Σύναξις Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ
7 Ἰανουαρίου
Toυ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

«Ουκ εξεστι σοι…»

(Μᾶρκ. 6,18)

Οταν, ἀγαπητοί μου, στὴν ὄχθη τοῦ Ἰορδά­νου ἀ­κούστηκε ἡ φωνὴ τοῦ ἀσκητοῦ, τὸ κή­ρυ­­γμα τῆς μετανοίας, στὴν ἐξουσία ἦταν ἐγκλημα­τί­ες. Διοικη­τὴς τῆς Γαλιλαίας καὶ Περαίας, τε­τράρχης βασιλιᾶς, ἦταν ὁ Ἡρῴδης ὁ Ἀντίπας.
Ὁ Ἡ­ρῴδης εἶχε βαρειὰ κληρονομικότητα. Τὸ γενεαλο­γικό του δέντρο ἦταν σάπιο ἀπ᾽ τὴ ῥίζα. Ἀνῆκε σὲ ἔκφυλη οἰκογένεια. Γυιὸς τοῦ «μεγάλου» ἐκείνου Ἡρῴδη, ποὺ ἔσφαξε τὰ νήπια τῆς Βηθλεέμ, ἦταν ἕνα κρᾶμα ῾Ρωμαίου, Ἀσιάτου καὶ Ἕλληνος, ἕνα μεῖγμα κακίας, ἀρ­χομανίας, πλεονεξίας καὶ σαρκολατρίας. Θηρίο μᾶλλον παρὰ ἄνθρωπος, θηρίο ὅμως μὲ στέμμα! Γιὰ τὴν πραγματοποίησι τῶν σκοπῶν του, ἐκινεῖτο μὲ πανουρ­γία, προσποιούμενος φιλία μὲ ὅλους. Ἐκάλυπτε τὰ καταχθόνια σχέ­διά του μὲ ἕνα ψεύτικο ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ λαό, ἔ­χτιζε κτήρια καὶ πόλεις, ἔδινε μεγαλοπρέπεια στὴν αὐλή του, θάμπωνε τοὺς πολλούς.
Ὁ καρδιογνώστης Κύριος ὅμως ἀπεκάλυψε τὰ βάθη του· γιὰ νὰ μᾶς δώσῃ παραστατι­κὴ εἰ­κόνα τῆς κακίας του, εἶπε γι᾽ αὐτόν· «Εἴ­πατε τῇ ἀλώπεκι ταύτη…», πέστε σ᾽ αὐτὴ τὴν ἀλεποῦ (Λουκ. 13,32). Ἡ ἀλεποῦ ἦταν τὸ κατάλληλο οἰ­κόσημο τῆς βασιλείας τοῦ Ἡρῴδου.
Ἀλλὰ ἡ βασιλικὴ αὐτὴ ἀλεποῦ, παρ᾿ ὅλη τὴν πανουργία της, πιάστηκε σὲ φοβερὴ παγίδα. Παγίδα γιὰ τὸν Ἡρῴδη ἔγινε μία γυναίκα, ἡ περιβόητη Ἡρῳδιάδα. Αὐτὴ ἦταν ἡ νόμιμη σύ­ζυγος τοῦ Φιλίππου, τοῦ ἀδελφοῦ του, κατώρθωσε ὅμως νὰ μπλέξῃ σὲ αἰσχρὸ ἔρωτα αὐτόν, τὸν κουνιάδο της καὶ βασιλιᾶ· κι αὐ­τὸς ἐξ αἰ­τί­ας της ἔδιωξε ἀπὸ τὰ ἀνάκτορα τὴ νόμιμη σύζυγό του, τὴν κόρη τοῦ Ἀρέθα ἡ­γεμόνα τῆς Ἀ­ραβίας, καὶ πῆρε τὴν Ἡρῳδιάδα. Ἔτσι μία μοι­χαλίδα ἀνακηρύχθηκε βασίλισσα. Βασίλισσα τίνος; Ἑνὸς λαοῦ θεοκρατικοῦ. Δὲν ὑπῆρχε χειρότερο παράδειγμα γιὰ τὶς γυναῖκες τοῦ Ἰσ­ραήλ, μεγαλύτερη πρό­κλησι γιὰ τὸ λαὸ ποὺ εἶ­χε λάβει στὸ Σινὰ ὡς αἰώνιο κώδικα τῆς ζωῆς του τὶς πλάκες τοῦ Δεκαλόγου. Κ᾽ ἐρχόταν τώρα μιὰ γυναίκα νὰ ποδοπατήσῃ δημοσίως τὸν ἠθικὸ νόμο, νὰ θρυμματί­σῃ τὶς πλάκες. Καὶ μόνο αὐ­τό; Ἡ μοιχαλίδα, ποὺ κατὰ τὸ Νόμο θά ᾽πρεπε νὰ ὁδηγηθῇ ἔξω ἀπ᾽ τὴν πόλι καὶ νὰ λιθοβολη­θῇ, ἔφτασε νὰ τιμᾶται τώρα καὶ νὰ δοξάζεται ὡς βασίλισσα. Ὁ Ἡρῴδης διατάζει· Λαέ, προσκύνησε τὴ μοιχαλίδα ὡς βασίλισσα!

