Ἀρχὴ τοῦ νέου ἔτους
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

H ΠΡΩΤΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἡ πρώτη τοῦ νέου ἔτους. Κανονικῶς γιὰ τὴν Ἐκκλησία δὲν εἶνε ἡ πρώτη τοῦ ἔτους. Γιὰ τὸ ἐκκλησιαστικὸ ἡμερολόγιο πρώτη τοῦ ἔτους εἶνε ἡ 1η Σεπτεμβρίου. Ἀλλὰ ἡ 1η Ἰανουαρίου, πρώτη τοῦ πολιτικοῦ ἡμερολογίου, ἐπεκράτησε.
Νέο ἔτος χαιρετίζουμε, ποὺ ἀνέτειλε στὸν ὁρίζοντα. Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε μὲ ἁπλᾶ λόγια νὰ διατυπώσω μερικὲς πρακτικὲς σκέψεις.

* * *

Ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε ὅπως τὰ ζῷα. Τὸ ζῷο ζῇ μόνο γιὰ τὶς ἀνάγκες καὶ ἡδονὲς τῆς στιγμῆς. Ὁ ἄνθρωπος ἁπλώνει τὶς ῥίζες του βαθειά· στηρίζεται στὸ παρελθόν, ζῇ τὸ παρόν, καὶ στρέφεται μὲ ἐλπίδα πρὸς τὸ μέλλον.
1. Εἶπα, ὅτι ὁ ἄνθρωπος στηρίζεται στὸ παρελθόν. Τέτοιες ἰδίως μεγάλες ἡμέρες, ὅπως ἡ σημερινή, εἶνε ἡμέρες ἱερῶν ἀναμνήσεων. Θυμᾶται τὰ παιδικά του χρόνια, ὅταν ζοῦσε σὰν ἄγγελος μέσα στὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον. Θυμᾶται τοὺς καλούς του γονεῖς, ποὺ δὲ᾿ ζοῦν πλέον. Θυμᾶται τοὺς δασκάλους του, ποὺ τοῦ ἔμαθαν τὰ πρῶτα γράμματα, νὰ συλλαβίζῃ καὶ νὰ διαβάζῃ. Θυμᾶται ζωηρὰ τοὺς πνευματικούς του πατέρας – ἱερεῖς, ποὺ τὸν δίδαξαν νὰ πιστεύῃ στὸ Θεό. Θυμᾶται ἀκόμη τοὺς προγόνους ―εμεθα ἔθνος μὲ ἱστορία―, ἐκείνους ποὺ κοπίασαν καὶ θυσιάστηκαν γιὰ νὰ ζοῦμε ἐμεῖς σὲ ἐλεύθερη πατρίδα. Θυμᾶται τοὺς προσφιλεῖς νεκρούς, καὶ δάκρυα ἔρχονται στὰ μάτια του. Αὐτοὶ δὲ᾿ βρίσκονται κοντά μας, δὲ᾿ θὰ καθήσουν σήμερα στὸ τραπέζι μας. Ἀπουσιάζουν. Ὑπάρχουν κάπου ἀλλοῦ, πέρα ἀπὸ τὰ ἄστρα καὶ τοὺς γαλαξίες, κοντὰ στὸ Θεό, ἐκεῖ ὅπου δὲν ὑπάρχει μεταβολὴ καὶ ἀλλοίωσις. Ὅλους αὐτοὺς ἐνθυμούμεθα σήμερα, κι ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς λέμε· «Αἰωνία αὐτῶν ἡ μνήμη» καὶ «Μνησθείη αὐτῶν ὁ Θεὸς ἐν τῇ βασιλείᾳ του».
2. Ἀλλὰ τὴν ἡμέρα αὐτὴ περνάει μπροστά μας σὰν ταινία καὶ ὅλη ἡ ζωή μας.

