•  «Δυστυχως, οπως μαρτυρει η σκληρη πραγματικοτης, εις τας απλαστους ψυχας των παιδιων εσπαρη αφθονως ο σατανικος σπορος της κακιας, της απιστιας και της διαφθορας και θα θερισουμε ανεμους… ἀγαπητοι συνεδροι…. να κηρυξωμε επιστρατευσιν, να κηρύξωμε γενικη σταυροφορια για να σωθη η Ελληνικη νεοτητος»

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου «ΣΥΝΟΔΙΚΑ»,
Μέρος Α΄. Περιέχει ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ – ΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ του Μητροπολιτου στὴν Ἱερά Σύνοδο, σελ. 69-75

10. Ο ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

(Συνεδρία τῆς 8-12-1988)

ΩΣ ΠΡΟΣ τὸν ἐκκλησιασμὸν τῶν μαθητῶν δημοτικῆς καὶ μέσης ἐκπαιδεύσεως, καθὼς καὶ τῆς σπουδαζούσης νεότητος γενικώτερον, ἔχω νὰ εἴπω τὰ ἐξῆς.
1. Ἡμεῖς οἰ γεροντότεροι, εἰς τὰς δυσμὰς τοῦ βίου εὑρισκόμενοι, μετὰ συγκινήσεως ἀναπολοῦμεν τὸν πρὸ ἑβδομηκονταετίας ἐποχήν, ὅτε ἀκόμη δὲν εἶχε παρουσιασθῆ ἡ περιβόητος ἐκπαιδευτικὴ μεταρρύθμισις καὶ ὁ ἐκκλησιασμὸς τῶν μαθητῶν ἦτο ὑποχρεωτικός. Πρὸς τοῦτο κάθε Σάββατον εἰς ὅλα τὰ σχολεῖα καὶ πρὸς ὅλους τοὺς μαθητὰς καὶ μαθητρίας ὁ διδάσκαλος ἤ ὁ καθηγητὴς ὡμίλει καὶ ἀνέπτυσσε πρακτικῶς τὴν εὐαγγελικὴν περικοπὴν τῆς ἑπομένης ἡμέρας. Τὸ δὲ πρωῒ τῆς Κυριακῆς, μόλις ἠκούετο νὰ κρούωνται οἱ κώδωνες τῶν ἱ. ναῶν, οἱ μαθηταὶ μετὰ μεγάλης προθυμίας συνέρρεον εἰς τὸ προαύλιον τοῦ σχολεῖου των, παρετάσσοντο εἰς τὴν γραμμὴν ὡς μικροὶ στρατιῶται τοῦ Κυρίου, προηγεῖτο ἔμπροσθέν των ἡ ἑλληνικὴ σημαία, καὶ μὲ κανονικὸν βηματισμὸν ῥυθμιζόμενον ὑπὸ τοῦ διδασκάλου ἤ καθηγητοῦ μετέβαινον εἰς τὸν ἱ. ναόν, εἰσήρχοντο μὲ εὐλάβειαν εἰς αὐτόν, προσεκύνουν τὰς ἱ. εἰκόνας, ἵσταντο εἰς ὡρισμένον μέρος τοῦ ναοῦ καὶ παρηκολούθουν τὴν θ. λειτουργίαν. Οἱ τυχὸν καλλίφωνοι μάλιστα ἐξ αὐτῶν ἐσχημάτιζον παιδικὸν χορὸν καὶ ἔψαλλον. Ἀπήγγελον δὲ ὁμοῦ τὸ «Κύριε ἐλέησον» καὶ τὸ «Πάτερ ἡμῶν», καὶ ὁ ἄριστος ἐξ αὐτῶν ἀπήγγελλε τὸν Ἀπόστολον. Εἰς δὲ τοὺς ἀδικαιολογήτως ἀπουσιάζοντας τὴν ἑπομένην ἡμέραν ἐγίνοντο αὐστηραὶ συστάσεις.
2. Ταῦτα εἰς τὸ παρελθόν. Ἀλλὰ σήμερον; Ἀλλοίμονον! Θλιβερὰ ἡ κατάστασις, ἀξία θρηνῶν πολλῶν. Ἐὰν ἦτο δυνατὸν νοερῶς νὰ ἐπισκεφθῶμεν ὅλας τὰς ἐνορίας τὰς Κυριακάς, εἰς πολλὰς ἐξ αὐτῶν, καὶ ἰδία τῆς ὑπαίθρυ χώρας, θὰ ἐβλέπομεν ὅτι δὲν ὑπάρχει παιδὶ διὰ νὰ κρατήση τὴν λαμπάδα ἤ τὸ θυμιατήριον.

