Ὕψωσις τοῦ τιμίου Σταυροῦ
Παρασκευὴ 14 Σεπτεμβρίου
Δύο ὁμιλίες τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου για την εορτή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Η πρώτη πατῆστε τον τίτλο είναι σε pdf

 Η ΤΡΙΓΛΩΣΣΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Τι συμβολιζει ο σταυρος (α΄)

Ο σταυρός, ἀγαπητοί μου, τὸ ὀδυνηρὸ ξύλο ποὺ ἐπάνω του ἀτιμασμένος ξεψύχησε ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, εἶνε τὸ ζωηρότερο ἔμβλημα τῆς αἰ­ω­νίου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄν­θρωπο.

* * *

Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ! Ὁ Θεὸς ποτέ δὲν ἔπαψε ν᾿ ἀγαπᾷ τὸν ἄνθρωπο. Ὅπου κι ἂν στρέψουμε τὸ βλέμμα στὴ φύσι, θὰ δοῦμε τὴν ἀ­γάπη του. Τυφλοὶ καὶ κουφοὶ καὶ ἀναίσθητοι αὐτοὶ ποὺ δὲν τὴ βλέπουν. Οἱ ἀκτῖνες τοῦ ἥ­λιου, οἱ αὖρες καὶ οἱ ζέφυροι, τὰ ῥεύματα τῶν ποταμῶν, τὰ κύματα τῶν θαλασσῶν, τὰ χιόνια στὶς κορυφές, οἱ θησαυροὶ τῶν ὠκεανῶν, τὰ πολύτιμα μέταλλα στὰ σπλάχνα τῆς γῆς, τὰ πολύχρωμα εὐωδιαστὰ ἄνθη, οἱ γλυκοὶ καρποὶ τῶν δέντρων, οἱ μέλισσες, τὰ ἀρνάκια, τὰ πουλιά, τὰ ψάρια, ὁ ἥλιος, τὸ φεγγάρι, τὰ ἄστρα, οἱ γαλαξίες…· ὅλα κηρύττουν μυστικά, ὅτι ὁ Θεὸς μᾶς ἀγαπᾷ. Καὶ ὄχι μόνο τὰ μεγάλα, ἀλλὰ καὶ τὰ ἐλάχιστα τῆς δημιουργίας· μιὰ σταγόνα, ἕνα φύλλο, ἕνα μόριο τῆς ὕλης, ποὺ βλέπουμε στὸ μικροσκόπιο, ἂν ὑ­πῆρχε τρόπος νὰ τὰ ρωτήσουμε κι αὐτὰ νὰ μᾶς ἀπαντήσουν, θ᾽ ἀκούγαμε μὲ μία μυριόστομη φωνὴ νὰ ὑμνοῦν τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ποὺ θέλει νὰ τὸν βλέπῃ νὰ ζῇ μὲ χαρὰ καὶ ἀγαλλίασι.
Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ σὰν μυστικὴ ἀόρατη ἁ­λυσίδα συγκρατεῖ τὴ δημιουργία, δὲν τὴν ἀ­φή­νει νὰ διαλυθῇ, νὰ ἐπαναστατήσῃ κατὰ τοῦ ἀποστάτου ἀνθρώπου, τὴν χαλιναγωγεῖ, τὴν ῥυθμίζει νὰ λειτουργῇ εὐεργετικὰ γι᾽ αὐ­τόν. Τὰ πάντα ἀποτελοῦν μιὰ ὑπέροχη ἁρμονία, ποὺ ἔκανε τὸν Δαυῒδ νὰ ψάλλῃ· «Αἰνεῖτε τὸν Κύριον ἐκ τῆς γῆς, δράκοντες καὶ πᾶσαι ἄ­βυσσοι· πῦρ, χάλαζα, χιών, κρύσταλλος, πνεῦ­μα καταιγίδος, τὰ ποιοῦντα τὸν λόγον αὐτοῦ· τὰ ὄρη καὶ πάντες οἱ βουνοί, ξύλα καρποφόρα καὶ πᾶσαι κέδροι· τὰ θηρία καὶ πάντα τὰ κτήνη, ἑρπετὰ καὶ πετεινὰ πτερωτά» (Ψαλμ. 148,7-10). Ὁ ἥλιος π.χ. ἀνατέλλει καὶ δύει σὲ ὡρισμένη ὥρα. «Ὁ ἥλιος ἔγνω τὴν δύσιν αὐ­τοῦ. Ἔθου σκότος, καὶ ἐγένετο νύξ» (ἔ.ἀ. 103,19-20). Ἡ τροχιὰ τῆς γῆς γύρω ἀπὸ τὸν ἥλιο εἶνε καθωρισμένη. Ἡ ἀπόστασι τοῦ ἥλιου ἀπὸ τὴ γῆ στὶς διάφορες ἐποχὲς τοῦ ἔτους εἶνε κι αὐτὴ καθωρισμένη. Ὅλα καθωρισμένα ἀπὸ τὸν πανάγαθο Δημιουργό! Ἀλλ᾿

