«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΠΙΘΑ»τοῦ 1961, φυλ. 237
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

ΤΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΟΝ

• (Δὲν εἶνε πολὺς καιρὸς ποὺ ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς ἔλαβε γνῶσιν μιᾶς ἐγκυκλίου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, διὰ τὰς ὁποίας ἀπηγορεύετο ἡ μετάδοσις ὁμιλιῶν ἱεροκηρύκων διὰ μαγνητοφώνου. Ἡ ἀπαγόρευσις αὕτη προὐκάλεσε δυσμενῆ σχόλια τοῦ καθημερινοῦ καὶ περιοδικοῦ Τύπου Πρωτευούσης καὶ ἐπαρχιῶν. Ἦτο φανερὸν ὅτι ἡ ἐγκύκλιος, ὑφʼ ἅς συνθήκας ἐξεδόθη, ἐστρέφετο κατὰ ἑνὸς καὶ μόνον ἱεροκήρυκος, τοῦ συντάκτου τῆς «Σπίθας». Τοῦτο ἠδύνατό τις νὰ διαπιστώση ἀναγινώσκων καὶ τὴν στήλην τῶν Χρονικῶν τοῦ φύλλου τῆς 15-2-61 τῆς «Ἐκκλησίας», ἐπισήμου ὀργάνου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἐκεῖ βλέπει τις κατάπληκτος, ὅτι, ἐνῶ συνίσταται ἵνα αἱ Μητροπόλεις προμηθεύωνται παρὰ τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας ἠχογραφημένας ὁμιλίας μαγνητοφώνου, ἀντιθέτως εἰς τὴν ἰδίαν στήλην γράφεται ὅτι ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἀπαγορεύει τὴν μετάδοσιν ἠχογραφημένων ὁμιλιῶν διὰ μαγνητοφώνου!!!
  Εὐτυχῶς ἡ ἐγκύκλιος αὕτη, ἐκ τῆς ὁποίας ἔλειπον 5 ὑπογραφαὶ Συνοδικῶν μελῶν, ἠτόνισεν ἀπὸ τῶν πρώτων ἡμερῶν τῆς ἐκδόσεώς της. Κατʼ αὐτῆς ἐξεφράσθησαν ἀρχιερεῖς, ἐν οἷς καὶ ὁ Συνοδικὸς ἅγιος Χαλκίδος κ. Γρηγόριος, ὅστις, ἀν καὶ διεφώνει πρὸς τὸ περιεχόμενον τῆς ἐγκυκλίου, ὑπέγραψεν ὅμως κατὰ τὴν τάξιν ὡς μειοψηφῶν. Ἀλλʼ ἐκεῖνος, ὅστις ἰσχυρότερον ὅλων ἐσφυροκόπησε καὶ ἐκονιορτοποίησε τὴν ἐγκύκλιον, ἦτο ὁ πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν πρὸς Κύριον ἐκδημήσας Μητροπολίτης Ἀκαρνανίας Ἱερόθεος. Ὁ ἀείμνηστος, ἀσθενὴς ὤν, μόλις ἔλαβε γνῶσιν τῆς ἐγκυκλίου, ἔστειλεν ἔγγραφον διαμαρτυρίας πρὸς τὴν Ἱερὰν Σύνοδον, ὅπερ εἶνε καὶ τὸ τελευταῖον αὐτοῦ ἔγγραφον πρὸς αὐτήν. Θεωροῦμεν ἰδιαιτέραν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ ὅτι ὁ Ἱεράρχης οὗτος, μετὰ τοῦ ὁποίου παλαιότερον εἴχομεν διαφωνήσει ἐπὶ ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων καὶ εἴχομεν ἔλθει εἰς σύγκρουσιν, κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη τῆς ἐπιγείου ζωῆς του περιέβαλεν ἡμᾶς μὲ ἐκτίμησιν καὶ στοργὴν καὶ ἐν τῆ Ἱερᾶ Συνόδω ὡς λέων ἡγέρθη ἵνα ὑπερασπίση τὸν ἱεροκήρυκα ἐξ ἀδίκων ἐπιθέσεων ἐκ μέρους κακοβούλων ἐχθρῶν του. Ἡ δὲ ὑπὲρ τοῦ ἱεροκήρυκος ὁμιλία του ἐκείνη ὑπῆρξε τὸ κύκνειον ἆσμα τοῦ ἐκλιπόντος Ἱεράρχου, Μνησθείη Κύριος ὁ Θεὸς τῆς ἀγάπης Ἱεροθέου ἐπισκόπου ἐν τῆ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
  Χάριν τῶν φίλων ἀναγνωστῶν δημοσιεύομεν ὁλόκληρον τὸ πρὸς τὴν Ἱερὰν Σύνοδον ἔγγραφον τοῦ ἀειμνήστου Ἱεράρχου πρὸς διαφωτισμὸν ἐπὶ τῆς χρήσεως τοῦ μαγνητοφώνου πρὸς μετάδοσιν θρησκευτικῶν ὁμιλιῶν ἐν αἰθούσαις καὶ οἰκίαις).

