«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΠΙΘΑ», φυλ. 276, Δεκέμβριος 1964
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

ΔΕΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟΛΟΓΟΥΜΕΝ, ΑΛΛΑ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝ

Κριτηριον η Αγια Γραφη

Μία ἀπάντησις

.

Ἡ 15ην Νοεμβρίου ἐ. ἔ. διὰ τὴν θρησκευτικὴν κίνησιν τῆς Πρωτευούσης ἦτο, ὡς ἐχαρακτηρίσθη, μία ἱστορικὴ ἡμέρα. Ἀρχὴ εἰρηνικῆς ἐπαναστάσεως. Αἱ χιλιάδες τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι κατέκλυσαν τὸ μέγα κινηματοθέατρον «Ἀκροπόλ», ἐξεδήλωναν κατὰ τὸν ζωηρότερον τρόπον τὸν πόθον ὅπως ἡ Ἑλλὰς ἀναδειχθῆ χώρα ἀκραιφνῶς Ὀρθόδοξος χριστιανική. Ἄθρησκος Παιδεία δὲν ἔχει θέσιν εἰς μίαν χώραν ὅπως ἡ Ἑλλάς, τῆς ὁποίας καὶ τὸ Σύνταγμα καὶ ἡ ἱστορία καὶ τὰ πολυάριθμα μνημεῖα καὶ οἱ ναοὶ καὶ οἱ τάφοι μυριάδων ἀθανάτων νεκρῶν διακηρύττουν τὴν πίστιν εἰς τὸν ἐν Τριάδι Θεόν. Πρέπει προηγουμένως καὶ τὸ Σύνταγμα νὰ καταργηθῆ καὶ ἡ ἱστορία νὰ σβήση καὶ τὰ μνημεῖα νὰ ἐξαφανισθοῦν καὶ οἱ ναοὶ νὰ κρημνισθοῦν καὶ οἱ τάφοι νʼ ἀνασκαφοῦν καὶ τὰ ὀστὰ τῶν ἡρωικῶν νεκρῶν νὰ διασκορπισθοῦν, πρέπει πᾶν ὅ,τι ὑπενθυμίζει Χριστὸν νὰ ἐξαφανισθῆ, πρέπει ἡ Ἑλλὰς νʼ ἀλλάξη ἐντελῶς μορφὴν καὶ πρόσωπον, νʼ ἀλλάξη τὴν ψυχήν της, πρέπει ὅλη ἡ Ἑλλὰς νὰ μεταβληθῆ εἰς στέππαν, καὶ τότε μόνον θὰ ἠμπορέσουν ὡρισμένοι νὰ ἐπιβάλουν ὁριστικῶς τὰς ἀντιχριστιανικάς των ἰδέας ὡς κανόνα ζωῆς ὁλοκλήρου τοῦ Ἔθνους. Ὁ ὑγιὴς ὀργανισμὸς τοῦ Ἔθνους, ὁ ὁποῖος δὲν ἐμολύνθη ἀπὸ τὰ μικρόβια τῆς ἀθεΐας, ἐξεδήλωσε τὴν ἀντίδρασίν του κατὰ τὴν 15ην Νοεμβρίου καὶ ἐζήτησε τὴν κάθαρσιν τοῦ Ὑπουργείου τῆς Παιδείας ἐκ τῶν προσώπων ἐκείνων, τὰ ὁποῖα ἀποδεδειγμένως δὲν πιστεύουν εἰς τὸν χριστιανικὸν προορισμὸν τῆς Πατρίδος μας, καὶ θέλουν νὰ δημιουργήσουν ἄλλου εἴδους πατρίδα, ἡ ὁποῖα νὰ προσκυνῆ τὰ σύγχρονα εἴδωλα μιᾶς ἄνευ Χριστοῦ ἀνθρωπότητος.