ἐὰν Ἐκεῖνος, δυσαρεστημένος γιὰ τὸν ἠθικὸ ἐκτροχιασμὸ τῶν ἀνθρώπων ἀπὸ τὸ νόμο του, ὑποθέσουμε ὅτι διέταζε τὸν ἥλιο ν᾿ ἀπομακρυνθῇ ἀπὸ τὴ γῆ, τί θὰ γινόταν; Τότε ὁ ἥλιος θὰ φαινόταν σὰν ἕνα μικρὸ ἀστέρι, ἡ γῆ θὰ βυθιζόταν στὸ σκοτάδι, ὅλα θὰ πάγωναν καὶ ἡ ζωὴ θὰ νεκρωνόταν. Ἂν πάλι ὁ ἥλιος ἔπαιρνε ἀπὸ τὸν Πλάστη ἀντίθετη διαταγή, νὰ πλησιάσῃ τὴ γῆ, τί θὰ γινόταν; Ὁ ἥλιος θὰ φαινόταν τετραπλάσιος καὶ πενταπλάσιος ἀπ᾽ ὅ,τι τώρα, οἱ ἀκτῖνες του θὰ ἔλειωναν καὶ τὰ σκληρότερα μέταλλα, οἱ ποταμοὶ θὰ στέγνωναν, οἱ ὠκεανοὶ θὰ ἐξατμίζονταν, ἡ γῆ θὰ ψηνόταν σὰν τὸ τοῦβλο μέ­σα στὸ καμίνι, οἱ ἄνθρωποι θὰ κρύβον­ταν στὰ σπήλαια τῆς γῆς καὶ διψασμένοι θὰ ἔ­γλειφαν τὰ ὑγρὰ τοιχώματα γιὰ λίγη δροσιά…
Ἀλλά, ἄνθρωποι, μὴν ἀνησυχεῖτε καὶ μὴν ταράζεστε. Ὁ ἥλιος μένει στὴ θέσι του καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ στέλνῃ κάθημερινῶς ἑκατομμύρια – δισεκατομμύρια κιλοβὰτ στὴν ἀ­χάριστη γῆ. Καὶ ὁ Κύριός του, ἀντὶ γι᾽ αὐτά, εἰσπράττει… βλαστήμιες, φρικτὲς βλαστήμιες. Ὦ Κύριε, πόσο ἐλεήμων εἶσαι! ἐξακολουθεῖς νὰ ἀνατέλλῃς τὸν ἥλιο σου «ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς» καὶ νὰ βρέχῃς «ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους» (Ματθ. 5,45).