Εἰς δὲ τοὺς ἄλλους ναοὺς τὸ ποσοστὸν τῶν ἐκκλησιαζομένων μαθητῶν εἶνε ἐλάχιστον, πολὺ μικρότερον τοῦ ποσοστοῦ τῶν ἐκκλησιαζομένων ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν. Πλὴν ἐλαχίστου ποσοστοῦ μαθητῶν, ὡς έπὶ τὸ πλεῖστον ἐκ τῶν φοιτώντων εἰς τὰ κατηχητικὰ σχολεῖα, οἱ πλεῖστοι, ἐγγίζοντες τὸ 90% ἤ 95%, ἀπουσιάζουν ἐκ τῶν ἱερῶν συνάξεων. Ἀπουσιάζουν δὲ καὶ οἱ διδάσκαλοι καὶ οἱ καθηγηταί! Ἄν καὶ ἐπισήμως ὁ ὑποχρεωτικός ἐκκλησιασμὸς τῆς σπουδαζούσης νεότητος δὲν κατηργήθη, ἐν τούτοις, ὡς διὰ μυστικοῦ τινος συνθήματος δοθέντος ἄνωθεν, ἅπαντες σχεδὸν ἀπουσιάζουν. Οὐδεμία πλέον συγκέντρωσις μαθητῶν γίνεται τὰς πρωινὰς ὥρας τῆς Κυριακῆς διʼ ἐκκλησιασμόν. Μόνον εἰς δύο ἤ τρεῖς ἑορτάς, καὶ ταύτας χαρακτηριζομένας ὡς ἐθνικάς, οἱ διδάσκαλοι καὶ οἱ καθηγηταὶ ὁδηγοῦν τοὺς μαθητὰς ἐν παρατάξει εἰς τοὺς ἱ. ναούς, καὶ τότε ὄχι διὰ νὰ παρακολουθήσουν τὴν θ. λειτουργίαν, ἀλλὰ διὰ νὰ συμμετάσχουν εἰς τὴν ἐπίσημον δοξολογίαν, παρουσία τῶν κρατικῶν ἐκπροσώπων.
Μετὰ δὲ τὴν θέσπισιν τῆς διημέρου ἀργίας Σαββάτου – Κυριακῆς, διδάσκαλοι καὶ καθηγηταί, παρατηρούμενοι διὰ τὴν μὴ προσέλευσιν τῶν μαθητῶν εἰς τοὺς ἱ. ναούς, ἀπαντοῦν˙ Ὁ ἐκκλησιασμὸς τῶν μαθητῶν εἶνε ἐκτὸς τοῦ προγράμματος ὡρῶν ἐργασίας καὶ θὰ ἔπρεπε διὰ τὸν ἐκκλησιασμὸν τῶν μαθητῶν καθʼ ἑκάστην Κυριακὴν νὰ ἀμειβώμεθα ἰδιαιτέρως, ὡς συμβαίνει μὲ τὰς ὑπερωρίας. Ὦ ἀείμνηστοι διδάσκαλοι καὶ καθηγηταὶ τῶν ἐνδόξων χρόνων τῆς πατρίδος, οἱ ὁποῖοι οὐδέποτε ἐγκατελείπετε τὸν ἐκκλησιασμὸν τῶν μαθητῶν, θεωροῦντες ἱερώτατον καθῆκον νὰ ὁδηγῆτε τοὺς μαθητὰς εἰς τοὺς ἱ. ναούς! Ἐγερθῆτε ἐκ τῶν τάφων σας καὶ ῥαπίσατε τοὺς διδασκάλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι τοιαῦτα φθέγγονται.
