Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου «ΣΥΝΟΔΙΚΑ»
Μέρος Α΄. Περιέχει ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ – ΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ στὴν Ἱερά Σύνοδο, σελ. 3-10

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

«Κέκμηκα καὶ λόγω καὶ φθόνω μαχόμενος καὶ πολεμίοις καὶ ἡμετέροις»
(Γρηγορίου Θεολόγου, Συντακτήριος λόγος)

Ο ΥΠΟΦΑΙΝΟΜΕΝΟΣ διετέλεσα διὰ τετάρτην φορὰν(*) συνοδικὸν μέλος τῆς Διαρκοῦς Ἱ. Συνόδου κατὰ τὴν 132αν Συνοδικὴν περίοδον, ἡ ὁποία ἤρχισε τὴν 1ην Σεπτεμβρίου 1988 καὶ τελειώνει τὴν 31ην Αύγούστου 1989. Κατὰ τὸ τέλος τῆς συνεδρίας τοῦ μηνὸς Ἰουνίου 1989, διαφωνήσας ἐπὶ τοῦ ἰδεολογικοῦ πεδίου καὶ ἐλθὼν εἰς σύγκρουσιν μὲ τὸν μακρ. Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν κ. Σεραφείμ, χυδαίως δὲ ὑπʼ αὐτοῦ ὑβρισθείς, ἀπῆλθον καὶ δὲν μετέσχον πλέον εἰς τὰς ἐργασίας.
Ἐν ἀρχῆ τῆς συνοδικῆς ταύτης περιόδου, ἔχων ὑπʼ ὄψιν ὅτι τὰ τηρούμενα πρακτικὰ τῆς Ἱ. Συνόδου ὡς συντάσσονται δὲν ἀποδίδουν πιστῶς τὰ ὑπὸ τῶν συνέδρων λεγόμενα, ἐπρότεινα νὰ γίνεται χρῆσις μαγνητοφώνου, ὡς συμβαίνει εἰς τὰς συνεδριάσεις τῆς Βουλῆς καὶ ἄλλων κοσμικῶν σωμάτων, διὰ νὰ καταγράφεται πιστῶς πᾶν ὅ,τι λέγεται. Δυστυχῶς ἡ πρότασίς μου αὕτη δὲν ἐγένετο δεκτή. Οἱ δὲ γραμματεῖς, ἀνθρώπινόν τι πάσχοντες, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἀποφεύγουν νὰ καταγράψουν ὁλόκληρον τὴν ὡμὴν ἀλήθειαν φοβούμενοι μήπως θιγῆ τὸ πρόσωπον τοῦ προέδρου. Ἀκόμη δὲ τὰ μὲν λόγια τοῦ ἀρχιεπισκόπου, καὶ ἀτελῶς λεγόμενα, προσπαθοῦν νὰ καλλύνουν φραστικῶς, ἐνῶ τὸν ὑπʼ ἐμοῦ ἀσκούμενον ἔλεγχον προσπαθοῦν νὰ παρουσιάσουν κατὰ τὸν μαλακώτερον τρόπον, ἐξαλείφοντες σκοπίμως λέξεις ποὺ ἀποτελοῦν τὴν οὐσίαν τοῦ ἐλεγκτικοῦ λόγου, ὁ ὁποῖος οὕτως ἐμφανίζεται ὡς πλαδαρὸν σῶμα ἄνευ νεύρων. Τοῦτο παρετήρησα γινόμενον καὶ εἰς ἄλλας συνοδικὰς περιόδους ὡς καὶ εἰς συνεδρίας τῆς Ἱεραρχίας, εἰς τὰς ὁποίας κατὰ τὸ ὑπερεικοσαετὲς διάστημα τῆς ἐπισκοπικῆς μου διακονίας ἔλαβον μέρος.
Χωλαίνει λοιπὸν ἡ λειτουργία τῶν συνεδριάσεων ὡς πρὸς τὸν τρόπον λήψεως καὶ καταγραφῆς τῶν ἐν τῆ Συνόδω λεγομένων ἀδικουμένης οὕτω τῆς ἀληθείας.

