Τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ
24 Αὐγούστου
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιιώτου

O AΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ΩΣ ΜΑΡΤΥΣ

«Ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (Πράξ. 1,8)
«Κύριε, ὅπως ἐσὺ ἔχυσες τὸ αἷμα σου γιὰ μένα, ἀξίωσέ με καὶ ἐγὼ νὰ χύσω τὸ αἷμα μου γιὰ σένα» (προσευχὴ ἁγ. Κοσμᾶ)

Ο ἅγιος Κοσμᾶς, ὅπως γνωρίζουμε, ὑπῆρξε προφήτης· εἶχε τὸ χάρισμα νὰ προβλέπῃ αὐτὰ ποὺ θὰ συμβοῦν. Σήμερα θὰ δοῦμε μία ἄλλη πλευρὰ τῆς ζωῆς του· θὰ δοῦμε, ὅτι ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὑπῆρξε μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ.
Ἀπὸ μικρὰ ἡλικία καὶ στὸ Ἅγιο Ὄρος ποὺ ἤτανε διάβαζε συχνὰ τοὺς βίους τῶν ἁγίων· ἰδίως τῶν μαρτύρων καὶ ὁμολογητῶν τῆς πίστεώς μας. Ἀπὸ τότε μέσ᾿ στὴν καρδιά του ἄναψε μεγάλη ἱερὰ ἐπιθυμία, νὰ μαρτυρήσῃ γιὰ τὸ Χριστό, ὅπως μαρτύρησαν τόσοι ἅγιοι τῆς πίστεώς μας. Καὶ ἡ προσευχή του ποιά ἤτανε; Μιὰ προσευχὴ πολὺ διαφορετικὴ ἀπὸ τὶς δικές μας. Οἱ δικές μας προσευχὲς εἶνε γύρω ἀπὸ μικρὰ καὶ ἀσήμαντα πράγματα, ὑλικὰ καὶ ἐγκόσμια, προσωρινὰ καὶ ἐφήμερα· ἐνῷ ἡ προσευχὴ τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ ἦτο μία ἰδεώδης προσευχή, ποὺ ὑπερβαίνει τὰ ἀνθρώπινα μέτρα· ἔδειχνε, ὅτι ἔχει πάρει τὴν ἡρωϊκὴ ἀπόφασι νὰ τὰ θυσιάσῃ ὅλα γιὰ τὸ Χριστό. Τί ἔλεγε ἡ προσευχὴ αὐτή; «Χριστέ μου, σὲ παρακαλῶ ἀξίωσέ με, ὅπως ἐσὺ ἔχυσες τὸ αἷμα σου γιὰ μένα, νὰ χύσω καὶ ἐγὼ τὸ αἷμα μου γιὰ σένα». Ποιός σήμερα κάνει αὐτὴ τὴν προσευχή; Ἀγαποῦμε τὴ ζωή μας· τὸ πᾶν κάνουμε νὰ παρατείνουμε τὶς ἡμέρες τῆς ἐπιγείου ζωῆς μας. Ἐκεῖνος ὅμως εἶχε ἀπόφασι νὰ θυσιάσῃ τὴ ζωή του, καὶ παρακαλοῦσε τὸ Χριστὸ νὰ τοῦ τὸ δώσῃ, ὡς μία ἰδιαιτέρα εὐλογία.
Καὶ ἡ ὥρα αὐτὴ ἦρθε. Ὕστερα ἀπὸ εἴκοσι χρόνια, ἀφοῦ περιώδευσε βουνὰ καὶ λαγκάδια καὶ ὅλη τὴ Βαλκανική, ἕνα πρωΐ, ξημερώνοντας σὰν τέτοια ἅγια ἡμέρα 24 Αὐγούστου, οἱ Τοῦρκοι τὸν ἔπιασαν, μετὰ ἀπὸ προδοσία τῶν Ἑβραίων, τὸν ἔδεσαν, τὸν ἔβαλαν ἐπάνω σ᾿ ἕνα ἄλογο, καὶ προτοῦ νὰ βγῇ ὁ ἥλιος τὸν ὡδήγησαν σ᾿ ἕνα ποτάμι, στὴν ὄχθη τοῦ Ἀῴου ποταμοῦ, ποὺ μέχρι σήμερα τρέχει. Ἐκεῖ κατάλαβε, ὅτι ἔφτασε τὸ τέλος του.
Λυπήθηκε; Ὄχι. Σὰ᾿ νὰ εἶχε γάμο, σὰ᾿ νὰ ἤτανε ―ὅπως καὶ ἤτανε― ἡ ὡραιοτέρα ἡμέρα τῆς ζωῆς του, ἐδόξασε τὸ Θεό. Ζήτησε προθεσμία λίγα λεπτὰ ἀπὸ τοὺς ἐκτελεστάς του. Γονάτισε, προσευχήθηκε, εὐλόγησε βουνὰ καὶ λαγκάδια, ὕψωσε τὰ μάτια στὸν οὐρανὸ γεμᾶτα δάκρυα, καὶ εἶπε· Χριστέ μου, σ᾿ εὐχαριστῶ, αὐτὸ ποὺ ζητοῦσα μοῦ τό ᾿δωσες.
Σὲ λίγο ὁ Κοσμᾶς δὲν ὑπῆρχε στὴν ἐπίγειο ζωή. Τὰ τελευταῖα του λόγια εἶνε τὸ ῥητὸ τοῦ Δαυΐδ· «Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος, καὶ ἐξήγαγας ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν» (Ψαλμ. 65,12).

