ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ

ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

Η λέξις ἀγὼν σημαίνει ἐπίμονη προσπάθεια πρὸς ἐπίτευξιν κάποιου σκοποῦ. Εἰς τὴν γενικὴν αὔτην ἔννοια συμπεριλαμβάνονται παντὸς εἴδους ἀγῶνες. Ὄχι μόνον εἰς τὰ γυμναστήρια και εἰς τὰ στάδια ἀθλητικοὶ ἀγῶνες, οἱ ὁποῖοι προκαλοῦν ζωηρὸν τὸ ἐνδιαφέρον τῆς συγχρόνου γενεᾶς, ἀλλὰ καὶ οἱ ἄλλοι ἀγῶνες, εἰς τοὺς ὁποίους ἀπ᾿ ἀρχαιοτάτης ἐποχῆς ἀποδύονται οἱ ἄνθρωποι, μὴ στέργοντες νὰ παραμένουν εἰς ἣν κατάστασιν εὑρίσκονται, ἀλλὰ τὴν συνεχῆ πρόοδον καὶ βελτίωσιν τῶν ὅρων τῆς ζωῆς ἐπιδιώκοντες. Τὸ ἐλατήριον τῆς προόδου, ἀκοίμητον ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, ὠθεῖ πρὸς κίνησιν, ἐργασίαν, δραστηριότητα, ἀγῶνας. Ὁποῖοι ἀγῶνες ἐχρειάσθησαν, ἵνα ἡ ἀνθρωπότης ἐκ τῆς πρωτογόνου ζωῆς τῶν καλυβῶν καὶ τῶν σπηλαίων φθάσῃ εἰς τὰ σημερινὰ ὕψη τοῦ πολιτισμοῦ! Ἡ ἀγρία φύσις προέβαλλε μυρίας δυσκολίας εἰς τὸν ἄνθρωπον. Ἡ γῆ ἔπρεπε νὰ καλλιεργηθῇ. Δρόμοι ἔπρεπε νὰ διανοιχθοῦν διὰ τὴν συγκοινωνίαν. Ποταμοὶ ἔπρεπε νὰ ζευχθοῦν διὰ γεφυρῶν. Θάλασσαι καὶ ὠκεανοὶ ἔπρεπε νὰ διαπλευσθοῦν. Ἡ φύσις ἐν γένει ἔπρεπε νὰ ἐξημερωθῇ καὶ νὰ ὑποταχθῇ εἰς τὸν ἄνθρωπον. Διὰ τὸν σκοπὸν αὐτὸν ὁπόσοι ποταμοὶ ἱδρώτων ἐχύθησαν, ὁπόσοι ἀγῶνες ἐχρειάσθησαν! Καὶ δὲν ἦσαν οἱ ἀγῶνες αὐτοὶ οἱ μόνοι ἀγῶνες, εἰς οὓς ἀπεδύθη ἡ ἀνθρωπότης. Ἔχομεν ἀγῶνας πρὸς καταπολέμησιν ἀσθενειῶν, πρὸς ἐξάλειψιν προλήψεων καὶ δεισιδαιμονιῶν, πρὸς κατάλυσιν ἀπολυταρχικῶν καὶ τυραννικῶν καθεστώτων, πρὸς ἀπόκρουσιν βαρβαρικῶν ἐπιδρομῶν, πρὸς ἀπελευθέρωσιν ὑποδούλων λαῶν. Ἐσχάτως ἔχομεν καὶ ἀγῶνας πρὸς κατάκτησιν ὄχι πλέον τῆς γῆς, ἀλλὰ καὶ τοῦ διαστήματος…

Ὁ χριστιανισμός, χωρὶς νὰ ὑποτιμᾷ τοὺς ἀνωτέρω ἀγῶνας, διὰ τῶν ὁποίων ἐπιδιώκεται ἡ πρόοδος τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, στρέφει κυρίως τὴν προσοχὴν τοῦ ἀνθρώπου πρὸς ἕνα ἄλλον ἀγῶνα, ὁ ὅποιος λόγῳ τῆς ἰδιαιτέρας φύσεως, τῶν μέσων καὶ τοῦ σκοποῦ αὐτοῦ, διακρίνεται ὅλων τῶν ἄλλων ἀγώνων καὶ ὀνομάζεται χριστιανικὸς ἀγών.