Ἀλλʼ ἡ λειτουργία χωλαίνει καὶ ὡς πρὸς ἄλλο οὐσιωδέστερον σημεῖον. Καὶ τοῦτο εἶνε ὅτι ὁ Καῖσαρ (τὸ κράτος), ἐπεμβαίνων διαρκῶς ἀπὸ τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς Ἑλλάδος ἐκ τοῦ τουρκικοῦ ζυγοῦ καὶ ἐντεῦθεν ἐν τῆ διοικήσει τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὄχι μόνον εἰς τὰ externa (=ἐξωτερικὰ) ἀλλὰ καὶ εἰς αὐτὰ τὰ interna (=ἐσωτερικά), μὲ τοὺς ἑκάστοτε έκδιδομένους νόμους, ἀντινομοθετεῖ τῶ Χριστῶ, τῶ ἱδρυτῆ τῆς θεοσυστάτου καὶ αὐτονόμου πολιτείας, ὡς εἶνε καὶ πρέπει νὰ εἶνε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία. Ὁ Καῖσαρ, λέγομεν, ἐθέσπισεν ἕνα νέον καθεστὼς διοικήσεως τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ξένον πρὸς τὴν ἀρχαίαν παράδοσιν. Ἀντὶ τῆς Ἱεραρχίας, δηλαδή, ὑποχρεουμένης κατὰ τοὺς ἱ. κανόνας δὶς τοῦ ἔτους νὰ συνέρχεται καὶ ἐν πνεύματι ἐλευθερίας νὰ λύη τὰ ἑκάστοτε ἀνακύπτοντα ζητήματα, τὰ τῆς Ἐκκλησίας διοικεῖ κυρίως ὀλιγομελῆς Διαρκὴς Ἱ. Σύνοδος ὑπὸ τὴν μόνιμον προεδρίαν τοῦ ἑκάστοτε ἀρχιεπισκόπου. Οὗτος δέ, φίλος καὶ εὐνοούμενος τῶν ἑκάστοτε κρατούντων, μὲ ἀντικανονικὰς διατάξεις νόμων, ποὺ ἐξεδόθησαν ὄχι μόνον κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς δικτατορίας Παπαδοπούλου καὶ Ἰωαννίδου, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ των δημοκρατικῶν λεγομένων κυβερνήσεων Καραμανλῆ καὶ Παπανδρέου, ὡπλίσθη μὲ δύναμιν τεραστίαν καὶ ἡ ἐξουσία του κατήντησεν ἀπολυταρχία ἐμπνέουσα φόβον καὶ τρόμον εἰς τοὺς πολλούς. Καὶ οἱ ἱεράρχαι μας πλὴν ὀλίγων, μετρουμένων μόλις εἰς τὰ δάκτυλα τῆς μιᾶς χειρός, φοβοῦνται καὶ τρέμουν μὴ ἔλθουν εἰς σύγκρουσιν μὲ τὸν πανίσχυρον ἀρχιεπίσκοπον, καὶ προσπαθοῦν νὰ μαντεύσουν τὶ σκέπτεται καὶ τὶ ἐπιθυμεῖ διὰ νὰ μὴ στερηθοῦν τῆς φιλίας καὶ προστασίας του. Οὕτω ἐν τῆ ἡμετέρα Ἐκκλησία, ἐν μέσω φιλελευθέρου πολιτεύματος, ἐγκατεστάθη ἀπολυταρχικὸν καθεστὼς ὑπενυθυμίζον παπικὴν ἐξουσίαν ἤ καὶ χεῖρον ἐκείνης. Νὰ ἀναφέρω γεγονότα; Ζωηρῶς ἐνθυμοῦμαι εἴς τινα συνέλευσιν τῆς Ἱεραρχίας ἱεράρχην, μακαρίτην ἤδη, ὅστις εἶπε˙ «Θέλω, μακαριώτατε, κάτι νὰ εἴπω˙ ἀλλὰ σᾶς λέγω εἰλικρινῶς ὅτι φοβοῦμαι, καὶ διʼ αὐτὸ σιωπῶ». Εἰς ἄλλην δὲ περίπτωσιν ἱεράρχης, τολμήσας νὰ ἐλέγξη τὸν κυρίως ὑπεύθυνον τῆς ἐκκλησιαστικῆς καταστάσεως, ἠπειλήθη νὰ ῥαβδισθῆ…
Μέσα εἰς ἕνα τοιοῦτον κλῖμα ἀνελευθερίας, δειλίας καὶ φόβου, ποὺ δημιουργεῖ ἡ εἰς δικτατορικὸν καθεστὼς ἐξελιχθεῖσα ὑπὸ τὰς εὐλογίας τοῦ Καίσαρος ἐξουσία τοῦ ἀρχιεπισκόπου ἡ συμμετοχὴ εἰς Συνόδους ἑνὸς ἐπισκόπου, διατηρήσαντος ἀδούλωτον τὸ φρόνημα ἐν δειναῖς περιπετείαις τοῦ ἔθνους καὶ μετὰ παρρησίας ἐκφράζοντος τὰς ἰδέας του προφορικῶς καὶ γραπτῶς ὑπὲρ ἀνορθώσεως τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων, ἡ συμμετοχὴ λέγομεν τοῦ έπισκόπου τούτου εἶνε δραματική, καὶ τὸ φρονιμώτερον εἶνε, ἐὰν θέλη οὗτος νὰ διάγη ἥσυχον καὶ ἀτάραχον βίον, νὰ ἀπέχη τοιούτων συνεδριάσεων φιλοσοφῶν κατὰ τὸ παράδειγμα Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ὅστις ἐν τῶ Συντακτηρίω λόγω του, περιγράφων τὴν ἀθλίαν ἐκκλησιαστικὴν κατάστασιν τῶν ἡμερῶν του, λέγει˙ «Κέκμημα μαχόμενος», ὄχι μόνον πρὸς τοὺς ἔξω ἀλλὰ προπαντὸς πρὸς τοὺς ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας, ἀπελθὼν δὲ εἰς ἔρημον τόπον ἔζη ἐν εἰρήνη «ἑαυτῶ καὶ Θεῶ συστρεφόμενος».
Παρὰ τὴν ἐμπειρίαν τοῦ κακοῦ, τὴν ὁποῖαν εἶχον ἐκ τῆς συμμετοχῆς μου εἰς τὰς συνεδριάσεις προηγουμένων Συνόδων, ἐν τούτοις ἀπεφάσισα νὰ λάβω μέρος καὶ εἰς τὴν παρελθοῦσαν 132αν Συνοδικὴν περίοδον (1988-1989). Ἐδοκίμασα πολλὰς πικρίας. Ἦλθον στιγμαί, κατὰ τὰς ὁποίας μόνος ἐν τῆ Συνόδω, ἐγκαταλειφθεὶς ὑπὸ πάντων τῶν συνέδρων ἀρχιερέων πλὴν ἑνός, τοῦ ἀγαπητοῦ ἐν Χριστῶ ἀδελφοῦ μητροπολίτου Σιδηροκάστρου κ. Ἰωάννου, τὸν ὁποῖον ἰδιαιτέρως εύχαριστῶ. Τελικῶς, δύο μῆνας πρὸ τοῦ τέλος τῆς περιόδου, ἀπεχώρησα τῆς Συνόδου.
Ἐπειδὴ ὅμως διησθανόμην ἐξ ἀρχῆς ὁποίας διαστροφῆς θὰ τύχουν τὰ λεγόμενά μου ἐπὶ διαφόρων περιπτώσεων, ἔκρινα καλὸν κατὰ τὴν εἰρημένην περίοδον, ὁ πρεσβύτερος ἐγὼ τὴν ἡλικίαν, ὅ,τι ἔλεγον νὰ τὸ καταθέτω γραπτῶς εἰς τὴν γραμματείαν τῆς ἱ. Συνόδου, τὴν ὁποίαν οὕτως ἀπήλλασσον τοῦ κόπου ἀλλὰ καὶ τοῦ κινδύνου νὰ καταγράφη τὰ ἡμέτερα. Λυποῦμαι δὲ διότι τοῦτο δὲν ἔπραξα εἰς ὅλας τὰς προηγουμένας συνοδικὰς περιόδους, εἰς τρόπον ὥστε νὰ δύνανται ὅλα τὰ λεχθέντα νὰ δημοσιευθοῦν εἰς τόμον ὑπὸ τὸν τίτλον Συνοδικά, ὁ ὁποῖος κάτι θὰ ἐχρησίμευεν εἰς τὸν ἱστορικὸν ποὺ θὰ ἐπιχειρήση νὰ ἱστορήση τὰ τῆς περιόδου ταύτης.
Ὡς ἀπολογίαν μου πρὸς πάντας, φίλους καὶ ἐχθρούς, τοὺς θέλοντας νὰ κρίνουν ἤ καὶ νὰ ἐπικρίνουν τὰ ἡμέτερα, ἀπεφάσισα νὰ δημοσιεύσω εἰς ἴδιον τόμον ὅλας τὰς γραπτὰς εἰσηγήσεις καὶ ἀγορεύσεις τῆς περιόδου αὐτῆς (1988-1989), ὡς ἐπίσης καὶ τρία δημοσιεθέντα ἄρθρα σχετικὰ μὲ τὰς ἐργασίας τῆς ἱ. Συνόδου δημοσιευθέντα ἐν τῶ περιοδικῶ «Χριστιανικὴ Σπίθα»˙ τὰ ἄρθρα αὐτὰ εἶνε τὰ ἐξῆς: 1) Τρελλός; 2) Αἱ διαφωνίαι μας. 3) Μία ὀφειλομένη ἀπάντησις.
Ἐπειδὴ δέ, ὡς προβλέπω, τὰ κατʼ ἐμὲ τέλος ἔχει καὶ ὀσονούπω ἀπέρχομαι τοῦ ματαίου τούτου κόσμου καὶ δὲν πρόκειται πλέον νὰ συμμετάσχω εἰς συνεδριάσεις τῆς ἱ. Συνόδου, ἐκφράζω καὶ διὰ μίαν ἀκόμη φορὰν τὸν ἀσίγητον πόθον τῆς ἐμῆς καρδίας διὰ μίαν ἐλευθέραν καὶ ζῶσας Εκκλησίαν, πόθον τὸν ὁποῖον ἐπὶ ἥμισυ καὶ πλέον αἰῶνος διακηρύττω μέ κηρύγματα, ἄρθρα, βιβλία (**), ἀλλὰ καὶ μὲ μηνύσεις καὶ δίκας κατʼ ἐμοῦ, καὶ μὲ συλλαλητήρια ἀκόμη ἐν Ἀθήναις καὶ ἀλλαχοῦ.

