Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΔ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. Φύλλου 2037

Κυριακὴ ΙΓ΄ Ματθαίου (Ματθ. 21,33-42)
3 Σεπτεμβρίου 2017
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ο Αμπελωνας του Κυριου

(Ματθ. 21,33)

Ὡραία παραβολή, ἀγαπητοί μου, εἶπε ὁ Κύ­ριος, τὴν παραβολὴ τοῦ οἰκοδεσπότου τοῦ ἀμπελῶνος· «Ἄνθρωπός τις ἦν οἰκοδε­σπότης, ὅστις ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα καὶ φραγμὸν αὐτῷ περιέθηκε καὶ ὤρυξεν ἐν αὐ­τῷ ληνὸν καὶ ᾠκοδόμησε πύργον, καὶ ἐξέδοτο αὐτὸν γεωργοῖς καὶ ἀπεδήμησεν»· κάποιος ἄνθρωπος ἦταν νοικοκύρης, ὁ ὁποῖος φύτεψε ἀμπέλι κ᾽ ἔβαλε γύρω του φράχτη καὶ ἔ­σκαψε μέσα σ᾽ αὐτὸ πατητήρι καὶ ἔχτισε πύργο, κι ἀφοῦ ἀνέθεσε τὴν καλλιέργειά του σὲ γεωργοὺς ἔφυγε σ᾽ ἄλλο μέρος (Ματθ. 21,33). Ἡ παραβολὴ αὐτὴ δὲν ἀκούγεται συχνά· εὐ­καιρία λοι­πὸν τώρα νὰ τὴν προσέξουμε.
Ποιός εἶνε ὁ «ἀμπελών», καὶ ποιός εἶνε ὁ «οἰκοδε­σπότης» τοῦ ἀμπελῶνος; νά τί θὰ ἐξ­ετάσουμε σήμερα μὲ συντομία.