Ὁ ἀγὼν αὐτὸς συνιστᾶται ὑπὸ τῶν λόγων τοῦ Κυρίου λέγοντος· «Ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν διὰ τῆς στενῆς πύλης· ὅτι πολλοί, λέγω ὑμῖν, ζητήσουσιν εἰσελθεῖν καὶ οὐκ ἰσχύσουσιν» (Λουκ. 13,24). Κηρύττεται δὲ καὶ ὑπὸ τῶν συγγραφέων τῆς Καινῆς Διαθήκης ἐν τοῖς ἑξῆς κυρίως χωρίοις· «δι᾿ ὑπομονῆς τρέχομεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν» (Ἑβρ. 12,1), «ἀγωνίζου τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως» (Α΄ Τιμ. 6,12),

«πᾶς ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται» (Α΄ Κορ. 9,25), «θέλω ὑμᾶς εἰδέναι ἡλίκον ἀγῶνα ἔχω καὶ περὶ ὑμῶν καὶ τῶν ἐν Λαοδικείᾳ» (Κολ. 2,1), «τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι» (Β΄ Τιμ. 4,7), καὶ «ἀνάγκην ἔσχον γράψαι ὑμῖν παρακαλῶν ἐπαγωνίζεσθαι τῇ ἅπαξ παραδοθείσῃ τοῖς ἁγίοις πίστει» (Ἰούδ. 3). Ὁ ἀγὼν αὐτὸς μεταξὺ ἀρετῆς καὶ κακίας, φωτὸς καὶ σκότους, ἀπιστίας καὶ πίστεως, μεταξὺ τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν υἱῶν τοῦ διαβόλου, ἄρχισε ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης καθ᾿ ἣν ἐν τῷ κήπῳ τῆς Ἐδέμ, μετὰ τὴν παρακοήν, ἠκούσθη ἡ πρὸς τὸν ἐφευρέτην καὶ ἀρχιεργάτην τοῦ κακοῦ διάβολον, ἐν μορφῇ ὄφεως ἀπατήσαντος τὸ ζεῦγος τῶν πρωτοπλάστων, ἐπιτιμητικὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ «Ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῆς γυναικὸς καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν, καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν» (Γέν. 3,15). Ἔκτοτε ἤρχισεν ὁ ἀγών, διῆλθε διὰ πολλῶν φάσεων καὶ ἐκορυφώθη ὅτε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, τὸ «σπέρμα τῆς γυναικός», προσλαβὼν σάρκα ἀνθρωπίνην ὡράθη ἐπὶ τῆς γῆς καὶ πάνοπλος ἦλθεν εἰς σύρραξιν μὲ ὅλας τὰς δυνάμεις τοῦ σκότους. Ὁ ἀγὼν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μοναδικὸς εἰς μέγεθος καὶ εἰς σημασίαν. Ὁ ἐχθρός, προσπαθήσας νὰ νικήσῃ τὸν Θεάνρωπον οὐδεμίαν κατ᾿ αὐτοῦ νίκην ἦρεν, ἀλλ᾿ ὑπέστη ὁριστικὴν ἧτταν ἐν τῷ σταυρῷ, ἐν ᾧ, κατὰ τὸν ἀπόστολον Παῦλον, «ἀπεκδυσάμενος τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας ἐδειγμάτισεν ἐν παρρησίᾳ, θριαμβεύσας αὐτοὺς ἐν αὐτῷ» (Κολ. 2,15). «Καθάπερ γάρ τις ἀθλητὴς γενναῖος, ὅταν ἐπὶ μετεώρῳ τὸν ἀνταγωνιστὴν ἄρας καὶ καταρράξας, λαμπροτέραν ἀποφαίνῃ τὴν νίκην, οὕτω καὶ ὁ Χριστός, τῆς οἰκουμένης ἁπάσης ὁρώσης καὶ τοὺς ἐπὶ τῆς ἐρημίας πληττομένους ἰασάμενος, πάντων τῶν θηρίων ἀπήλλαξε κρεμασθεὶς ἐπὶ τοῦ σταυροῦ» (Χρυσόστομος, Ἑ.Π. Μ. 59,159).