__________________

• (*) Α΄ Ὀκτώβριος 1976 – Μάρτιος 1977, Β΄ Σεπτέμβριος 1977 – Μάιος 1978, Γ΄ Σεπτέμβριος 1982 – Αὔγουστος 1983, καὶ Δ΄ Σεπτέμβριος 1988 – Ἰούνιος 1989.
• (**) Βιβλία, εἰς τὰ ὁποῖα ἐκφράζεται ὁ πόθος οὗτος, εἶνε κυρίως τὰ ἐξῆς: 1) Ἐλευθέρα καὶ ζῶσα Ἐκκλησία, Ἀθῆναι 1956, 2) Ἀπολογία τοῦ ἱεροκήρυκος, Ἀθῆναι 1965, 3)Ἐκκλησιαστικὰ ὑπομνήματα, Ἀθῆναι 1969, 4) Ἐκκλησιαστικὸς στρουθοκαμηλισμός, Ἀθῆναι 1972, 5) Ἀπαντήσεις ἐπὶ ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων, Ἀθῆναι 1973, 6) Χρονικὸν σοβούσης κρίσεως, Ἀθῆναι 1973, 7) Ἐξέστημεν; Ἀθῆναι 1973, 8) Τὸ διαζύγιον, Ἀθῆναι 1980.

Ἐν Φλωρίνη τῆ 29η Αὐγούστου 1989,
ἑορτῆ τῆς ἀποτομῆς τῆς κεφαλῆς τοῦ Τ. Προδρόμου,
ὅστις πρὸς τὸν δημοσίως ἀσχημονοῦντα Ἡρώδην
ἀπηύθυνε τὸ ἀθάνατον ἐκεῖνο «Οὐκ ἔξεστοί σοι»,
ἄξιος μιμήσεως παρὰ παντὸς πνευματικοῦ ἡγέτου
τῆς Ἐκκλησίας

† Ὁ Φλωρίνης ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