Ὰπόσπασμα 2ο, «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΣΠΙΘΑΣ», Ὁκτωβρίου 1964, φυλ. 274
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ

Καὶ σήμερα ἡ κατάστασις τῆς Ἑλληνικῆς Παιδείας δὲν εἶνε εὐχάριστος. Θὰ γίνη εἰς τὸ προσεχὲς μέλλον ἀκόμη χειρότερη.
«Χειρότερη; Θὰ μᾶς εἴπουν. Ὄχι δὰ τόση ἀπαισιοδοξία!

Ὁμολογοῦμεν καὶ ἡμεῖς ὅτι ἡ Παιδεία μας εἶνε μεγάλος ἀσθενὴς τοῦ Ἔθνους μας. Ἀλλὰ πῶς βλέπετε ὅτι μέγα ἐνδιαφέρον ἐπιδεικνύεται εἰς τὴν Παιδείαν; Ἰδού, εἰς τὴν κλίνην τῆς ἀσθενοῦς Παιδείας εἶνε συγκεντρωμένοι σπουδαῖοι ἰατροί, παιδαγωγοὶ μεγάλοι, μὲ ἠχηρὰ ὀνόματα, μὲ τίτλους βαρυγδούπους, μὲ γλωσσομάθειαν καὶ ἐπιστήμην καὶ φιλοσοφίαν, οἱ ὁποῖοι ὑπόσχονται νὰ θεραπεύσουν τὴν ἀσθενῆ. Ἡ Ἑλληνικὴ Παιδεία ἐντὸς ὀλίγου θʼ ἀνορθωθῆ ἀπὸ τῆς κλίνης της καὶ τὰ παιδιά της θʼ ἀκτινοβολοῦν ἀπὸ ὑγείαν σωματικὴν καὶ πνευματικήν. Νέος τύπος νεοέλληνος θὰ δημιουργηθῆ…».
Ἀκούοντες καὶ ἡμεῖς οἱ ταλαίπωροι ὅτι τοιοῦτον πλῆθος σπουδαίων ἰατρῶν συνεκεντρώθη πέριξ τῆς ἀσθενοῦς συγκινούμεθα διὰ τὸ εὐχάριστον γεγονὸς καὶ σπεύδομεν νὰ γνωρίσωμεν ἐκ τοῦ πλησίον τοὺς σοφοὺς ἰατροὺς καὶ νὰ ἴδωμεν ὁποῖα φάρμακα προσφέρουν διὰ τὴν θεραπείαν τῆς ἀσθενοῦς.
Ἀκούσατε, λοιπόν, ὦ Ἕλληνες, καὶ θαυμάσατε τὴν σοφίαν τῶν ἰατρῶν τούτων.

Ἡ γλῶσσα τους φταῖει!

Ἄλλοι μὲν ἐξ αὐτῶν μᾶς λέγουν˙ Ἠξεύρετε; Ἡμεῖς ἐξητάσαμεν τὴν ἀσθενῆ, ἐκάμαμεν τὴν διάγνωσιν καὶ εὑρήκαμεν ὅτι ἡ αἰτία εἶνε ἡ γλῶσσα. Αὐτὴ ἡ καθαρεύουσα εἶνε τὸ μεγαλύτερον ἐμπόδιον. Αὐτὴ δὲν ἀφήνει νʼ ἀναπτυχθεῖ ἡ ἐκπαίδευσις. Ἐὰν ἀλλάξη ἡ γλῶσσα καὶ ἐπικρατήση ἡ δημοτικὴ (ποία δημοτική;) τὰ πράγματα θʼ ἀλλάξουν. Νέα περίοδος Παιδείας θʼ ἀνατείλη διὰ τὴν Ἑλλάδα. Σπουδαῖοι ἄνδρες εὗρον τὸ φάρμακον, εὗρον ὅπως εἶπεν είρωνικῶς ἰσχυρὸς δημοσιογράφος κρίνων τὸ ἐκπαιδευτικὸν Νομοσχέδιον, εὗρον τὴν πανάκειαν. Δηλαδὴ τὸ φάρμακον ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον θὰ θεραπεύση ὅλα τὰ δεινὰ τῆς Ἐκπαιδεύσεως.