Ἡ ὑγιὴς αὐτὴ ἀντίδρασις εὐσεβοῦς λαοῦ τῆς Πρωτευούσης αἰφνιδίασε κυριολεκτικῶς τοὺς «μεταρρυθμιστάς». Οἱ κύριοι αὐτοί, εὔκολον ἄραντες νίκην ἐν τῆ Βουλῆ διʼ ἔλλειψιν σθεναρᾶς ἀντιπολιτεύσεως ἐπὶ τοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ, ἐνόμισαν ὅτι ἠνοίχθη πλέον ὁ δρόμος πρὸς πραγματοποίησιν τῶν ὀνείρων των, καὶ ἐκαυχήθησαν ὅτι μαζί των εἶνε ὅλος ὁ λαός. Καὶ τώρα ἕνας λαὸς ζωηρὸς νὰ ἐξεγείρεται, νὰ κατακλύζη ἕνα ἐκ τῶν μεγαλυτέρων κινηματοθεάτρων τῆς Πρωτευούσης καὶ τὸ κινηματοθέατρον ἐπὶ τρεῖς ὥρας νὰ σείεται ἀπὸ ἐκδηλώσεις ἀποδοκιμασίας τῶν καταχθονίων σκοπῶν νοσηρῶν ἐγκεφάλων, ποὺ θέλουν νʼ ἀποχριστιανίσουν τὴν χώραν μας, αὐτὸ ἦτο πράγματι κἄτι ποὺ δὲν τὸ ἐπερίμεναν. Ἐξερράγη ὡς βόμβα. Τὰ προσωπεῖα ἔπεσαν καὶ ἐνώπιον τοῦ πλήθους ἐγένοντο τὰ ἀποκαλυπτήρια τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς λεγομένης ἐκπαιδευτικῆς μεταρρυθμίσεως.

* * *

Φωλέα σφιγγῶν, τὴν ὁποίαν ἐπιχειρεῖ τις νὰ διαλύση διὰ πετρελαίου, δὲν θὰ ἐξεδικεῖτο τόσον, ὅσον ἡ ἐν τῶ Ὑπουργεῖω Παιδείας φωλεὰ τῶν μεταρρυθμιστῶν μὲ τοὺς περὶ αὐτοὺς φίλους καὶ φανατικοὺς ὑποστηρικτάς των. Οἱ εὐγενέστατοι αὐτοὶ κύριοι εἰς σφίγγας μετεβλήθησαν. Οἱ κάλαμοί των ἔγιναν δηλητηριώδη κέντρα. Τὰ στόματά των ἐξέβαλλον ἀφρούς. Μερικοὶ δὲ ἔτριζον καὶ τοὺς ὀδόντας καὶ ἐξέφερον ἀπειλάς. Ποῖοι; Αὐτοί, οἱ ὁποῖοι καυχῶνται διὰ τὸ δημοκρατικόν των πνεῦμα! Καὶ διατί;

