Ἀπὸ τὸ περιοδικὸ «Χριστ. Σπίθα» (φ. 344/Ἰούλ.-Σεπτ. 1971) καὶ τὸ βιβλίο Σφενδόνη Β΄ (ἀπόσπ. β΄)

ΔΥΟ ΦΟΒΕΡΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΣΥΝΟΔΟ, ΓΡΑΜΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 1971!

1. ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΟΝΟΜΑΣΘΗ ΜΙΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗ
2. ΓΙΑΤΙ ΘΑ ΟΝΟΜΑΣΟΥΝ ΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΑΙ ΤΗΝ ΣΥΝΟΔΟ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ;

• ΟΠΩΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΠΑΛΙΑ ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΝΤΑΝ ΑΥΤΗ Η ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟ Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ, ΓΙ᾽ ΑΥΤΟ ΜΙΛΑ ΜΕ ΤΟΣΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
  

«…Τί ἀπαιτεῖται γιὰ νὰ χαρακτηρισθῇ ὀρθόδοξη μία Σύνοδος; Ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἑπτὰ Οἰκουμενικὲς καὶ τὶς ἀναγνωρισμένες Τοπικές, ἔγιναν καὶ ἄλλες σύνοδοι ποὺ ὅμως δὲν ἀναγνωρίσθηκαν ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ συνείδησι. Ἐκκλησιαστικὴ συνείδησις εἶνε ἡ κρίσι καὶ ἐκτίμησις τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, τὸ ὁποῖο ἔχει ἐκ Θεοῦ τὸ πνευματικὸ αἰσθητήριο νὰ διακρίνῃ τὴν ἀλήθεια ἀπὸ τὴν πλάνη, ὅπως τὰ πρόβατα ἔχουν ἐκ φύσεως τὸ αἰσθητήριο νὰ διακρίνουν τὰ ὠφέλιμα βότανα ἀπὸ τὰ βλαβερά (Μ. Βασίλειος). Ὁ ὀρθόδοξος λαός, ποὺ ζῇ σὲ μυστηριακὴ ἐπαφὴ μὲ τὸ Χριστὸ καὶ ἔχει Πνεῦμα ἅγιο, ὅταν ἀκούσῃ ἀπόφασι Συνόδου ποὺ εἶνε σύμφωνη μὲ τὴν πατροπαράδοτη πίστι, μὲ «ὅ,τι πάντοτε, πανταχοῦ καὶ ὑπὸ πάντων ἐπιστεύθη» (Βικέντιος Λερ.), αἰσθάνεται χαρὰ καὶ λέει· «Αὕτη ἡ πίστις τῶν ἀποστόλων, αὕτη ἡ πίστις τῶν πατέρων, αὕτη ἡ πίστις τῶν ὀρθοδόξων, αὕτη ἡ πίστις τὴν οἰκουμένην ἐστήριξεν». Εἰ δ᾽ ἄλλως, ἐκδηλώνει τὴ διαφωνία καὶ ἀποδοκιμασία του.
Ὥστε κατὰ τὴν ὀρθόδοξη ἀντίληψι αἱ Σύνοδοι βρίσκονται ὑπὸ τὸν ἔλεγχο τῆς ἐκκλησιαστικῆς συνειδήσεως, ποὺ δὲν περιορίζεται μόνο στοὺς κληρικοὺς ἀλλὰ ἐπεκτείνεται καὶ ἀποκορυφώνεται στὸν εὐσεβῆ λαό· τοῦ λαοῦ ἡ ἐπιδοκιμασία ἢ ἡ ἀποδοκιμασία κρίνει ἂν μία Σύνοδος εἶνε ἀληθινὴ ἢ μή. Ἡ Ὀρθοδοξία δι­αφέρει ἀπὸ τὸν παπισμὸ καὶ στὸ σημεῖο αὐτό· ἐδῶ τὸ ἀλάθητο δὲν τὸ διεκδικεῖ ἕνα πρόσωπο, ἀλλὰ τὸ ἔχει τὸ πλήρωμα, ὁ εὐσεβὴς λαὸς ποὺ ὀνομάζεται «φύλαξ τῆς πίστεως». Ὁ πιστός, ὅσο ἄσημος καὶ ἂν εἶνε, δὲν ἐκμηδενίζεται· ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοῇ τὴ φωνή του. Ἔτσι ὑπάρχει ἁρμονία. Ἐκκλησιαστικὲς ἀποφάσεις ἐρήμην τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ καὶ ἀντίθετες μὲ τὸ φρόνημά του δὲν μποροῦν νὰ σταθοῦν. Οἱ Πράξεις τῶν ἀποστόλων, ποὺ περιγράφουν τὴν πρώτη Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας, τὴν Ἀποστολικὴ Σύνοδο, λένε γιὰ τὸν τρόπο λήψεως τῶν ἀποφάσεών της· «Ἔδοξε τοῖς ἀποστόλοις καὶ τοῖς πρεσβυτέροις σὺν ὅλῃ τῇ ἐκκλησίᾳ» (Πράξ. 15,22). Ἀκοῦτε, κύριοι, ὅσοι κεκλεισμένων τῶν θυρῶν παίρνετε ἀποφάσεις γιὰ λογαριασμὸ τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῶν ὀρθοδόξων; Τί εἶστε σεῖς, ἀνώτεροι τῶν ἀποστόλων; Τόσο μεγάλη ἰδέα ἔχετε γιὰ τοὺς ἑαυτούς σας;
Ἕνα παράδειγμα Συνόδου ποὺ δὲν ἀνεγνώρισε ἀλλ᾽ ἀπεδοκίμασε ἡ ἐκκλησιαστικὴ συνείδησι, εἶνε ἡ ἐν Ἐφέσῳ συγκληθεῖσα τὸ 449 μ.Χ. πολυαριθμότατη Σύνοδος.