Ὁ χριστιανικὸς ἀγὼν ὑπονοεῖ ἐμπόδια, ἐχθρούς, μάχας, τραυματίας, νεκρούς, λιποτάκτας, προδότας, ἥττας, ἀλλὰ καὶ νίκας καὶ θριάμβους. Ὁ σκληρὸς αὐτὸς ἀγὼν προϋποθέτει τὴν βαθεῖαν διαφθοράν, ἣν ἐπέφερεν εἰς τὸν ἄνθρωπον ἡ πτῶσις αὐτοῦ, τὸ λεγόμενον προπατορικὸν ἁμάρτημα. Λόγῳ τῆς διαφθορᾶς ταύτης «ἡ διάνοια τοῦ ἀνθρώπου ἔγκειται ἐπιμελῶς ἐπὶ τὰ πονηρὰ ἐκ νεότητος αὐτοῦ» (Γέν. 8,21). Ἐὰν δὲν συνέβαινεν ἡ πτῶσις ἐκείνη, ἡ ὁποία διετάραξε τὴν ἁρμονίαν τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὴν περιβάλλουσαν αὐτὸν φύσιν καὶ πρὸς ἑαυτόν, δὲν θὰ παρίστατο ἀνάγκη τοιούτου σκληροῦ ἀγῶνος πρὸς ὑπερνίκησιν τοῦ ἠθικοῦ κακοῦ, ὅπερ ἐμφωλεύει ἐν τῇ σφόδρα διεφθαρμένῃ καρδίᾳ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἀγὼν πρὸς ἠθικὴν τελειοποίησιν θὰ ἦτο ὡς ὁ ἀγὼν τῶν ἀγγέλων, οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν γνωρίσει πτῶσιν. Ἐνῷ τώρα διὰ τὸν ἄνθρωπον τὸ κακὸν μαίνεται. Ὁ διάβολος, ἐὰν δὲν συνεκρατεῖτο ὑπὸ τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ, θ᾿ ἀνέτρεπε καὶ θὰ διέλυε τὸ πᾶν. Μάχεται διαρκῶς τὸν ἄνθρωπον καὶ λαμβάνων ἀφορμὴν ἐκ τῶν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ ἐπιθυμιῶν καὶ χρησιμοποιῶν τὰ ἐν τῷ κόσμῳ ὄργανά του καὶ ἐξάπτων τὴν πυρὰν διὰ ποικίλων εὐφλέκτων ὑλῶν τῆς «εὐπεριστάτου ἁμαρτίας» (Ἑβρ. 12,1), ἕνα ἔχει σκοπόν, νὰ ἀπομακρύνῃ τὸν κόσμον ἐκ τῆς εὐθείας ὁδοῦ καὶ νὰ παρασύρῃ αὐτὸν εἰς τὴν σκολιὰν ὁδὸν τῆς ἀπωλείας. Οὕτως ὁ Χριστιανὸς εἶνε ἠναγκασμένος νὰ εὑρίσκηται ἐν διαρκεῖ πολέμῳ. Ὁ χριστιανὸς ἔχει νὰ πολεμήσῃ μὲ τὴν σάρκα, μὲ τὸν κόσμον καὶ μὲ τὸν διάβολον. Ὁ Παῦλος, εἷς ἐκ τῶν γενναιοτέρων ἀγωνιστῶν εἰς τὸν κατὰ τοῦ κακοῦ ἀγῶνα, ἐφιστᾷ τὴν προσοχήν μας ἐπὶ τὴν ἰδιάζουσαν φύσιν τοῦ χριστιανικοῦ ἀγῶνος, δι᾿ ὧν ἐν τῇ πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολῇ λέγει· «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Ἐφ. 6,12).