* * *

Τὸ σκάνδαλο ἦταν τεράστιο. Ὁ λαὸς τὸ ἔ­βλεπε, τὸ συζητοῦσε κρυφά, ἀλλὰ δημοσίως δὲν εἶχε τὴ δύναμι νὰ τὸ ἀποδοκιμάσῃ. Παν­τοῦ ὑπῆρχαν κατάσκοποι τῶν ἀνακτόρων. Νὰ βρίσῃ κανεὶς τὴν Ἡρῳδιάδα; θά ᾽πρεπε νὰ ἐξ­αφανιστῇ ἀμέσως ἀπ᾽ τὸ πρόσωπο τῆς γῆς.
Ὑπὸ τὴν πολιτικὴ δικαιοδοσία ὅμως τοῦ Ἡ­ρῴδη ζοῦσαν καὶ λευΐτες, ἱερεῖς, ἀρχιερεῖς, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι, ἑρμηνευταὶ τοῦ νό­μου καὶ αὐστηροὶ ἐπιτιμηταὶ τῶν ἁμαρτημάτων τοῦ λαοῦ. Αὐτοὶ ὅλοι, ἂν μάθαιναν, ὅτι κά­που μιὰ φτωχὴ κόρη παρεξέκλινε ἠθικά, ἀμέσως θὰ διαμαρτύρονταν, θὰ μαδοῦ­σαν τὶς τρίχες τους, θὰ διαρρήγνυαν τὰ ἱμάτιά τους, θὰ μάζευαν τὸ λαὸ καὶ μὲ πύρινα λόγια θὰ τὸν προέτρεπαν νὰ καταδικάσῃ ἀλύπητα τὴν ἀποστάτιδα. Ἀλλ᾿ ὦ θρησκευτικοὶ ἡγέτες τοῦ Ἰσ­ραήλ, νά τώρα ὄχι μιὰ ἄσημη γυναίκα μὰ ἡ βασί­λισσα τί κάνει μπροστὰ σὲ ὅλους! Δὲν θὰ φωνάξετε τώρα, δὲν θὰ διαμαρτυρηθῆτε;
Νὰ διαμαρτυρηθοῦν; Τί λέτε; εἶστε στὰ καλά σας; νὰ χάσουν οἱ ἄνθρωποι τὴν εὔνοια τῶν ἰσχυρῶν, νὰ πέσουν στὴ δυσμένεια τῶν ἀνακτόρων; Αὐτὰ δὲν γίνονται. Ἔχουν ἄλλα σοβα­ρώτερα θέματα οἱ ἅγιοι πατέρες τοῦ Ἰσραήλ. Γιὰ τὸν Ἡρῴδη καὶ τὴν Ἡ­ρῳ­διάδα θὰ εὕρισκαν λόγους νὰ συσκιάσουν τὸ ἁμάρτημα. «Μὴν κατηγορεῖτε τοὺς βασιλιᾶ­δες μας», θὰ ἔλεγαν· «εἶνε καλοί. Νά τὰ ἔργα τους, τὰ κτήρια ποὺ κτίζουν. Καὶ πόσα ἄλλα θὰ κάνουν ἀ­κόμη. Μὴν τοὺς πικραίνουμε λοιπόν…».
Δυστυχῶς σὲ ἐποχὲς κοινωνικῆς ἐκλύσεως ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ταχθῆ γιὰ τὴν περιφρού­ρησι τῶν ἀξιῶν μεταχειρίζονται ἠπιότητα, εὐ­γένεια, κολακεία, γιὰ νὰ καλύψουν τὴ σκανδαλώδη ζωὴ τῶν μεγάλων. Αὐτὴ εἶνε ἡ συνηθισμένη τα­κτι­κὴ τῶν θρησκευτικῶν ἡγετῶν. Ἡ ἱστορία δι­ηγεῖται ὅτι, ὅταν ὁ βασιλιᾶς τῆς Περσίας Καμβύσης, καταπατώντας τοὺς νόμους, ἀποφάσι­σε νὰ πάρῃ ὡς σύζυγο τήν… ἀδερφή του καὶ ζήτησε τὴ γνώμη τῶν νομομαθῶν, αὐτοὶ μετὰ ἀπὸ σοβαρὴ (!) μελέτη ἀπήντησαν, ὅτι «τὸ θέλημα τοῦ βασιλιᾶ ἐπέχει θέσι νόμου» καὶ ἄρα μπορεῖ ὁ βασιλιᾶς νὰ συζευχθῇ ἐπισήμως τὴν ἀδερφή του! Καὶ ὄχι μόνο στὴν ἀρχαιότητα· καὶ σήμερα ἐπαναλαμβάνονται τὰ ἴδια. Πρὶν ἀ­­πὸ χρόνια οἱ ἐφημερίδες, περιγράφοντας τὴ ζωὴ τοῦ ἐκθρονισθέντος βασιλιᾶ τῆς Αἰγύπτου Φαρούκ, ἔγραψαν ὅτι αὐτός, θέλοντας νὰ διώ­ξῃ τὴ νόμιμη σύζυγό του, ἀξίωσε ἀπὸ τὸ συμβού­λιο τῶν οὐλεμάδων καὶ ἔλαβε μέσα σὲ τρεῖς ὧρες τὸ διαζύγιό του! Τελεία ὑποχώρησι τῆς θρησκευτικῆς ἀρχῆς στὴν παράνομη θέλησι τοῦ βασιλιᾶ. Ἀλλὰ γιατί νὰ πᾶμε στὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Περσία; Μήπως καὶ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν ὑπάρχουν μελα­νὲς σελίδες, περιπτώσεις ποὺ ἡ διοικοῦσα ἐκ­κλησία ὑπέκυψε σὲ παράνομες καὶ ἀντικανονι­κὲς θελήσεις ἰσχυρῶν καὶ παρὰ τὸ νόμο τοῦ Κυ­ρίου ἐξέδωσε διαζύγια καὶ εὐλόγησε γάμους;
Τί λοιπὸν τὸ παράδοξο, ἂν καὶ οἱ τότε θρησκευτικοὶ ἀρχηγοὶ τοῦ Ἰσραὴλ ἀκολουθοῦσαν τέτοια τακτική; Οἱ μισθωτοὶ ποιμένες σιωποῦν.