Πρὸς
Τὴν Ἁγίας καὶ Ἱερὰν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Δὲν γνωρίζω τὶς ἀκριβῶς εἶνε ὁ ἐμπνευστὴς τῆς ὅλως ἀστόχου τελευταίας Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου, ἥτις τόσον προώρισται νὰ μᾶς ἐκθέση εἰς τὰ ὄμματα τοῦ εὐσεβοῦς Ἑλληνικοῦ λαοῦ. Ἀλλʼ ὅστις καὶ ἄν εἶνε, θὰ ἔπρεπε πρὶν ἤ συνταχθῆ ἡ Ἐγκύκλιος αὕτη, ἥτις φυσικὸν εἶνε νὰ θεωρῆται καρπὸς βαθείας καὶ συνολικῆς σκέψεως πάντων τῶν Συνοδικῶν, θὰ ἔπρεπε, λέγω, πολὺ νὰ σκεφθῶμεν, πολλὰ νὰ λάβωμεν ὑπʼ ὄψιν καὶ κυρίως ἐξ ἐπόψεως Κανονικῆς καὶ πρακτικῆς νὰ ἐξετάσωμεν τὸ ὅλον θέμα καὶ νὰ ἀπαντήσωμεν εἰς δύο ἐρωτήματα: Τὸ ἕν εἶνε θεωρητικόν, τὸ δʼ ἕτερον πρακτικόν.
Α. – Τὸ θεωρητικόν. Ἐρωτῶμεν: Ἡ διὰ τεχνικῶν μέσων μετάδοσις τῆς διδασκαλίας τοῦ θείου λόγου ἀπαγορεύεται; Διὰ νὰ δώσωμεν ἀπάντησιν, δέον νὰ ἴδωμεν ποῖα εἶνε τὰ τεχνικὰ μέσα. Ταῦτα εἶνε: Ἡ μεμβράνα, ὁ πάπυρος, ὁ κάλαμος, ἡ μελάνη, ὁ χάρτης καὶ ἐν συνεχεία τὰ ἐρτζιανὰ κύματα τῶν ῥαδιοφώνων, ἡ τηλοψία καὶ τελευταίως αἱ ταινίαι τῶν μαγνητοφώνων, αἵτινες μέλλουσι νὰ ἀντικαταστήσωσι τὰ βιβλία, καθʼ ὅσον διʼ αὐτῶν οὐ μόνον τὰ νοήματα τῶν συγγραφέων, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ παλμὸς καὶ τὸ χρῶμα τῆς φωνῆς διατηρεῖται καὶ μεταδίδεται.
Ἀπαγορεύονται λοιπὸν τὰ τεχνικὰ ταῦτα μέσα; Ἀδιστάκτως φρονοῦμεν ὄχι. Διότι ὁ μὲν θεῖος Παῦλος μετέδωσε διὰ τῶν τότε τεχνικῶν μέσων, ἤτοι μέλανος καὶ μεμβράνης ἤ χάρτου, τὰ θεόπνευστα λόγιά του ἅτινα ἐπὶ αἰῶνας ὅλους μεταδίδονται εἰς τὰς γενεὰς καὶ θὰ μεταδίδωνται μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων, ὁ δὲ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης εἰς τὰς ἐπιστολάς του λέγει, ὅτι μὴ δυνάμενος προφορικῶς νὰ ἐπικοινωνήση, καταφεύγει εἰς τὴν μελάνην καὶ τὸν χάρτην. Ὁ δὲ ἱερὸς Χρυσόστομος γράφει εἰς τὴν Ὀλυμπιάδα, ὅτι τὴν ἀπουσίαν τῆς προσωπικότητός του, εὑρισκομένου τότε εἰς ἐξορίαν, ἀναπληροῦσιν αἱ ἐπιστολαί του καὶ τὰ βιβλία του.