Ἀλλά, κύριοι, καμμία γλῶσσα αὐτὴ καθʼ ἑαυτὴν δὲν θὰ ἔχει θαυματουργὸν δύναμιν. Ἡ γλῶσσα εἶνε ὄργανον, διὰ τοῦ ὁποίου ἐξωτερικεύεται ὁ ἐσωτερικὸς κόσμος, αἱ ἰδέαι, τὰ συναισθήματα, αἱ ἀρεταὶ ἤ τὰ πάθη τὰ ἀνθρώπινα. Ἡ καρδία εἶνε ἐκείνη, ἡ ὁποία δίδει ὕλην εἰς τὴν γλῶσσαν, δίδει περιεχόμενον εἰς τὸν λόγον. Εἶνε καθαρὰ ἡ καρδία; Ὁ λόγος θὰ ῥέη ἐκ τῆς γλώσσης ὡς χρυσοῦν ῥεῖθρον. Εἶνε ἀκάθαρτος ἡ καρδία; Ἡ γλῶσσα θὰ γίνη ὀχετός. Τάφος ἀνεωγμένος ὁ λάρυγξ τῶν ἀκαθάρτων. Βόρβορος καὶ ἀναθυμιάσεις. Ὁ χυδαῖος τὴν καρδίαν θὰ εἴπη τὰς χυδαιότητάς του καὶ μὲ ὁμηρικὴν καὶ μὲ πινδαρικὴν καὶ μὲ ἀττικὴν καὶ μὲ καθαρεύουσαν, ἀλλὰ καὶ μὲ δημοτικήν. Δὲν σώζεται ἡ κατάστασις μὲ τὴν ἀλλαγὴ τῆς γλώσσης, ὦ κομπογιαννῖται τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἀνορθώσεως. Τὸ κακὸν εἶνε βαθύτερον. Ἀλλʼ ἐθελοτυφλοῦντες δὲν τὸ βλέπετε. Καὶ θεωρεῖτε ὡς αἰτίαν τὴν καθαρεύουσαν καὶ ὀνομάζετε αἶσχος ἄρθρον τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος, τὸ ὁποῖον ὁρίζει ὡς ἐπίσημον γλῶσσαν τοῦ Κράτους τὴν καθαρεύουσαν. Εἶνε λοιπὸν ἐμπόδιον ἡ καθαρεύουσα; ἀλλʼ ἡμεῖς λέγομεν ὅτι ὄχι μόνον ἡ καθαρεύουσα, ἀλλʼ οὔτε ἡ Ἀρχαία Ἐλληνικὴ γλῶσσα τῆς ὁποίας τὸ κάλλος θαυμάζουν τὰ ξένα Ἔθνη δὲν θὰ ἦτο ἐμπόδιον διὰ τὴν ἐκπαίδευσιν τῶν Ἑλληνοπαίδων. Κάθε ἄλλο. Οἱ Ἑλληνόπαιδες οἱ ὁποῖοι ἐκμανθάνουν καὶ ὁμιλοῦν ἀπταίστως μίαν ξένην γλῶσσαν, πῶς δὲν θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ μάθουν τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικὴν γλῶσσαν, τῆς ὁποίας αἱ πλεῖσται λέξεις εἶνε καὶ ῥίζαι τῆς νεοελληνικῆς γλώσσης; Ἀλλʼ ἐπέπρωτο νὰ δώση μάθημα εἰς ἡμᾶς τοὺς νεωτέρους Ἕλληνας τὸ νέον κράτος τοῦ Ἰσραήλ. Μόλις