* * *

«Ἀμπελὼν» στὴν ἀρχή, κατὰ τὴν περίοδο τῆς παλαιᾶς διαθήκης, ἦταν ἡ Ἰουδαϊκὴ Συν­αγωγή, καὶ κατόπιν, τὴν περίοδο τῆς καινῆς δι­αθήκης, εἶνε ἡ Χριστιανικὴ Ἐκκλησία. Καὶ ὁ «οἰκοδεσπότης», ὁ ἰδιοκτήτης καὶ κύρι­ος τοῦ ἀμ­πελῶνος, εἶνε ὁ Θεός, ὁ δημιουργὸς ὅλου τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου.
Αὐτὸς ἀνάμεσα ἀπ᾽ ὅλα τὰ ἔθνη διάλεξε τὸν Ἰσραήλ, τὸ Ἰουδαϊκὸ ἔθνος· κι ὅπως ἕνας ἄνθρωπος κτηματίας ἀπὸ διάφορα χέρσα ἀ­γροτεμάχια διαλέγει ἕνα ὡρισμένο κομμάτι γῆς, τὸ ἀσφαλίζει, τὸ καθαρίζει, ἀρχίζει νὰ τὸ καλλι­ερ­γῇ, φυτεύει μέσα σ᾽ αὐτὸ κλήματα καὶ σὲ λίγο καιρὸ τὸ βλέπεις καὶ μεταβάλλεται σ᾽ ἕνα ὡραῖο ἀμ­πέλι, κάπως ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς ἀ­ν­ά­μεσα ἀπὸ τὰ διάφορα ἔθνη διάλεξε τὸ Ἰουδα­ϊκὸ ἔθνος καὶ ἔδειξε γι᾿ αὐτὸ μεγάλη φρον­τίδα ὥστε, μέσα στὸν χέρσο ἀγρὸ τῆς ἀνθρωπότη­τος, νὰ τὸ ἀ­­­ναδείξῃ ἕνα πνευματικὸ καὶ θεῖο ἀμπελῶνα ποὺ θ᾽ ἀποδώσῃ πολὺ καρπό.
Καὶ τί δὲν ἔκανε γι᾽ αὐτὸ τὸ λαὸ ὁ Θεός! Μὰ τ᾽ ἀποτελέσματα δὲν ἦταν αὐτὰ ποὺ περίμενε. Ὁ προφήτης Ἠ­σα­ΐας θαυμάζοντας τὴν τό­ση φροντίδα τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν καταρτισμὸ αὐ­τοῦ τοῦ ἀμ­πελῶνος τοῦ Κυρίου, τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, πα­ρουσιάζει τὸ Θεὸ νὰ ρωτάῃ μὲ παράπονο τὸ λαό του· «Τί ποι­ήσω ἔτι τῷ ἀμ­πε­­λῶνί μου καὶ οὐκ ἐ­ποίησα αὐτῷ;» (Ἠσ. 5,4). Ὦ Ἰ­ουδαῖοι, σᾶς ἐ­ρωτῶ· τί ἀπομένει ἀκόμη, τί εἶ­νε ἐ­κεῖνο ποὺ ἔ­­πρεπε νὰ κάνω γι᾽ αὐτὸ τὸ ἀμ­πέλι μου, γιὰ σᾶς δηλαδή, καὶ δὲν τὸ ἔκανα; ἀ­­παν­τῆστε μου. Καὶ ὁ πιὸ αὐστηρὸς κριτὴς τῶν ἔργων τοῦ Θεοῦ, μελετώντας τὴν ἱστορία τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἐπο­χὴ μέχρι τὴν σταύρωσι τοῦ Χριστοῦ, δὲν θὰ μπορέ­σῃ νὰ κρύψῃ τὸ θαυμασμό του γιὰ τὴν ἐξαιρε­τικὴ ἐπιμέλεια, ποὺ ἀξιώθηκε νὰ ἔχῃ ἐκ μέρους τῆς Θείας Προνοίας ὁ Ἰσ­ραηλιτι­κὸς λα­ὸς σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς, ἀπὸ τὴν καθη­μερινή του ἐπιβίωσι μέχρι τὴν ἠθικὴ καὶ θρησκευ­τική του καθοδήγησι.
Τὰ δείγματα τῆς ἐξαιρετικῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς Ἰουδαίους εἶνε πολλά· εἶνε ὁ «φρα­γμός» (ὁ προστατευτικὸς φράχτης ποὺ πε­ριβάλλει τὸ ἀμπέλι), ἡ «ληνός» (τὸ πατητή­ρι γιὰ τὰ στα­φύλια), ὁ «πύργος» (τὸ κτήριο ποὺ μένουν οἱ ἐρ­γάτες καὶ φύλακες). «Φρα­γμὸς» εἶνε ὁ Μωσαϊκὸς Νόμος, ὁ ὁποῖος μὲ τὶς ἐντολὲς καὶ διατάξεις του ξεχώριζε τὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τοὺς ἄλλους λαοὺς ποὺ ζοῦ­σαν μὲ τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα τῆς σκοτεινῆς εἰ­δωλολατρίας. «Ληνὸς» ἦταν τὸ θυσιαστήριο, ποὺ κατὰ τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ εἶχαν κατασκευάσει οἱ Ἰουδαῖοι, γιὰ νὰ ἔχουν μπροστά τους διαρκῆ τὴν ὑπόμνησι πὼς εἶνε ἁμαρτωλοὶ κ᾽ ἔχουν ἀνάγκη ἐξιλασμοῦ καὶ συγχωρήσεως. «Πύργος» ἦ­ταν ὁ Ναὸς τοῦ Σολομῶντος, στὸν ὁποῖο συγ­κεντρώνονταν ἀπὸ τὰ πέρατα τῆς γῆς οἱ Ἰουδαῖοι γιὰ τὴ λατρεία τους κ᾽ ἐ­κεῖ ἔνιωθαν τὴ δύναμι τῆς φυλῆς τους ἰσχυρή, ἱκανὴ νὰ νικήσῃ τοὺς ἐχθρούς τους, ἀφοῦ στη­ριζόταν στὴν πανίσχυρη δύναμι τοῦ Θεοῦ.
Ἀπέναντι τώρα σ᾽ αὐτὲς τὶς θεῖες εὐλογίες τί ὤφειλαν νὰ κάνουν οἱ Ἰουδαῖοι; Θὰ ἔ­πρεπε, βλέποντας τὴν τόση ἀγάπη τοῦ Κυρίου, νὰ δεί­ξουν κι αὐτοὶ ἀγάπη γιὰ τὸ ἀμπέλι τους, νὰ φρουροῦν κι αὐτοὶ τὸν ἀμπελῶνα, νὰ συνασπίζωνται καὶ νὰ διώχνουν τοὺς «μονιούς», δηλαδὴ τοὺς ἀγριόχοιρους ποὺ λέει ὁ ψαλμῳ­δός (Ψαλμ. 79,14), ἐκείνους δηλαδὴ ποὺ σὰν ἄ­γρια θηρία θὰ ἐπιχειροῦσαν νὰ κάνουν ζημιὰ στὸ ἀμπέλι τοῦ Κυρίου· νὰ δέχωνται ἐπίσης καὶ νὰ περιποιοῦνται τοὺς καλοὺς ἐργάτες τοῦ ἀμ­πελῶνος, τοὺς προφῆτες δηλαδὴ καὶ ὅ­­σους κατὰ διαστήματα ἔστελνε ὁ Θεὸς γιὰ τὴν καλλιέργεια καὶ τὸν καταρτισμὸ τῶν ψυ­χῶν τους· καὶ τέλος νὰ φιλοτιμοῦνται καὶ αὐ­τοί, σὰν κλήματα μέσα σ᾽ αὐτὸ τὸ ἀμπέλι, ν᾽ ἀ­­­ποδώσουν καρπό. Κάθε Ἰουδαῖος ἦταν καὶ ἕ­να κλῆμα στὸν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου, ἀ­π᾽ τὸ ὁ­ποῖο ὁ Θεῖος Ἀμπελουργὸς περίμενε καρ­ποὺς πνευματικούς, ἔμπρακτη δηλαδὴ ἐ­φαρμογὴ τῶν ἐντολῶν. Μὲ τέτοιους καρποὺς καὶ αὐτοὶ οἱ ἴδιοι θὰ εὐφραίνονταν καὶ τὸ Θεὸ καὶ οἰκοδεσπότη τοῦ ἀμπελῶνος θὰ εὐχαριστοῦ­σαν, ποὺ θὰ ἔβλεπε ὅτι οἱ φρον­τίδες καὶ τὰ δῶρα του δὲν πῆγαν χαμένα.