* * *

Ὁ προφήτης ὅμως τολμᾷ. Ὅταν στὴν αὐλὴ τοῦ Ἡρῴδη ξέσπασε τὸ σκάνδαλο, ἦταν στὴν ἀ­κμὴ τῆς δράσεώς του ὁ Ἰωάννης ὁ Πρό­δρομος. Ἔφτασε στ᾽ αὐτιά του ἡ εἴδησι καὶ ταράχθηκε. Τί ἔπρεπε νὰ κάνῃ; νὰ σιγήσῃ ἢ νὰ ἐλέγξῃ;
Ἂν ἤθελε τὴν ἡσυχία του, θὰ μποροῦσε νὰ σιωπήσῃ καὶ δικαιολογούμενος νὰ πῇ στὸν ἑ­αυτό του· «Ἰωάννη, τόσος κόσμος συρρέει, γεμίζουν οἱ ὄχθες τοῦ Ἰορδάνου· ἕνας λαὸς ἀ­κούει τὴ διδασκαλία, ἐξομολογεῖται, μετανοεῖ· ἀλλὰ καὶ ἕνας κύκλος μαθητῶν ἔχει σχημα­τισθῆ γύρω σου. Ἂν τώρα ἐλέγξῃς τὴ βασιλικὴ παρανομία, θὰ συλληφθῇς, τὸ κήρυγμα θὰ διακοπῇ, ὁ κύκλος τῶν μαθητῶν θὰ διαλυθῇ, τὸ ἔργο σου θὰ κινδυνεύσῃ. Κι αὐτὰ γιὰ ἕναν ἔλεγχο! Δὲν εἶνε λοιπὸν προτιμότερο νὰ παραβλέψῃς τὸ σκάνδαλο καὶ νὰ σιγήσῃς;».
Ἂν ἦταν ἄλλος στὴ θέσι του, ἕνας ἀπὸ τοὺς συγχρόνους κηρύκες, θὰ μποροῦσε ὄχι μόνο αὐτὰ νὰ σκεφτῇ, ἀλλὰ καὶ νὰ προχωρήσῃ σὲ περισσότερο «συνετὲς» ἐνέργειες· θὰ μποροῦσε, ἂς ποῦμε, νὰ πλησιάσῃ τὰ ἀνάκτορα καὶ ἐκμεταλλευόμενος τὴν ἐκτίμησι ποὺ ἔτρε­φε γι᾽ αὐτὸν ὁ Ἡρῴδης, νὰ ἐπιβληθῇ στοὺς κύκλους τῆς αὐλῆς, νὰ ἐπηρεάζῃ ἀπὸ τὰ παρασκήνια, νὰ θεωρῆται ἕνας ἀπὸ τοὺς δυναμικοὺς ἄνδρες τῆς ἐποχῆς, θρησκευτικὸς καὶ πολιτικὸς παράγων. Καί, φίλος πλέον τῶν ἀνα­κτόρων, θὰ εἶχε στὴ διάθεσί του ὅλα τὰ μέσα· ἀρκεῖ νὰ μὴν ἤλεγχε τὸν βασιλέα.
Ἀλλὰ ὁ Βαπτιστὴς δὲν νικήθηκε ἀπὸ τέτοιους πειρασμούς. Δὲν ἔμοιαζε καθόλου μὲ κάποιους σημερινούς, ποὺ χάριν τοῦ ἔργου τους (ποιοῦ ἔργου;) ἀντιπαρέρχονται βοῶντα καὶ κράζοντα σκάνδαλα ἀρχόντων, βάζουν στὸ στό­μα φίμωτρο καὶ δικαιολογούμενοι λένε αὐτάρεσκα· «Ἐμεῖς εἴμαστε τοῦ ἐποικοδομητικοῦ κηρύγμα­τος». Ὁ Ἰωάννης δὲν προτίμησε τὴ σι­γὴ καὶ συγκάλυψι. Δὲν ἦταν ἄνθρωπος τῶν ἑλι­γμῶν καὶ συμ­βιβασμῶν. Ὄχι. Βάδισε μὲ εὐθύτη­τα. Μόλις ξέσπασε τὸ σκάνδαλο, γοργὸς σὰν ἀετός, ἀνέβηκε στὰ ἀνάκτορα καὶ ἔρριξε τὸν κεραυνό. Κεραυνὸς ἦταν οἱ λίγες ἐκεῖνες λέξεις ποὺ εἶπε στὸν Ἡρῴδη· «Οὐκ ἔξεστί σοι ἔ­χειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου» (Μᾶρκ. 6,18).