ἀνεστήθη τὸ κράτος τοῦτο ἔπειτα ἀπὸ ἀνυπαρξίαν 2000 καὶ πλέον ἐτῶν, ὡς γλῶσσαν τῶν σχολείων ὥρισε, ποίαν, παρακαλῶ; Τὴν παρεφθαρμένην γλῶσσαν τῶν Ἑβραίων, ἡ ὁποία ἐλαλεῖτο εἰς τὰς διαφόρους πόλεις τοῦ κόσμου ὅπου εἶχε διασπαρῆ ὁ Ἰσραηλιτικὸς λαός; Ὄχι. Ἀλλʼ ἀκούσατε καὶ θαυμάσατε τὸν πατριωτισμὸν τῶν Ἑβραίων. Ὡς γλώσσάν των ὥρισαν τὴν ἀρχαίαν ἑβραϊκήν, τὴν γλῶσσαν τοῦ Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν. Καὶ ἡμεῖς; Ἀποδεικνυόμεθα διῶκται τῆς πατρώας κληρονομίας. Καὶ ὡς ἐξελίσσονται τὰ πράγματα, θὰ πρέπη οἱ νεώτεροι Ἕλληνες, ἄν θέλωμεν νὰ μάθωμεν τὰ ἀρχαῖα Ἑλληνικά, νὰ μεταβαίνωμεν εἰς τὰ Γυμνάσια καὶ Πανεπιστήμια τῆς Εὐρώπης.
Ὡς παρατηρεῖ ὁ ἐπίτιμος Γυμνασιάρχης κ. Γ. Παπαγεωργίου εἰς τελευταῖον δημοσίευμά του, γλωσσικὸν θέμα δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ὑπάρχη ἐν Ἑλλάδι, διότι ἡ περιβόητος διαφορὰ μεταξὺ δημοτικῆς καὶ καθαρευούσης εἶνε σχεδὸν ἀνύπαρκτος. Ἀλλὰ δυστυχῶς οἱ κύριοι μεταρρυθμισταὶ μὲ τὰς θεωρίας των διασποῦν τὴν γλωσσικὴν ἑνότητα τοῦ Ἔθνους καὶ διαιροῦν τοὺς Ἕλληνας εἰς δύο κατηγορίας. Εἰς τὴν κατηγορίαν τῶν ὁπαδῶν τῆς καθαρευούσης καὶ τῶν δημοτικιστῶν. Καὶ τῆς μὲν πρώτης κατηγορίας τοὺς ὁπαδοὺς χαρακτηρίζουν ὡς ἀνθρώπους ἀρτηριοσκληρωτικούς, ἀνθρώπους τοῦ σκοταδισμοῦ, τῆς δευτέρας δὲ κατηγορίας, εἰς τὴν ὁποίαν ὑπάγονται καὶ αὐτοί, χαρακτηρίζουν ὡς ἀνθρώπους τῶν νέων ἰδεῶν καὶ ἐξελίξεων καί… τῆς Δημοκρατίας. Ὥστε οἱ κύριοι αὐτοὶ μόνοι των ἀποκαλύπτονται ὅτι τὴν γλῶσσαν θέλουν νὰ χρησιμοποιήσουν διὰ τὴν πολιτικήν, ἀποδεικνυόμενοι οὕτω γλωσσοκάπηλοι. Διὰ τῆς τακτικῆς των γίνονται μόνοι των οἱ χειρότεροι δυσφημισταὶ τοῦ γλωσσικοῦ ἰδιώματος, τοῦ ὁποίου εἶνε ὑμνηταί.

