Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Η θρησκευτικότητα των πρώτων χριστιανών

Η Χριστιανικὴ Πίστη εξύψωσε σε άφθαστα ύψη τη θρησκευτικότητα του ανθρώπου. Διότι δίδαξε ότι τα είδωλα των εθνών δαιμόνια· ότι ένας ο αληθινός Θεός, ο εν Τριάδι Θεός· ότι ο Πατήρ δι’ Υιού εν Πνεύματι Αγίω δημιουργεί τα πάντα· ότι ο Θεός «οὐρανοῦ καὶ γῆς Κύριος ὑπάρχων οὐκ ἐν χειροποιήτοις ναοῖς κατοικεῖ, οὐδἒ ὑπὸ χειρῶν ἀνθρώπων θεραπεύεται προσδεόμενός τινος» (Πράξ. 17, 24 – 25)· ότι «πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν» (Ιωάν. 4, 24)· ότι η καθαρή καρδιά είναι ο λαμπρότερος ναός, μέσα στον οποίοι το Πνεύμα το Άγιο κατοικεί· ότι ο Θεός ζητεί «θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρστον τῷ Θεῷ, τὴν λογικὴν λατρείαν» (Ρωμ. 12, 1).
Αλλά ενώ αυτά διδάσκει η Θρησκεία του Χριστού, ας μη νομίσει κανείς ότι αυτή καταργεί τα εξωτερικά, τα ορατά, τα αισθητά σημεία της λατρείας. Όχι! Γιατί, εφόσον ο άνθρωπος αποτελείται και από ύλη και ζει μέσα στον αισθητό κόσμο, αισθάνεται εκ φύσεως την ανάγκη να εξωτερικεύσει την ενδόμυχη πίστη του και με λέξεις και με ύμνους και με κινήσεις και με εικόνες και με χρήση ιερών σκευών και αμφίων και με τύπους και με ναούς και με τελετές και εορτές και πανηγύρεις. Ο ίδιος ο Κύριος έδωσε το παράδειγμα. Επειδή συμμετείχε στις λατρευτικές εκδηλώσεις του Ισραηλιτικού λαού· ίδρυσε νέες τελετές· όρισε νέο ιερατείο· και στο υπερώο τέλεσε το υπερφυέστατο μυστήριο. Πόσες φορές κατά την επίγεια ζωή του δεν επισκέφτηκε το ναό του Ισραήλ! Αλλά και οι Απόστολοι και οι πρώτοι χριστιανοί, ακολουθώντας το παράδειγμα του Κυρίου, τελούσαν τα της λατρείας τους κατ’ αρχάς σε κάποια στοά του Ιουδαϊκού ναού, κατόπιν όμως λόγω του διωγμού εκ μέρους των Ιουδαίων, ευτρέπιζαν ιδιαίτερο τόπο μέσα σε χριστιανικά σπίτια και εκεί συνάζονταν και λάτρευαν το Θεό. Αυτές ήταν οι κατ’ οίκον Εκκλησίες. Στον καιρό μάλιστα των φοβερών διωγμών, τους οποίους ήγειραν οι αυτοκράτορες της Ρώμης, οι χριστιανοί για τις λατρευτικές τους ανάγκες αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα σπήλαια, στις οπές της γης και τις κατακόμβες. Αλλά συχνά και τα κελία των φυλακών, στα οποία ήταν εγκλεισμένοι οι μελλοθάνατοι για την πίστη του Χριστού, μεταβάλλονταν σε εκκλησίες. Τα στήθη των μαρτύρων γίνονταν Αγία Τράπεζα, όπου ετελείτο το μυστήριο της θείας Ευχαριστίες, για να κοινωνήσουν αυτοί που θα γίνονταν μάρτυρες μετά από λίγο… Είδε ποτέ ο ουρανός συγκινητικότερη τέλεση θείας Λειτουργίας;