Εὑρισκόμεθα δυστυχῶς εἰς ἐποχὴν λατρείας τοῦ μαμωνᾶ! Διότι, ἐὰν ἤθελε θεσπισθῆ διάταξις νόμου, καθʼ ἥν οἱ ὁδηγοῦντες τοὺς μαθητὰς εἰς τὸν ἐκκλησιασμὸν διδάσκαλοι καὶ καθηγηταὶ θὰ ἠμείβοντο διὰ τὰς ὀλίγας ὥρας τοῦ ἐκκλησιασμοῦ μὲ διπλάσιον μισθὸν μιᾶς ἐργασίμου σχολικῆς ἡμέρας, τὀτε θὰ ἐβλέπομεν… Ὁποία συρροὴ θὰ παρετηρεῖτο! Ἀλλὰ τοιοῦτον ἐκκλησιασμὸν δὲν θέλομεν, διότι δὲν εἶνε ἀρεστὸς εἰς τὸν Θεόν. Ὁ ἐκκλησιασμὸς ὅλων τῶν μαθητῶν πρέπει νὰ γίνεται καθηκόντως καὶ χωρὶς ἰδιοτέλειαν, χωρὶς δηλαδὴ ὑλικὰς ἀπολαβὰς καὶ ἀνταλλάγματα. Ποῦ οἱ χρόνοι ἐκείνοι τῶν κατακομβῶν, κατὰ τοὺς ὁποίους, ὠς ἀφηγοῦνται τὰ μαρτυρολόγια, ὄχι μόνον μεγάλοι ἀλλὰ καὶ μικροὶ τὴν ἡλικίαν παῖδες ἔσπευδον εἰς τοὺς ὑπογείους τότε ναοὺς μὲ κίνδυνον συλλήψεως καὶ ἐκτελέσεώς των;…
3. Ἀλλὰ ποία ἡ αἰτία τῆς θλιβερᾶς, τῆς ἀξιοθρηνήτου αὐτῆς καταστάσεως ἐν σχέσει πρὸς τὸν σημερινὸν ἐκκλησιασμὸν τῶν μαθητῶν; Ἀπαντῶμεν συντόμως.
Φυσικὸς νόμος εἶνε˙ «Ὅτι θὰ σπείρη ὁ ἄνθρωπος τοῦτο καὶ θὰ θερίση» (βλ. Γαλ. 6, 7). Ἀλλʼ ἡ ῥῆσις αὕτη ἰσχύει ὄχι μόνον κατὰ τὸν φυσικὸν ἀλλὰ καὶ κατὰ τὸν πνευματικὸν νόμον. Ἐὰν ὡς ἀγρόν, ὠς γῆν κατάλληλον διὰ σποράν, θεωρήσωμεν τὴν παιδικὴν καὶ νεανικὴν ψυχήν, τότε ὅ,τι σπείρεται εἰς τὸν πνευματικὸν αὐτὸν ἀγρόν, ἀγαθὸν ἤ κακόν, θὰ ἔχη καὶ τὴν ἀντίστοιχον καρποφορίαν. Σπείρεται εἰς τὰς ψυχὰς τῶν παιδιῶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ; Τὸ ἀποτέλεσμα θὰ εἶνε λαμπρόν! Ὁ πνευματικὸς αὐτὸς σπόρος, ἐὰν τύχη ἐπιμελοῦς καλλιεργείας καὶ εὐνοϊκῶν συνθηκῶν, θὰ καρποφορήση˙ άλλοῦ μὲν τριάκοντα, ἀλλοῦ ἐξήκοντα, ἀλλοῦ δὲ ἑκατόν, συμφώνως πρὸς τὴν παραβολὴν τοῦ σπορέως. Ἀλλʼ ἐάν, ἀντιθέτως, εἰς τὰς παιδικὰς ψυχὰς σπείρεται λόγος σαπρός, λόγος αἰσχρός, λόγος ἀπιστίας καὶ ἀθεΐας, λόγος ὁμοιάζων πρὸς τὸ πονηρὸν σπέρμα τριβόλων καὶ ἀκανθῶν, τότε τὸ ἀποτέλεσμα θὰ εἶνε ὀλέθριον˙ ἡ καρποφορία θὰ εἶνε ἀπαισία.
