Κυριακὴ τοῦ Πάσχα
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Γεγονoτα και μαρτυριες

ΠΩΣ ἀλλιῶς νὰ σᾶς προσφωνήσω σήμερα, ἀγαπητά μου ἀδέρφια; Χίλιες ἄλλες προσφωνήσεις νὰ σᾶς κάνω, δὲν ἔχουν τόση ἀ­ξία. Μιὰ προσφώνησις τώρα ἁρμόζει. Αὐτὴ ὑπερ­έχει, αὐτὴ ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ ὁποιαδήπο­τε ἄλλη προσφώνησι. Ἀφήνον­τας λοιπὸν ὅ­λες τὶς ἄλ­λες προσρήσεις καὶ πα­ραμερίζον­τας κάθε ἄλ­λο χαιρετισμό, σᾶς προσφωνῶ μὲ τὸ κοσμοχαρμόσυνο μήνυμα, μὲ τὸν χαιρετισμὸ τῶν δύο λέξεων, μὲ τὸ ἀγ­γελικό, τὸ μυρο­φορικό, τὸ ἀποστολικὸ «Χριστὸς ἀνέστη»! — «᾿Αληθῶς ἀνέστη»!
Αὐτὴ εἶνε ἡ καλυτέρα προσφώνησις, δὲν ὑπάρχει ἄλλη νὰ σᾶς ἀπευθύνω. Μὲ τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» σᾶς χαιρετίζω. Αὐτὸ τὸ γεγο­νὸς κυριαρχεῖ, αὐτὸ ἑορτάζουμε καὶ πανηγυρίζουμε. Καὶ θὰ τὸ ἑορτάζουμε μέχρι τῆς Ἀ­ναλήψεως, ἐπὶ σαράντα ἡμέρες.
Ἐρωτῶ· μήπως ὑπάρχει κανεὶς ποὺ ἀμφιβάλλει γιὰ τὴν ἀνάστασι τοῦ Χριστοῦ; Μετα­ξὺ τῶν ὀρ­θοδόξων δὲν πιστεύω νὰ ὑπάρχῃ οὔ­τε ἕ­νας, εἴτε νέος εἴτε ἡλικιωμένος, ποὺ νά ᾿χῃ ἀμφιβολία ὅτι ἀνέστη ὁ Κύριος. Ἡ Ἀ­νάστασις, τὸ ὅτι ὁ Κύριος ἀνέστη, εἶνε ἕνα ἱ­στορικὸ γεγονός.
―Μὰ ἔχουμε τώρα ἐμεῖς ἀποδείξεις, σοῦ λέει ὁ ἄπιστος καὶ ὁ ἄθεος, ὅτι ἀνέστη ὁ Χριστός; Ποῦ μποροῦμε νὰ τὸ στηρίξουμε αὐτό, ὅτι ὁ Χριστὸς ἀναστήθηκε;

* * *

Ἐν συγκρίσει μὲ κάθε ἄλλο γεγονός, ἀδελφοί μου, ἡ Ἀ­νάστασις τοῦ Κυρίου εἶνε τὸ περισσότερο μαρτυρημένο, κα­τωχυρωμένο καὶ βέβαιο. Ἂν ἀμφισβητήσουμε αὐτό, τότε πολὺ περισσότερο θὰ πρέπῃ ν’ ἀμφισβητήσουμε ἄλλα γεγονότα ποὺ ἐκθέτει ἡ ἱστορία.
Σᾶς ἐρωτῶ· τὰ διάφορα ἱστορικὰ γεγονό­τα, ποὺ διδασκόμαστε στὰ σχολεῖα, ποιός τὰ εἶδε μὲ τὰ μάτια του, ποιός τ᾿ ἄκουσε μὲ τ᾿ αὐ­τιά του, ποιός ἦταν παρὼν σ’ αὐτὰ καὶ τὰ βε­βαιώνει; Δίνουμε σημασία στὶς μαρτυρίες αὐτῶν ποὺ ἦταν παρόντες. Ἐὰν λοιπὸν γίνῃ μία σύγκρισις, θὰ δοῦμε ὅτι κανένα ἄλλο γεγονὸς δὲν μαρτυρεῖται τόσο πολὺ ὅσο τὸ ἱ­στορικὸ γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως· κανένα ἄλλο δὲν ἔχει τόσους μάρτυρες ὅσους αὐτό.
