Πολυτεκνη οικογενεια

Ἡ ἁγία Μακρίνα, ἀγαπητοί μου, ἔζησε τὸν τέταρτο (Δ΄) αἰῶνα σὲ μία ἀπὸ τὶς ὡραιότερες πόλεις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τὴν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας. Γεννήθηκε τὸ 327 μ.Χ.. Ἀνῆκε σὲ πολύτεκνη οἰκογένεια καὶ ἦταν τὸ πρῶτο καὶ μεγαλύτερο παιδί. Ἡ μητέρα της, ἡ ἁγία Ἐμμέλεια, εἶχε σύζυγο τὸν Βασίλειο, καὶ ἀπὸ τὸ γάμο τους ἀπέκτησαν δέκα παιδιά, τέσσερα ἀγόρια – ἕξι κορίτσια. Ἡ οἰκογένεια αὐτὴ εἶνε ὑπόδειγμα οἰκογενείας.

Ἡ ἁγία Μακρίνα, ὡς μεγαλύτερη, ἀναδείχθηκε δεύτερη μάνα τοῦ σπιτοῦ. Φρόντιζε μὲ στοργὴ γιὰ τ᾿ ἀδέρφια της καὶ συνέβαλε στὴν διαπαιδαγώγησί τους. Τρεῖς ἔγιναν ἐπίσκοποι· ὁ ἕνας εἶνε ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ δεύτερος εἶνε ὁ Γρηγόριος Νύσσης, ὁ τρίτος εἶνε ὁ Πέτρος ἐπίσκοπος Σεβαστείας· τὸ τέταρτο ἀγόρι, ὁ Ναυκράτιος, ἔγινε μοναχός. Εἶχε δὲ καὶ πέντε ἀδελφές. Ὁ πρῶτος ἀπὸ τὰ ἀγόρια, ὁ Μέγας Βασίλειος, εἶνε καύχημα τῆς Ἐκκλησίας· σοφὸς ἱεράρχης, ποὺ σπούδασε τὴν ἑλ­ληνικὴ σοφία στὴν Ἀθήνα, μετὰ ἐπέστρεψε στὴν πατρίδα του, καὶ τέλος ἔγινε ἐπίσκοπος Καισαρείας. Ὁ Μέγας Βασίλειος στὴν ἀρχὴ εἶχε κλίσι στὸ δικηγορικὸ ἐπάγγελμα καὶ διέπρεπε σ᾿ αὐτό. Ἀλλὰ ἡ ἁγία Μακρίνα ἐπέδρα­σε στὸν χαρακτῆρα του καὶ τὸν ἔστρεψε σὲ πνευματικὰ ἐνδιαφέροντα καὶ μελέτες, κα­θὼς καὶ τὰ ἄλλα μικρότερα ἀδέρφια της. Ὑ­πάρχει μία ὡραία εἰκόνα, ποὺ παριστάνει τὴν ἁγία Μακρίνα νὰ περιποιῆται τὸ μικρότερο ἀδελφό της τὸν Πέτρο.
Ἡ Μακρίνα διακρινόταν γιὰ τὸ κάλλος της, τὸ σωματικὸ καὶ τὸ ψυχικό. Ἀπὸ μικρὴ διδάχθηκε τὶς ἀλήθειες τῆς πίστεως, τὶς ὁποῖες ἐφύλαττε μὲ ζῆλο. Ἦταν ἀρκετὰ μορφωμένη. Σὲ νεαρὰ ἡλικία μνηστεύθηκε ἕναν ἐκλεκτὸ νέο τῆς Καισαρείας. Ἀλλὰ προτοῦ νὰ γίνῃ ὁ γάμος ὁ μνηστήρας της ἀπεβίωσε ἐνῷ βρισκό­ταν σὲ ταξίδι γιὰ τὴν συλλογὴ δημοσίων φόρων. Ἐν συνεχείᾳ, μολονότι πολλοὶ τὴ ζητοῦσαν νὰ τὴν πάρουν σύζυγο, ἐκείνη δὲν θέ­λησε πλέον ἄλλο γάμο. Ἔμεινε στὸ σπίτι. Προτίμησε τὴ χηρεία παρ᾿ ὅλες τὶς δυσκολίες της. Ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ κάθε κοσμικὴ συν­αναστροφὴ καὶ ἀφωσιώθηκε στὴν καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν. Συγχρόνως βοηθοῦσε τὴ μητέρα της στὴν ἀνατροφὴ τῶν μικροτέρων ἀδελφῶν της.
