Τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου
17 Ἰανουαρίου
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου

Περι υπακοης

«Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε» (Ἑβρ. 13,17)

Θὰ λάβουμε, ἀγαπητοί μου, ἀφορμὴ ἀπὸ μία λέξι τοῦ ἀποστόλου ποὺ ἀκούσαμε. Εἶνε ἡ λέξις «ὑπείκετε» (Ἑβρ. 13,17). Δὲν εἶνε κινέζικα· εἶ­νε λέξις, ῥῆμα, τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσης, ποὺ σήμερα δὲν διδάσκεται δυσ­τυχῶς στὰ σχολεῖα ὅπως πρῶτα. Προδώσαμε τὴν πα­ρακαταθήκη, γίναμε νεκροθάφτες τῆς γλώσσης μας… Τί θὰ πῇ «ὑπείκετε»; «Ὑπακούετε», «κάντε ὑπακοή».

* * *

Ὑπακοή. Ἡ λέξις αὐτὴ ἀκούγεται περίεργα σήμερα, σ᾿ ἕνα κόσμο ὑπερήφανο, ὅπου καν­είς δὲν ἀναγνωρίζει ἄλλον ἀνώτερό του, ἀλλ᾿ ὑψώνει τὸ μπαϊράκι του. Ἔχει σβήσει ἡ λέξις «ὑπακοὴ» ἀπὸ τὸ λεξιλόγιο.
Πολλὰ εἴδη ὑπακοῆς ὑπάρχουν. Ἀλλὰ τὸ ἀ­νώτερο εἶδος εἶνε· Ὑπακούετε στὸ Θεό, τὸν δημιουργό, συντηρητὴ καὶ κυβερνήτη ὅλου τοῦ κόσμου, ὑλικοῦ καὶ πνευματικοῦ.
Πῶς κυβερνᾷ ὁ Θεὸς τὸν ὑλικὸ κόσμο; Μὲ τοὺς φυσικοὺς νόμους. Ὅλα τὰ δημιουργήμα­τα συμμορφώνονται μὲ τὶς ἐπιταγές του. Ὁ ἥλιος λ.χ. ἔχει δρομολόγιο καὶ εἶνε συνε­πὴς σ᾿ αὐτό. Τὰ ἄστρα, ἐνῷ εἶνε ἑκατομμύρια, οὔ­τε συγκρούονται οὔτε καθυστεροῦν, κ᾿ ἔτσι ὑπάρχει ἁρμονία. Ἡ θάλασσα μένει στὴ θέσι της, τὰ κύματα δὲν ξεπερνοῦν τὸ ὅριό τους. Τὰ δέντρα, ἐνῷ εἶνε ξερά, τὴν ἄνοιξι γεμίζουν ἄνθη καὶ δίνουν τὸν καρπὸ στὴν ὥρα του. Τὰ πουλιά, ὅταν ἔρθῃ τὸ φθινόπωρο, μαζεύονται καὶ ταξιδεύουν ὅλα μαζί. Νὰ μὴν πολυλογῶ, τὰ πάντα ὑπακούουν. Κι ὅλα αὐτὰ τί φωνάζουν· Ἄνθρωποι, ὑπακούετε κ᾿ ἐσεῖς στὸ Θεό!
Ὅπως γιὰ τὸν φυσικὸ κόσμο ὁ Θεὸς ἔθεσε τοὺς φυσικοὺς νόμους, ἔτσι γιὰ τὸν ἄνθρωπο κοντὰ στοὺς φυσικοὺς νόμους ἔθεσε τοὺς ἠ­θικοὺς νόμους, ποὺ εἶνε ἀνώτεροι ἀπὸ τοὺς φυσικούς. Τί εἶνε οἱ ἠθικοὶ νόμοι; Δέκα δάχτυλα ἔχουμε. Κόβετε ἕνα δάχτυλό σας; Δὲν τὸ κόβετε. Ὅπως λοιπὸν ὁ Θεὸς μᾶς ἔδωσε δέκα δάχτυλα, ἔτσι μᾶς ἔδωσε καὶ δέκα ἠθικοὺς νόμους. Εἶνε οἱ δέκα ἐντολές· «οὐ κλέψεις», «οὐ μοιχεύσεις», «οὐ φονεύσεις», «οὐ ψευδομαρτυρήσεις», «οὐκ ἐπιθυμήσεις» κ.λπ.. (Ἔξ. 20,13-17). Ἂν τὰ ἐφαρμόζαμε αὐτά, θεία ἁρμονία θὰ ἐπικρατοῦσε. Τώρα τί κάνουμε; Ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ λέει «οὐ κλέψεις», ἡ ἄτιμη κοινωνία λέει «ἅρπαξε νὰ φᾷς καὶ κλέψε νά ᾿χῃς». Ὁ Θεὸς λέει «οὐ μοιχεύσεις», καὶ ἡ Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων ψήφισε νόμο μὲ τὸν ὁποῖο ἡ μοιχεία δὲν τιμωρεῖται πλέον. Ὁ Θεὸς λέει «οὐ φονεύ­σεις», καὶ σήμερα γίνονται φόνοι γιὰ τὸ παραμικρό. Ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ λέει «οὐ ψευδομαρτυρήσεις», καὶ ἑκατομμύρια χέρια κάθε μέρα παλαμίζουν τὸ Εὐαγγγέλιο μὲ ψεύτικους ὅρκους. Ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ λέει· Παιδιά, ὑπακούετε στοὺς γονεῖς, καὶ ἀντὶ ὑπακοῆς γίνεται ἀνταρσία. Μαθηταί, ὑπακούετε στοὺς δασκάλους, καὶ σήμερα ὁ δάσκαλος φοβᾶται τὸ μαθητή. Γυναῖκες, ὑπακούετε στοὺς ἄντρες σας, καὶ οἱ φεμινίστριες φωνάζουν στοὺς δρό­μους «Κάτω οἱ ἄντρες». Πολῖτες, ὑπακούετε στὶς ἀρχὲς τοῦ κράτους· ὑφιστάμενοι, πειθαρ­χεῖτε στοὺς προϊσταμένους σας· στρατιῶτες, στοὺς ἀξιωματικούς σας, ἀλλὰ ἡ πειθαρχία ἐ­κείνη ἔχει κάνει φτερά. Ἐκεῖ ὅμως ποὺ ἐκδη­λώνεται ἡ πιὸ μεγάλη ἀνυπακοὴ καὶ θρασύτης –σημεῖο τῶν καιρῶν–, εἶνε στοὺς ἱερεῖς, στὸν ἐπίσκοπο, στὸν κλῆρο, ποὺ περιφρονοῦν­ται καὶ χλευάζονται.
Εἶμαι κ᾿ ἐγὼ τόσα χρόνια ἐπίσκοπος, καὶ ὁ­μιλῶ. Δὲν σᾶς λέω δικά μου λόγια· εἶμαι κήρυ­κας τῶν αἰωνίων ἀληθειῶν τοῦ Χριστοῦ. Τὸ εἶ­πα ἄλλοτε, τὸ λέω καὶ τώρα· Ἂν ἔρθῃ μέρα ποὺ δὲν ξέρω τί πάθω καὶ σᾶς διδάξω ἄλλα λόγια, λόγια ποὺ δὲν εἶπε ὁ Χριστὸς καὶ οἱ ἀ­πόστολοι καὶ οἱ πατέρες καὶ ἡ Ὀρθοδοξία, τότε ἔχετε τὸ δικαίωμα ὄχι μόνο νὰ μὴν ὑπακού­σετε ἀλλὰ καὶ νὰ διαλύσετε τὶς καρέκλες καὶ νὰ μὲ κυνηγήσετε μέχρι τὸν Ἁλιάκμονα. Ἐὰν ὅμως σᾶς συμβουλεύω τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ μας, ὀφείλετε νὰ ὑπακούσετε, ἂν θέλετε νὰ εἶστε Χριστιανοί. Διότι ὁ Χριστὸς εἶπε στοὺς ἀποστόλους· «Σᾶς στέλνω νὰ κηρύξετε τὸ εὐαγγέλιο. Ὅποιος σᾶς περιφρονεῖ, περι­φρονεῖ ἐμένα· κι ὅποιος περιφρονεῖ ἐμένα, πε­ριφρονεῖ τὸν οὐράνιο Πατέρα ποὺ μὲ ἔστει­λε» (βλ. Λουκ. 10,16). Γι᾿ αὐτὸ θὰ πληρώσουν ἀκριβά, μὲ τόκο καὶ ἐπιτόκιο, οἱ ἀνυπάκουοι καὶ αὐθάδεις. Ἐνώπιον ἄλλων στέκονται κλαρῖνο· ἐνώπι­ον τοῦ κληρικοῦ, ποὺ ὁμιλεῖ ἐν ὀνόματι Κυρίου καὶ ὑποδεικνύει τὰ πρέποντα, ὑψώνουν τὸ σπιθαμιαῖο ἀνάστημά τους καὶ ἐναντιώνονται.
Γι᾿ αὐτοὺς ὅμως ὁ ἀπόστολος λέει παρακάτω ἕνα φοβερὸ λόγο· Οὐαὶ κι ἀλλοίμονο, λέει, στὸ Χριστιανὸ ποὺ δὲν ὑπακούει στὸν ποιμένα του· ἀστροπελέκια θὰ πέσουν πάνω του (βλ. Ἑβρ. 13,17· πρβλ. Ματθ. 10,14-15· Λουκ. 9,5· 10,11-12).