᾿Ερωτᾷ λ.χ. κάποιος· Στὴν Ἑλλά­δα, τὸν 5ο π.Χ. αἰῶνα, ἔγιναν οἱ λεγόμενοι Περσικοὶ πό­λεμοι· ποιός μαρτυρεῖ καὶ μᾶς βεβαιώνει γι᾿ αὐτούς; Ἦταν κανεὶς στὴ μάχη τοῦ Μαραθῶ­νος, στὰ στενὰ τῶν Θερμοπυλῶν, στὴ ναυμα­χία τῆς Σαλαμῖνος; Ὑπάρχει κανείς, ποὺ νὰ εἶδε τὰ ὅσα συνέβησαν; Ποιός μαρτυρεῖ καὶ βεβαιώνει γι’ αὐτά; Ἡ ἀπάντησις εἶνε· ἕνας καὶ μόνο μαρτυ­­ρεῖ. Περσικὲς πηγὲς δὲν ἔ­χου­με γιὰ ν᾿ ἀν­τλήσουμε ἀπὸ ’κείνη τὴν πλευ­ρὰ πληροφορί­ες· δὲν ὑπάρχουν ἄλλα στοιχεῖα. Ἔχουμε μό­νο ἕνα μάρτυρα. Ἕνας ἱστορικὸς μαρτυρεῖ, ὅτι ἔγιναν αὐτοὶ οἱ πόλεμοι. Ποιός εἶνε αὐτὸς ὁ ἱστορικός; Εἶνε ὁ Ἡρόδοτος. Καὶ εἶνε ἀρκε­τὸς ἕνας μάρτυρας, ὁ Ἡρό­δοτος, γιὰ νὰ βεβαιώσῃ τὴν ἀλήθεια τῶν γεγονότων; Ὅλοι ἀ­παντοῦν· ναί, ἀρκεῖ ὁ ἕνας αὐτός.
᾿Εὰν πάλι θέσουμε τὸ ἐρώτημα γιὰ τὶς διαμάχες ποὺ ἔγιναν στὴν Ἑλλάδα μεταξὺ τῶν ἑλληνικῶν πόλεων ―γιατὶ εἶνε, βλέπετε, πλη­γὴ αἰώνων αὐτὴ ἡ διχόνοια, σα­­ράκι ποὺ μᾶς τρώει―, τί ἀπάντησι λαμβάνουμε; Ἐννοῶ τὸν Πελοποννησιακὸ πόλεμο, ποὺ διεξήχθη μετα­ξὺ τῶν Σπαρτιατῶν καὶ τῶν Ἀθηναίων, ἄρχι­σε τὸ 431 π.Χ. καὶ κράτησε 27 χρόνια, ποιός μαρτυρεῖ γιὰ τὸν πόλεμο αὐτόν; Ἕνας μόνο καὶ πάλι. Ποιός; Ὁ Θουκυδίδης· εἶνε ὁ ἱστορικὸς τοῦ ἐμφυλίου αὐτοῦ σπαραγμοῦ.
Ἐὰν πάλι μᾶς ἐρωτήσουν γιὰ τὴν ἐκστρατεία τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου στὰ τέλη τοῦ 4ου π.Χ. αἰῶνος, ποὺ ξεκίνησε ἀπὸ ᾿δῶ μὲ μιὰ χούφτα Μακεδόνες, πέρασε τὰ Δαρδανέλλια, προχώρησε στὴ Μικρὰ Ἀσία, κ’ ἔφτασε μέχρι κάτω στὶς ᾿Ινδίες, στὸ Γάγγη ποταμό, ποιός μαρτυρεῖ; Τὰ εἶδε κανεὶς αὐτά; Ἕνας καὶ πάλι. Ποιός; Ὁ Ἀρριανός. Ἐστενοχωρεῖτο μά­λιστα, λένε, ὁ Ἀλέξανδρος ποὺ δὲν εἶχε ἕνα πιὸ ἀξιόλογο ἱστορικὸ νὰ ἱστορήσῃ τὰ κατορθώματά του. Ἐν τούτοις ὅλοι ἀρκοῦνται στὸν Ἀρριανό.
Ἔτσι γράφεται, ἀγαπητοί μου, ἡ ἱστορία· ἀ­πὸ τοὺς πρὸ Χριστοῦ αἰῶνες μέχρι σήμερα, μέχρι τὴ Μικρασιατικὴ ἐκστρατεία καὶ τὸ ἔ­πος τοῦ ᾽40, ποὺ ἔλαβαν μέρος οἱ πατέρες καὶ οἱ παπποῦδες μας. Πάντοτε ἡ ἱστορία, γιὰ νὰ στηριχθῇ, ζητάει μάρτυρες· πολλοὺς εἰ δυ­νατόν· ἀλλ’ ἔστω καὶ ἕνας φτάνει. Ἀπαιτεῖ­ται μόνο, αὐτοὶ ποὺ γράφουν νὰ ἦταν παρόν­τες σ’ αὐτὰ ποὺ ἱστοροῦν, εἰλικρινεῖς, ἀψευδεῖς, ἀμερόληπτοι.