Διότι ἕνας λαὸς κατὰ τὸν πλέον δημοκρατικὸν καὶ εἰρηνικὸν τρόπον ἐξεδήλωσε τὴν ἀντίθεσίν του πρὸς τὰς ἰδέας καὶ τὰ συστήματά των, τὰ ὁποῖα αὐτοί, φοβεροὶ ἐχθροὶ τοῦ δογματισμοῦ, θέλουν ἐν τούτοις νὰ ἐπιβάλουν ὡς θέσφατα καὶ δόγματα ἀναμφισβητήτου κύρους. Οὕτως ὁ ἀρχηγὸς τῆς μεταρρυθμίσεως ἀνυψοῦται εἰς περιωπὴν Πάπα καὶ Δαλάϊ-Λάμα τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκπαιδεύσεως. Δικτατορία αἰσχίστου εἴδους ἐν τῆ Παιδεία, πρὸς δόξαν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς δημοκρατίας. «Ἐντολὰς διαβιβάζω», ἠκούσθη νὰ λέγη θλιβερὸς ἐπιθεωρητής, μὴ δυνάμενος ἄλλως νʼ ἀπαντήση εἰς πλῆθος ἐρωτηματικῶν, τὰ ὁποῖα τῶ ὑπέβαλλον καθηγηταὶ ἀναστατωμένοι ἀπὸ τὰς ἐξαπολυομένας ἐγκυκλίους τοῦ Ὑπουργείου διὰ τὴν ἐφαρμογὴν τῶν νέων μέτρων, διὰ τῶν ὁποίων μεγίστη σύγχυσις καὶ ἀναρχία, πραγματικὴ Βαβὲλ γλώσσης, ἔχει δημιουργηθῆ εἰς τὰ Γυμνάσια. Εἶνε λυπηρόν, εἶνε ἀποκαρδιωτικὸν ὅτι 4000 περίπου καθηγηταὶ τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης χάριν ἐλεεινοῦ μισθαρίου δέχονται ἀδιαμαρτυρήτως ἀντιπαιδαγωγικάς, ἀνοήτους καὶ βλακώδεις ἐγκυκλίους τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καὶ παρὰ τὴν ἐσωτερικήν των ἀποδοκιμασίαν διδάσκουν μίαν ὄχι δημοτικήν, ἀλλʼ ἐξεζητημένην, ἀγοραίαν καὶ μιξοβάρβαρον γλῶσσαν, καὶ γίνονται πηλοφόροι ἑνὸς Φαραὼ ποὺ ἐπείγεται νὰ ὑψώση τὰς πυραμίδας του διὰ νὰ ἐνταφιάση ἐκεῖ τὴν ὡραίαν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν. Οἱ νέοι θεολόγοι διεμαρτυρήθησαν ὡς πρὸς τὴν θρησκευτικὴν πλευρὰν τῆς «μεταρρυθμίσεως» καὶ εἶνε διὰ τοῦτο ἄξιοι ἐπαίνων καὶ ἐθνικῆς εὐγνωμοσύνης. Ἀλλʼ οἱ 4000 φιλόλογοι ποῦ; Συμφωνοῦν καὶ διʼ αὐτὸ σιωποῦν; Ὄχι. Γνωρίζομεν πολὺ καλῶς ὅτι ὀξέως διαφωνοῦν. Καὶ ἐὰν ἐγίνετο μία μυστικὴ ψηφοφορία, ὁ κ. Παπανοῦτσος θὰ ἐξήρχετο ἀγρίως μαυρισμένος καὶ τὰ νερὰ τοῦ Νείλου ποταμοῦ δὲν θὰ ἦσαν ἀρκετὰ νὰ τὸν ἐκπλύνουν… Άλλὰ διότι οἱ καλοὶ αὐτοὶ καθηγηταί, οἱ θαυμασταὶ τοῦ κάλλους τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, δὲν ἐκδηλώνουν τὴν ἀγανάκτησίν των καὶ δὲν διαχωρίζουν τὰς εὐθύνας των ἀπὸ τοὺς ἐκβιαστὰς τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης; Ἰδοὺ τὸ παράπονον τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ. Διότι ἀνδρείους καὶ ὄχι δειλοὺς θέλει ἡ Ἑλλὰς τοὺς ἐκπαιδευτικούς της. Μὲ τὴν στάσιν σας, ὦ φίλοι ἐκπαιδευτικοί, ἐδώκατε τὸ δικαίωμα εἰς τὸν κ. Παπανοῦτσον νὰ καυχᾶται ὅτι ἔχει ὄπισθέν του ὅλον τὸν ἐκπαιδευτικὸν κόσμον τῆς Ἑλλάδος, καὶ ὅτι, ὅπου καὶ ἄν μεταβαίνη, δρέπει χειροκροτήματα. Θλιβερὰ συμπτώματα πνευματικῆς παρακμῆς….

