ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΖ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ
Πρός Τιμόθεον Β΄2,1-10 [αγίου Χαραλάμπους]

Ερμηνεία του Ιερού Χρυσοστόμου στην αποστολική περικοπή από την Β´ Τιμόθεον επιστολή του αποστόλου Παύλου, κεφάλαιο Β,εδάφια 1-10.

[ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ]

• «Σὺ οὖν, τέκνον μου, ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ, καὶ ἃ ἤκουσας παρ’ ἐμοῦ διὰ πολλῶν μαρτύρων, ταῦτα παράθου πιστοῖς ἀνθρώποις, οἵτινες ἱκανοὶ ἔσονται καὶ ἑτέρους διδάξαι».
  (Εσύ λοιπόν παιδί μου, αντίθετα με αυτούς που με απαρνήθηκαν, να ενδυναμώνεσαι με τη χάρη που μας δίνει ο Ιησούς Χριστός, όταν είμαστε ενωμένοι μαζί Του. Και όσα άκουσες από μένα μπροστά σε πολλούς μάρτυρες, αυτά να τα εμπιστευθείς ως πολύτιμο θησαυρό σε ανθρώπους πιστούς, που δε θα τα νοθεύουν ούτε θα τα προδίδουν, αλλά θα είναι ικανοί να τα διδάξουν και σε άλλους).
  «Σὺ οὖν κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης»
  (Εσύ λοιπόν κακοπάθησε σαν καλός στρατιώτης του Ιησού Χριστού).
  «οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ»
  (Όταν κάποιος υπηρετεί ως στρατιώτης, δεν μπλέκεται στις υποθέσεις και τις φροντίδες της καθημερινής ζωής, για να είναι αρεστός σε εκείνον που τον στρατολόγησε).
  «ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ»
• (Και αν κανείς παίρνει μέρος σε αθλητικούς αγώνες, δε στεφανώνεται με το στεφάνι της νίκης, εάν δεν αγωνιστεί σύμφωνα με τους αθλητικούς κανόνες).
• «Τὸν κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν».
  (Ο γεωργός που κοπιάζει για να καλλιεργήσει το χωράφι του πρέπει πρώτος να απολαμβάνει τους καρπούς που θα συνάξει. Έτσι και εσύ· από το πνευματικό χωράφι που καλλιεργείς, καρποφόρως πρέπει να απολαμβάνεις πρώτος την παρηγοριά, την τιμή και τη συντήρησή σου).
  «νόει ἃ λέγω· δῴη γάρ σοι ὁ Κύριος σύνεσιν ἐν πᾶσι»
  (Προσπάθησε να καταλάβεις την αλληγορική σημασία αυτών που σου λέω. Και θα την κατανοήσεις· σου εύχομαι να σου δώσει ο Κύριος σύνεση, για να τα διακρίνεις όλα)»[Προς Τιμ. Β΄2, 1-7].