Ἡ τεχνικὴ
Ἀπογοητευμένοι ἀπὸ τοὺς ἰατροὺς τούτους, αἱ ὁποῖοι ὡς πανάκειαν ζητοῦν τὴν ἀλλαγὴν τῆς γλώσσης καὶ τὴν ἐπικράτησιν ἑνὸς ἰδιώματος τὸ ὁποῖον οὐδὲ οἱ ἴδιοι εἶνε εἰς θέσιν νὰ γράψουν καὶ νὰ ἐννοήσουν, πλησιάζομεν ἑτέραν ὁμάδα ἰατρῶν, συνεργαζομένων μετὰ τῶν πρώτων, οἱ ὁποῖοι συμφωνοῦν καὶ αὐτοὶ μὲ τὴν ἀλλαγὴν τῆς γλώσσης, ἀλλὰ δὲν συμφωνοῦν ὅτι ἡ κύρια αἰτία τῆς καταπτώσεως τῆς Παιδείας εἶνε γλωσσική. Κἄπου ἀλλοῦ πρέπει νʼ ἀναζητήσωμεν τὴν αἰτίαν, λέγουν. Καὶ ὡς αἰτίαν τοῦ κακοῦ θεωροῦν αὐτοὶ τὸ ὅτι ἡ Ἑλλὰς ὑστερεῖ εἰς τεχνικὴν ἐκπαίδευσιν. Δὲν ἔχομεν – λέγουν – εἰδικευμένους ἐργάτας. Δὲν δυνάμεθα νὰ κινήσωμεν βιομηχανίας, ὅπως αἱ εὐρωπαϊκαί. Διὰ τοῦτο καὶ ὑπανάπτυκτος ἡ χώρα μας ὀνομάζεται. Ἄς περιορίσωμεν λοιπόν, προτείνουν, τὰ ἀρχαῖα Ἑλληνικά, ἄς ἐξοβελίσωμεν τὰ θρησκευτικὰ μαθήματα, ἄς περικόψωμεν ὥρας ἀπὸ τὰ ἄλλα μαθήματα καὶ ἄς αὐξήσωμεν τὰς ὥρας τῶν πρακτικῶν μαθημάτων. Ἄς γεμίση ἡ χώρα μας ἀπὸ τεχνικὰς σχολάς. Αἱ τέχναι καὶ ἐπιστῆμαι θὰ καταστήσουν τὴν Ἑλλάδα ἀγνώριστον.
Ὅτι πρέπει ἡ χώρα μας νὰ ἀποκτήση τεχνικὰς σχολὰς, εἰς τὰς ὁποίας νὰ ἐκπαιδεύωνται οἱ νέοι μας, οὐδεὶς ὁ ἀντιλέγων. Ἀλλʼ ἀπὸ τοῦ σημείου τούτου μέχρι τοῦ σημείου νὰ πιστεύσωμεν ὅτι ἡ τεχνικὴ ἐκπαίδευσις λύει τὸ ἐκπαιδευτικὸν πρόβλημα, ὑπάρχει τεραστία ἀπόστασις. Αὐτοὶ ποὺ ὑπερτιμοῦν τὴν ἀξίαν τῆς τεχνικῆς εἰς βάρος τῶν ἄλλων μαθημάτων καὶ ἔχουν θεοποιήσει τὰς θετικὰς ἐπιστήμας, δὲν ἔχουν παρὰ νʼ ἀνοίξουν τοὺς ὀφθαλμούς των διὰ νὰ ἴδουν τὴν φοβερὰν πραγματικότητα. Θὰ ἴδουν ὅτι ἡ τεχνικὴ εἰς τὰς χεῖρας ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι τεχνικῶς μὲν καὶ ἐπιστημονικῶς ἔχουν ἐξελιχθῆ εἰς μέγαν βαθμὸν, ἀλλʼ ἔχουν ψυχὴν βάρβαρον, ἡ τεχνικὴ εἰς χεῖρας τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν εἶνε ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος τῆς ἀνθρωπότητος. Ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἐπιτεύγματα τῆς τεχνικῆς κινδυνεύει σήμερον ἡ ἀνθρωπότης. Ὁ αἰών μας ὠνομάσθη «αἰὼν τοῦ Δαμοκλέους». Περιδεεῖς οἱ ἄνθρωποι καὶ τῶν δύο ἡμισφαιρίων ἀτενίζουν τὸν οὐρανόν. Δάκτυλοι νεοβαρβάρων, δάκτυλοι τεχνικῶν ἐπιστημόνων ὑπὸ δαιμονικοῦ πνεύματος καταστροφῆς καὶ ὀλέθρου κινούμενοι ὑπάρχει φόβος νὰ πιέσουν ἠλεκτρικὰ κομβία καὶ νὰ ῥίψουν τόνους πηρυνικῶν βομβῶν καὶ νὰ φονεύσουν δεκάδας ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων ἐντὸς ὀλίγων λεπτῶν καὶ νὰ δηλητηριάσουν τὸν ἀέρα καὶ τὴν θάλασσαν καὶ νὰ σαρώσουν τὸν πολιτισμόν, τὸν ὁποῖον ἐπὶ αἰῶνας καὶ χιλιετηρίδας ἐμόχθησεν ὁ ἄνθρωπος νὰ δημιουργήση. Καὶ ἐρωτῶμεν˙ Ὑπὸ τοιαύτας συνθήκας δὲν θὰ ἦτο προτιμότερον νὰ ἔλειπον τὰ ἐπιτεύγματα αὐτά;
Ἀπογοητευμένοι καὶ ἀπὸ τὴν δευτέραν ὁμάδα ἰατρῶν, πλησιάζομεν τρίτην ὁμάδα ἰατρῶν συνεργαζομένων μὲ τοὺς προηγουμένους ὑπὸ τὴν γενικὴν διεύθυνσιν πάντοτε τοῦ κρίμασιν οἷς οἶδε Κύριος ἐνσκήψαντος πάλιν εἰς τὸ Ὑπουργεῖον Παιδείας Παπανούτσου, ὅστις ἐκτελεῖ χρέη ἀρχιάτρου, ὡς βλέπετε καὶ τὸ δημοσιευόμενον σκιτσογράφημα τοῦ παρόντος ἄρθρου.

Ἐννεαετὴς ἐκπαίδευσις
Λέγετέ μας λοιπὸν καὶ σεῖς, τί κακὸν βλέπετε εἰς τὴν ἀσθενῆ; Ἄ! Λέγουν αὐτοί. Τὰ ἔτη τῆς ἐκπαιδεύσεως τῶν Ἑλληνοπαίδων ἐν τῶ Δημοτικῶ Σχολείω εἶνε ὀλίγα. Εἰς τὴν ἑξαετῆ ἐκπαίδευσιν πρέπει νὰ προστεθοῦν ἄλλα τρία ἔτη. Νὰ γίνη ἐννεαετὴς ἡ ὑποχρεωτικὴ φοίτησις. Καὶ οὕτω πᾶς μαθητὴς πρέπει νὰ μείνη ἐν τῶ ἡμετέρω Θεραπευτηρίω 9 ἔτη διὰ νʼ ἀποθεραπευθῆ καὶ ἐξέλθη ὑγιής, μὲ γνώσεις πολλὰς καὶ ὠφελίμους. Μέχρι δηλαδὴ τοῦ 15ου ἔτους τῆς ἡλικίας του ὁ Ἑλληνόπαις πρέπει ὑποχρεωτικῶς νὰ εἶνε καθηλωμένος εἰς τὰ θρανία.
