Ἀπὸ βιβλίο Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου «ΣΥΝΟΔΙΚΑ»
Μέρος Α΄,  Μέ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ – ΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ στὴν Ἱερά Σύνοδο, σελ. 32, 46

 (Συνεδρία τῆς 9-9-1988)

4. «Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ»

«Εἴ τις οὐ φιλεῖ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ἤτω ἀνάθεμα, μαρὰν ἀθά»

ΕΘΕΣΑ χθὲς ὑπʼ ὄψιν τοῦ μακ. προέδρου καθὼς καὶ τῶν λοιπῶν σεβ. συνέδρων ἡμέτερον τεῦχος ἐσχάτως ἐκδοθὲν ὑπὸ τὴν ἐπιγραφὴν «Ὁ Καζαντζάκης ἀντίχριστος» (κριτικὴ ἐπὶ τῶν συγγραμμάτων του). Ἐλπίζω ὅτι τὸ ἐμελετήσατε ἤ ἐλάβατε κάποιαν γνῶσιν τούτου. Εἰς τὸ τεῦχος τοῦτο, ὡς εἴδετε, κρίνομεν τοῦτο ἐπῖ τῆ βάσει δύο βιβλίων του, ἐκ τῶν ὁποίων τὸ ἕνα εἶνε «Ὁ τελευταῖος πειρασμός». Παραθέτομεν δὲ αὐτουσίας περικοπάς. Εἰς αὐτὰς φαίνεται ὅτι ὁ συγγραφεύς, ὡς ἄλλος Νίτσε, ἐν τῆ νοσηρᾶ, ὀργιαζούση καὶ ἀπίστω φαντασία του, ἔπλασε τέρατα, διὰ τῶν ὁποίων ὁμιλεῖ καὶ ἐκφράζει τὰς βαθυτέρας ἰδέας καὶ αἰσθήματα τοῦ ἐσωτερικοῦ του κόσμου. Ὅσα δὲ καταμαρτυρεῖ ἐν σχέσει πρὸς τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ, προκαλοῦν φρίκην! Ἄς μᾶς συγχωρηθῆ ἀπὸ τὸν Κύριον νὰ σημειώσωμεν ἐνδεικτικῶς ὡρισμένας ἐκ τῶν ὕβρεων καὶ χαρακτηρισμῶν τῆς νοσηρᾶς φαντασίας τοῦ συγγραφέως. Κατὰ τοὺς ἥρωας – τέρατα τοῦ Καζαντζάκη, ὁ Χριστὸς μπάσταρδος, τεμπέλης, ἀχαΐρευτος, ἐρωτύλος, διαφθορεὺς παρθένων, ἀνισόρροπος, δαιμονισμένος, σταυρωτής, ὁ ὁποῖος εἰς τὰς τελευταίας στιγμὰς τῆς ζωῆς του ἔπλαθεν εἰς τὴν φαντασίαν του σκηνὰς πορνείας καὶ μοιχείας.
Ποῖος ἔχων σπινθῆρα πίστεως καὶ ἀγάπης πρὸς τὸν Κύριον δὲν αἰσθάνεται φρίκην καὶ ἀγανάκτησιν ἀκούων τοιαύτας ὕβρεις καὶ χαρακτηρισμοὺς διὰ τὸ πρόσωπον τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ;
Ὁ ἐκ τῆς Δωδεκανήσου λογοτέχνης Γιάννης Κλ. Ζερβός, ὅστις μὲ δύναμιν ἐξήλεγξε τὰς πλάνας τοῦ Καζαντζάκη, ἐπιμένει καὶ μὲ πόνον ψυχῆς ἐρωτᾶ τὴν Ἑλλάδα ὅλην, τὸν κόσμον ὅλον, ἐὰν ὁ Ἰησοῦς ἤξιζε μιᾶς τοιαύτης κακοήθους μεταχειρίσεως ἐκ μέρους Ἕλληνος λογοτέχνου (Ἰδὲ Γ. Κλ. Ζερβοῦ, Σημειώματα ἐπάνω στὸ ἔργο τοῦ Καζαντζάκη, σελ. 16). Σταυρωτὴς ὁ Ἰησοῦς… Καὶ μόνον διὰ τὴν διαστροφὴν αὐτῆς τῆς ὑψηλῆς ἐννοίας τοῦ Ἐσταυρωμένου ἀξίζει νὰ ὀνομασθῆ ἀντίχριστος ὁ Καζαντζάκης, ἐκ τῶν μεγαλυτέρων ἀντιχρίστων ποὺ εγέννησεν ἡ ἀνθρωπότης, ἐὰν ἀντίχριστος κατὰ τὰς Γραφὰς ὀνομάζεται καὶ πρέπει νὰ ὀνομάζεται ὁ ἀρνούμενος τὴν θεότητα τοῦ Θεανθρώπου.