 Δίνει πολύ θάρρος στον μαθητή που βρίσκεται στη θάλασσα το να βρεθεί ο δάσκαλος σε ναυάγιο και να διασωθεί, γιατί δε θα θεωρήσει πλέον ότι οι κακοκαιρίες συνέβησαν από δική του αμάθεια, αλλά από τη φύση των πραγμάτων· αυτό δεν συντελεί λίγο στην παρηγοριά της ψυχής. Επίσης στους πολέμους γίνεται αιτία παρορμήσεως στον ταξιάρχη το να βλέπει τον στρατηγό που πληγώθηκε και ανέκτησε και πάλι την υγεία του. Έτσι λοιπόν και στους πιστούς φέρει κάποια παρηγοριά το ότι ο απόστολος έπαθε πολλά κακά, αλλά κανένα από αυτά δεν εξασθένησε την αγωνιστικότητά του· γιατί δε θα ήταν δυνατό να διηγείται τα παθήματά του, αν το πράγμα δεν είχε έτσι. Πράγματι ο Τιμόθεος, ακούοντας ότι ο Παύλος, που είχε τη δυνατότητα για τόσα μεγάλα και έγινε εξουσιαστής όλης της οικουμένης, βρίσκεται σε δεσμά και θλίψεις, όμως δε θλίβεται ούτε στενοχωριέται που εγκαταλείφτηκε από τους δικούς του, καταλαβαίνει τώρα ότι αν πάθαινε και αυτός τα ίδια δε θα έπρεπε να θεωρεί ότι το πράγμα είναι αποτέλεσμα ανθρώπινης αδυναμίας, ούτε επειδή είναι μαθητής και κατώτερος του Παύλου, εφόσον και ο δάσκαλος έπαθε τα ίδια, αλλά όλα αυτά θα πίστευε ότι συμβαίνουν εξαιτίας της φύσεως των πραγμάτων. Γιατί και αυτός αυτά έκανε, και γι’ αυτό τον λόγο το έκανε αυτό, και, αφού διηγήθηκε τις θλίψεις του και τους πειρασμούς, πρόσθεσε: «Σὺ οὖν, τέκνον μου, ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ(:(:Εσύ λοιπόν παιδί μου, αντίθετα με αυτούς που με απαρνήθηκαν, να ενδυναμώνεσαι με τη χάρη που μας δίνει ο Ιησούς Χριστός)»[Β΄Τιμ.2,1].
Τι λες, Παύλε; Μας συντάραξες με τον φόβο, είπες προηγουμένως ότι έχεις δεθεί, ότι είσαι σε θλίψη, ότι όλοι σε εγκατέλειψαν· και σαν να είπες ότι δεν έπαθες κανένα κακό και ούτε εγκαταλείφθηκες από κανένα, προσθέτεις αυτά και λες «εσύ λοιπόν τέκνο μου,να ενισχύεσαι»; Ασφαλώς· γιατί πολύ περισσότερο αυτά εσένα ενίσχυσαν, παρά εκείνον. Αν λοιπόν εγώ ο Παύλος πάσχω αυτά, πολύ περισσότερο εσύ οφείλεις να υπομένεις αυτά· αν ο δάσκαλος, πολύ περισσότερο ο μαθητής. Και προσθέτει την παραίνεση με πολλή φιλοστοργία, αποκαλώντας τον «τέκνο», και όχι απλώς «τέκνο», αλλά «τέκνο μου». «Αν είσαι τέκνο», λέγει, «μιμήσου τον πατέρα· αν είσαι τέκνο, ενδυναμώσου με αυτά που είπα ή καλύτερα όχι μόνο από τις διηγήσεις μου, αλλά και από τη χάρη του Θεού». Διότι λέγει: «να ενδυναμώνεσαι με τη χάρη του Ιησού Χριστού»· δηλαδή «στάσου γενναία, γνωρίζεις την παράταξη». Επειδή και αλλού, λέγοντας «ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις(: διότι πραγματικά δεν έχουμε να παλέψουμε με αντιπάλους ίδιους με μας, με αίμα και σάρκα σαν τη δική μας· αλλά η πάλη και ο πόλεμός μας είναι με τις αρχές με τις εξουσίες, με τα διαβολικά αυτά τάγματα, με τους κοσμοκράτορες που εξουσιάζουν το πλήθος των ανθρώπων που είναι βυθισμένοι στο ηθικό σκοτάδι που επικρατεί στον κόσμο αυτόν. Καλούμαστε να παλέψουμε με τα πνευματικά όντα που είναι γεμάτα πονηρία και κατοικούν ανάμεσα στη γη και στον ουρανό)» [Εφ.6,12], το λέγει όχι για να τους καταβάλει, αλλά για να τους διεγείρει. «Λοιπόν να επαγρυπνείς», λέγει, «να βρίσκεσαι σε εγρήγορση, να έχεις τη χάρη του Κυρίου σύμμαχο και συναγωνιστή, δίνοντας με πολλή προθυμία και όλη τη διάθεση όσα εξαρτώνται από σένα».
