʼ ἐξασκεῖ τὸν ἔλεγχον τῆς ἰδιωτικῆς καὶ δημοσίας αὐτῶν ζωῆς καὶ κυριαρχεῖ πνευματικῶς ἑκατομμυρίων ψυχῶν καὶ διαθέτει, δυστυχῶς, τεράστια ποσὰ καὶ διὰ τὴν ἐξωτερικὴν αὐτῆς προπαγάνδαν μεταξὺ τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ. Περισπούδαστον ὑπῆρξε τὸ ἄρθρον περὶ τῆς οίκονομικῆς δυνάμεως τῆς Παπικῆς Ἐκκλησίας, ὅπερ ἐδημοσιεύθη περὶ τινων μηνῶν ἐν τῶν ἑβδομαδιαίω φύλλω τῶν Ἀθηνῶν «ὁ οἰκονομικὸς Ταχυδρόμος» (19 Ἰουνίου 1958). Ἀξίζει νὰ μελετηθῆ ἀπὸ κάθε Ἱεράρχην ποὺ πονεῖ διὰ τὸ κατάντημα τῆς ἡμετέρας Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία χρεωκοπήσασα οἰκονομικῶς τείνει χεῖρα ἐπαίτιδα, ἵνα λάβη κέρματά τινα ἐκ τοῦ δημοσίου ταμείου καὶ μὲ τὰ τριάκοντα ἀργύρια δεσμευθῆ ἀκόμη χειρότερον μὲ τὸ κράτος, ποὺ ἐπισεῖον τὴν διακοπὴν τῆς οἰκονομικῆς βοηθείας θὰ κρατῆ αὐτὴν ἐπὶ αἰῶνας ὑπόδουλον.

* * *

Ἀγαπητοί μας ἀναγνῶσται! Ὑπάρχουν πολλοί, οἱ ὁποῖοι φρονοῦν, ὅτι ὡς ἔχουν παρʼ ἡμῖν τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα οὐδὲν γενναῖον καὶ ὑψηλὸν πρέπει νὰ προσδοκᾶται ἐκ τῆς συγκλήσεως τῆς Ἱεραρχίας. Ἱεράρχης ἐρωτηθεὶς τὶ θὰ πράξουν 70 Ἱεράρχαι συναθροιζόμενοι ἐν τῆ Πρωτευούση τῆς Ἑλλάδος ἀπήντησεν˙ «Ἀπλούστατα! Θὰ βαττολογήσωμεν καὶ πάλιν θʼ ἀπέλθωμεν εἰς τὰς ἐπαρχίας, χωρὶς καμμία ἀπόφασις τῆς Ἱεραρχίας νὰ λάβη σάρκα καὶ ὀστᾶ». Κρίσις ἡ ὁποία ὑπενθυμίζει ἡμῖν τὴν ἐπιγραμματικὴν ἐκείνην περὶ Συνόδων φράσιν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου εἰπόντος, ὅτι «οὐδεμιᾶς Συνόδου τέλος εἶδον χρηστόν, μηδὲ λύσιν κακῶν, ἀλλὰ μᾶλλον προσθήκην κακών». Ἡμεῖς ὅμως δὲν θέλομεν νὰ πιστεύσωμεν ὅτι καὶ εἰς τὴν προκειμένην Σύνοδον τῆς Ἱεραρχίας θὰ ἔχη ἐφαρμογὴν ἡ αὐστηρὰ αὕτη κρίσις, ἀλλʼ ὅτι ἡ Ἱεραρχία ὑπὸ τὴν προεδρίαν τοῦ Μακαριωτάτου Θεοκλήτου Β΄, ἔστω καὶ τὴν ἐνδεκάτην ὥραν θʼ ἀρθῆ εἰς τὸ ὕψος τῆς α’ποστολῆς της ἐν τοιαύταις στιγμαῖς τοῦ ἔθνους καὶ τῆς ἀνθρωπότητος, καὶ μετὰ σπουδῆς θὰ ἐπιληφθῆ τῆς λύσεως ἐκκλησιαστικῶν προβλημάτων ποὺ ἀπʼ αἰῶνος ἐκκρεμοῦν ἐν τὴ ἡμετέρα Ἐκκλησία. Δόξα τῶ Θεῶ, ὑπάρχουν καὶ Ἱεράρχαι ἱκανοὶ νʼ ἀνάψουν φῶς ἐν μέσω βαθείας καὶ ἀσελήνου νυκτός. Εἴθε ἐκ τῶν συνεδριῶν τῆς Ἱεραρχίας νʼ ἀνακύψη λάμπουσα ἡ μορφὴ τῆς Ἑκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἵνα πρὸς πᾶν τέκνον αὐτῆς δυνηθῶμεν νὰ ἐπαναλάβωμεν τὴν φωνὴν τοῦ Ἱ. Χρυσοστόμου: «τέκνον, ἐν ὅλω σου τῶ βίω ἡ ἐλπίς σου ἡ Ἐκκλησία, ἡ καταφυγή σου ἡ Ἐκκλησία, ἡ ΣΩΤΗΡΙΑ ΣΟΥ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ». Ποία ὅμως Ἐκκλησία; Η ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΚΑΙ ΖΩΣΑ.