Κατὰ τὸν ἱστορικὸ Βασίλειο Στεφανίδη, ἡ Σύνοδος αὐτὴ συνῆλ­θε ὑπὸ τὸ κράτος βίας καὶ τρομοκρατίας, ποὺ ἀσκοῦσαν σκληροὶ στρατιῶτες, φανατικοὶ μοναχοὶ φερμένοι ἀπὸ ἀλλοῦ, χεροδύναμοι ναῦ­τες καὶ κακότροποι «παραβολάνοι» (νοσοκόμοι καὶ νεκροθάφτες). Ὅταν ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Φλαβιανὸς σηκώθηκε νὰ ὑπερασπίσῃ τὸ δόγμα περὶ τῶν δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ, ἀκούστηκαν κραυγές, ὑψώθηκαν ῥαβδιὰ καὶ σφιγμένες γροθιές, ἔπεσαν χαστούκια καὶ κλωτσιές. Ὁ Φλαβιανὸς ζήτησε νὰ καταφύγῃ κάτω ἀπὸ τὴν ἁγία τράπεζα, ἀλλὰ κι ἀπὸ κεῖ σπρώχνοντας καὶ χτυπώντας τὸν πέταξαν ἔξω ἀπ᾽ τὸ ναό, τὸν καθαίρεσαν καὶ τὸν ἐξώρισαν. Τὰ ἔκτροπα βεβαίωσαν κατόπιν πα­ριστάμενοι ἱεράρχες, ποὺ ἐνώπιον τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὡμολόγησαν· «Οὐδείς (ἐξ ἡμῶν) συνῄνεσε· βίᾳ ἐγένετο· βίᾳ μετὰ πληγῶν· εἰς ἄγραφον χάρτην ὑπεγράψαμεν…· ὅπου ξίφη καὶ βάκλα (=ῥαβδιά), ποία σύνοδος;» (Mansi, Πρακτ. Δ΄ Οἰκ. Συν.). Γιὰ τὰ ἔκτροπα αὐτὰ ὁ λαὸς ὠνόμασε τὴν Σύνοδο αὐτὴ λῃστρική.