Καὶ τί ἔκαναν λοιπὸν οἱ Ἰουδαῖοι ἀντὶ ὅ­λων αὐτῶν; Μικροὶ καὶ μεγάλοι δὲν ἔδειξαν νὰ ἐκ­τιμοῦν τὶς δωρεὲς καὶ εὐλογίες τοῦ Θεοῦ. Ἄ­φησαν ἀφρούρητο τὸ ἀμπέλι. Καὶ ἀντὶ νὰ δεχθοῦν τοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ Κυρίου ἄφησαν καὶ μπῆ­καν μέσα σ᾽ αὐτὸ πολλοὶ ψευδοπροφῆτες, ψευδοδιδάσκαλοι, ψευδοαρχιερεῖς, οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ φαρισαῖοι, οἱ ὁποῖοι σὰν «μονιοὶ» – ἀγριόχοι­­ροι κα­τέστρεψαν τὶς πνευματικὲς φυτεῖες τοῦ Θεοῦ. Ὅπως εἴπαμε, ἀντὶ νὰ δεχθοῦν τοὺς πραγματι­­κοὺς καὶ γνησίους ἀπεσταλμένους τοῦ Θεοῦ, τοὺς ἔ­διωξαν· ἄλ­λους τοὺς «ἔδειραν», ἄλλους τοὺς βασάνισαν μὲ μύριους τρόπους, ἄλλους τοὺς θα­νάτωσαν, καὶ ἄλλους τοὺς «ἐ­λιθοβόλησαν» (Ματθ. 21,35). Καὶ ὁ ἀμπελώνας ἄρχισε νὰ φυτρώνῃ ἀγ­κάθια καὶ τριβόλια. Καρπὸς πουθενά! Τὰ κλήματα ξερά. Οἱ γεωργοὶ ὀκνηροὶ καὶ ἀδιάφοροι. Τέλος, ὡς τὸ ἀ­ποκορύφωμα τῆς κακίας τῆς Ἰ­ουδαϊκῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία εἶχε ἐκφυλισθῆ σὲ ἄ­καρπο ἀμ­πέλι, ἦλθε ὁ φόνος τοῦ Υἱοῦ τοῦ οἰ­κοδεσπότου, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁ­ποῖο οἱ Ἰ­ουδαῖ­οι, ὅπως λέει σήμερα τὸ εὐαγγέ­λιο, ἀ­φοῦ τὸν συνέλαβαν, τὸν «ἐξέβαλον ἔξω τοῦ ἀμ­πε­λῶ­νος καὶ ἀπέκτειναν» (ἔ.ἀ. 21,39).
Γιὰ τὸν ἄκαρπο, τὸν ἀχάριστο καὶ ἐγκλημα­τι­κό τους βίο οἱ Ἰουδαῖοι ἀποδοκιμάζονται πλέον ἀ­πὸ τὸ Θεό, καὶ στὸ ἑξῆς ἀμπελὼν τοῦ Θεοῦ ἐκ­λεκτὸς γίνεται ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Σ᾽ αὐτὴν στρέφει τώρα τὴν πρόνοιά του, τὴν στοργικὴ καὶ μεγάλη καὶ παντουργό, ὁ Κύ­­ριος. Ἡ «δεξιά» του ἐφύ­τευσε τὴν Ἐκκλησία μέσα στὸν κόσμο, ὅπως λέει ὁ ψαλμῳδὸς κι ἀ­κοῦμε κάθε φορὰ ποὺ λειτουργεῖ ἀρ­χιερεύς· «Κύριε Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἴδε καὶ ἐπίσκε­ψαι τὴν ἄμπελον ταύτην καὶ κατάρτισαι αὐτήν, ἣν ἐφύτευσεν ἡ δεξιά σου» (Ψαλμ. 79,15-16). Αὐτὸς ἔδωσε σ᾽ αὐτὴν τὸν Εὐαγγελικὸ Νόμο ὡς ἰσχυρὸ καὶ ἀκατάλυτο «φραγμόν»· αὐτὸς ἵδρυσε τὸ ἀληθινὸ θυσιαστήριο, τὴν ἁγία τράπεζα, ὅπου προσφέρεται ἡ ὑπερτάτη θυσία, τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐ­χαριστίας, ποὺ εἶνε ἡ πνευματικὴ «ληνὸς» ἀ­πὸ τὴν ὁποία ποτίζονται καὶ τρέφονται οἱ πιστοί· αὐτὸς ἐπισκέπτεται τὸν ἀμπελῶνα του, τὴν Ἐκκλησία, κατὰ μυστηριώδεις τρόπους· αὐτὸς τὴν καλλιεργεῖ μὲ τὶς τελειότερες μεθόδους πνευματικῆς καλλιεργείας· αὐτὸς δι­ορίζει στὸν ἀμπελῶνα του ἐργάτες, ἐπιστάτες καὶ γεωργούς· αὐτὸς ἐκδιώκει τοὺς «μονι­ούς» (εἴτε τοὺς ἐξωτερικοὺς διῶκτες εἴτε τοὺς ἐ­σω­τερικοὺς αἱρεσιάρχες), ὅσους κατὰ καιροὺς ἐξαπολύει κατὰ τοῦ θείου ἀμπελῶνος σὲ θηρι­ώδεις ἀγέλες ὁ μισόκαλος δαίμονας· αὐτός…
Ἀλλὰ ποιός ποτὲ θὰ μπορέσῃ νὰ μετρήσῃ καὶ νὰ περιγράψῃ τὰ ἄπειρα δείγματα τῆς ἀ­γάπης, μὲ τὴν ὁποία περιβάλλει τὴν Ἐκκλησία ὁ Κύριος! Ἡ ἁγία Τριὰς ἐργάζεται ἀκαταπαύστως καὶ φρον­τίζει γιὰ τὴν προκοπὴ καὶ τὴ δόξα τοῦ πνευματικοῦ αὐτοῦ ἀμπελῶνος κα­τὰ τέτοιο τρόπο, ὥστε καὶ οἱ ἄγγελοι, ἀντικρύ­ζοντας τὸ μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ἱστορική της πορεία καὶ τὴν ἀναγεννητική της ἐ­πί­δρασι στὴν ἀνθρωπότητα διὰ μέσου τῶν αἰ­ώνων, θαυμάζουν τὴν ἀγάπη, τὴ στοργή, τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.

