Τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν
8 Νοεμβρίου
Δύο ομιλίες του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου. H πρώτη είναι σε pdf

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΑΙ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ (ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ)

Τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν
8 Νοεμβρίου
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αyγουστίνου Καντιώτου

«Στῶμεν καλῶς…»

ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἑορτὴ καὶ πανήγυρις. Ἑορτάζουν οἱ ἄγγελοι, οἱ ἀσώματες δυνάμεις, τῶν ὁποίων κορυφαῖοι καὶ ἀρχιστράτηγοι εἶνε οἱ ταξιάρχαι Μιχαὴλ καὶ Γαβριήλ. Περὶ ἀγγέλων, λοιπόν, θὰ εἶνε ὁ λόγος.

* * *

Ὁ κόσμος ἄλλοτε πίστευε ἀκραδάντως ὅτι ὑπάρχουν ἄγγελοι. Ἡ μητέρα δίδασκε τὸ παιδὶ ἀπὸ τὴν κούνια ἀκόμα, νὰ κάνῃ τὴν προσευχή του στὸν φύλακα ἄγγελο. Καὶ τὸ μικρὸ γονάτιζε τὸ βράδυ μπροστὰ στὸν Ἐσταυρωμένο καὶ ἔλεγε· «Πέφτω, κάνω τὸ σταυρό μου, ἄγγελο ἔχω στὸ πλευρό μου…».
Τότε πίστευαν. Τώρα; Ὤ! Κι αὐτοὶ ποὺ ἐκκλησιάζονται, γιὰ νὰ είμεθα εἰλικρινεῖς, στὰ βάθη τῶν καρδιῶν τους ἔχουν ἐρωτηματικὰ γύρω ἀπὸ τὸν νοητὸ πνευματικὸ κόσμο. Λέμε, ὅτι πιστεύουμε «εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα, παντοκράτορα, ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων» (Σύμβ. πίστ.), ἀλλὰ ἡ πίστι μας εἶνε κλονισμένη. Εἶνε ἐποχὴ ἀθεΐας καὶ ἀπιστίας.