* * *

Μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς. Μάρτυρας πρῶτον μὲ τὴ διδασκαλία του, ποὺ ἐσκόρπισε παντοῦ στὰ χρόνια ἐκεῖνα τὰ φοβερὰ τῆς τουρκοκρατίας. Μάρτυρας μὲ τὸν βίο του τὸν ἅγιο καὶ ἀγγελικό. Μάρτυρας μὲ τὰ θαύματα, ποὺ ἔκανε καὶ κάνει. Μάρτυρας ἀκόμα μὲ τὶς προφητεῖες ποὺ εἶπε. Καὶ μάρτυρας τέλος μὲ τὸ αἷμα του, ποὺ ἐπεσφράγισε τὴ μαρτυρική του ζωή.
Σήμερα, ποὺ ἑορτάζει, ἔχουμε κ᾿ ἐμεῖς μιὰ ἱερὰ ὑποχρέωσι· νὰ τὸν μιμηθοῦμε, νὰ γίνουμε μάρτυρες.
―Μάρτυρες; θὰ πῆτε. Ἀλλὰ σήμερα δὲν ζοῦμε σὲ χρόνια διωγμοῦ.
Ναί. Τέτοιο πρᾶγμα σήμερα δὲν συμβαίνει. Αὔριο ὅμως; Θὰ σᾶς πῶ κάτι, μολονότι θὰ σᾶς λυπήσω. Δὲν εἶμαι προφήτης, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὰ ἱερὰ κείμενα τῶν προφητειῶν καὶ τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, σὲ λίγο ἔρχεται μεγάλη θύελλα στὰ Βαλκάνια. Θεέ μου Θεέ μου! Ἀπὸ ᾿κεῖνα ποὺ εδαμε ἐμεῖς οἱ παλαιότεροι, χειρότερα θὰ δοῦμε, ἀδελφοί μου. Γιατὶ ὅλοι μας ἔχουμε φύγει μακριὰ ἀπὸ τὸ Θεό. Ἔρχονται χρόνια σκληρά, χρόνια ποὺ θὰ εἶνε εὐτυχεῖς ὅσοι δὲν θά ᾿χουν μάτια νὰ βλέπουν καὶ αὐτιὰ νὰ ἀκοῦνε ὅσα θὰ γίνουν.
Διαβάστε τὶς προφητεῖες τῆς Ἀποκαλύψεως καὶ τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, γιὰ νὰ δῆτε τί συμφορὲς ἔρχονται. Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ εμεθα ἐναγώνιοι· καὶ νὰ προσευχώμεθα στὸ Θεό, νὰ ἐλαττώσῃ τὶς ἡμέρες τῆς θλίψεως.
Τώρα γλεντοῦν καὶ διασκεδάζουν… Ὅπως λέει κάποιος μῦθος τοῦ Αἰσώπου, «τῶν οἰκιῶν ὑμῶν ἐμπιπραμένων αὐτοὶ ᾄδετε»· τὰ σπίτια σας καίγονται κ᾿ ἐσεῖς τραγουδᾶτε. Κανείς δὲν λαμβάνει ὑπ᾿ ὄψιν τί ἔρχεται. Ἔρχονται ἡμέρες σκληρὲς γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας.
Τότε θὰ εἶνε καιρὸς διωγμοῦ, μεγάλου διωγμοῦ. Κ᾿ ἐκεῖνοι ποὺ θὰ μαρτυρήσουν γιὰ τὸ Χριστὸ θὰ εἶνε λίγοι. Μέσα στοὺς χίλιους, τοὺς δέκα χιλιάδες, τοὺς ἑκατὸ χιλιάδες Χριστιανούς, ἕνας θὰ μαρτυρήσῃ γιὰ τὸ Χριστό! Οἱ ἄλλοι θὰ γίνουν προδότες. Θὰ μᾶς κοσκινίσῃ ὁ διάβολος. Τότε θὰ δοῦμε, ποιοί εἶνε οἱ ἀληθινοὶ Χριστιανοί.