* * *

Ἡ τελευταία Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ἡ Ἑβδόμη (Ζ΄), συνῆλθε τὸ 787 μ.Χ.. Ἀ­πὸ τότε μέχρι σήμερα ἔχουν περάσει 12 αἰ­ῶνες. Κάποιος εἶπε, ὅτι αὐτοὶ ἦταν αἰῶνες συνοδικῆς ἀπραξίας. Ἀλλὰ κάνει λάθος.
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἦταν καὶ εἶνε ἡ ἐμπροσθοφυλακὴ τῆς ἀγωνιζομένης χριστιανοσύνης. Ἂν ῥίξῃ κανεὶς ἕνα βλέμμα στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία τῶν 12 αὐτῶν αἰώνων, θὰ δῇ ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία δὲν ἔπαψε νὰ ὑπερασπίζεται τὴν πίστι της ἀπέναντι σὲ μικρὰ καὶ μεγάλα θηρία. Πρῶτο ἀπ᾽ αὐτὰ εἶνε τὸ ἰσλάμ, ποὺ ἀπ᾽ τὴν Ἀραβία μὲ φωτιὰ καὶ σίδερο ἐρείπωσε περιοχὲς τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Ἄλλο θηρίο εἶ­νε ὁ παπισμός, ποὺ ἀπ᾽ τὴ Δύσι μὲ προπέτασμα τὶς σταυροφορίες ἐξασθένησε τὴν αὐτοκρατορία, ὥστε αὐτὴ νὰ πέσῃ στὸ στόμα τοῦ πρώτου θηρίου· καὶ ἦταν τόση ἡ φρίκη τῶν ὀρ­θοδόξων ἀπὸ τοὺς σταυροφόρους τοῦ πάπα, ὥστε μεταξὺ τῶν δύο κακῶν, ἰσλὰμ καὶ παπισμοῦ, οἱ ὀρθόδοξοι νὰ προτιμοῦν τὸ πρῶτο, ὡς λιγώτερο ἐπικίνδυνο γιὰ τὴν ὀρθόδοξο πίστι, ποὺ τὴν ἔθεταν πάνω ἀπ᾽ ὅλα. Τέλος παρουσιάστηκε τρίτο μεγάλο θηρίο, κόκκινο, ὁ ἄθεος κομμουνισμός, ποὺ κατεσπάραξε μυριάδες ἁ­γίων πίσω ἀπὸ τὸ σιδη­ροῦν παραπέτασμα.
Κατὰ τὸ μακρὸ αὐτὸ διάστημα στὸν Ὀρθόδοξο χῶρο ἔγιναν πάνω ἀπὸ 30 Σύνοδοι, μικρὲς καὶ μεγάλες· τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο δὲν ἔπαψε νὰ λαλῇ μέσα στὴν Ἐκκλησία. Μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς ἔχουν ὅλα τὰ χαρακτηριστικὰ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἄκου το ἐσύ, ποὺ λὲς ὅτι ἡ Ὀρ­θοδοξία βρισκόταν σὲ συνοδικὴ ἀπραξία.
Οἰκουμενικὴ π.χ. εἶνε ἡ Σύνοδος ποὺ συν­ῆλθε τὸ 879-880 στὴν Κωνσταντινούπολι ἐπὶ Μ. Φωτίου. Ἡ Σύνοδος αὐτή, στὴν ὁποία μετεῖχαν 383 ἐπίσκοποι, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἀντιπρόσωποι τῶν πατριαρχείων τῆς Ἀνατο­λῆς ἀλλὰ καὶ τοῦ πάπα, κατεδίκασε ὁμοφώνως τὸ Filioque, δηλαδὴ τὸ παπικὸ δόγμα, καὶ ἀποφάσισε ὅτι, ὅποιος ἀλλοιώσῃ τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως, προσθέσῃ ἢ ἀφαιρέσῃ κάτι, ἂν εἶνε κληρικὸς νὰ καθαιρῆται καὶ ἂν εἶνε λαϊ­κὸς νὰ ἀναθεματίζεται. Αὐτὴ ἡ Σύνοδος στὴ συνείδησι τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος θεωρεῖται ὡς ἡ Η΄ Οἰκουμενική. Ἔτσι τὴ χαρακτη­ρίζουν διαπρεπεῖς κανονολόγοι καὶ ἱεράρχες, ὁ δὲ ἱστορικὸς Στεφανίδης λέει ὅτι ἡ μέλλου­σα νὰ συνέλθῃ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος πρέπει ν᾽ ἀσχοληθῇ μὲ τὸ ζήτημα τῆς ἀναγνωρίσεώς της.
Καὶ μερικὲς ἄλλες ἐπίσης Σύνοδοι μποροῦν νὰ χαρακτηρισθοῦν Οἰκουμενικές. Τέτοιες εἶ­νε ἐκεῖνες ποὺ συνῆλθαν στὴν Κων­σταντινούπολι τὰ ἔτη 1341, 1347 καὶ 1351 ἐν­αντίον τῶν κακοδοξιῶν τῶν Βαρλαὰμ καὶ Ἀ­κινδύνου καὶ τοῦ πατριάρχου Ἰωάννου Καλέκα. Καὶ οἱ τρεῖς αὐτὲς δικαίωσαν τὸν πρόμαχο τῆς Ὀρθοδο­ξί­ας ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ. Ἀλλὰ μήπως καὶ ἐκεῖνες ποὺ συνῆλθαν τὰ ἔτη 1482, 1593 καὶ 1642 καὶ κατεδίκασαν κακοδοξίες παπικῶν καὶ διαμαρτυρομένων-προτεσταντῶν δὲν μπο­ροῦν νὰ χαρακτηρισθοῦν Οἰκουμενικές;
Μερικοὶ θὰ προβάλουν τὴν ἔνστασι· Ἀφοῦ μετὰ τὸ σχίσμα ὁ χρι­στιανισμὸς διασπάθηκε, οἱ Σύνοδοι αὐτὲς δὲν μποροῦν νὰ χαρακτηρισθοῦν Οἰκουμενικές, ἐφ᾽ ὅσον σ᾽ αὐτὲς δὲν μετεῖχαν οἱ παπικοὶ καὶ οἱ διαμαρτυρόμενοι· πανορθόδοξες ναί, οἰκουμε­νικὲς ὄχι. Ἀπαν­τών­τας σ᾽ αὐτὸ λέμε ἐκεῖνο ποὺ ἔλεγε ὁ κορυφαῖ­ος θεολόγος Χρῆστος Ἀνδροῦτσος· Ἐμεῖς ὡς Ἐκ­κλη­σία ἀναγνωρίζουμε καὶ ὁμολογοῦμε μόνο τὴν Ὀρθοδοξία· οἱ ἐκτὸς τῆς Ὀρθοδοξίας λεγόμενες Ἐκκλησίες δὲν εἶνε παρὰ σχίσματα καὶ αἱρέσεις. Συνεπῶς μία Σύνοδος, στὴν ὁ­ποία ἀντιπροσωπεύεται ὅλη ἡ Ὀρθοδοξία, μπο­ρεῖ νὰ χαρακτηρισθῇ Οἰκουμενική.