Ἀλλʼ αὐτὸς ὄχι ἀπλῶς ἀρνεῖται, ὄχι ἀπλῶς πολεμεῖ, ἀλλὰ ἀγωνίζεται, ἵνα μὲ ἄλλου εἴδους περιεχόμενον άκαθαρσίας πληρώση τὰς ὑψίστας ἐννοίας, ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν θεανδρικὴν προσωπικότητα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ.
Ταῦτα ἔχουσαι ὑπʼ ὄψιν ὅλαι αἱ ἐκκλησίαι κατεδίκασαν τὸ βιβλίον τοῦτο ὡς ἀντιχριστιανικὸν ἔργον, ἐκθεμελιωτικὸν ὅλης τῆς δογματικῆς καὶ ἠθικῆς διδασκαλίας τοῦ Ἐσταυρωμένου. Ὀρθῶς δὲ καὶ ἡ ἡμετέρα Ἐκκλησία – λέγοντες δὲ ὀρθῶς ἐννοοῦμεν κανονικῶς, δηλαδὴ συμφώνως πρὸς τὰς ἀποφάσεις τῶν τοπικῶν καὶ οἰκουμενικῶν Συνόδων – κατεδίκασεν, ἐκτὸς ἄλλων, καὶ τὸ περιεχόμενον τοῦ βιβλίου τούτου. Ὀρθὼς δὲ καὶ ὁ ἀείμνηστος ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Θεόκλητος, ὁ ἀπὸ Πατρῶν, ὅταν ἀπέθανεν ὁ Καζαντζάκης, δὲν ἐπέτρεπε νὰ τεθῆ ἡ σορὸς του ἐντὸς ναοῦ καὶ νὰ ψαλῆ τρισάγιον, παρʼ ὅλας τὰς φωνασκίας τῶν θιασωτῶν του.
Δυστυχῶς τὸ ἐλεεινὸν τοῦτο ἔργον «Ὁ τελευταῖος πειρασμός», τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο ὅτι εἶχε λησμονηθῆ, ἔγινε πρὸ καιροῦ κινηματογραφικὸν ἔργον εἰς τὸ ἐξωτερικὸν καὶ ἤρχισε προσφάτως νὰ προβάλλεται εἰς κινηματοθέατρα τῆς Ἀμερικῆς καὶ τῆς Εὐρώπης. Συνήντησεν ὅμως σφοδρὰν ἀντίδρασιν τοῦ θρησκευομένου πιστοῦ λαοῦ. Ἤδη, καθὼς ἀναγράφουν αἱ ἑλληνικαὶ ἐφημερίδες, παρὰ τὰς διαμαρτυρίας τοῦ ἀρχιεπισκόπου καὶ τὰς ἀντιρρήσεις τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς προηγουμένης περιόδου, πρόκειται νὰ προβληθῆ καὶ εἰς τοὺς ἑλληνικοὺς κινηματογράφους.
Ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἑλλάδος ἐπʼ οὐδενὶ λόγω ἐπιτρέπεται νὰ ἀδρανήση ἐπὶ τοῦ φλέγοντος τούτου θέματος, ἀλλʼ ἐνδυομένη τὴν πανοπλίαν τῆς πίστεως καὶ αἰρομένη εἰς τὸ ὕψος τῆς ἀποστολῆς της, μὲ λόγους θερμοὺς καὶ ζωογόνους ὀφείλει νὰ πυρακτώσει τὰς ψυχὰς τῶν πιστῶν καὶ νὰ συναγείρη αὐτὰς εἰς πάνδημον δοκιμασίαν.
Συγκεκριμένως ἔχομεν νὰ προτείνωμεν τὰ ἐξῆς.
α΄) Νὰ γραφῆ εἰς γλῶσσαν ἀπλῆν Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος πρὸς ὅλον τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία νὰ ἀναγνωσθῆ εἰς ὅλους τοὺς ναοὺς τὸ συντομώτερον ἐν ἡμέρα Κυριακῆ.
β΄) Τὸ μικρὸν φυλλάδιον «Φωνὴ Κυρίου» εἰς τὴν ἀμέσως προσεχῆ ἔκδοσίν του νὰ ἀσχοληθῆ ἐξ ὁλοκλήρου μὲ τὸ θέμα τοῦτο ἐκτυπούμενον εἰς 1.000.000 ἀντίτυπα καὶ νὰ διανεμηθῆ εὐρέως. Ἐπίσης καὶ εἰς τὸ περιοδικὸν «Ἐκκλησία» καὶ τὴν ἐφημερίδα «Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια» νὰ δημοσιευθοῦν σχετικὰ ἄρθρα καὶ κριτικαὶ διαπρεπῶν ἐπιστημόνων, ὡς ἡ δημοσιευθεῖσα εἰς καθημερινὴν ἐφημερίδα τῶν Ἀθηνῶν ὑπό τινος δικηγόρου ὀνόματι Δ. Κωνσταντίνου.
γ΄) Ἔχοντες ὑπʼ ὄψιν τὸ παύλειον ῥητόν «Εἴ τις οὐ φιλεῖ τὸν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, ἤτω ἀνάθεμα, μαρὰν ἀθά», νὰ ἀφορισθοῦν ὅσοι παρὰ τὴν γενησομένην διαφώτισιν θὰ ἐξακολουθήσουν νὰ ἐγκωμιάζουν τὸ καζαντζάκειον ἄγος καὶ νὰ ἀσπάζωνται τὰς ἰδέας του ὡς ὀρθάς, ἀρνούμενοι τὴν πίστιν, ὁσονδήποτε ὑψηλὰ ἀξιώματα καὶ ἄν κατέχουν.
δ΄) Νὰ κινητοποιηθοῦν τὸ συντομώτερον ὅλαι αἱ ἐν νάρκη δυνάμεις τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ συγκροτηθῆ εἰς Ἀθήνας πανελλήνιον συλλαλητήριον μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν ἀρχιεπίσκοπον καὶ ὅλους τοὺς ἱεράρχας. Κατὰ δὲ τὴν ὥραν τοῦ συλλαλητηρίου νὰ κρούωνται πενθίμως οἱ κώδωνες τῶν ἱ. ναῶν ὡς κατὰ τὴν Μεγάλην Παρασκευήν, διότι ἐπέπρωτο καὶ εἰς τὰς ἡμέρας μας ὁ Χριστὸς νὰ βλασφημηθῆ χυδαιότερον ἀπὸ ὅ,τι τότε ὑπὸ τῶν σταυρωτῶν του.
Ἐὰν ὅμως ἀδρανήσωμεν καὶ οὐδὲν γενναῖον καὶ ὑψηλὸν πράξωμεν, τότε θὰ ὑπέχωμεν μεγίστας εὐθύνας ἐνώπιον Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ὁ δὲ πιστὸς λαός, ὁ φρουρὸς οὗτος τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ ἄνευ τῆς συμπαραστάσεως τῆς διοικήσεώς του, θὰ πράξη τὸ καθῆκόν του, μάρτυς ἀληθινὸς καὶ πιστὸς ἀναδεινυόμενος ἐν ἡμέραις ἀντιχρίστου.