Εὐγενὴς ψυχὴ ἡ Μακρίνα, βλέποντας τὴ μα­ταιότητα τῆς παρούσης ζωῆς, ἀπεφάσισε ν᾿ ἀφοσιωθῇ πλέον ἐξ ὁλοκλήρου στὸ Θεό. Ἀνεχώρησε καὶ ἀπεσύρθη μαζὶ μὲ τὴ μητέρα της σ᾿ ἕνα ἐρημικὸ ἀγρόκτημά τους στὸν Πόν­το, μέσα σ᾿ ἕνα θαυμάσιο τοπίο μὲ βλάστησι καὶ δάση, ὅπου ἀκούγονταν τὰ κελαϊδήματα τῶν πουλιῶν καὶ ἔτρεχε ὁ Ἴρις ποταμός. Ἐκεῖ ἔχτισαν ἕνα γυναικεῖο μοναστήρι. Ἐκεῖ ἐμόνασε καὶ ἀσκήτευε. Ἔζησε μὲ προσευχή, μὲ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ μὲ ἀγαθοεργία. Ἡ ἁ­γία ζωή της εἵλκυσε καὶ ἄλλες γυναῖκες. Ἔτσι σχηματίσθηκε ἕνα κοινόβιο, ψυχὴ τοῦ ὁποίου ἦταν ἡ ἁγία Μακρίνα, προεστῶσα τοῦ ἱεροῦ παρθενῶνος.
Κοντὰ ἐκεῖ ἐμόναζε καὶ ὁ ἀδελφός της Βασίλειος. Ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ λίγο, ἀρκετὰ νέος, ὁ Μέγας Βασίλειος ἀπέθανε. Ἡ κοίμησίς του σκόρπισε θλῖψι καὶ πένθος στὶς ἐκκλησίες καὶ μάλιστα στὸ οἰκογενειακό του περιβάλλον. Ἔ­δωσε δὲ ἀφορμὴ νὰ γίνουν τότε συζητήσεις καὶ νὰ λεχθοῦν πολλὰ γύρω ἀπὸ τὸ θάνατο καὶ τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς.
Ἀλλὰ καὶ ἡ ἁγία Μακρίνα δὲν ἔζησε πολύ. Ἔφθασε καὶ τὸ δικό της τέλος. Λίγο πρὸ τῆς κοιμήσεώς της ἔσπευσε κοντά της ὁ ἄλλος ἀ­δελφός, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἐπίσκοπος Νύσσης, ἀφοῦ διήνυσε μεγάλη ἀπόστασι. Ὅταν ἔ­φτασε ἦταν ἡ τελευταία ἡμέρα τῆς ζωῆς της. Συναντήθηκαν τὰ δύο ἀδέρφια καὶ δάκρυσαν. Θυμήθηκαν τὰ παιδικά τους χρόνια, τὴν ἁγία τους μητέρα, τὸν καλό τους πατέρα, τὴ σοφὴ γιαγιά τους ποὺ ἦταν κόρη ὁμολογητοῦ, ὅλα ἐκεῖνα τὰ ὡραῖα ποὺ εἶχαν ζήσει. Πρὸ παντὸς θυμήθηκαν τὸν ἀδελφό τους τὸν Μέγα Βασίλειο, καὶ ὁ πρόσφατος θάνατός του ἔδωσε ἀφορμὴ νὰ ὑψωθοῦν σὲ ὕψη πνευματι­κῶν σκέψεων. Μεταξὺ ἁγίας Μακρίνης καὶ Γρηγορίου Νύσσης διεξήχθη ἕνας διάλογος, τὸν ὁποῖον ἐγὼ θεωρῶ ἀνώτερο ἀπὸ τὸν Φαίδωνα τοῦ Πλάτωνος· ὕψιστος διάλογος, ὁ ὁ­ποῖος ἔχει μεταφραστῆ στὰ νεοελληνικά, δημοσίευσα δὲ καὶ ἐγὼ ἐπ᾿ αὐτοῦ σχετικὸ ἄρ­θρο (βλ. «Τὰ Μακρίνεια – Περὶ ἀναστάσεως νεκρῶν καὶ ἀθανασίας ψυχῆς» περιοδ. «Χριστ. Σπίθα» φ. 300-301/Ἰαν.-Φεβρ. 1967, σσ. 2-3).