* * *

Σήμερα ὑπάρχει ὑπακοή; Εἶνε ἐποχὴ ἀναρχίας. Καὶ ἐνῷ ὅλα τὰ ἄλλα πλάσματα ὑπακούουν στοὺς φυσικοὺς νόμους τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος δὲν ὑπακούει στοὺς ἠθικοὺς νόμους του. Ἔφτειαξε δικούς του νόμους καὶ σ᾿ αὐτοὺς ἀπαιτεῖ ὑπακοή. Ἀλλ᾿ ὅποιος δὲν ὑπακούει στὸ Θεό, θὰ ὑπακούσῃ στὸν διάβολο. Γι᾿ αὐτὸ σήμερα ὁ κόσμος σατανοκρατεῖται.
Ἀλλ᾿ ἂς μὴ ἀπελπιστοῦμε, ἀγαπητοί μου. Δὲν ὑπάρχει μόνο ἀνυπακοή. Ἔχουμε καὶ παραδείγματα ὑπακοῆς, μεγάλης ὑπακοῆς. Τέτοιο παράδειγμα εἶνε ὁ ἅγιος Ἀντώνιος, ποὺ ἑ­ορτάζει σήμερα. Ἄνθρωπος ὑπακοῆς! Ἀγράμ­ματος ἦταν. Ἀλλὰ στὴν ἐκκλησία εἶχε τεντωμένο τ᾿ αὐτί του. Ὅπως τὸ σκυλὶ προσέχει τ᾿ ἀ­φεντικό του, ἔτσι κι ὁ Ἀντώνιος πρόσεχε τί θὰ πῇ τὸ εὐαγγέλιο. Καὶ μιὰ μέρα ἄκουσε ἕνα λόγο τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ἂν ἐφαρμοζόταν θὰ ζούσαμε στὴν ἰδεώδη κοινωνία· «Πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς» (Ματθ. 19,21). –Ἄκου ἐκεῖ! θὰ πῇ κάποιος, ν᾿ ἀφήσω ἐγὼ τὴν περιου­σία μου;… Ὁ Ἀντώνιος ὅμως ὑπήκουσε στὸ λόγο τοῦ Χριστοῦ. Πῆγε ἀμέσως κ᾿ ἔδωσε ὅ­λη τὴν περιουσία του· καὶ ἔγινε μεγάλος ἀσκη­τής. Πρὶν τὸ Μὰρξ καὶ τὸ Λένιν αὐτὸς ἐφήρμοσε στὴν πραγματικότητα τὴν κοινοκτημοσύνη. Ἔσκαβε τὴ γῆ, ζοῦσε μὲ τὸν κόπο τῶν χεριῶν του. Ἔτσι ἔγινε ἅγιος.
Βλέπετε, τί μεγαλεῖα ἔχει ἡ θρησκεία μας; Παράδειγμα, λοιπόν, ὑπακοῆς ὁ ἅγιος Ἀντώνι­ος καὶ ὅλοι οἱ ἄλλοι ἅγιοι. Ἀλλὰ τὸ ὕψιστο ὑπόδειγμα ὑπακοῆς εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ῥίζα ὅλου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους εἶνε ὁ Ἀδάμ· ἀπ᾿ αὐτὸν καταγόμεθα ὅ­λοι. Ἀλλὰ ἐκεῖνος, ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, δὲν ὑπήκουσε. Μιὰ μικρὰ ἐντολὴ τοῦ ᾿δωσε ὁ Θεός, καὶ δὲν τὴν φύλαξε. Παρήκουσε, καὶ ἀπὸ τὴν παρακοὴ ἐκείνη προῆλθε ἡ ἀναστάτωσι στὸν φυσικὸ καὶ ἠθικὸ κόσμο, ὅλο τὸ φυσικὸ καὶ ἠθικὸ κακό. Ἐὰν ὁ Ἀδὰμ ὑπήκουε, ἡ γῆ θὰ ἦταν παράδεισος. Ἐνῷ λοιπὸν ὁ πρῶτος ἄν­θρω­πος δὲν ὑπήκουσε στὸ Θεό, ὁ δεύτερος Ἀδάμ, ὁ Χριστός μας, ὑπήκουσε. Ὁ Χριστὸς εἶ­νε ὁ ἰδεώδης ἄνθρωπος! Τὸν εἶδε ὁ Πιλᾶτος, θαύμασε καὶ εἶπε· «Ἴδε ὁ ἄνθρωπος» (Ἰω. 19,6). Ἐ­κεῖνος εἶνε ὁ τέλειος ἄνθρωπος· ἐμεῖς εἴμαστε κλάσματα ἀνθρώπου. Ὑπήκουσε λοιπὸν ὁ Χριστὸς στὸ Θεὸ Πατέρα. Ὑπήκουσε στοὺς γονεῖς του, τὴν Παναγία καὶ τὸν Ἰωσήφ, «καὶ ἦν ὑ­ποτασσόμενος αὐτοῖς» (Λουκ. 2,51). Ὑπήκουσε στοὺς νόμους τῶν ἐπιγείων ἀρχῶν καὶ ἐξουσι­ῶν (ἀπεγράφη, φορολογήθηκε, δέχτηκε νὰ συλ­ληφθῇ, νὰ δικαστῇ καὶ νὰ καταδικαστῇ). Ὑπήκουσε ἀπολύτως, «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» (Φιλ. 2,8). Ἐξετέλε­σε πλήρως τὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρός. Μολονότι καὶ αὐτὸς ὡς ἄνθρωπος δοκιμάστη­κε, ὅμως εἶπε· «Ἦρθα στὸν κόσμο νὰ κάνω ὄ­χι τὸ θέλημα τὸ δικό μου, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ οὐ­ρανίου Πατρός» (βλ. Ψαλμ. 39,8-9· Ἑβρ. 10,7). «Πάτερ μου,…· πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλὰ ὡς σύ. …γενηθή­τω τὸ θέλημά σου» (Ματθ. 26,39,42).