«ΣΥΝΟΔΙΚΑ», Μέρος Α΄, σελ. 27-31

3. ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΔΩΡΕΩΝ

(Συνεδρία τῆς 8-9-1988)
ΕΧΩ νὰ προτείνω ὄχι ἕν μόνον θέμα, ὡς εἶπον χθές, ἀλλὰ δύο πρὸς συζήτησιν καὶ σχετικὴν ἀπόφασίν μας ἐπʼ αὐτῶν. Καὶ τὸ μὲν πρῶτον, ἐξ ἀφορμῆς τῆς προφανοῦς ἐξ αὐτοῦ ζημίας, θὰ μᾶς εὕρη ὅλους συμφώνους. Ἀλλʼ ἐπὶ τοῦ δευτέρου θέματος δὲν ἀποκλείεται νʼ ἀκουσθοῦν καὶ ἀντίθετοι ἀπόψεις, ὄχι βεβαίως ὡς πρὸς τὴν οὐσίαν, ἀλλʼ ὅσον ἀφορᾶ τὸν τρόπον ἀντιμετωπίσεώς του.
Καὶ τὸ μὲν πρῶτον ἐκ τῶν θεμάτων τούτων εἶνε τὸ νομοσχέδιον, τὸ ὁποῖον πρὸ καιροῦ κατετέθη εἰς τὴν Βουλὴν ὑπὸ τοῦ ὑπουργοῦ Οἰκονομικῶν κ. Τσοβόλα περὶ μειώσεως τοῦ ἀφορολογήτου ποσοῦ τῶν δωρεῶν πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τὰ εὐαγὴ αὐτῆς ἱδρύματα. Τὸ δὲ ἕτερον τεραστίας σημασίας θέμα εἶνε ἡ ἀναμενόμενη καὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα προβολὴ τῆς κινηματογραφικῆς ταινίας «Ὁ τελευταῖος πειρασμός» (ἔργον τοῦ Ν. Καζαντζάκη).
Ἀλλʼ ἐπὶ τοῦ δευτέρου τούτου θέματος προτίθεμαι νὰ ὁμιλήσω κατὰ τὴν ἐπομένην συνεδρίαν. Κατὰ δὲ τὴν σημερινὴν συνεδρίαν θὰ προσφέρω εἰς ὅλους τοὺς συνέδρους ἕν σχετικὸν τεῦχος (ἀνάτυπον ἔκ τινος βιβλίου μου) ὑπὸ τὸν τίτλον «Ὁ Καζαντζάκης ἀντίχριστος», διὰ νὰ δώσω ἀφορμὴν πρὸς βαθυτέραν μελέτην τοῦ ἀνακύψαντος θέματος.
Ἐπὶ τοῦ πρώτου λοιπὸν θέματος ἔχω νὰ εἴπω τὰ ἐξῆς.