Ὁ περὶ οὗ ὁ λόγος ἀγών, ὡς ἐκ τῶν ἀνωτέρω χωρίων ἐξάγεται, δὲν εἶνε μικρός τις καὶ ἀσήμαντος ἀγών. Δὲν πρέπει νὰ ὑποτιμῶμεν τοὺς ἐχθρούς, μὲ τοὺς ὁποίους ἔχομεν νὰ πολεμήσωμεν. Ἐὰν λάβωμεν ὑπ’ ὄψιν, ὅτι τὸ κακὸν ἑδρεύει ἐν ἡμῖν, ὅτι αἱ ἐπιθυμίαι ἐξ ἐλαχίστης ἀφορμῆς, ὡς ἔκ τινος σπινθῆρος, δύνανται νὰ ἐξαφθοῦν καὶ νὰ περιζώσουν τὸν ἄνθρωπον μὲ φλόγας· ἐὰν λάβωμεν ὑπ᾿ ὄψιν ὁποίαν πίεσιν ἐξασκεῖ ἐπὶ τοῦ ἀνθρώπου ὁ μακρὰν τοῦ Θεοῦ κόσμος· ἐὰν τέλος λάβωμεν ὑπ᾿ ὄψιν, ὅτι ὁ ἐχθρὸς ἡμῶν διάβολος, κατὰ τὴν ζωηρὰν παρομοίωσιν τοῦ ἀποστόλου Πέτρου «ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ» (Α΄ Πέτρ. 5,8), τότε θέλομεν ἐκτιμήσει ὀρθῶς τὴν σοβαρότητα καὶ τὴν κρισιμότητα τοῦ ἀγῶνος τούτου. Ποιός θὰ μπορέσει νὰ ἐξέλθῃ νικητὴς ἐκ τοιούτου σφοδροῦ καὶ πολυμετώπου ἀγῶνος, ἔσωθεν καὶ ἔξωθεν, ἐν πόλεσι καὶ ἐρημίαις, βαλλόμενος ἡμέρας καὶ νυκτός; Ὑπέροχοι ἄνδρες, οἱ ὁποῖοι διέπρεψαν εἰς ἄλλους ἀγῶνας, οἰκτρῶς ἡττήθησαν εἰς τὸν ἠθικὸν ἀγῶνα. Νικηταὶ καὶ τροπαιοῦχοι, νικήσαντες στρατιὰς κραταιῶν ἐχθρῶν καὶ διαλύσαντες κράτη καὶ αὐτοκρατορίας ὀλοκλήρους, ἐνεκλείσθησαν ὡς ἐλεεινοὶ αἰχμάλωτοι ἐντὸς τοῦ φοβεροῦ κλοιοῦ τῆς ἁμαρτίας, γενόμενοι δοῦλοι τῶν αἰσχρῶν παθῶν. Δι᾿ ὃ καὶ ἐλέχθη, ὅτι ἡ ὑψίστη νίκη εἶνε «τὸ νικᾶν ἑαυτόν», δι᾿ ὑποταγῆς τῶν παθῶν εἰς τὸν ὀρθὸν λόγον, ὅστις πρέπει νὰ ἡγεμονεύῃ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ.