Μέσα στὰ 20, 30, 50, 60, 80 χρόνια, ὅσο ἔχουμε ζήσει, διακρίνουμε μερικὰ σημεῖα, μερικὰ ὁρόσημα, ἔκτακτα γεγονότα, στιγμὲς ἢ ἡμέρες, ποὺ ἦταν ὅλα μαῦρα καὶ σκοτεινά, ποὺ ὅλοι μᾶς ἀπελπίζανε, ποὺ δὲν ὑπῆρχε καμμιά διέξοδος, καὶ ξαφνικὰ ἕνα χέρι, τὸ παντοδύναμο χέρι τοῦ Θεοῦ, ἁπλώθηκε πάνω μας, πάνω στὸ σπίτι καὶ τὴν οἰκογένειά μας, καὶ μᾶς ἔσωσε. Ὅλοι στὴ ζωὴ ἔχουμε δεῖ κάποιο θαῦμα, ὅπου φαίνεται καθαρὰ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἡμέρα αὐτὴ μᾶς ὑπενθυμίζει τὶς θεῖες εὐεργεσίες, ἔκτακτες καὶ τακτικές, καὶ λέμε μαζὶ μὲ τὸ Δαυΐδ· «Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύριον…» (Ψαλμ. 102,1).
3. Ὅταν ὅμως σήμερα ῥίχνουμε τὸ βλέμμα στὸ παρελθόν, ἐνθυμούμεθα καὶ κάτι δυσάρεστο. Εἶνε τὸ λυπηρότερο ἀπὸ ὅλα. Ἐσεῖς ποιό θεωρεῖτε ὡς τὸ θλιβερώτερο στὸν κόσμο; Εἶνε ἡ ἀγιάτρευτη ἀρρώστια, ἡ οἰκονομικὴ χρεωκοπία, ἡ πυρκαϊά, τὸ ναυάγιο στὴ θάλασσα, ὁ σεισμός, ποιό ἀπ᾿ ὅλα αὐτά; Ὁ Μέγας Βασίλειος, ποὺ ἑορτάζει σήμερα, ἔχει μιὰ ὁμιλία σχετική. Τὸ μεγαλύτερο δυστύχημα τῆς ζωῆς, λέει, εἶνε τὰ ἁμαρτήματά μας. Ὤ τὰ ἁμαρτήματά μου καὶ τὰ ἁμαρτήματά σας! «Οὐκ ἔστιν εἰρήνη ἐν τοῖς ὀστέοις μου ἀπὸ προσώπου τῶν ἁμαρτιῶν μου», «ὅτι αἱ ἀνομίαι μου ὑπερῇραν τὴν κεφαλήν μου, ὡσεὶ φορτίον βαρὺ ἐβαρύνθησαν ἐπ᾿ ἐμέ» (Ψαλμ. 37,4-5).
Ἂν θέλετε νὰ δῆτε πόσο βαρὺ πρᾶγμα εἶνε ἡ ἁμαρτία, διαβάστε στὸ Ψαλτήρι τὸν πεντηκοστὸ (50ό) ψαλμὸ τῆς μετανοίας. Θὰ δῆτε ἐκεῖ ἕνα βασιλιᾶ μὲ στέμμα, νὰ μὴν κοιμᾶται τὴ νύχτα, ἀλλὰ νὰ πέφτῃ στὰ γόνατα καὶ νὰ παρακαλῇ τὸ Θεὸ νὰ τὸν πλύνῃ καὶ νὰ τὸν καθαρίσῃ ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματά του. Ξέρεις τί θὰ πῇ νὰ σὲ κεντήσῃ ὁ σκορπιὸς τῆς συνειδήσεως; Ἕνα σχετικὸ γεγονὸς ἀνέγραψαν οἱ ἐφημερίδες. Ὁ ἀεροπόρος, ποὺ ἔρριξε στὴ Χιροσίμα τὴν ἀτομικὴ βόμβα καὶ θέρισε τόσες χιλιάδες ἀνθρώπους, ἐπέστρεψε μετὰ στὴν πατρίδα του. Τὸν ὠνόμασαν ἐθνικὸ ἥρωα, τὸν στεφάνωσαν, τοῦ δώσανε σύνταξι στρατηγοῦ. Μέσα του ὅμως αὐτὸς εἶχε τύψεις. Θυμόταν τὴν ὥρα ποὺ ἔσπειρε τὴν καταστροφὴ σὲ ὁλόκληρη πολιτεία, καὶ δὲν ἡσύχαζε. Στὸ τέλος διεσαλεύθη ἡ διάνοιά του καὶ κατέληξε σὲ ψυχιατρεῖο.
Τὰ ἁμαρτήματά μας, αὐτὰ ποὺ ὅλοι ἔχουμε διαπράξει, τέτοιες μέρες ἅγιες ἔρχονται καὶ ῥίχνουν σκιὰ λύπης μέσα στὴ χαρά μας. Μᾶς κεντοῦν. Κάποιος ἀδέκαστος κριτὴς φωνάζει μέσα μας· Εἶσαι ἔνοχος!… Γι᾿ αὐτό, ἀδελφοί μου, σήμερα, πρώτη τοῦ ἔτους, ἂς πάρουμε τὴν εὐλογημένη ἀπόφασι. Ἐὰν κάποιος δὲν ἔχῃ σκεφθῆ ὣς τώρα τὰ ἁμαρτήματά του, τὸν παρακαλῶ ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ τοῦ Ναζωραίου, τὸ ἔτος αὐτὸ νὰ τὰ ἐξομολογηθῇ σὲ κατάλληλο πνευματικὸ πατέρα. Ξέρουμε ἄλλωστε πόσο θὰ ζήσουμε; Τέτοια μέρα πέρυσι 60.000 περίπου γιώρτασαν μαζί μας, καὶ τώρα αὐτοὶ δὲν εἶνε ἀνάμεσά μας. Γι᾿ αὐτὸ νὰ κάνουμε σήμερα ἕναν ἀπολογισμό, νὰ ἐρευνήσουμε τὴ συνείδησί μας, νὰ καλέσουμε δικαστὰς τοὺς ἀγγέλους καὶ ἀρχαγγέλους, καὶ νὰ ἐξοφλήσουμε τὰ γραμμάτιά μας. Πῶς ἐξοφλοῦνται τὰ γραμμάτια τῶν ἁμαρτημάτων; Ὤ, ἕνα δάκρυ πραγματικῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως φτάνει! Τί ἀξίζει τὸ δάκρυ αὐτό; Δὲν ὑπάρχει ζυγαριὰ νὰ τὸ ζυγίσῃς. Ἕνα τέτοιο δάκρυ, λέει ὁ Μέγας Βασίλειος, σὰν τὸ δάκρυ τῆς πόρνης καὶ τοῦ λῃστοῦ, εἶνε διαμάντι, εἶνε Ἰορδάνης ποταμός, ποὺ πλένει τὸν ἁμαρτωλό.