Ἡ Ἐκκλησία μας, μολονότι τὸ σύγχρονον κράτος ἐξελίσσεται συνεχῶς εἰς κράτος προνοίας καὶ τείνει νὰ συμπεριλάβη εἰς τὴν μέριμνάν του ὅλους σχεδὸν τοὺς πολίτας τοὺς εὑρισκομένους εἰς κάποιαν ἀνάγκην, ἐν τούτοις ἡ Ἐκκλησία δὲν παύει εἰς φιλανθρωπικὸν καὶ κοινωνικὸν τομέα νὰ δρᾶ αἰσθητῶς καὶ νὰ προσφέρη πολυτίμους ὑπηρεσίας. Φιλόπτωχα ταμεῖα, ἐνοριακὰ κέντρα, αἴθουσαι ὁμιλιῶν καὶ ψυχαγωγίας, νεανικὰ κέντρα, οἰκοτροφεῖα μαθητῶν καὶ σπουδαστῶν, γηροκομεῖα, ἄσυλα ἀνιάτων, οἴκοι χειροτεχνίας, κατασκηνώσεις νεότητος κ.ἄ., μερίμνη τῶν κατὰ τόπους ἱ. μητροπόλεων, ἔχουν ἱδρυθῆ καὶ λειτουργοῦν χωρὶς νὰ ἐπιβαρύνουν τὸν δημόσιον κορβανᾶν, ὁ ὁποῖος, ἐὰν ἀνελάμβανε τὰ ἔργα αὐτά, θὰ ἐχρειάζετο διπλάσια καὶ τριπλάσια ἔξοδα διὰ τὴν λειτουργίαν των. Διότι εἰς τὰ κοινωνικὰ αὐτὰ ἔργα ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἱεραποστολικὰ πρόσωπα ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν προσφέρουν ἀνιδιοτελῶς τὰς ὑπηρεσίας των. Ἄς ἐπιτραπῆ νὰ ἀναφέρω ἐδῶ ἕν ἐκ τῶν ἐν τῆ ἡμετέρα ἱ. μητροπόλει λειτουργούντων εὐαγῶν τούτων ἱδρυμάτων. Ἐνῶ εἰς τὸν ἀκριτικὸν νομὸν Φλωρίνης ἡ κρατικὴ κατασκήνωσις, παρὰ τὰς θαυμασίας ἐγκαταστάσεις της, ἔκλεισε λόγω κυρίως οἰκονομικῶν δυσχερειῶν ἕνεκα τῶν ὑπερβολικῶν ἀξιώσεων ἀμοιβῆς τοῦ διδακτικοῦ καὶ ὑπηρετικοῦ προσωπικοῦ, ἡ ὑπὸ τῆς ἱ μητροπόλεως ἱδρυθεῖσα κατασκήνωσις εἰς τὸ χωρίον Πρώτη συνεπλήρωσεν ἐφέτος ἐικοσαετίαν εὐρύθμου καὶ κανονικῆς λειτουργίας, φιλοξενοῦσα κατʼ ἔτος συνολικῶς 3.000 περίπου κατασκηνωτὰς (μαθητὰς καὶ μαθητρίας δημοτικοῦ, γυμνασίου, λυκείου καὶ σπουδαστὰς ἀνωτάτων σχολῶν). Εἰς τοῦτο δὲ συνετέλεσε κυρίως τὸ γεγονὸς ὅτι ἑκατὸν καὶ πλέον πρόσωπα, τὰ ὁποῖα ὑπηρετοῦν εἰς τὴν ἐν λόγω κατασκήνωσιν ἡμέραν καὶ νύκτα, προσφέρουν ἀνιδιοτελῶς, παρακαλῶ, τὰς ὑπηρεσίας των. Ἡ λειτουργία τῆς κατασκηνώσεως θὰ ἦτο ἀδύνατος, ἐὰν ἐπρόκειτο τὰ πρόσωπα αὐτὰ νὰ ἀμείβωνται ὡς οἱ δημόσιοι ὑπάλληλοι οἱ ὑπηρετοῦντες εἰς τὰ διάφορα κρατικὰ ἔργα. Προσεχῶς πρόκειται νὰ κλυκλοφορήση εἰδικὸς τόμος ἐπὶ τῆ συμπληρώση εἰκοσαετίας, διὰ τοῦ ὁποίου θὰ παρουσιάζεται ἡ συντελουμένη ὡς ἄνω ἐργασία. Παρόμοιαι κατασκηνώσεις λειτουργοῦν καὶ εἰς ἄλλας ἱ. μητροπόλεις.