* * *

Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ ἐλέγχου; θὰ ρωτήσουν οἱ «ρεαλισταὶ» θεολόγοι καὶ ἱεροκήρυκες. Εἰσακούστηκε ἡ φωνὴ τῆς διαμαρτυρίας, ἔπαυσε τὸ σκάνδαλο; διώχθηκε ἡ μοιχαλίδα;
Οἱ «συνετοὶ» προφασίζονται. Ἀλλά, κύριοι, ὁ Ἰωάννης δὲν ἐξήρτησε ποτὲ τὴν ἐκτέλεσι τοῦ καθήκοντός του ἀπὸ τ᾽ ἀποτελέσματα, ὅπως ἐ­σεῖς. Δὲν ἦταν «ἔμπορος» τοῦ θείου θελήματος. Ἔπρεπε νὰ δώσῃ τὴ μαρτυρία τῆς ἀληθείας. Τὰ ἀπὸ ᾽κεῖ καὶ πέρα ἀνήκουν στὸ Θεό.
Καὶ ἡ ἱστορία μαρτυρεῖ, ὅτι τὸ σύντομο ἐ­κεῖ­νο κήρυγμα, ποὺ τοῦ στοίχισε αὐτὴ τὴ ζωή, ἔ­γινε ἡ πηγὴ ἀπείρων εὐλογιῶν γιὰ τὴν Ἐκ­κλησία. Τὰ κηρύγματα τῶν ῥαββίνων καὶ τῶν ποικιλωνύμων σχολῶν των μὲ τὶς ἐ­ξονυχιστικὲς καὶ ἀνιαρὲς ἑρμηνεῖες τοῦ νόμου, λησμονήθη­καν. Ἀλλὰ τὸ «Οὐκ ἔξεστί σοι, βασιλεῦ…» καὶ μετὰ εἴκοσι αἰῶνες ἐξακολουθεῖ νὰ συγ­κινῇ. Πάλλει ἀπὸ ζωή. Μεταδίδει ζωή. Φωτίζει μὲ ἀν­ταύγεια τὴν ὁδὸ τῶν μαρτύρων τῆς ἀληθείας. Ἀπὸ αὐτὸ ἀντλοῦν παρηγορία καὶ δύναμι οἱ πιστοὶ στρατιῶτες τοῦ Κυρίου, ποὺ καλοῦνται νὰ δώσουν καὶ τὴ δική τους μαρτυρία, σὲ μία γενεὰ ἄπιστη καὶ διεστραμμένη, ἕτοιμοι νὰ ἐ­παναλάβουν σὲ κάθε παρόμοια περίπτωσι τὴ φωνὴ τοῦ ἐλέγχου, τὴν ἀθάνατη φωνὴ τοῦ Ἰ­ωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ· «Οὐκ ἔξεστί σοι ἔ­χειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου».

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἄρθρο στὴν καθαρεύουσα ἀναδημοσιευθὲν στὸ περιοδικὸ «Σταυρὸς» τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1983. Μεταγλώττισι καὶ σύντμησι 26-12-2012.