4. Νέο ἔτος! Ῥίξαμε τὸ βλέμμα στὸ παρελθὸν καὶ εἴδαμε τοὺς νεκρούς μας, εἴδαμε τοὺς εὐεργέτες μας, εἴδαμε καὶ τ᾿ ἁμαρτήματά μας. Ἀλλ᾿ ὅπως εἴπαμε, ὁ ἄνθρωπος δὲν ζῇ μόνο γιὰ τὸ παρελθὸν καὶ τὸ παρόν· ζῇ προπαντὸς γιὰ τὸ μέλλον. Καὶ ἡ σημερινὴ ἡμέρα μᾶς στρέφει καὶ πρὸς τὸ μέλλον. Γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· Τί θὰ συμβῇ ἆραγε στὸν κόσμο κατὰ τὸ νέο ἔτος;
Ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος, παρὰ τὴν πρόοδο τῶν ἐπιστημῶν, εἶνε ὁ δυστυχέστερος ποὺ ἔζησε ποτὲ στὴ γῆ. Γιατὶ πάνω ἀπ᾿ τὸ κεφάλι του κρέμεται ἀπὸ μιὰ κλωστὴ ἡ ῥομφαία τῆς καταστροφῆς. Σὲ διάφορα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος ὑπάρχουν ἑστίες πυρός, ἡφαίστεια ἕτοιμα νὰ ἐκραγοῦν, ζῶνες ἐπικίνδυνες. Τὰ μεγάλα ἔθνη θὰ συμφωνήσουν ἆραγε μεταξύ τους, θὰ βροῦν τρόπο συμβιβασμοῦ τῶν διαφορῶν; Ὅλοι τὴν ἅγια τούτη μέρα μὲ τὴ φωνὴ τῆς Ἐκκλησίας εὐχόμεθα στὸ Θεὸ «ὑπὲρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου» (θ. λειτ.). Ἄμποτε ἡ εἰρήνη ν᾿ ἁπλώσῃ τὰ φτερά της σ᾿ ὅλο τὸν κόσμο! Ἀλλὰ αὐτὸ εἶνε μιὰ εὐχὴ τῶν Χριστιανῶν, ποὺ εἶνε μειοψηφία. Μήπως ὅμως… ―τρέμει ὁ λογισμὸς καὶ δὲ᾿ θέλω νὰ προχωρήσω―, καθ᾿ ἣν στιγμὴν ἐμεῖς ὀργιάζουμε χωρὶς νὰ ὑπολογίζουμε οὔτε Θεὸ οὔτε συνείδησι, μήπως πλησιάζει ἡ ἡμέρα ἡ φρικτὴ τῆς τιμωρίας τοῦ Θεοῦ, ποὺ θὰ κληθοῦμε νὰ πληρώσουμε μὲ τόκο καὶ ἐπιτόκιο ὅλα τὰ ἁμαρτήματα καὶ τὰ αἴσχη μας, τὶς πορνεῖες καὶ τὶς μοιχεῖες, τὶς βλασφημίες καὶ τὶς ψευδορκίες κ.τ.λ.; Μήπως πλησιάζει ὁ Ἁρμαγεδὼν τῆς Ἀποκαλύψεως (Ἀπ. 16,16); Ζοῦμε σὲ μία καμπὴ τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου, σὲ μία κοσμογονικὴ περίοδο.
Αὐτὲς τὶς φοβερὲς ἡμέρες ποιά ἡ θέσι τῶν Χριστιανῶν; Εἶνε ἡ θέσι τοῦ δειλοῦ, τοῦ ἀπογοητευμένου, τοῦ μελαγχολικοῦ; Ὅπως ὁ στρατιώτης ἐν καιρῷ πολέμου βρίσκεται σὲ ἐπιφυλακή, ἔτσι κ᾿ ἐμεῖς. «Γρηγορεῖτε», «γρηγορεῖτε», φωνάζει ὁ Κύριος (Ματθ. 24,42· 25,13 κ.ἀ.). Καὶ ὁ ἀπόστολος σήμερα λέει «Βλέπετε» (Κολ. 2,8), ἀνοῖξτε δηλαδὴ τὰ μάτια σας! Ὁ καθένας μας νὰ εἶνε σὲ ἐγρήγορσι, στὰ ὅπλα. Καὶ πάνω ἀπ᾿ ὅλα τὰ ὅπλα νὰ ἔχουμε ἕνα. Ποιό εἶν᾿ αὐτό; Ἡ πίστις.
Ὦ πίστις ἁγία, πίστις ὀρθόδοξος, πίστις ἀκράδαντος. Πίστις στὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Πίστις, ὅτι τὸ ἀγαθὸ θὰ νικήσῃ τὸ κακό. Κι ἂν ἀκόμη τὰ ἄνω γίνουν κάτω, ἐμεῖς πρέπει νὰ μείνουμε πιστοί. Ἡ φωνὴ τοῦ Χριστοῦ μᾶς λέει· «Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία, μηδὲ δειλιάτω» (Ἰωάν. 14,27), «πιστεύετε εἰς τὸν Θεόν, καὶ εἰς ἐμὲ πιστεύετε» (ἔ.ἀ. 14,1). Αὐτὴ τὴν πίστι ἂς τὴν κρατήσουμε.