* * *

Αἰφνιδιάσθησαν οἱ «μεταρρυθμισταὶ» καὶ οἱ ὁπαδοί των. Ὄχι δυστυχῶς ἐκ τῆς φωνῆς ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἐτάχθησαν νὰ εἶνε ἄγρυπνοι φρουροὶ τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καὶ στοργικοὶ προστάται τῆς ἀγωγῆς τῶν Ἑλληνοπαίδων, ἀλλʼ αἰφνιδιάσθησαν ἐκ τῆς φωνῆς τοῦ λαοῦ, τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ, ὅστις ὡς λέων ἡγέρθη, ἐτίναξε τὴν χαίτην του καὶ ἐβρυχήθη, καὶ ὁ βρυχηθμὸς αὐτοῦ ἐσκόρπισε τὸν φόβον. Ἀληθῶς, λέων ἠρεύξατο καὶ τίς οὐ φοβηθήσεται; Περιμένετε ὀλίγον, κύριοι, καὶ δεύτερος βρυχηθμὸς ἰσχυρότερος καὶ τρίτος θʼ ἀκουσθῆ…
Ὤ! Πόσον τρέμουν, ἀλλὰ καὶ πόσον μισοῦν τὴν φωνὴν τοῦ εὐσεβοῦς Ἑλληνικοῦ λαοῦ! Ἄν ἦτο δυνατὸν νὰ τὴν πνίξουν… Ἀλλʼ ἐπειδὴ δὲν δύνανται νὰ τὴν πνίξουν, προσπαθοῦν μὲ τὰ φερέφωνά των, τὰ διάφορα δημοσιογραφικὰ ὄργανα, νὰ τὴν διαβάλουν, νὰ διαβάλουν φωνὴν γνησίως ἑλληνικὴν καὶ χριστιανικήν. Μετὰ πόσης μανίας ἐπιτίθενται κατὰ τῶν νέων θεολόγων, τῶν κληρικῶν οἱ ὁποῖοι ἔλαβον μέρος εἰς τὸν ἀγῶνα, καὶ τῶν θρησκευτικῶν σωματείων καὶ ἀδελφοτήτων! Ὁ γράφων τὰς γραμμὰς ταύτας, ὁ ὁποῖος καὶ ἀπὸ τοῦ ἄμβωνος τοῦ Ἁγίου Ἐλευθερίου (Ἄρεως) ἤλεγξε τὰς ἀντιχριστιανικὰς ἰδέας τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς «μεταρρυθμίσεως», ἐγένετο στόχος ἀγρίας δημοσιογραφικῆς ἐπιθέσεως γνωστοῦ δημοσιογραφικοῦ συγκροτήματος. Πόσα παράσημα δὲν ἐλάβομεν καὶ αὐτὴν τὴν φοράν! Παράσημα ἐννοῶ τὰς εἰρωνείας, τοὺς ἐμπαιγμούς, τὰς ὕβρεις καὶ τὰ ψεύδη τὰ ὁποῖα καθʼ ἡμῶν ἐξετόξευσαν.
Ἐξ ὅσον καθʼ ἡμῶν εἶπαν καὶ ἔγραψαν, εἰς ἕν καὶ μόνον κρίνομεν σκόπιμον νʼ ἀπαντήσωμεν ἐδῶ.
Μᾶς εἶπαν ὅτι ἐγίναμεν ὄργανον πολιτικῶν, οἱ ὁποῖοι ἀντιπολιτεύονται τὴν Κυβέρνησιν. Ὄχι κύριοι! Ἡμεῖς δὲν ἀνήκομεν εἰς κόμματα. Δὲν ἀναμιγνυόμεθα εἰς πολιτικὰς διαμάχας. Δὲν γινόμεθα ὄργανα οὐδενός. Ὡς ἱεροκῆρυξ κινούμεθα καὶ ἐργαζόμεθα ὑπὲρ τὰ κόμματα. Κριτήριον, ἐπὶ τῆ βάσει τοῦ ὁποίου κρίνομεν πρόσωπα, ἰδέας, συστήματα καὶ καταστάσεις, εἶνε ὁ αἰώνιος ἠθικὸς καὶ θρησκευτικὸς Νόμος, ὅπως οὕτως εἶνε ἐκπεφρασμένος ἐν ἀφθάστω τελειότητι εἰς τὴν ἁγίαν Γραφήν. Ἐκδηλώνεταί τις ἐν