Ἕνας ἀστροναύτης πέταξε λίγο πάνω ἀπὸ τὸ φλούδι τῆς γῆς. Ὅταν ἐπέστρεψε τὸ ρώτησαν ―Τί εἶδες; Αὐτὸς ἀπήντησε εἰρωνικῶς· ―Δὲν εἶδα πουθενὰ οὔτε Θεὸ οὔτε ἀγγέλους οὔτε φτερὰ ἀγγέλου…
Οἱ ἄπιστοι εἶνε κοντόφθαλμοι. Πέρα ἀπὸ τὰ ὑλικὰ πράγματα ὑπάρχουν τὰ πνευματικά. Ὑπάρχουν ἄγγελοι. Τὴν ὕπαρξί τους συνιστᾷ ἐν πρώτοις ἡ θεολογικὴ σκέψις τοῦ μεγάλου πατρὸς τῆς Ἐκκλησίας ἱεροῦ Αὐγουστίνου. Ὑπάρχουν, λέει, κατηγορίες ὄντων. Ἡ πρώτη, ἡ κατωτάτη στὴν κλίμακα, εἶνε τὰ ὄντα ποὺ ἔχουν μόνο τὸ εἶναι, δηλαδὴ τὴν ὕπαρξι· ὅπως εἶνε οἱ πέτρες, οἱ βράχοι, τὰ μέταλλα…. Ἔπειτα ὑπάρχει μία ἄλλη ἀνωτέρα κατηγορία· εἶνε τὰ ὄντα ποὺ κοντὰ στὸ εἶναι ἔχουν καὶ τὸ αὐξάνειν· τέτοια λ.χ. εἶνε τὰ δέντρα· ἕνα μικρὸ δενδρύλλιο μεγαλώνει καὶ γίνεται πλάτανος πελώριος. Κατόπιν ὑπάρχει καὶ μία ἀκόμη ἀνωτέρα κατηγορία, τῆς ὁποίας τὰ ὄντα κοντὰ στὸ εἶναι καὶ τὸ αὐξάνειν ἔχουν καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι· ἐδῶ ὑπάγονται τὰ ζῷα. Τέλος ὑπάρχει καὶ ἡ ἀνωτέρα κατηγορία, οἱ ἄνθρωποι, ποὺ διαφέρουν ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα κατὰ τοῦτο· ἔχουν νοῦ, λογικό· αὐτὸ εἶνε τὸ ὑπέροχο προσὸν μὲ τὸν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος ἔγινε κυρίαρχος τῆς φύσεως. Καὶ γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· Ἐκεῖ σταματᾷ ἡ δημιουργία; Γιατί νὰ σταματᾷ ἐκεῖ; Ἡ λογικὴ δὲν ἀποκλείει νὰ δεχθοῦμε, ὅτι ὁ Θεὸς δημιούργησε καὶ ἄλλα ὄντα, ἀνώτερα τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ τὰ ὄντα αὐτά, τὰ ἄυλα πνευματικὰ καὶ ἀεικίνητα, εἶνε οἱ ἄγγελοι.
Ἀλλὰ πάνω ἀπὸ τὴ φιλοσοφικὴ σκέψι, ἐκεῖνο ποὺ βεβαιώνει ὅτι ὑπάρχουν ἄγγελοι εἶνε ἡ ἁγία Γραφή, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη κηρύττουν τὴν ὕπαρξι ἀγγέλων. Ἀφήνουμε τὴν Παλαιὰ καὶ ἐρχόμεθα στὴν Καινὴ Διαθήκη. Τί βλέπουμε; Ἄγγελος παρουσιάστηκε στὸν Ζαχαρία νὰ τοῦ ἀναγγείλῃ, ὅτι θὰ γεννήσῃ ἐκλεκτὸν υἱόν, τὸν Ἰωάννη (βλ. Λουκ. 1,11-20). Ἄγγελος παρουσιάστηκε στὴν Παρθένο Μαρία καὶ εἶπε τὸ ἄγγελμα τῶν αἰώνων «Χαῖρε, κεχαριτωμένη…» (ἔ.ἀ. 1,28). «Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε» (Ἀκάθ. ὕμν. Α). Ἄγγελοι, ὄχι ἁπλῶς ἕνας ἀλλὰ σμήνη ἀγγέλων, σχημάτισαν κλίμακα τὴ νύχτα τῶν Χριστουγέννων καὶ ἔψαλλαν τὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. 2,14). Ἄγγελος στὴν ἔρημο, ὅταν ὁ Χριστὸς ἀντιμετώπισε τοὺς τρεῖς πειρασμούς (βλ. Ματθ. 4,1-11). Ἄγγελος στὴ Γεθσημανῆ, ὅταν ὁ Κύριος ἀγωνιοῦσε καὶ «ὁ ἱδρὼς αὐτοῦ» ἔπεφτε «ὡσεὶ θρόμβοι αἵματος», σὰν πηχτὸ αἷμα (Λουκ. 22,43-44). Ἄγγελοι κατὰ τὴν ἀνάστασί του ἀνήγγειλαν τὸ «Χριστὸς ἀνέστη». Ἄγγελοι στὴν Ἀνάληψί του. Ἄγγελοι παντοῦ.
Τί σημαίνει ἄγγελος; Ἡ λέξις εἶνε ἑλληνική. Σημαίνει ἀγγελιοφόρος. Ὅπως στὸ στρατὸ ὑπάρχουν ἀγγελιοφόροι ποὺ μεταφέρουν τὰ μηνύματα, ἔτσι καὶ στὸν οὐράνιο κόσμο οἱ ἄγγελοι μεταφέρουν τὰ μηνύματα τοῦ Θεοῦ. Τί ἄλλο κάνουν οἱ ἄγγελοι; Εἶνε φύλακες «τῶν ψυχῶν καὶ σωμάτων ἡμῶν», ὅπως ἀκοῦμε στὴ θεία Λειτουργία. Ὑπάρχει μιὰ εἰκόνα ποὺ δείχνει ἕνα παιδάκι νὰ περνάῃ μιὰ γέφυρα ἐπικίνδυνη καὶ ἕνας ἄγγελος μὲ τὰ λευκὰ φτερά του νὰ τὸ προστατεύῃ ἀπὸ τὸν κίνδυνο. Εἶνε ὁ φύλακας ἄγγελος ποὺ ἔχει κάθε ἄνθρωπος.