Ἔχοντες λοιπὸν ὑπʼ ὄψιν τὸ ἀνώτερον ῥητόν, ἐρωτῶμεν˙ Τί σπόρος ἐσπάρη εἰς τὰς ψυχὰς τῶν μαθητῶν κατὰ τοὺς τελευταίους τούτους χρόνους; Σπόρος καλός, σπόρος εὐαγγελικός, σπόρος Κυρίου, ἤ σπόρος πονηρός, σπόρος σατανικός; Δυστυχῶς, ὡς μαρτυρεῖ ἡ σκληρὰ πραγματικότης, εἰς τὰς ἀπλάστους ψυχὰς τῶν παιδιῶν ἐσπάρη ἀφθόνως ὁ σατανικὸς σπόρος τῆς κακίας, τῆς ἀπιστίας καὶ τῆς διαφθορᾶς. Ὅπου καὶ ἄν σταθῆ τὸ παιδί, τί θὰ ἴδη καὶ τὶ θὰ ἀκούση; Καὶ εἰς αὐτὰ ἀκόμη τὰ σχολεῖα, εἰς τὰ ὁποῖα ἔπρεπε νὰ ἀκούεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, δυστυχῶς ἀντʼ αὐτοῦ, ἀπὸ διδασκάλους καὶ καθηγητὰς ὀπαδοὺς τῆς ὑλιστικῆς κοσμοθεωρίας, ἐντέχνως σπείρεται ὁ σπόρος τῆς ἀθεΐας καὶ τῆς ἀπιστίας. Ἀλλὰ καὶ θεολόγοι καθηγηταί, ἐντεταλμένοι κυρίως διὰ τὴν διδασκαλίαν τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν, διδάσκουν μετὰ τόσης χλιαρότητος καὶ ὑποτονικότητος, ὥστε προξενοῦν ζημίαν μᾶλλον ἤ ὠφέλειαν. Διότι τὰ παιδιὰ διαισθάνονται ὅτι οἱ διδάσκοντες ὁμιλοῦν ὄχι ἐκ πίστεως ἀκραδάντου, ἀλλʼ ὅλως τυπικῶς, ἐξ ἐπαγγέλματος. Ἐπὶ πλέον καὶ τὰ διδακτικὰ βιβλία, ὡς ἐκ τοῦ περιεχομένου των κλονίζουν μᾶλλον καὶ ἐκριζώνουν παρὰ οἰκοδομοῦν.
Ὑπάρχει δὲ καὶ διδάσκαλος, ὁ πλέον διεφθαρμένος ἐξ ὅλων, ὁ ὁποῖος διδάσκει ἐπὶ πολλὰς ὥρας, ἠμέραν καὶ νύκτα, καὶ διδάσκει μὲ θέλγητρον, μὲ μεγάλην μαγείαν, καὶ κάνει τὰ παιδιὰ νὰ μὴ χάνουν οὔτε μίαν λέξιν καὶ νὰ εἶνε παραδεδομένα εἰς αὐτὸν ψυχῆ τε καὶ σώματι. Καὶ ὁ διδάσκαλος αὐτὸς εἶνε ἡ τηλεόρασις ἤ μᾶλλον ἡ τηλετύφλωσις! Τὸ κουτὶ αὐτὸ τοῦ διαβόλου κατὰ τὴν προφητείαν τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, αὐτὸς ὁ ὀλέθριος διδάσκαλος, εὑρίσκεται καθημερινῶς ἐντὸς τῶν οἰκιῶν καὶ διδάσκει τὰ παιδιά. Καὶ ἡ φθορά, ἡ προκαλουμένη διὰ τῆς ἐκ τῶν ἐρτζιανῶν κυμάτων ἀκαταπαύστου αὐτῆς σπορᾶς, εἶνε μεγίστη. Οὕτω σήμερον ἡ ἑλληνικὴ κοινωνία ἀπολαμβάνει καὶ θερίζει ἀκάνθας καὶ τριβόλους, ἁμαρτήματα καὶ ἐγκλήματα, τὰ ὁποῖα διαπράττουν πλείστας φορὰς τὰ παιδιά. Καὶ ἔπειτα οἱ γονεῖς κλαίουν καὶ θρηνοῦν. Παιδιὰ καὶ νέοι, οἱ ὁποῖοι τὴν νύκτα ἑκάστου Σαββάτου μέχρι τοῦ μεσονυκτίου ἀλλὰ καὶ πέραν αὐτοῦ βλέπουν τὰ προγράμματα τῆς τηλεοράσεως, πίπτουν ἔπειτα κουρασμένοι καὶ κοιμῶνται, καὶ ἐξυπνοῦν περὶ τὴν μεσημβρίαν τῆς Κυριακῆς. Ἰδοὺ ἕνας ἐκ τῶν κυριωτέρων λόγων τῆς ἀραιώσεως ἤ ἀπουσίας τῶν μαθητῶν ἐκ τοῦ ἐκκλησιασμοῦ τῆς Κυριακῆς.
4. Ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ διεκτραγωδῶμεν μόνον τὴν θλιβερὰν αὐτὴν κατάστασιν τῆς ἐρημώσεως τῶν ἱ. ναῶν ἐκ τῆς νέας γενεᾶς, τῶν μαθητῶν, τοὺς ὁποίους ἠχμαλώτισεν ὁ σατανᾶς μὲ ὅλα τὰ ὄργανά του, ἔμψυχα καὶ ἄψυχα. Θὰ πρέπη νὰ ἐξετάσωμεν σοβαρῶς καὶ τί δέον γενέσθαι διὰ τὴν διόρθωσιν καὶ θεραπείαν τοῦ κακοῦ.