Ἀλλʼ αὐτοὶ ποὺ προτείνουν τὴν ὑποχρεωτικὴν ἐννεαετῆ ἐκπαίδευσιν εἰς τὸ Δημοτικὸν καὶ τὸ Τριετὲς Γυμνάσιον φαίνεται ὅτι δὲν κατοικοῦν εἰς τὴν γῆν, ἀλλʼ ἦλθον ἀπὸ τὴν Σελήνην. Διότι πῶς ἄλλως νὰ ἐξηγήσωμεν τὴν ἄγνοιάν των ὡς πρὸς τὴν ἑλληνικὴν πραγματικότητα; Δὲν ἀφήνουν οἱ κύριοι αὐτοὶ τὰ ἀναπαυτικὰ ἀνάκλιντρα τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, δὲν ἐξέρχωνται τῆς Πρωτευούσης, δὲν περιοδεύουν πεζῆ ὡς ἐθναπόστολοι ποὺ εἶνε τὴν ὕπαιθρον χώραν, δὲν ἐπισκέπτονται τὰ χαμόσπιτα τῶν χωρικῶν μας καὶ τὰς καλύβας τῶν βοσκῶν μας διὰ νὰ ἴδουν ὅτι οἱ πάμπτωχοι γονεῖς μόλις καὶ μετὰ βίας ἀφήνουν τὰ παιδιά των νὰ φοιτήσουν μέχρι τῆς Τετάρτης τάξεως τοῦ Δημοτικοῦ καὶ ἔπειτα τὰ παύουν ἀπὸ τὸ σχολεῖον διὰ νὰ τοὺς βοηθήσουν εἰς τὰς ἀγροτικὰς καὶ κτηνοτροφικὰς ἐργασίας, τώρα μάλιστα ποὺ οἱ μεγαλύτεροι ἀδελφοί των ἔφυγαν εἰς τὸ Ἐξωτερικὸν καὶ ἀφῆκαν τοὺς γονεῖς των μὲ μικρὰ παιδιὰ καὶ γέροντας; Ἡ ἐννεαετὴς ὑποχρεωτικὴ ἐκπαίδευσις μόνον εἰς πλουσίας συνοικίας τῶν πόλεων δύναται νὰ ἐφαρμοσθῆ. Ἀλλὰ δὲν εἴπομεν τὸ κυριώτερον˙ Δὲν εἶνε, κύριοι, τὰ πολλὰ ἔτη, τὰ ὁποῖα θὰ δώσουν ἀξίαν εἰς τὴν ἐκπαίδευσιν. Ἐὰν ὑπάρχουν διδάσκαλοι καὶ καθηγηταὶ μὲ ἰδανικὰ καὶ ὄρεξιν, μὲ ἱερὸν πάθος διὰ τὴν Παιδείαν, τότε ἡ μία ὥρα λαμπρᾶς διδασκαλίας ἰσοδυναμεῖ μὲ δέκα ὥρας ὑποτονικῆς καὶ ψυχρᾶς διδασκαλίας ἐπαγγελματιῶν διδασκάλων. Σᾶς δαίνεται ὑπερβολικὴ ἡ κρίσις μας αὐτή; Ἀλλʼ ἐρωτήσατε τοὺς παλαιοτέρους Ἕλληνας οἱ ὁποῖοι ἐφοίτησαν εἰς τὸ ὀνομαζόμενον ἑλληνικὸν Σχολεῖον διὰ νὰ σᾶς εἴπουν ὁπόσα ἐδιδάχθησαν κατὰ τὴν τριετὴν φοίτησίν των εἰς τὸ σχολεῖον ἐκεῖνο. Ἐμάθαιναν γράμματα τότε, ὅσα δὲν γνωρίζουν σήμερον οἱ ἀπόφοιτοι ἑξαταξίων ἤ ὀκταταξίων Γυμνασίων. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς τέσσαρας τότε τάξεις τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου ὅπου ὑπηρέτουν πραγματικοὶ διδάσκαλοι, τὰ παιδιὰ ἐμάθαιναν γράμματα περισσότερα ὅσων μαθαίνουν σήμερον τὰ παιδιὰ εἰς τὰ ἑξατάξια δημοτικὰ σχολεῖα. Διότι τότε ὑπῆρχε τάξις, πειθαρχία, σεβασμὸς τοῦ διδασκάλου καὶ βαθεῖα ἐκτίμησις τῆς κοινωνίας πρὸς τὸ ἔργον αὐτοῦ….

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