Ἔτσι λοιπὸν ἡ ἁγία Μακρίνα, ἀφοῦ ἔζησε μὲ ἄσκησι καὶ ἁγιότητα, παρέδωσε τὴν ψυχή της στὸν Κύριο τὸ 379 μ.Χ. σὲ ἡλικία 52 ἐτῶν. Ἡ κηδεία της ἔγινε πάνδημος. Συνέρρευσαν ἀπ᾿ ὅλα τὰ μέρη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας πολλοὶ καὶ κήδευσαν τὸ ἅγιο σκήνωμά της μὲ ἐπὶ κεφα­λῆς τὸν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης.

* * *

Ἐκεῖνο ποὺ θέλω τώρα νὰ τονίσω, ἀγαπητοί μου, μὲ ἀφορμὴ τὴν οἰκογένεια τῆς ἁγίας Μακρίνας εἶνε, ὅτι ὁ γάμος εἶνε μυστήριο, ἕ­να ἀπὸ τὰ ἑπτὰ μυστήρια. Ὁ λεγόμενος πολιτικὸς «γάμος» δὲν εἶνε μυστήριο, οὔτε συμφω­νεῖ μὲ τὰ ἤθη τοῦ λαοῦ μας. Μία μικρὴ μειονότης, δύο στοὺς ἑκατό, κάνουν πολιτικὸ «γάμο». Ἐπιρροὲς ξένων πίεσαν νὰ ψηφιστῇ ὁ σχετικὸς νόμος. Ἐμεῖς κάναμε ἀγῶνα ἐναν­τίον του. Στὸν Ἅγιο Γερμανὸ Πρεσπῶν ἀρνηθήκαμε ὄχι τὴν ταφὴ ἀλλὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ κηδεία ἑνός, ὁ ὁποῖος παρ᾿ ὅλες τὶς συμβουλές μας ἐπέμενε νὰ τελέσῃ πολιτικὸ «γάμο», διότι ἦταν ἄθεος. Δὲν ὑποκύψαμε. Διότι ἀπόφασις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας εἶνε, ὅσοι τελοῦν πολιτικὸ «γάμο» νὰ στεροῦνται κάθε εὐλογία· διαγράφονται ἀπὸ τὸν κατάλογο τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ γάμος λοιπὸν εἶνε μυστήριο. Ὑπῆρξαν ὅ­μως ὡρισμένοι ποὺ πολεμοῦσαν τὸ γάμο, δι­ότι τὸν θεωροῦσαν ὡς κάτι τὸ ἁμαρτωλό. Αὐ­τὸ εἶνε αἵρεσις, τὴν ὁποία καταδικάζει ἡ Ἐκ­κλησία. Σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τοῦ ἀποστόλου Παύλου (βλ. Α΄ Τιμ. 4,3), ὅποιος «κωλύει» δηλαδὴ ἐμποδίζει τὸ γάμο, πλανᾶται καὶ ἁμαρτάνει.
Ἀλλ᾿ ὅπως εἶνε αἵρεσις τὸ νὰ ἐμποδίζῃ καν­εὶς τὸ γάμο, ἔτσι καὶ ἀκόμα περισσότερο εἶνε αἵρεσις τὸ νὰ ἐμποδίζῃ κάποιος τὸ παρθενεύ­ειν, τὴν παρθενικὴ ζωή. Διότι ἡ παρθενία εἶνε ἀνώτερη βαθμίδα ζωῆς, ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκ­κλησία· «Τοῖς ἐρημικοῖς, ζωὴ μακαρία ἐστί, θε­ϊκῷ ἔρωτι πτερουμένοις» (Παρακλ., ἦχ. πλ. α΄, ἀναβ.). Ἡ παρ­θενικὴ ζωὴ διακρίνεται σὲ «δύο ἀδελφὰ ῥεύματα», ὅπως γράψαμε κ᾿ ἐμεῖς σὲ ἕνα βιβλίο μας· τὸ ἕνα ῥεῦμα εἶνε ὁ μοναχισμὸς καὶ τὸ ἄλλο ἡ ἱεραποστολή, οἱ ἱεραπόστολοι, αὐ­τοὶ ποὺ δὲν φεύγουν στὴν ἔρημο ἀλλὰ μένουν μέσα στὴν κοινωνία καὶ ἐργάζονται γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ψυχῶν.