* * *

Στὸν ἀμπελῶνα αὐτόν, ἀγαπητοί μου, ἀνήκουμε κ᾽ ἐμεῖς. Εἴμαστε τὰ κλήματα, γιὰ τὴν καλλιέργεια τῶν ὁποίων τόση φροντίδα καὶ ἐ­πιμέλεια δείχνει ὁ ἐπουράνιος Πατέρας μας. Ἂς μὴ δείξουμε τὴν ἐλεεινὴ συμπεριφορὰ ποὺ ἔδειξαν οἱ Ἰουδαῖοι· μὴ περιφρονήσουμε τὴ δωρεά· μὴ μείνουμε ἀργοὶ καὶ ἀμελεῖς· μὴ φα­νοῦμε ἀχάριστοι. Ἀλλὰ εὐχαριστώντας ἀ­κα­τάπαυστα τὸν Κύριο, γιατὶ μὲ τὸ ἄπειρο ἔ­λεός του μᾶς συμπεριέλαβε κ᾽ ἐμᾶς στὸν ἀμ­πε­λῶνα του, ἂς φιλοτιμηθοῦμε νὰ παρουσιάσου­με καρποὺς πίστεως καὶ ἀρετῆς, τοὺς ὁ­ποίους –ἀσφαλῶς– δικαίως θὰ ζητήσῃ τὴν ἡ­μέρα ἐκείνη ὁ οἰκοδεσπότης τοῦ ἀμπελῶ­νος, ὁ Θεός.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἄρθρο ποὺ δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ τῆς ἱ. μητροπόλεως Αἰτωλίας & Ἀκαρνανίας «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός» (Μεσολόγγι, φ. 217/11-8-1939, σ. 85-86).
Μεταγλώττισις στὴν ὁμιλουμένη σήμερα καὶ μικρὴ ἀνάπτυξις 12-8-2017.