«καὶ ἃ ἤκουσας παρ’ ἐμοῦ διὰ πολλῶν μαρτύρων, ταῦτα παράθου πιστοῖς ἀνθρώποις(:Και όσα άκουσες από μένα μπροστά σε πολλούς μάρτυρες, αυτά να τα εμπιστευθείς ως πολύτιμο θησαυρό σε ανθρώπους πιστούς, που δε θα τα νοθεύουν ούτε θα τα προδίδουν)». «Σε πιστούς», όχι σε ανθρώπους που εξετάζουν εξονυχιστικά τα πάντα, όχι σε ανθρώπους που διατυπώνουν συλλογιστικά σχήματα για τα πάντα, αλλά σε ανθρώπους που έχουν πίστη. «Σε πιστούς»· σε ποιους πιστούς; Σε εκείνους που δεν προδίδουν το κήρυγμα. «Αυτά που άκουσες», όχι αυτά που συζήτησες· «ἄρα ἡ πίστις ἐξ ἀκοῆς, ἡ δὲ ἀκοὴ διὰ ῥήματος Θεοῦ(:εξάγεται λοιπόν από όλα αυτά ως συμπέρασμα ότι η πίστη γεννιέται από το κήρυγμα που ακούγεται, και το κήρυγμα γίνεται με την ανάπτυξη και γνωστοποίηση του λόγου του Θεού)» [Ρωμ.10,17]. Τι σημαίνει «διὰ πολλῶν μαρτύρων»; Σαν να έλεγε: «δεν τα άκουσες λαθραία ούτε κρυφά, αλλά ήταν παρόντες πολλοί, με παρρησία». Δεν είπε «πες τα» αλλά «παράδωσέ τα», όπως στην περίπτωση του θησαυρού, που το παραδιδόμενο παραδίδεται για φύλαξη με πολλή ασφάλεια. Πάλι φοβίζει τον μαθητή και από τα άνω και από τα κάτω. Αλλά όχι μόνο στους πιστούς λέγει, «παράδωσέ τα», γιατί ποιο το όφελος, όταν βέβαια είναι πιστός, δεν μπορεί όμως να μεταδώσει τη διδασκαλία σε άλλους; Όταν αυτός δεν προδίδει την πίστη, όμως δεν κάνει άλλους τέτοιους; Δύο λοιπόν πράγματα πρέπει να έχει ο δάσκαλος· και πιστός να είναι, και διδακτικός. Γι’ αυτό λέγει: «οἵτινες ἱκανοὶ ἔσονται καὶ ἑτέρους διδάξαι (:αλλά θα είναι ικανοί να τα διδάξουν και σε άλλους)».
«σὺ οὖν κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ(:Εσύ λοιπόν κακοπάθησε σαν καλός στρατιώτης του Ιησού Χριστού)». Πω, πω! Πόσο μεγάλο αξίωμα είναι να είναι κανείς στρατιώτης του Χριστού! Σκέψου τους επίγειους βασιλείς· πόσο σπουδαίο το θεωρούν εκείνοι που είναι στρατιώτες τους! Αν λοιπόν τα κακοπαθήματα είναι γνώρισμα του στρατιώτη του βασιλιά, η έλλειψη κακοπαθήματος δεν είναι γνώρισμα του στρατιώτη. Ώστε δεν πρέπει να δυσανασχετείς, εάν κακοπαθείς· αυτό είναι το γνώρισμα του στρατιώτη· αλλά να δυσανασχετείς αν τυχόν δεν κακοπαθείς.
«οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ(:Όταν κάποιος υπηρετεί ως στρατιώτης, δεν μπλέκεται στις υποθέσεις και τις φροντίδες της καθημερινής ζωής, για να είναι αρεστός σε εκείνον που τον στρατολόγησε).ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ(: Και αν κανείς παίρνει μέρος σε αθλητικούς αγώνες, δε στεφανώνεται με το στεφάνι της νίκης, εάν δεν αγωνιστεί σύμφωνα με τους αθλητικούς κανόνες)»[Προς Τιμ. Β΄2,3-5].Αυτά λέχθηκαν βέβαια προς τον Τιμόθεο, μέσω εκείνου όμως λέγονται και σε κάθε δάσκαλο και μαθητή. Κανένας λοιπόν από αυτούς που έχουν επισκοπή δεν πρέπει να απαξιώνει να ακούσει αυτά, αλλά να θεωρεί ανάξιο όταν δεν κάνει αυτά. «Και αν αγωνίζεται κάποιος, δε στεφανώνεται με το στεφάνι της νίκης, εάν δεν αγωνιστεί σύμφωνα με τους κανονισμούς», λέγει. Τι σημαίνει «ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ»; Δε φτάνει αυτό, το να μπει στον αγώνα ούτε εάν αλειφθεί ούτε εάν συμπλακεί, αλλά αν δεν φυλάσσει όλον τον αθλητικό νόμο και τον σχετικό με τη διατροφή, και τη σωφροσύνη και σεμνότητα, και τον νόμο της παλαίστρας, και γενικά αν δεν εφαρμόζει όλα εκείνα που αφορούν τους αθλητές, ουδέποτε στεφανώνεται. Και πρόσεχε τη σοφία του Παύλου· υπενθύμισε την άθληση και τους στρατιώτες, από το ένα μέρος για να είναι έτοιμος για σφαγές και φόνους και αίματα και από το άλλο για να είναι καρτερικός, ώστε να υπομένει τα πάντα με γενναιότητα και να βρίσκεται πάντοτε σε άσκηση.
«τὸν κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν(: Ο γεωργός που κοπιάζει για να καλλιεργήσει το χωράφι του πρέπει πρώτος να απολαμβάνει τους καρπούς που θα συνάξει. Έτσι και εσύ· από το πνευματικό χωράφι που καλλιεργείς, καρποφόρως πρέπει να απολαμβάνεις πρώτος την παρηγοριά, την τιμή και τη συντήρησή σου)», λέγει. Μίλησε από τα δικά του παραδείγματα, μίλησε από του δασκάλου. Ομιλεί πλέον και από αυτά που συμβαίνουν συνήθως στους αθλητές και στους στρατιώτες· και εκεί τοποθετεί τα βραβεία, ο ένας λόγος, «ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ(:για να είναι αρεστός σε εκείνον που τον στρατολόγησε)», και ο άλλος «για να στεφανωθεί».
Και αναφέρει και τρίτο παράδειγμα, που περισσότερο ταιριάζει σε αυτόν· γιατί το πρώτο είναι κατάλληλο στον στρατιώτη, στον αθλητή και στους αρχόμενους, ενώ το δεύτερο στον γεωργό και στον δάσκαλο. Να μην είσαι σαν στρατιώτης ούτε σαν αθλητής μόνο αλλά και σαν γεωργός. Ο γεωργός φροντίζει όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά και τους καρπούς της γης· δηλαδή δεν είναι μικρή η αμοιβή των κόπων που απολαμβάνει και ο γεωργός.
Εδώ δείχνει και το ανενδεές του Θεού και την αμοιβή της διδασκαλίας, αναφέροντας πράγμα κοινό. «Όπως ακριβώς», λέγει, «ο γεωργός δεν κοπιάζει ανώφελα, αλλά πριν από τους άλλους αυτός απολαμβάνει τους δικούς του κόπους, έτσι είναι φυσικό και ο δάσκαλος». Ή γι’ αυτό το λέγει ή για την τιμή προς τους δασκάλους. Αλλά δε δικαιολογείται αυτό· πώς δηλαδή δεν είπε απλώς «γεωργό», αλλά «αυτόν που κοπιάζει»; Ούτε είπε απλώς «αυτός που κοπιάζει», αλλά «αυτός που κόπτεται»; «Εδώ για να δυσανασχετεί κανείς για την αργοπορία, ήδη απολαμβάνεις», λέγει· ή ότι η ανταπόδοση βρίσκεται μέσα στον ίδιο τον κόπο. Αφού λοιπόν ανέφερε τα παραδείγματα των στρατιωτών, των αθλητών, των γεωργών και όλα γενικά κατά τρόπο αινιγματικό, «κανένας», λέγει, «δε στεφανώνεται εάν δεν αγωνιστεί νόμιμα». Και αφού είπε «ο γεωργός που κοπιάζει πρέπει πρώτος να απολαμβάνει τους καρπούς», πρόσθεσε: «βάλε καλά στον νου σου αυτά που σου λέγω. Είθε να σου δίνει ο Θεός σύνεση σε όλα». Εξαιτίας αυτών δηλαδή αυτά λέχθηκαν υπό μορφή παροιμιών και παραβολών.