* * *

Ἀλλὰ καὶ σήμερα μπορεῖς νὰ γίνῃς μάρτυρας. Ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ δὲν εἶνε μόνο γιὰ ἐποχὲς διωγμοῦ. Καὶ σήμερα μπορεῖς νὰ γίνῃς μάρτυρας Χριστοῦ. Πῶς;
Ἀκοῦς τὸ γείτονα, τὸ φίλο, τὴ συντροφιά σου καὶ κατηγοροῦν μὲ λόγια αἰσχρὰ τὴ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ; Ἂν ἔχῃς γλῶσσα, νὰ ὑπερασπίσῃς τὰ ὅσια καὶ τὰ ἱερά, νὰ δώσῃς μάχη. Τὸ ἔκανες; μάρτυρας Χριστοῦ εἶσαι.
Περπατᾷς στὸ δρόμο, στὴν πλατεῖα, παντοῦ, κι ἀκοῦς τὸν ἄλλο νὰ βλαστημάῃ μὲ τὰ αἰσχρότερα λόγια τὴν Παναγιά μας, τὸν τίμιο σταυρό, ὅ,τι ἱερὸ ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας; Τί πρέπει νὰ κάνῃς; Ἐγὼ θὰ σᾶς πῶ; Ἀκοῦστε τί λέει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς. Σύ, λέει, ποὺ θ᾿ ἀκούσῃς νὰ βλαστημάῃ κάποιος, κλάψε γι᾿ αὐτὸν καὶ πές του· «Νὰ βρίσῃς τὴ μάνα καὶ τὸν πατέρα μου σὲ συγχωρῶ· νὰ βλαστημήσῃς τὸ Χριστὸ καὶ τὴν Παναγιά, δὲν ἔχω μάτια νὰ σὲ δῶ». Ὁ δὲ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει κάτι παραπάνω· «Τὸ βλάστημο συμβούλευσέ τον μιά, δυό, τρεῖς. Δὲν σ᾿ ἀκούει; Χέρι ἔχεις; Χτύπα. Χέρι, ποὺ θὰ χτυπήσῃ βλάστημο, θὰ ἁγιάσῃ».
Ἀλλὰ ἐμεῖς ἀκοῦμε νὰ βλαστημοῦν καὶ δὲν διαμαρτυρόμεθα. Εἶδα μιὰ μάνα νὰ βλαστημάῃ ὁ μικρὸς κι αὐτὴ νὰ τὸν χαϊδεύῃ! Ὦ γενεά, ὦ κόσμε ἄπιστε καὶ διεφθαρμένε, ποὺ δὲν ἔχεις πιὰ ἴχνος ἀγάπης πρὸς τὸ Χριστό!
Μάρτυρας εἶσαι ὅταν ὁμολογῇς τὸ Χριστό, ὅταν ὑπερασπίζεσαι τὴ θρησκεία σου, μάρτυρας γίνεσαι ὅταν ἐπιπλήττῃς τὸ βλάστημο. Μάρτυρας γίνεσαι καὶ ὅταν κάθεσαι στὸ τραπέζι, ποὺ σοῦ δίνει ὁ Θεὸς ὅλα τὰ ἀγαθά, καὶ κάνῃς τὸ σταυρό σου. Ἄχ! Θὰ ἤθελα, γι᾿ αὐτοὺς ποὺ δὲν πιστεύουν, νὰ ἔχουν μιὰ τιμωρία. Ὄχι νὰ τοὺς σκοτώσουμε, ὄχι νὰ τοὺς φυλακίσουμε. Νά ᾿χουμε ἕνα πύραυλο, νὰ τοὺς βάλουμε μέσα, καὶ νὰ τοὺς στείλουμε στὸ φεγγάρι. Ὤ στὸ φεγγάρι! Νερὸ σταλαγματιά, ψωμάκι τίποτα, ἀχλάδια, μῆλα, δέντρα… τίποτα, προβατάκια νὰ βοσκοῦν τίποτα, ἀέρας τίποτα· νέκρα ἀπέραντος. Ἐκεῖ νὰ πᾶνε οἱ ἄθεοι. Ἐδῶ στὴ γῆ μᾶς τὰ ἔδωσε ὅλα ὁ Θεός, καὶ ἀντὶ νὰ τὸν εὐγνωμονοῦμε εἴμεθα ἀχάριστοι· τὴ μπουκιὰ ἔχουμε στὸ στόμα καὶ τὸ Χριστὸ βλαστημᾶμε. Ἐκεῖ φτάσαμε.
Ὅταν, λοιπόν, κάθεσαι στὸ τραπέζι, σήκω ἐπάνω ―ἂς κοροϊδεύῃ ὁ ἄλλος―, μὴ φᾷς μπουκιά· κάνε πρῶτα τὸν τίμιο σταυρὸ κανονικά, ὅπως τὸν δίδαξε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, καὶ τότε κάθησαι νὰ φᾷς.