ἔργω ἤ ἐν λόγω κατὰ τοῦ αἰωνίου Νόμου τοῦ Θεοῦ; Ὑψώνει τὸ σπιθαμιαῖον ἀνάστημά του κατὰ τοῦ Αἰωνίου Νομοθέτου Χριστοῦ; Καταπατεῖ δημοσία τὰς θείας Του ἐντολάς; Κηρύττει καὶ γράφει ἀντιθέτως πρὸς τὰ διδάγματα τοῦ Κυρίου; Εἰς ὁποιανδήποτε πολιτικὴν παράταξιν καὶ ἄν ἀνήκη, ὁσονδήποτε ὑψηλὰ καὶ ἄν ἵσταται, κἄν στρατηγός, κἄν στρατάρχης, κἄν ὑπουργός, κἄν πρωθυπουργός, κἄν βασιλεύς, κἄν ἀρχιεπίσκοπος καὶ πατριάρχης, πρέπει νὰ ἐλεγχθῆ. Καὶ τὸ καθῆκον τοῦ ἐλέγχου, ὅση ἡμῖν δύναμις, ἐκτελοῦμεν ἐπὶ τρεῖς τώρα δεκαετηρίδας. Τὸ γνωρίζυν αὐτὸ καλῶς οἱ ἀκροαταὶ τῶν πόλεων τῆς Ἑλλάδος εἰς τὰς ὁποίας μᾶς ἠξίωσεν ὁ Θεὸς νὰ κηρύξωμεν τὸν λόγον Του. Τὸ γνωρίζουν καλῶς καὶ οἱ φίλοι ἀναγνῶσταί μας, οἱ ὁποῖοι ἐπῖ σειρὰν ἐτῶν παρακολουθοῦν τὴν ἀρθογραφίαν μας. Δείγματα τοῦ ἑλληνικοῦ κηρύγματός μας δύναται νὰ ιδη ὁ ἀναγνώστης εἰς τὸ ὑπʼ ἀριθμ. 267/1964 φύλλον τῆς «Σπίθας», ἀφιερωμένον εἰς τὴν εἰκοστὴν ἐπέτειον τῆς ἐκδόσεως αὐτῆς.
* * *
Ὁ χρονογράφος μιᾶς τῶν ἐφημερίδων τοῦ γνωστοῦ δημοσιογραφικοῦ συγκροτήματος, τὸ ὁποῖον ἀνέλαβε τὴν ὑπεράσπισιν τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς «μεταρρυθμίσεως», μᾶς εἰρωνεύεται διότι ζῶντες ἐν ἔτει χιλιοστῶ ἐννεακοσιοστῶ ἑξηκοστῶ τετάρτω κρατοῦμεν ὑπὸ μάλης τὴν Ἁγίαν Γραφῆν καὶ ἐξακολουθοῦμεν ἐπὶ τῆ βάσει αὐτῆς νὰ κρίνωμεν πρόσωπα καὶ πράγματα. Πόσον μικρὰν ἰδέαν ἔχει περὶ τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὁ χρονογράφος αὐτὸς καὶ οἱ ὅμοιοί του! Ἀσφαλῶς δὲν θὰ τὴν ἤνοιξε ποτὲ νὰ τὴν μελετήση. Διότι, ἐὰν τὴν ἐμελέτα, θὰ ἔμενεν ἔκθαμβος διὰ τὸ ὕψος τῶν ἰδεῶν καὶ διὰ τὸ ἀπαστράπτον κάλλος τῆς ἀρετῆς τοῦ Θεανθρώπου, καὶ θὰ ἀνεφώνει˙ Ὄντως φῶς τὰ προστάγματά σου, Κύριε ἐπὶ τῆς γῆς. Ἡ Βίβλος εἶνε ὅπως ὁ ἥλιος. Καὶ ὅπως ὁ ἥλιος εἶνε ἀναγκαῖος διὰ πάντα ἄνθρωπον καὶ κατὰ πᾶσαν ἐποχήν, οὕτω καὶ ἡ Βίβλος εἶνε ἀναγκαία διὰ πάντα ἄνθρωπον οἱασδήποτε ἐποχῆς. Δύναται ἄνθρωπος νὰ εἴπη εἰς τὸν ἥλιον˙ «Ἥλιε, δὲν σὲ χρειάζομαι»; Ἄλλο τόσον δύναται νὰ εἴπη καὶ ὁ ἄνθρωπος εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν˙ «Σὲ ἐχρειάζοντο οἱ ἄνθρωποι τῶν προηγουμένων αἰώνων. Ἐγώ, τώρα ποὺ κατεσκεύασα πυραύλους καὶ διαστημόπλοια καὶ ἑτοιμάζομαι νὰ προσγειωθῶ εἰς τὴν Σελήνην καὶ τὸν Ἄρην, δὲν σὲ χρειάζομαι…». Λάθος! Πύραυλοι καὶ διαστημόπλοια καὶ εἴ τις ἄλλη ἐφεύρεσις τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος δὲν δύνανται νὰ καταργήσουν τὴν θείαν Ἀποκάλυψιν. Ὡς εἶπε καὶ διάσημος ποιητὴς τῶν νεωτέρων χρόνων, ἄς προάγεται ὅσον θέλει ἡ ἀνθρωπίνη ἐπιστήμη˙ οὐδέποτε θὰ φθάση τὸ φεγγοβόλον ὕψος τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.
Σεῖς, κ. χρονογράφοι, κρατεῖτε ὑπὸ μάλης, ἐὰν θέλετε, τὰ συγγράμματα τοῦ σοφοῦ σας κ. Παπανούτσου, τὰ ὁποῖα ἐγκωμιάζεται χωρὶς νὰ τὰ ἔχετε μελετήσει. Ἐὰν τὰ εἴχατε μελετήσει, θὰ σᾶς κατελάμβανεν αἴσθημα ναυτίας, ὡς νὰ εὑρίσκεσθε ἐν πλοίω κλυδωνιζομένω ὑπὸ σφοδροῦ ἀνέμου. Διότι καὶ ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς κλυδωνίζεται ὑπὸ τῶν ἀνέμων τῶν διαφόρων φιλοσοφικῶν συστημάτων. Εἶνε δυστυχής. Καὶ εἰς τὴν δυστυχίαν τῆς ἀμφιβολίας, τῆς ἀπιστίας καὶ ἀθεΐας θὰ ὁδηγήση καὶ τὴν νέαν γενεάν, ἄν παραμείνη πνευματικὸς ὁδηγὸς τῆς Παιδείας.
Σεῖς, κ. χρονογράφοι, ἐπαναλαμβάνομεν, κρατεῖτε ὑπὸ μάλης τὰ συγγράμματα τοῦ Παπανούτσου καὶ εἴ τινος ἄλλου φιλοσόφου καὶ ψευδοφιλοσόφου τῆς ἐποχῆς μας. Ἔστε βέβαιοι, ὅτι αὐτὰ οὐδέποτε θὰ σᾶς παρηγορήσουν καὶ θὰ σᾶς ἀναπαύσουν. Ἑκατομμύρια μυρμήκια ἀμφιβολίας θὰ αἰσθανθῆτε νὰ σᾶς κεντοῦν… Ἡμεῖς δὲ ὄχι ὑπὸ μάλης, ὅπως εἰρωνικῶς γράφετε, ἀλλʼ ὑψηλά, ὑπὲρ τὴν κεφαλήν, ὑπὲρ τὸ ἀσθενὲς καὶ μωρὸν τῆς ἀνθρωπίνης διανοίας θὰ κρατῶμεν τὴν Ἁγίαν Γραφήν, τὸ αἰώνιον βιβλίον, θὰ τὸ κηρύττωμεν, θὰ τὸ ἑρμηνεύωμεν ὅπως τὸ ἡρμήνευσαν καὶ τὸ ἐκήρυξαν οἱ μεγάλοι Πατέρες καὶ Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, μʼ ἀυτήν, κριτήριον σταθερὸν καὶ ἀκλόνητον, θὰ κρίνωμεν καὶ θὰ ἐλέγχωμεν, καὶ πρὸς τοὺς ἀκροατὰς καὶ ἀναγνώστας τοῦ λόγου τῆς Γραφῆς ἀπευθυνόμενοι θὰ λέγωμεν ὡς ὁ ἱεραπόστολος Βονιφάτιος˙ «Ἔστε γενναῖοι καὶ μὴ φοβεῖσθε!». Παπανούτσεια καὶ Καζαντζάκεια διδάγματα θὰ διαλυθοῦν ὡς ἀφροὶ μαινομένης θαλάσσης ἐπάνω εἰς τὸν αἰώνιον Βράχον τῆς ἀληθείας, τὴν Ἁγίαν Γραφήν. «Ὁ Εἷς μένει, οἱ πολλοὶ ἀλλάσσουν καὶ παρέρχονται».