* * *

Ἀδελφοί μου! Τὶς ἡμέρες αὐτὲς κάπου εἶδα μία κάρτ – ποστὰλ μὲ μιὰ εἰκόνα πολὺ διδακτική. Εἰκονίζει ἕνα μεγάλο δέντρο, κι ἀπὸ κάτω ἔχει δυὸ στροφὲς ἑνὸς ἐκλεκτοῦ ποιητοῦ τῆς πατρίδος μας, τοῦ Ἰωάννου Πολέμη·
«…Μὴ φοβηθῇς τὸ δένδρο π᾿ ἅπλωσε
τὶς ῥίζες του βαθειὰ στὸ χῶμα·
κι ἂς σπάσῃ τὴν κορφή του ὁ ἄνεμος
καὶ τὰ πυκνὰ κλαδιά του ἀκόμα.
Μὴ φοβηθῇς αὐτὸν ποὺ ἐστήριξε
στὴν πίστι ἐπάνω τὴν ἐλπίδα·
τὸν εἶδα στὴ ζωὴ νὰ μάχεται,
μὰ πάντα ἀνίκητο τὸν εἶδα».
Σὰν τὸ δέντρο ἂς μείνουμε κ᾿ ἐμεῖς ῥιζωμένοι καὶ ἀκλόνητοι στὴν ὀρθόδοξο πίστι. Καὶ τότε, ὅ,τι κι ἂν συμβῇ, μὴ φοβηθῆτε.
Εὔχομαι, ὅλοι τὸ ἔτος αὐτὸ νὰ δώσουμε τὴ μαρτυρία τοῦ Χριστοῦ μὲ ἔργα ἀγαθά, ἔργα πίστεως, συνεπεῖς στὸ λόγο τοῦ Κυρίου· «Γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου, καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἀπ. 2,10)· ἀμήν.

† Ὁ Φλωρίνης, Πρεσπῶν & Ἑορδαίας
Αὐγουστῖνος