Ἐπʼ αὐτοῦ ὁ ὁμιλῶν ἔχω ἀσχοληθῆ εἰς τελευταῖον ἐγκύκλιον γράμμα, τὸ ὁποῖον ἀπηύθυνα εἰς ὅλας τὰς οἰκογενείας τῆς μητροπολιτικῆς μου περιφερείας καὶ τοῦ ὁποίου ἀντίτυπον ἐπιδίδω εἰς ὅλους ὐμᾶς, σεβασμ. σύνεδροι, διὰ νὰ δώσω ἀφορμὴν πρὸς βαθυτέρας σκέψεις καὶ ἀποφάσεις. Φρονῶ δὲ ὅτι ἡ μεγίστη αὐτὴ συμφορὰ τῆς ἀλώσεως καὶ αιχμαλωσίας τῶν νέων μας ὑπὸ τοῦ διαβόλου δύναται μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ νʼ ἀντιμετωπισθῆ, ἐὰν κηρύξωμεν ἐπιστράτευσιν, μίαν γενικὴν σταυροφορίαν πρὸς διάσωσιν τῆς νεότητος. Τὸ βάρος τῆς εὐθύνης πίπτει περαιτέρω καὶ κυρίως εἰς τοὺς γονεῖς, οἱ ὁποῖοι πρέπει νὰ ἐπιδοθοῦν εἰς τὴν πνευματικὴν καλλιέργειαν τῶν παιδιῶν των καὶ πρὸ παντὸς νὰ θεωρήσουν ἱερὸν καθῆκόν των νὰ ὁδηγοῦν τὰ τέκνα των εἰς τοὺς ἱ. ναούς. Ἀλλὰ διὰ τὴν ἀφύπνισιν τῶν κοιμωμένων συνειδήσεων καὶ τὴν δημιουργίαν ζωηροῦ ἐνδιαφέροντος ὑπὲρ τῶν νέων εὐθύνην καὶ ὑποχρέωσιν ἔχουν ὅλοι ἐν γένει οἱ ἐφημέριοι, οἱ ὁποῖοι, ἐὰν εἶχον μίαν σπίθαν ἀπὸ τὴν πίστιν καὶ τὸν ἐνθουσιασμὸν τοῦ ἀγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, θὰ ἀνέτρεπον ἄρδην τὴν κατάστασιν, καὶ τότε ἐλάχιστοι θὰ ἦσαν ἐκεῖνοι ἐκ τῶν παιδιῶν καὶ νέων, οἱ ὁποῖοι δὲν θὰ ἐκκλησιάζοντο. Μία τοιαύτη ζωντανὴ Ἐκκλησία θὰ ἐπαρουσίαζεν ἐκ νέου τὰ ἀρχαῖα κάλλη της, τὰ μεγάλα καὶ ὑψηλὰ θέλγητρά της, καὶ ὡς μήτηρ στοργικὴ θὰ συνεκέντρωνεν ὑπὸ τὰς πτέρυγάς της τοὺς νεοσσούς.
Αὐτὰ τὰ ὀλίγα εἶχον νὰ εἴπω εἰς τὴν ἀγάπην σας ἐπὶ τοῦ σπουδαιοτάτου τούτου θέματος. Εἴθε δὲ τὸ Πνεῦμα τὸ ἄγιον νὰ διανοίξη τὰς καρδίας ὅλων ἡμῶν διὰ νὰ ἀκούσωμεν τὴν φωνὴν τοῦ ἀρχιποιμένος Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος εἰς ἕνα ἕκαστον συνεχιστὴν τοῦ ἔργου του ἐπαναλαμβάνει καὶ λέγει ὅ,τι εἶπε πρὸς τὸν ἀπόστολον Πέτρον˙ «Ποίμανε τὰ πρόβατά μου, βόσκε τὰ ΑΡΝΙΑ μου» (Ἰωάν. 21, 15-16). Ἀρνία δέ, κατὰ τὴν ἑρμηνείαν τοῦ ἀοιδίμου Κωνσταντίνου Καλλινίκου, εἶνε τὰ παιδία, πρὸς τὰ ὁποῖα ἰδιαιτέραν μέριμναν καὶ στοργὴν πρέπει νὰ ἐπιδείξωμεν ἐν λόγοις καὶ ἐν ἔργοις.