Ἐὰν τείνωμεν τὸ οὖς εἰς τὰς φωνὰς τοῦ ἀρχαίου κόσμου, ὡς αὗται ἐξέρχονται ἐκ τῶν πολυπληθῶν μνημείων, εὐκρινῶς θὰ διακρίνωμεν τοὺς τόνους τῆς μελαγχολίας μυριάδων ἀνθρώπων, θρηνούντων διὰ τὰς ἥττας των εἰς τὸν ἠθικὸν τομέα τῆς ζωῆς των. Σύνοψις τῶν φωνῶν τούτων εἶνε ἡ φωνὴ τοῦ ἁμαρτωλοῦ, τὴν ὁποίαν ἀκούομεν ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίους ἐπιστολῇ· «Ταλαίπωρος ἐγὼ ἄνθρωπος· τίς με ῥύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου;» (Ῥωμ. 7,24). Ἡ ἀγωνία τοῦ ὑπὸ τοῦ κακοῦ αἰχμαλωτισθέντος ἀνθρώπου εἶνε ὡς ἡ ἀγωνία τοῦ Λαοκόοντος, τὸν ὁποῖον περιέσφιγγον οἱ ὄφεις, ἢ ὡς ἡ ἀγωνία ἐκείνου, ὅστις καταδικαζόμενος εἰς θάνατον προσεδένετο στερεῶς μετά τινος νεκροῦ ἀνθρωπίνου σώματος, τοῦ ὁποίου ἀνέπνεε τὴν φρικτὴν δυσωδίαν, μέχρις οὗ ἐν μέσῳ αὐτῆς καὶ οὖτος ἀποθάνῃ. «Ταλαίπωρος ἐγὼ ἄνθρωπος· τίς με ῥύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου;».
Ὁ ἄνθρωπος διὰ τῶν ἰδίων δυνάμεων εἶνε ἀνίσχυρος νὰ λυτρωθῇ ἐκ τοῦ ἠθικοῦ κακοῦ, ὅπερ ὡς λερναία ὕδρα λυμαίνεται τὴν ὕπαρξίν του. Ἀλλ᾿ εὐλογητὸς ὁ Θεός! Ἀφ᾿ ἧς στιγμῆς ὁ Κύριος ἐσταυρώθη καὶ ἐν τῷ σταυρῷ, ὡς ἀνωτέρω εδομεν, ἐνίκησε καὶ ἐθριάμβευσε κατὰ τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων, ἔκτοτε πᾶς ὁ εἰλικρινῶς πιστεύων εἰς τὸν Κύριον ἀντλεῖ μυστηριώδη δύναμιν καὶ δι᾿ αὐτῆς νικᾷ καὶ θριαμβεύει. Ἀντλεῖ δύναμιν διὰ τῆς μελέτης τοῦ θείου λόγου, διὰ τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς, διὰ τῆς τακτικῆς συμμετοχῆς εἰς τὸ μυστήριον τῆς θείας μεταλήψεως, τοῦ σώματος καὶ αἵματος τοῦ Κυρίου. Οὕτω δὲ εἰς διαρκῆ ἐπαφὴν μετὰ τοῦ Κυρίου διατελῶν ἀναδεικνύεται μικρόχριστος, δυνάμενος νὰ πατῇ ἐπὶ «ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ», χωρὶς νὰ βλάπτηται ἐξ αὐτῶν (Λουκ. 10,19).
Εἰς τὸν ἀγῶνα αὐτὸν οἱ στρατιῶται τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ δὲν εἶνε ἄοπλοι. Φέρουν πάντοτε μεθ’ ἑαυτῶν τὰ ὅπλα. Τὰ δὲ ὅπλα των εἶνε ὅπλα δεδοκιμασμένα εἰς μυρίας μάχας κατὰ τοῦ ἐχθροῦ. Τῶν ὅπλων τούτων τὴν ὀνομασίαν βλέπει τις ἐν Ἐφεσ. 6,13-20.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
«Χριστιανικὴ Σπίθα», φ. 619/Ἰούν. 2004, σ. 1