Τὰ ἔξοδα πρὸς κανονικὴν καὶ εὔρυθμον λειτουργίαν τῶν εὐαγῶν αὐτῶν ἱδρυμάτων, διὰ τῶν ὁποίων ἐξυπηρετοῦνται δεκάδες χιλιάδες προσώπων, ἐξοικονομοῦνται ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐκ δωρεῶν, τὰς ὁποίας ὅλως αὐθορμήτως προσφέρουν πιστὰ τῆς Ἐκκλησίας τέκνα ἐκτιμῶντα τὸ πολυσχιδὲς αὐτῆς ἔργον. Ἕν δὲ κίνητρον διὰ τὰς δωρεὰς αὐτὰς εἶνε προφανῶς καὶ τὸ ὅτι δὲν ὑπελογίζοντο αὕται εἰς τὴν σχετικὴν φορολογίαν. Μέχρι σήμερον, ἐπὶ τῆ βάσει τῆς κειμένης νομοθεσίας, τὸ ἥμισυ τῶν δωρεῶν ἐκρίνετο ἀφορολόγητον. Δηλαδὴ ἐὰν ἕνας χριστιανὸς ἔκανεν εἰς ἕν εὐαγὲς ἐκκλησιαστικὸν ἵδρυμα δωρεὰν 500.000 δραχμ., ἐξ αὐτοῦ θὰ ἐφορολογεῖτο τὸ ἥμισυ. Ἐνῶ τώρα, μὲ τὸ ὑπὸ ψήφισιν νομοσχέδιον, τὸ ἀφορολόγητον ποσὸν μειτοῦται εἰς 15%. Δηλαδὴ ἐπὶ τῆς δωρεὰς τοῦ ἰδίου ποσοῦ τῶν 500.000 δραχμ. θὰ κριθῆ ἀφορολόγητον τὸ ποσὸν τῶν 75.000 δραχμ. μόνον. Καὶ ἐνῶ γίνεται τοιαύτη μείωσις τοῦ ἀφορολογήτου ποσοῦ ἐπὶ τῶν δωρεῶν πρὸς τὰ εὐαγὴ ἱδρύματα τῆς Ἐκκλησίας, παραμένει ἀμείωτον τὸ ἀφορολόγητον ποσὸν πρὸς κρατικὰ ἱδρύματα καὶ ὀργανισμούς, τὰ ὁποῖα πλουσιώτατα ἐπιχορηγοῦνται ἀπὸ τὸν δημόσιον κορβανᾶν. Ἀκόμη δέ, ὡς ἀνέγραψαν αἱ ἐφημερίδες, ἀφορολόγητοι παραμένουν αἱ δωρεαὶ τῶν φιλάθλων ὑπὲρ τῶν ἀθλητικῶν σωματείων. Ἀπετέλεσε δὲ σκάνδαλον τὸ ὅτι κάποιος μεγαλοεπιχειρηματίας προσέφερεν ἐσχάτως δισεκατομμύρια σραχμὰς ὑπὲρ ἀθλητικοῦ τινος σωματείου, διὰ τῶν ὁποίων ἠγοράσθησαν τὰ «χρυσᾶ πόδια» ξένων περιβοήτων ἀθλητῶν, τοὺς ὁποίους πανδήμως ὑπεδέχθη ἡ πόλις τοῦ Πειραιῶς.