Ὅλοι καταλαβαίνουμε τί διαφορὰ ὑπάρχει μεταξὺ μάρτυρος καὶ μάρτυρος. Εἴδατε τί γίνεται καὶ στὰ δικαστήρια. Ὅταν πάῃ κάποιος νὰ καταθέσῃ γιὰ μιὰ ὑπόθεσι, ὁ πρόεδρος τὸν ρωτάει· Ἤσουν ἐκεῖ ἢ δὲν ἤσουν; Ἂν πῇ ὅτι ἦταν, ἡ κατάθεσί του βαρύνει. Ἂν πάλι δὲν εἶ­νε εἰλικρινής, ἕνας εὐφυὴς δικαστὴς ποὺ κατ­έχει κι ἀπὸ ψυχολογία τὸν πιάνει. Ἂς φω­νάζῃ αὐτός, Κύριε πρόεδρε ἐγὼ ἤμουν ἐ­κεῖ!… Ὁ δικαστὴς τὸν καταλαβαίνει ἀμέσως. Γιατί; Δι­ότι αὐτὸς ποὺ εἶνε αὐτόπτης ἑνὸς γεγο­νότος διαφέρει ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ δὲν ἦταν ἐ­κεῖ. Ζητοῦνται αὐτόπται μάρτυρες. Καὶ ὑ­πάρ­χουν μάρτυρες αὐτόπται καὶ …μὴ αὐτόπται.
Πῶς θὰ καταλάβουμε ἂν κάποιος εἶνε ἢ δὲν εἶνε αὐτόπτης ἑνὸς γεγονότος; Ἂς πά­ρουμε παράδειγμα ὅσα συνέβησαν στὴ Μικρὰ Ἀσία. Ἔγινε πόλεμος, στὸν ὁποῖο ἐπιστρατεύθηκαν οἱ πατεράδες καὶ οἱ παπποῦ­δες μας· κατόπιν οἱ ἱστορικοὶ ἔρχονται καὶ γράφουν τὴν ἱστορία τῆς Μικρασιατικῆς ἐκ­στρατείας, κ’ ἔχουν ἐκδοθῆ ἕως τώρα διάφορα ἔργα. Ἂν τώρα συναντήσῃς ἕναν ἀπὸ τοὺς γέροντες ἐκείνους μαχητὰς τῶν ἐπιχειρήσεων, ποὺ ἔφθασε μέχρι τὴν Ἄγκυρα, ἂς εἶνε καὶ τσοπάνης, θὰ καταλάβῃς ἀμέσως ἀπὸ τὴν πρώτη κουβέντα του, ὅτι αὐτὸς πῆγε πρά­γμα­τι στὴ Μικρὰ Ἀσία. Πῶς τὸ καταλαβαί­νεις; Ἀπὸ ὅλο τὸν τρόπο ποὺ διηγεῖται. —Ἤμασταν στὴν τάδε τοποθεσία· στρατοπεδεύσαμε κοντὰ στὰ βράχια· διανυκτερεύσαμε ἐκεῖ κοντὰ στὸ Σαγγάριο· τὴ νύχτα κάναμε ἕναν ὕπνο καὶ ἄκουγες τὸ βουητὸ τοῦ ποταμοῦ· ξα­φνικὰ ―σοῦ διηγεῖται ὁ τσοπάνης― ἄρχισαν νὰ πέφτουν ἀπάνω μας πυρά· σὲ μιὰ στι­γμή, ἐκεῖ ποὺ διψασμένοι κατεβήκαμε στὸ ποταμάκι νὰ πιοῦμε λίγο νεράκι, μᾶς ἦρθε ἕνα βλῆμμα· σὲ κάποιο σημεῖο, ποὺ τὰ νερὰ ἦταν βαθειά, ἔπεσε μιὰ γέφυρα καὶ περάσαμε ἀπέναντι μὲ βάρκα· πιὸ πέρα, καθὼς καθί­σαμε νὰ φᾶμε, μᾶς ἦρθαν κάτι μπόμπες κι ἀ­φήσαμε τὰ καζάνια καὶ φύγαμε ἀπὸ ἐκεῖ… Σοῦ λέει, δηλαδή, λεπτομέρειες· τέτοιες λεπτομέρειες, ποὺ δὲ μπορεῖ νὰ τὶς πλάσῃ ὁ καθένας. Ὑπάρχουν βέβαια καὶ μερικοὶ παραμυ­θᾶδες, ποὺ πλάθουν μὲ τὴ φαντασία· «δῶσ’ του κλῶτσο νὰ γυρίσῃ, παραμύθι ν’ ἀρχινί­σῃ». Διακρίνεται ὅμως ὁ παραμυθᾶς ἀπὸ τὸν αὐ­τόπτη ἱστορικό· διότι ὁ αὐτόπτης ἱστορικὸς περιγράφει λεπτομέρειες, ποὺ δὲ μποροῦ­σαν νὰ εἶνε ἀλλιῶς, σοῦ τὰ δίνει μὲ ζωντάνια.