Σήμερα γίνεται πόλεμος ἐναντίον τοῦ παρθενικοῦ βίου· ὄχι τόσο τοῦ μοναστηριακοῦ ὅ­σο τοῦ ἱεραποστολικοῦ βίου ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν. Πόλεμος σφοδρὸς ἐκ μέρους ἀθέων, ἐκ μέρους δημοσιογράφων, ἀλλὰ καὶ ἐκ μέρους ἐπισκόπων, ἀκόμη καὶ μοναχῶν.
Πόλεμος ἀπὸ παντοῦ. Ἀλλ᾿ ὁ φοβερώτερος ἐχθρὸς τοῦ παρθενικοῦ βίου ξέρετε ποιός εἶ­νε; Εἶνε ἡ ὑπογεννητικότης! Ἡ πολύτεκνη οἰ­κογένεια τῆς ἁγίας Μακρίνας ἔδωσε τόσα παιδιὰ νὰ ὑπηρετήσουν τὴν Ἐκκλησία. Οἱ σημερινὲς οἰκογένειες, μὲ σατανικὰ μέσα, δὲν γεννοῦν πλέον παιδιά· γι᾿ αὐτὸ κι ἀπὸ τὰ λίγα ποὺ γεννιοῦνται δὲν θέλουν ν᾿ ἀφιερωθῇ στὸ Θεὸ κανένα. Πολλοὶ σοῦ λένε ὅτι θρησκεύουν. Ἀλλ᾿ ἅμα τοὺς ρωτήσῃς, πόσα παιδιὰ ἔ­χουν, ὅλοι σχεδὸν ἀπαντοῦν· «Δύο», «δύο», «δύο»… Ἐμίσησα τὸν ἀριθμὸ δύο. Ἔχουμε τὰ λιγώτερα παιδιὰ στὰ Βαλκάνια. Ἀλβανία, Σερβία, Βουλγαρία εἶνε γεμᾶτες παιδιά· ἡ Τουρκία; δὲν περιγράφεται ἡ ὑπεργεννητικότητά της· ἕνας Τοῦρκος πεθαίνει, δώδεκα γεννιῶνται. Στὴν Ἑλλάδα ἕνας Ἕλληνας πεθαίνει, μισὸς γεννιέται! Θεέ μου, δολοφόνοι!… Τί νὰ τὴν κάνῃς τέτοια θρησκευτικότητα; Τὸ μεγαλύτερο ἔγκλημα εἶνε ὁ φόνος τοῦ παιδιοῦ.
Γεννοῦν λοιπὸν δύο παιδάκια, καὶ προγραμ­ματίζουν· τὸ ἕνα γιατρός, τὸ ἄλλο καθηγητής. Καὶ ποιός θὰ ὑπηρετήσῃ τὸ Θεό, ποιός θὰ γί­νῃ καλόγερος; Ἄ, ὄχι καλόγερος!… Τέτοιους γονεῖς, ποὺ ἐμποδίζουν τὰ παιδιά τους νὰ ζήσουν τὴν παρθενικὴ ζωή, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος τοὺς ὀνομάζει ἀπίστους. Διότι ἡ ἐπιθυμία τῆς παρθενικῆς ζωῆς εἶνε σπόρος οὐράνιος, ποὺ ὁ Θεὸς τὸν σπέρνει μέσα σὲ ἐκλεκτὲς ψυχές. Αὐτὲς τώρα σπανίζουν πλέον.
Κινδυνεύει λοιπὸν νὰ σβήσῃ ἡ παρθενικὴ ζωή, κινδυνεύει νὰ σβήσῃ καὶ τὸ ἔθνος ἐξ αἰ­τίας τῆς ὀλιγοπαιδίας, ὅπως λέει ὁ ἱστορικὸς Πολύβιος. Γι᾿ αὐτὸ ὅσοι πιστεύετε, εἴτε ἔγγαμοι εἴτε ἄγαμοι, λατρεύσατε ἐμπράκτως, ἐν λό­γοις καὶ ἔργοις, Ἰησοῦν Χριστόν· ὅν, παῖ­δες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγίας Μακρίνης τῆς ὁμωνύμου ἀδελφότητος Φλωρίνης τὴν 18-7-1993.