Ἐπὶ τοῦ ἀνακύψαντος σοβαρωτάτου τούτου ζητήματος τρεῖς μητροπολῖται μέχρι τοῦδε διεμαρτυρήθησαν. Ἐκ τούτων οἱ δύο εἶνε ὁ μητροπολίτης Σπάρτης κ. Εὐστάθιος καὶ ὁ μητροπολίτης Σάμου κ. Παντελεήμων, ἀπευθύναντες πρὸς τὸν αρμόδιον ὑπουργὸν σχετικὰ ἔγγραφα, εἰς τὰ ὁποῖα ἐκφράζουν τὴν μεγάλην λύπην των διὰ τὴν ἀπαράδεκτον ταύτην μείωσιν τοῦ ἀφορολογήτου ποσοῦ, ἀλλὰ συγχρόνως καὶ τὴν ἀγωνίαν των διὰ τὸ μέλλον τῶν εὐαγῶν ἱδρυμάτων τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ δὲ τρίτος, ὁ σεβ. Γόρτυνος κ. Θεόφιλος, εἰς τὴν ἐκκλησιαστικὴν ἐφημερίδα «Ὀρθόδοξος Τύπος» (φ. τῆς 2-9-1988) ἐδημοσίευσεν ἐμπεριστατωμένον ἄρθρον ὑπὸ τὴν ἐπιγραφὴν «Καὶ αὐτὸ εἶναι κατὰ τῆς Ἐκκλησίας», διὰ τοῦ ὁποίου εὐθαρσῶς στηλιτεύεται ἡ ὡς ἄνω ἐνέργεια τοῦ κ. ὑπουργοῦ τῶν Οἰκονομικῶν. Μόνον δεδηλωμένοι ἐχθροὶ τῆς Ἐκκλησίας, ἀποβλέποντες εἰς τὴν διὰ παντὸς τρόπου συρρίκνωσιν τοῦ φιλανθρωπικοῦ αὐτῆς ἔργου, θὰ ἠδύναντο νὰ ἐνεργήσουν κατὰ παρόμοιον τρόπον. Ἐντὸς ὀλίγου, ἐὰν παρέλθη ἀδιαμαρτυρήτως ἡ ἐνέργεια αὕτη τῶν κρατούντων, ὄχι μόνον αἱ δωρεαὶ ἀλλὰ καὶ αὐτὰ τὰ κτήρια τῶν εὐαγῶν ἱδρυμάτων καὶ οἱ ναοὶ θὰ φορολογηθοῦν ἀγρίως κατʼ ἀπομίμησιν παρομοίων ἐνεργειῶν ἀθέων ὁλοκληρωτικῶν καθεστώτων, ὡς τοῦτο συνέβη τὰς πρώτας δεκαετίας τῆς ἐγκαθιδρύσεως τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος εἰς Ρωσίαν, ὅτε διὰ τὴν λειτουργίαν τῶν ναῶν ἐπεβλήθη βαρυτάτη φορολογία, ἕνεκα τῆς ὁποίας ἔκλεισαν τότε χιλιάδες ναοὶ ἐν Ρωσία.
Διὰ ταῦτα προτείνω ὅπως τριμελὴς ἐπιτροπὴ ἐκ Συνοδικῶν ἀρχιερέων ἐπισκεφθῆ τὸν κ. Ὑπουργὸν Οίκονομικῶν ὡς καὶ ἄλλους σημαίνοντας κυβερνητικοὺς παράγοντας καὶ ἐπιδώση γραπτὴν διαμαρτυρίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀναπτύξη προφορικῶς τὸ ὅλον θέμα. Καὶ ἐὰν δὲν εἰσακουσθῶμεν, νʼ ἀπευθυνθώμεν ἐν συνεχεία πρὸς τὸν ἑλληνικὸν λαὸν καὶ νὰ διαμαρτυρηθῶμεν δεόντως. Ἡ δὲ ἁρμοδία συνοδικὴ ἐπιτροπὴ ἐπῖ τῆς Προνοίας νὰ ἐκδώση εἰδικὸν τόμον, εἰς τὸν ὁποῖον, ἐπὶ τῆ βάσει τῶν ἐκθέσεων τῶν μητροπολιτῶν, νὰ περιγράψη ὅλον τὸ φιλανθρωπικὸν καὶ κοινωνικὸν ἔργον τῆςν Ἐκκλησίας πρὸς πληροφορίαν τῆς διακονίας της, ἡ ὁποία τόσον πολεμεῖται εἰς τὰς ἡμέρας μας ἀμέσως ἤ ἐμμέσως ἐκ μέρους τῶν ποικιλωνύμων ἐχθρῶν της.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