* * *

Θαυμαστὴ ἡ ἀγάπη αὐτὴ τοῦ οὐρανίου Πατρὸς ὅπως ἐκδηλώνεται στὴ φύσι. Ἀλλ᾽ ὅσο θαυμαστὴ κι ἂν εἶνε, φαίνεται μικρή, πολὺ μικρή, ἐν συγ­κρίσει μὲ τὴν ἀγάπη ποὺ ἐκδηλώθηκε στὴ χάρι, δηλαδὴ στὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ποιά γλῶσσα θὰ μπορέσῃ νὰ ὑμνήσῃ τὴν ἀγάπη αὐτή; Ἀνοῖ­ξτε, ἀγαπητοί μου, τὴν ἁγία Γραφὴ καὶ μελε­τῆστε μὲ προσοχὴ δύο ῥητὰ ἀπὸ τὴν Καινὴ Δι­αθήκη. Τὸ ἕνα εἶνε τοῦ Κυρίου· «Οὕτως ἠ­γά­πησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ἰω. 3,16). Τὸ ἄλλο ῥητὸ εἶνε τοῦ ἀποστόλου Παύλου· «Ἐμοὶ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ» (Γαλ. 6,14). Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, σχολιάζοντας τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου, κηρύττει· Οὔτε ὁ οὐρανὸς οὔτε ἡ γῆ οὔτε ἡ θάλασσα οὔτε ἡ δημιουργία τοῦ σύμ­παντος ἀπὸ τὸ μηδὲν οὔτε τίποτε ἄλλο ὑπάρχει ποὺ ν᾿ ἀποδεικνύῃ τόσο τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο ὅσο ὁ σταυρός. Ὁ σταυρὸς εἶνε ἡ δόξα μας, ἡ δόξα τῶν κηρύκων τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Χριστὸς πάνω στὸ σταυρό. Εἶνε ἡ ἀγάπη ὅπως φαίνεται ὄχι πλέον στὶς χρυσὲς ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου καὶ τὰ μυροβόλα ἄνθη τῶν ἀγρῶν καὶ τὶς δροσερὲς αὖρες, τοὺς ζεφύρους καὶ τὰ λοιπὰ εὐεργετικὰ δημιουργήματα, ἀλλὰ ἡ ἀγάπη ποὺ ἐκφράζεται μὲ τὸ αἷμα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἡ ὁποία ἐκδηλώνεται ὄχι ὑπὲρ φίλων, ἀλλ᾿ ὑπὲρ ἐχθρῶν, ὑπὲρ τῶν ἁ­μαρ­τω­λῶν, τῶν ἀχαρίστων καὶ βλασφήμων ἡ­μῶν ἀν­θρώπων (βλ. Ῥωμ. 5,6-10). Ἀγάπη οὐρανομήκης. Ἀγάπη ποὺ ξεπερνᾷ κάθε μέτρο, κάθε κατανόησι, ἀ­γάπη ἐσταυρωμένη – κάπως ἔτσι πρέ­πει νὰ τὴν ὀνομάσουμε.
Αὐτὴ ἡ ἀγάπη ἄναψε στὸ νοητὸ στερέωμα μεγάλο φῶς, ἕναν ἥλιο ποὺ θὰ φωτίζῃ καὶ θὰ θερμαίνῃ καὶ θὰ ζωογονῇ κάθε καρδιὰ ποὺ πιστεύει στὸν Ἐσταυρωμένο. Αὐτὴ ἡ ἀγάπη συμ­­πλέκεται τρυφερὰ καὶ σχηματίζει τὸν ἥλιο, τὸν μυστικὸ ἀστέρα τῆς Ἀποκαλύψεως, τὸν ἀ­στέρα τῶν ὀκτὼ ἀκτίνων. Πῶς; Ζωγράφισε ἕνα σταυρὸ καὶ βάλε ἐπάνω στὸ σταυρὸ τὸ ἀρχι­κὸ γράμμα τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ, τὸ γράμμα Χῖ, καὶ ἔχεις τὸ ἀκτινοβόλο ἀστέρι, τοῦ ὁποίου σύμβολο ἦταν τὸ ἀστέρι τῆς Βηθλεὲμ ποὺ φά­νηκε κατὰ τὴν ἀλησμόνητη νύχτα τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου. Ναί· ὁ ἀληθινὸς ἀστήρ, ποὺ φωτίζει, θερμαίνει, ζωογονεῖ, εἶνε ὁ Ἐσταυρω­μένος! Τὸ λέει ὁ ἴδιος στὸ τέλος τοῦ ἱεροῦ βι­βλίου τῆς Ἀποκαλύψεως· «Ἐγὼ Ἰησοῦς ἔπεμ­ψα τὸν ἄγγελόν μου μαρτυρῆσαι ὑμῖν ταῦτα ἐπὶ ταῖς ἐκκλησίαις. Ἐγώ εἰμι ἡ ῥίζα καὶ τὸ γένος Δαυΐδ, ὁ ἀστὴρ ὁ λαμ­πρὸς ὁ πρωϊνός» (Ἀπ. 22,16).
Αὐτὸς ὁ ἀστήρ, αὐτὸς ὁ ἥλιος, χαμήλωσε, ἄγγιξε τὴ γῆ, περπάτησε πάνω στὴ γῆ, ἀλλὰ δὲν τὴν ἔκαψε. Δὲν ἔκαψε τοὺς ἁμαρτωλούς, ἀλλὰ ἔ­φερε νέα φωτιά, ποὺ φλογίζει ἔκτοτε τὶς καρδιὲς τῶν πιστῶν. Ἔφερε τὴν οὐρανία ἀ­γάπη. Ἄνοιξε πάνω στὸ σταυρὸ τὴν ἀγκάλη του γιὰ νὰ δεχθῇ καὶ περιπτυχθῇ τὸν ἄσωτο υἱό.