* * *

Κλείνοντας, ἀγαπητοί μου, αὐτὴ τὴν ἑρμηνεία τοῦ «ὑπείκετε», λέγω· Ὑπακοή, ὅπως τὴν δίδαξε ὁ Χριστός, τὴν ἐφήρμοσαν οἱ πατέρες καὶ τὴν ἔζησαν οἱ ὅσιοι καὶ μάρτυρες – φέρτε ἕνα πίνακα καὶ γράψτε· ὑπακοὴ = ζωή, ἀνυπακοὴ = θάνατος. Κ᾿ ἐμεῖς, λοιπόν, ὄχι τὸ θέλημά μας, τὸ θέλημα τῆς σαρκός, τοῦ διαβόλου, τοῦ ἁμαρτωλοῦ κόσμου· ὄχι τὰ πάθη καὶ τὰ καπρίτσια μας. Ἂς κοιτάξουμε, ποιό εἶνε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τί θέλει ὁ Θεός, καὶ σ᾿ αὐτὸ νὰ ὑπακούσουμε.
Ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τῆς ὑπεραγίας Θεο­τόκου νὰ μᾶς βοηθήσῃ ὅλους ν᾿ ἀποβάλουμε τὸν κατηραμένο ἐγωισμὸ καὶ νὰ γίνουμε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, παιδιὰ τῆς Ἐκκλησίας του. Νὰ μὴ χλευάζουμε τὸν ἱερὸ κλῆρο, ἀλλὰ νὰ τὸν ὑ­πακούουμε γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Διότι οἱ κληρικοὶ οὔτε ἀστυνομίες καὶ ΜΑΤ ἔχουμε, οὔτε δικαστήρια καὶ τιμωρίες διαθέτουμε. Ἔ­χουμε Ἐκεῖνον ποὺ μᾶς διώρισε στὴ γῆ. Καὶ οὐαὶ κι ἀλλοίμονο σ᾿ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἀκοῦνε, ἀλλὰ ὑβρίζουν στὰ καφφενεῖα τὸν ἱερέα καὶ δείχνουν ἀπείθεια. Διότι ὅποιος δὲν ὑπακούει στὴν Ἐκκλησία, δὲν ὑπακούει στὸ Θεό.
Εἴθε ὁ Κύριος νὰ εἶνε πάντα μαζί σας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγίας Σκέπης Πτολεμαΐδος τὴν 17-1-1988. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 17-1-2004,