Πόσοι εἶνε οἱ ἄγγελοι; Μυριάδες, ἀμέτρητοι. Κατατάσσονται σὲ ἐννέα τάγματα, ὅπως λένε τὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας. Κορυφαῖοι εἶνε ὁ Μιχαὴλ καὶ ὁ Γαβριήλ, τῶν ὁποίων ἑορτάζουμε σήμερα τὴν ἱερὰ μνήμη.
Κοντὰ στοὺς δύο αὐτοὺς ἀρχιστρατήγους, ὑπῆρχε καὶ ἕνας ἄλλος ἀρχιστράτηγος, ἀνώτερος ἀκόμα καὶ τοῦ Μιχαὴλ καὶ τοῦ Γαβριήλ. Ὠνομάζετο «Ἑωσφόρος» (Ἠσ. 14,12). Ἔλαμπε δηλαδὴ στὸ πνευματικὸ στερέωμα σὰν ἀστέρι τῆς αὐγῆς. Ἀλλὰ ἔπεσε δυστυχῶς, ἁμάρτησε. Τί ἁμαρτία ἔκανε, πορνεία, μοιχεία;… Ὡς ἀσώματος δὲν μποροῦσε νὰ διαπράξῃ τέτοια ἁμαρτήματα. Διέπραξε ὅμως ἕνα ἄλλο ἁμάρτημα χειρότερο, ἁμάρτημα ποὺ εἶνε ἡ ῥίζα τοῦ δέντρου τῆς ἁμαρτίας, ἡ ἀρχὴ ὅλου τοῦ κακοῦ. Καὶ αὐτὸ εἶνε ἡ φιλαυτία, ὁ ἐγωϊσμός, ἡ ὑπερηφάνεια. Πέρασε ἀπὸ τὸ νοῦ του ἡ σκέψι· Θεέ, ἐγὼ θὰ γίνω σὰν ἐσένα· θὰ στήσω «τὸν θρόνον μου» «ὑπεράνω τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ» καὶ ὑπεράνω τῶν ἀστέρων (βλ. ἔ.ἀ. 14,13-14). Καὶ μόλις ἔκανε τὸν ὑπερήφανο αὐτὸ λογισμό ―«Ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται…» (Παρ. 3,34· Ἰακ. 4,6· Α΄ Πέτρ. 5,5)―, τότε, λέει ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Γραφὴ καὶ ἡ παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ σατανᾶς «ὡς ἀστραπὴ» ἔπεσε ἀπὸ τὰ ὕψη «τοῦ οὐρανοῦ» (Λουκ. 10,18) στὰ βάραθρα τοῦ ᾅδου. Καὶ συμπαρέσυρε μαζί του ἕνα ὁλόκληρο τάγμα ἀγγέλων. Ἔτσι σχηματίσθηκε ἡ παράταξι τῶν δαιμόνων, ποὺ πάει κόντρα στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Ἡ ὕπαρξις τῶν δαιμόνων πιστοποιεῖται καὶ ἀπὸ τὶς σκοτεινὲς δυνάμεις ποὺ κυβερνοῦν τὸν κόσμο καὶ καταδυναστεύουν μὲ ποικίλους τρόπους τὴ ζωὴ τῆς ἀνθρωπότητος. Δι᾿ αὐτῶν ἐκδηλώνεται ἡ παρουσία τοῦ δαίμονος. Πολλοὶ νομίζουν, ὅτι αὐτοὶ ποὺ κινοῦνται καὶ κατευθύνουν τοὺς λαοὺς ἐνεργοῦν ἐλεύθερα ὡς ἄνθρωποι. Ὄχι, εἶνε ρομπότ· πίσω ἀπὸ αὐτοὺς ὑπάρχει τὸ πονηρὸ πνεῦμα, ὅπως λέει ὁ Δάντης, καὶ δι᾿ αὐτῶν κυβερνᾷ τὴν ἀνθρωπότητα ὁλόκληρη. Μ᾿ αὐτὴ τὴν ἔννοια οἱ δαίμονες λέγονται «κοσμοκράτορες τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (Ἐφ. 6,12).
Λέει λοιπὸν ἡ παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι τὴν ὥρα που ὁ Ἑωσφόρος ἔπεφτε ἀπὸ τὰ ὕψη τοῦ οὐρανοῦ κάτω στὴ γῆ καὶ δημιουργοῦσε τὸ τάγμα τῶν δαιμόνων, ὁ ἀρχιστράτηγος Μιχαὴλ σάλπισε συναγερμὸ ἐναντίον τῆς ἀνταρσίας. Καὶ τί εἶπε; Αὐτὸ ποὺ ἀκοῦμε κάθε φορὰ στὴ θεία Λειτουργία· «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου…»! Κάλεσε τοὺς ἀγγέλους νὰ μείνουν σταθεροὶ κοντὰ στὸ Θεό. Καὶ στάθηκαν. Κι ἀπὸ τότε μὲ τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ οἱ ἄγγελοι σταθεροποιήθηκαν στὸ ἀγαθὸ καὶ ἀποτελοῦν τὸν οὐράνιο κόσμο.
Οἱ ἄγγελοι μένουν κοντὰ στὸν ἄνθρωπο ὅταν κάνῃ τὸ καλό. Ὅταν κάνῃ τὸ κακὸ φεύγουν μακριά, ὅπως οἱ μέλισσες μακριὰ ἀπὸ τὸν καπνό. Ὅπου εἶνε καπνός, μέλισσα δὲ᾿ μπορεῖ νὰ σταθῇ· κι ὅπου εἶνε ἁμαρτία (πορνεία, μοιχεία, ἐγκλήματα), ἐκεῖ ὁ λευκὸς ἄγγελος φεύγει, καὶ τότε ἔρχεται τὸ πονηρὸ πνεῦμα καὶ καταλαμβάνει τὸν ἄνθρωπο.

* * *

Δὲν εἶνε τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅτι τὴν παραμονὴ τῆς ἁγίας αὐτῆς ἡμέρας ἐλευθερώθηκε ἡ ἀκριτική μας πόλις. Παραμονὴ τῶν Ταξιαρχῶν εἰσῆλθαν οἱ ἱππεῖς τοῦ Ἰωάννου Ἄρτη καὶ ἡ Φλώρινα εἶδε τὴν ἐλευθερία της. Μοῦ ᾿λεγε ἕνας γέροντας ποὺ πέθανε πρὶν λίγα χρόνια· ―Ὅταν τοὺς είδαμε νὰ μπαίνουν πάνω στ᾿ ἄλογα, νομίζαμε ὅτι βλέπουμε ἀγγέλους καὶ ἀρχαγγέλους μὲ πύρινες ῥομφαῖες… Γι᾿ αὐτὸ τὴ μέρα αὐτὴ ἑορτάζει ἡ πόλις τὰ ἐλευθέρια.
Ἔρχονται, ἀγαπητοί μου, στιγμὲς ποὺ οἱ ἄνθρωποι ὑψώνονται καὶ γίνονται ἄγγελοι. Ὅταν ἡ πατρίδα κάλεσε τὸ Μιαούλη νὰ τὴν ὑπηρετήσῃ καὶ τοῦ ἀνέθεσε τὸ στόλο, αὐτὸς ἄφησε τὴν ἄτακτη ζωή. Ἦταν ἀλκοολικός, μέθυσος, ἕνα ῥάκος. Ἀλλὰ τότε εἶπε· ―Μέχρι τώρα ἤμουν διάβολος· ἀπὸ ᾿δῶ κ᾿ ἐμπρὸς θὰ γίνω ἄγγελος… Καὶ πράγματι ὁ ἄνθρωπος, ἂν θέλῃ, νικᾷ τὸν ἑαυτό του καὶ γίνεται ἄγγελος, ὅπως ἔγινε ὁ ἀπόστολος Παῦλος· εἰ δ᾿ ἄλλως, γίνεται δαίμονας καὶ χειρότερος τῶν δαιμόνων, ὅπως ὁ Ἰούδας. Ἢ ἄγγελος, ἢ δαίμονας.
«Στῶμεν καλῶς», λοιπόν, ὡς Χριστιανοί, στὰ ίχνη τῶν ἁγίων μαρτύρων τῆς πίστεώς μας. «Στῶμεν καλῶς» ὡς ἄνθρωποι στὸ ὕψος τῆς τιμῆς τοῦ βασιλείου πλάσματος. «Στῶμεν καλῶς» ὡς Ἕλληνες στὰ ἱερὰ αὐτὰ μετερίζια, ποὺ ἔβαψαν μὲ αἷμα οἱ πρόγονοί μας. «Στῶμεν καλῶς» ὡς ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι στὴν ἱστορικὴ αὐτὴ γῆ, τὴν ὁποία είθε ὁ Κύριος νὰ φυλάττῃ πάντοτε ἐλευθέρα μέχρι συντελείας τοῦ αἰῶνος· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγίου Γεωργίου Φλωρίνης τὴν 8-11-1981. Κ