* * *

Ἄνθρωπε, γιατί ταράζεσαι, γιατί μελαγχολεῖς καὶ ἀπελπίζεσαι; Ἡ ἁγία Τριὰς σὲ ἀγαπᾷ. Μύριες οἱ ἀποδείξεις τῆς ἀγάπης τοῦ ἐν Τριά­δι Θεοῦ. Οἱ σταγόνες τῶν ὠκεανῶν μπορεῖ νὰ μετρηθοῦν, ἀλλὰ τὰ δείγματα, τὰ τεκμήρια, οἱ φανερὲς καὶ ἀφανεῖς ἀποδείξεις τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ποὺ σὲ εὐεργετεῖ δὲν ἔχουν καταμέ­τρησι. Ἡ ὑψίστη ὅμως ἀπόδειξις τῆς θείας ἀ­γάπης εἶνε ἡ σταυρικὴ θυσία τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ. Ὁ Χριστὸς ἀντὶ σοῦ καὶ ὑπὲρ σοῦ, ἰδοὺ σὲ μία σύντομη πρότασι τὸ μυστήριο τοῦ σταυ­ροῦ. Ἀντὶ νὰ ὑψωθῇς ἐσὺ σὲ σταυρό, ὑψώθη­­κε ἐκεῖνος. Ὅ,τι ἔπρεπε νὰ πάθῃς ἐσὺ ἐ­πάνω σὲ σταυρὸ γιὰ τὶς ἁμαρτίες σου, ἔπαθε ἐκεῖ­νος. Ἔπαθε, γιὰ νὰ χαρίσῃ σ᾽ ἐσένα τὴν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν, τὴν πραγματικὴ ἐλευθε­ρία καὶ λύτρωσι. Γιατί λοιπὸν ταράζεσαι; Ποιά εἶ­νε τὰ ἁμαρτήματά σου; Καὶ ἂν ἀκόμα ὁ διάβο­λος ἐρ­γάσθηκε ἐπὶ πολλὰ χρόνια καὶ δεκαετίας καὶ ῥίζωσε καὶ πύργωσε μέσα σου τὴν ἁ­μαρτία σὰν γρανιτένια βουνά, μὴν ἀπελπισθῇς. Ὁ Χριστὸς εἶνε ἡ ἐξιλέωσις τῶν ἁμαρτιῶν καὶ τῶν δικῶν σου καὶ τοῦ κόσμου ὅλου. Μία σταγόνα τοῦ αἵματός του ἔχει τέτοια λυτρωτικὴ δύ­ναμι, ὥστε ἀρκεῖ νὰ διαλύσῃ τὸ ἁμαρτωλὸ συγκρότημα, νὰ σβήσῃ τὴν ἐνοχή, νὰ κηρύξῃ ἀθῷο καὶ δίκαιο ἀκόμη καὶ τὸν μεγαλύτερο ἁ­μαρτωλό. «Τὸ αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ… καθα­ρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας», κηρύττει ὁ ἀγαπημένος μαθητὴς τοῦ Κυρίου (Α΄ Ἰω. 1,7).
Δόξα στὸ Λυτρωτὴ τῶν αἰώνων, ψάλλουν χαρμόσυνα οἱ λυτρωμένοι ἀπὸ κάθε σημεῖο τῆς ὑφηλίου. Ποιός μπορεῖ πλέον νὰ χωρίσῃ τοὺς λυτρωμένους ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ; Ὁ Παῦλος ἀπαντᾷ· Ἔχω ἀκράδαντη πεποίθησι, ὅτι «οὔτε θάνατος οὔτε ζωὴ οὔτε ἄγ­­γελοι οὔτε ἀρχαὶ οὔτε δυνάμεις οὔτε ἐνεστῶ­τα οὔτε μέλλοντα οὔτε ὕψωμα οὔτε βάθος οὔτε τις κτίσις ἑτέρα δυνήσεται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» (Ῥωμ. 8,38-39).
Ὁ σταυρὸς καταργεῖ τὴν ἔχθρα, τὸ «μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ» (Ἐφ. 2,14), συνάπτει τὰ διεστῶ­τα, ἑνώνει Θεὸ καὶ ἄνθρωπο. Εἶνε τὸ σύμβολο τῆς θείας ἀγάπης.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Α΄ μέρος ἄρθρου ποὺ δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ «Σταυρός» (φ. 1/Ἰαν. 1953)