* * *

Ἔτσι, ἀδέρφια μου, νὰ εμεθα μάρτυρες. Μάρτυρες μὲ τὴ γλῶσσα μας, μάρτυρες μὲ τὸν βίο μας, ποὺ πρέπει νὰ ἀκτινοβολῇ ὅπως εἶπε ὁ Χριστός· «Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως δωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. 5,16). Μάρτυρες μὲ ὅλη μας τὴ ζωή. Μάρτυρες ἕως θανάτου. Καὶ μάρτυρες, ἂν δώσῃ ὁ Θεός, ὅπως ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, ποὺ τελείωσε τὴ ζωή του δίνοντας καὶ τὸ αἷμα του. Νὰ εἴμεθα ἕτοιμοι κ᾿ ἐμεῖς γιὰ τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια νὰ ὑποστοῦμε τὰ πάντα· νὰ τὰ δώσουμε ὅλα γιὰ τὴν πίστι μας, ὅλα γιὰ τὸ μεγαλεῖο τοῦ Χριστοῦ.
Τότε θὰ ἑορτάζουμε πραγματικὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Καὶ ὅπως ἐκεῖνος ὑπῆρξε ἀληθινὸς μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ, ἔτσι κ᾿ ἐμεῖς νὰ γίνουμε ἀληθινοὶ μάρτυρές του καὶ ὄχι προδότες. Ὄχι Ἰοῦδες, ἀλλὰ σταθεροὶ καὶ ἀκλόνητοι, ὄρθιοι στὶς ἐπάλξεις τοῦ καθήκοντος μέχρι τελευταίας μας ἀναπνοῆς. Νὰ ὁμολογοῦμε τὸν Χριστό μας, κι ὅταν φτάσῃ ἡ τελευταία στιγμὴ τῆς ζωῆς μας νὰ ποῦμε· «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42).

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία. Πρώτη ἐκφώνησις προσκυνηματικὸς ἱ. ναὸς Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Σιταριᾶς – Φλωρίνης 24-8-1980.