Συνεπῶς ἐφʼ ὅσον οἱ θεόπνευστοι Ἀπόστολοι καὶ οἱ θεοφόροι Πατέρες ἐχρησιμοποίουν τὰ τεxνικὰ μέσα τῆς ἐποχῆς των, διατὶ ἡμεῖς νὰ ἀποκλείσωμεν τὰ σύγχρονα καὶ τόσον τέλεια τεχνικὰ καὶ ἐπιστημονικὰ μέσα τῆς ἐποχῆς μας, πρὸς μετάδοσιν τῆς θείας διδασκαλίας; Εἰς ποῖον, παρακαλῶ, κανόνα, εἰς ποίαν Παράδοσιν, εἰς ποῖον ἔθιμον προσκρούει τοῦτο; Δὲν προκαλεῖ τὸν γέλωτα καὶ τῶν νηπίων ἀκόμη ὁ ἰσχυρισμὸς ἐν Ἐπισήμω Ἐγκυκλίω ὅτι ἡ Παράδοσις καὶ οἱ Ἱεροὶ Κανόνες ἀπαγορεύουσι πράγματα ἀνύπαρκτα τότε καὶ μετά αἰῶνας ὅλους ἐφευρεθέντα, ὡς εἶνε τὰ μαγνητόφωνα, τὰ ὁποῖα μὲ ἀγαλλίασιν θὰ ὑπεδέχοντο οἱ Πατέρες, ἐὰν ἔζων σήμερον, διὰ τὴν διάδοσιν τοῦ θείου λόγου; Καὶ δὲν εἶνε τρομερὰ ἀντίφασις καὶ ἀσυνέπεια πρὸς τὴν Ἐγκύκλιον, ἀφʼ ἑνὸς μὲν νὰ ἀποκλείωμεν τὸ μαγνητόφωνον, ὅπερ μόνον ἐνώπιον μικροῦ ἀκροατηρίου δύναται νὰ ἀκουσθῆ, ἀφʼ ἑτέρου δὲ νὰ χρησιμοποιῶμεν τὸ ραδιόφωνον διὰ τὴν εἰς τὰ δύο ἡμισφαίρια τοῦ γηΐνου πλανήτου μετάδοσιν οὐ μόνον κηρυγμάτων καὶ τελετῶν, ἀλλὰ καὶ αὐτοῦ τοῦ φρικτοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας; Τὸ μὲν μαγνητόφωνον εἶνε ἕνα μικρὸν ραδιόφωνον, τὸ δὲ ραδιόφωνον εἶνε τεράστιον μαγνητόφωνον. Διατὶ τὸ μῖσός μας ὅλον συνεκεντρώθη εἰς τὰ μαγνητόφωνα;
Β. – Τὸ πρακτικόν: Ἡ ἀφορμή, ἐξ ἧς προῆλθεν ἡ Ἐγκύκλιος εἶνε γνωστή. Δυστυχῶς μόνον ἡ φωτογραφία ἑνὸς συγκεκριμένου Ἱεροκήρυκος λείπει. Διʼ αὐτὸν γίνεται ὅλος ὁ θόρυβος, ἐπειδὴ ἐχρησιμοποίησεν ἕν μαγνητόφωνον. Ἀλλὰ διατί, ἅγιοι Ἀδελφοί, ἀντὶ νὰ γενικεύωμεν τὴν ἀπαγόρευσιν, ἵνα οὕτω πως δυνηθῶμεν νὰ συμπεριλάβωμεν καὶ νὰ πλήξωμεν αὐτόν, διατί, λέγω, δὲν ἔχομεν τὸ θάρρος νὰ ἀντιμετωπίσωμεν τὸ θέμα συγκεκριμένως καὶ προσωπικῶς; Ὀφείλομεν νὰ δώσωμεν ἀπάντησιν εἰς ἕν φλέγον ἐρώτημα: Βλάπτει ἤ ὠφελεῖ τὴν Ἐκκλησίαν τὸ κήρυγμα τούτου; Ἐὰν βλάπτη, καὶ ἀποδείξωμεν