Ἂν διαβάσουμε λοιπὸν τὰ Εὐαγγέλια καὶ εἰ­­δικῶς τὰ κεφάλαια ποὺ περιγράφουν τὴν ἀ­νάστασι τοῦ Χριστοῦ, θὰ δοῦμε ὅτι ἔχουν λεπτομέρειες. Δὲ λένε ἁπλῶς ὅτι ἀνέστη ὁ Κύ­ριος. Ἔχουν περιστατικὰ ἐκ τοῦ φυσικοῦ, ἀ­φη­γοῦνται γεγονότα γνήσια, ὅπου οἱ ἐξελίξεις ἔρχονται χωρὶς ἀνθρώπινη πρόβλεψι καὶ τὰ πρόσωπα ὁμιλοῦν καὶ διαλέγονται χωρὶς σκοπιμότητα ἢ προσποίησι, ἀλλὰ ἀβίαστα καὶ αὐ­θόρμητα. Τὸ πιὸ πειστικό, ὅπως εἴ­παμε, εἶ­νε οἱ λεπτομέρειες ποὺ περιέχουν. Πόσες λεπτομέ­ρειες; Κάποιος κάθισε καὶ μέ­τρησε δεκατρεῖς (13) λεπτομέρειες, τὶς ὁποῖες βέβαια δὲν μπο­ροῦμε τώρα νὰ ἐκθέσουμε. Οἱ λε­πτο­μέ­ρειες αὐτὲς βεβαιώνουν, ὅτι ἡ περιγραφὴ τοῦ συμβάντος εἶνε αὐθεντική. Τέτοιες λεπτομέρειες δὲ μποροῦν νὰ πλάσουν ἄν­θρωποι ἀγράμματοι καὶ ἄξεστοι. Ὅσοι ἔχουν πέννα καὶ ἀσχολοῦνται μὲ τὴ λογοτεχνία καὶ τὴν ποίησι, μποροῦν νὰ ἐντυπωσιάσουν. Αὐτοὶ ὅ­μως δὲν ἦ­ταν συγγραφεῖς. Οἱ μυροφόρες ἦ­ταν ἁπλοϊ­κὲς γυναῖκες, καὶ οἱ ἀπόστολοι καὶ εὐαγγελισταὶ ἦταν ψαρᾶδες ποὺ κρατοῦσαν δίχτυα καὶ κουπιά. Καὶ τοὺς βλέπεις νὰ τὰ λέ­νε τόσο ὄμορφα, ποὺ ὑπερβαίνουν τὸ ταλέν­το καὶ τοῦ μεγαλυτέρου λογοτέχνου. Ὁ τρόπος ποὺ ἐκφράζονται εἶνε ἕνα θαῦμα, ποὺ ἐπιβεβαιώνει τὸ ἄλλο, τὸ μέγα θαῦμα τῆς Ἀναστάσεως.

* * *

Ἀδελφοί μου! Ἡ ἀνάστασι τοῦ Χριστοῦ μας εἶνε ἱστορικὸ γεγονὸς μὲ ὄχι ἕνα ἀλλὰ πολλοὺς μάρτυρες, μὲ αὐτόπτες μάρτυρες ποὺ δί­νουν χαρακτηριστικὲς λεπτομέρειες, μὲ μάρτυρες ἄδολους καὶ εἰλικρινεῖς, μάρτυρες ποὺ βεβαί­ωσαν τὶς μαρτυρίες τους ὄχι μόνο μὲ προφορικὰ κηρύγματα καὶ γραπτὰ κείμενα, ἀλλὰ καὶ μὲ ὅλη τὴν ἀγία ζωή τους, πρὸ παντὸς δὲ μὲ τὸ μαρτυρικὸ θάνατο καὶ μὲ τὸ αἷμα τους. Δὲν ὑπάρχει ἄλλο πιὸ βέβαιο γεγονός. Ἐκεῖ στηρίζεται ὅλη ἡ πίστι καὶ ὅλη ἡ ἐλπίδα μας.
«Χριστὸς ἀνέστη»!

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Α΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης μεγάλης ὁμιλίας, ποὺ ἔγινε στὴν αἴθουσα τῆς ὁδοῦ Ζ. Πηγῆς 44 τῶν Ἀθηνῶν σὲ νέους τὴν 2-5-1965. Καταγραφὴ καὶ διαίρεσις 8-4-2007.