Έπειτα πάλι δείχνοντας τη φιλοστοργία του δε σταματά να εύχεται γι΄αυτόν, σαν να φοβάται για γνήσιο τέκνο του, και λέγει: «Μνημόνευε ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν, ἐκ σπέρματος Δαυΐδ, κατὰ τὸ εὐαγγέλιόν μου, ἐν ᾧ κακοπαθῶ μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος (:Να θυμάσαι τον Ιησού Χριστό που έχει αναστηθεί από τους νεκρούς και κατάγεται από τον Δαβίδ, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο που κηρύττω. Για το Ευαγγέλιο αυτό κακοπαθώ ως το σημείο να είμαι αλυσοδεμένος, σαν να ήμουν κακούργος)» [Β΄Τιμ.2,8]. Για ποιον λόγο υπενθυμίζει εδώ αυτό; Κατά πρώτον βέβαια απευθυνόμενος προς τους αιρετικούς, συγχρόνως όμως και ενισχύοντας αυτόν και δείχνοντας το κέρδος που προέρχεται από τα παθήματα, γιατί και ο ίδιος ο δάσκαλός μας ο Χριστός με το πάθος κατανίκησε τον θάνατο. «Αυτό να θυμάσαι», λέγει, «και θα έχεις παρηγοριά μεγάλη». «Να θυμάσαι», λέγει, «τον Ιησού Χριστό, τον αναστημένο από τους νεκρούς και καταγόμενο από το σπέρμα του Δαβίδ». Ήδη δηλαδή από την εποχή εκείνου άρχισαν μερικοί να απορρίπτουν την οικονομία του Θεού, νιώθοντας ντροπή για το μέγεθος της φιλανθρωπίας του Θεού. Γιατί τέτοιες ήταν οι ευεργεσίες του Θεού προς εμάς, ώστε οι άνθρωποι να ντρέπονται να τις αποδώσουν στον Θεό και να απιστούν για το ότι ο Θεός έδειξε τόση μεγάλη συγκατάβαση.
«Σύμφωνα με το ευαγγέλιό μου», λέγει. Παντού σε όλες τις επιστολές αυτό αναφέρει, λέγοντας «σύμφωνα με το Ευαγγέλιό μου», ή επειδή έπρεπε να πιστεύουν σε αυτό ή επειδή υπήρχαν και άλλοι που κήρυτταν διαφορετικό ευαγγέλιο. «Για το οποίο κακοπαθώ», λέγει, «σε σημείο μάλιστα να είμαι αλυσοδεμένος σαν κακούργος». Πάλι προσφέρει την παρηγοριά από τον εαυτό του, καθώς και την προτροπή· και ασκεί τον ακροατή με αυτά τα δύο, και με το να γνωρίζει να κακοπαθεί, και με το να κάνει αυτό για κάποια χρησιμότητα. Γιατί έτσι θα κερδίσει, ενώ αλλιώς και θα ζημιωθεί. Καθόσον ποιο είναι το όφελος εάν δείξεις τον δάσκαλο βέβαια να κακοπαθεί, όμως για τίποτε το χρήσιμο; Αλλά εκείνο είναι το αξιοθαύμαστο, αν κακοπαθεί για κάτι χρήσιμο, για την ωφέλεια των διδασκομένων. «Αλλά ο λόγος του Θεού δε δένεται». «Δηλαδή αν ήμασταν στρατιώτες κοσμικοί», λέγει, «αν κάναμε πόλεμο αισθητό, θα μπορούσαν αυτές οι αλυσίδες να κρατήσουν δεμένα τα