τοῦτο διὰ ἀδιασείστων στοιχείων, τότε καὶ τὸ προφορικὸν καὶ τὸ γραπτὸν καὶ τὸ διὰ μαγνητοφώνου κήρυγμα καὶ πᾶσα ἄλλη κίνησις καὶ ἐκδήλωσίς του πρέπει νὰ ἀπαγορευθῆ καὶ αὐτὸς νὰ ἀποπεμφθῆ, ὡς πρόξενος βλάβης εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Ἐὰν ὅμως δὲν βλάπτη, ἀλλʼ ὠφελῆ, καὶ κατʼ ἐμὲ κριτὴν ὠφελεῖ, τότε διατὶ νὰ προσπαθῶμεν νὰ περιορίσωμεν τὰς ἐκδηλώσεις του, ἀντὶ νὰ θέτωμεν εἰς τὴν διάθεσίν του πᾶν πρόσφορον μέσον, δυνάμενον νὰ συντελέση εἰς τὴν ἐπέκτασιν τὴς ὠφελίμου δράσεώς του;
Ἐγὼ ἐπανερχόμενος εἰς παλαιάν μου πρότασιν, ζητῶ ὅπως τόσον αὐτὸν ὅσον καὶ εἴ τινα ἀξιόλογον ἕτερον, αἱρόμενοι ὑπεράνω ἀνθρωπίνων μικροτήτων καὶ προσωπικῶν παθῶν, διορίσωμεν γενικοὺς Ἱεροκήρυκας ἐν Ἑλλάδι μὲ εἰδικὴν ἐντολὴν καταπολεμήσεως κοινωνικῶν πληγῶν καὶ ἀντιθρησκευτικῶν ἰδεῶν, ποὺ λυμαίνονται τὴν χώραν μας.
Δυστυχῶς, ἵνα ἐνθυμηθῶμεν Μηνιάτην, κύνας ποιμενικοὺς ὑλακτοῦντας καὶ διώκοντας τοὺς λύκους, ἡμεῖς δεσμεύομεν καὶ ἀχρηστεύομεν. Ἵλεως ἄς γἰνη ἡμῖν ὁ Κύριος.
Τέλος ἐφιστῶμεν, καθηκόντως, τὴν προσοχὴν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἐπὶ τῆς παραγράφου ἐκείνης τῆς Ἐγκυκλίου, τῆς ἀναφερομένης εἰς τὴν κίνησιν καὶ δρᾶσιν τῶν λαϊκῶν θεολόγων ἐν τῆ Πατρίδι ἡμῶν. Ἐντὸς τῶν Ναῶν εἴμεθα κυρίαρχοι ἀναμφιβόλως. Ἀλλʼ ἐκτὸς τῶν Ναῶν πῶς; Ἐφʼ ὅσον ἐν τῆ δημοκρατικῆ ἡμῶν Πατρίδι ἡ κίνησις λαϊκῶν ὡς καὶ ἡ ὁμιλία αὐτῶν ἐν κλειστοῖς χώροις ἐπὶ παντὸς θέματος οὐ μόνον ἐπιτρέπονται, ἀλλὰ καὶ προστατεύονται ὑπὸ τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος, πῶς ἡμεῖς λαμβάνομεν μέτρα, ἅτινα μὴ δυνάμενα νὰ ἐφαρμοσθῶσι, καθʼ ὅ ἄκρως ἀντισυνταγματικά, θὰ ἐκθέσωσιν ἡμᾶς ἀνεπανορθώτως; Τὸ τελευταῖον ἐπεισόδιον ἐν Τριπόλει μαρτυρεῖ ποῦ θὰ καταλήξωμεν.

Ἐν Χαλανδρίω τῆ 27η Φεβρουαρίου 1961
† ὁ Αἰτωλοακαρνανίας ΙΕΡΟΘΕΟΣ