χέρια, τώρα όμως ο Θεός μας έκανε τέτοιους, ώστε από τίποτε να μην κατανικιόμαστε. Γιατί δεσμεύονται βέβαια τα χέρια, όχι όμως και η γλώσσα· γιατί κανένας δεν μπορεί να δέσει τη γλώσσα, παρά μόνο η δειλία και η απιστία· ώστε αν δεν έχουμε αυτή τη δειλία, και αν μας περιβάλλεις με αλυσίδες, το κήρυγμα δε δένεται». Για παράδειγμα, αν δέσει κάποιος ένα γεωργό, εμπόδισε τη σπορά, γιατί σπέρνει με το χέρι· αν δέσεις όμως έναν δάσκαλο, δεν εμπόδισες τον λόγο· γιατί σπέρνει με τη γλώσσα, όχι με το χέρι. Δεν υποτάσσεται λοιπόν σε δεσμά ο λόγος μας· ενώ εμείς είμαστε δεμένοι, εκείνος είναι λυμένος και τρέχει.
«Με ποιον τρόπο»; αναρωτιέται ίσως κάποιος· «γιατί να, κηρύττουμε και δεμένοι». Αυτό λέγεται για προτροπή προς τους λυμένους· αν εμείς κηρύττουμε δεμένοι, πολύ περισσότερο πρέπει να το κάνετε αυτό εσείς οι λυμένοι. Άκουσες ότι τα παθαίνω αυτά σαν κακούργος; Μη στενοχωρηθείς. Είναι μεγάλο το θαύμα, ενώ είναι δεμένος να κάνει εκείνα που κάνουν λυμένοι· να υπερισχύει όλων ενώ είναι δεμένος, και ενώ είναι δεμένος να νικά εκείνους που τον έδεσαν. Γιατί ο λόγος είναι του Θεού, όχι δικός μας· τα ανθρώπινα δεσμά δε θα μπορέσουν να κρατήσουν τον λόγο του Θεού. Αυτά τα παθαίνω για τους εκλεκτούς. Γιατί λέγει: «γι’ αυτό τα παθαίνω όλα αυτά για τους εκλεκτούς, για να επιτύχουν και αυτοί τη σωτηρία που προέρχεται από τον Ιησού Χριστό, με δόξα αιώνια». Να και άλλη προτροπή· «όχι για τον εαυτό μου», λέγει, «αλλά για τη σωτηρία των άλλων τα υπομένω αυτά. Μπορούσα να ζω ακίνδυνα, μπορούσα να μην πάθω τίποτε από αυτά, αν φυσικά σκεπτόμουν τα δικά μου μόνο».
«Αλλά για ποιον πάσχω αυτά; Για ξένα αγαθά, για να τύχουν οι άλλοι ζωή αιώνια». Τι υπόσχεσαι λοιπόν; Δεν είπε απλώς «γι΄αυτούς», αλλά «για τους εκλεκτούς». Αν ο Θεός εξέλεξε αυτούς, όλα εμείς πρέπει να τα υπομένουμε για τη χάρη τους, «για να τύχουν και αυτοί της σωτηρίας». Με το να πει «και αυτοί», δείχνει με αυτό που λέγει ότι «και εμείς είμαστε μεταξύ αυτών· καθόσον ο Θεός εξέλεξε και εμάς. Και όπως ακριβώς έπαθε ο Θεός για μας, έτσι και εμείς πρέπει να πάθουμε για εκείνους· ώστε το πράγμα είναι ανταπόδοση και όχι χάρη». Στην περίπτωση βέβαια του Θεού ήταν χάρη, γιατί δεν ευεργέτησε αφού προηγουμένως ευεργετήθηκε· στη δική μας περίπτωση όμως είναι ανταπόδοση· αφού ευεργετηθήκαμε εμείς προηγουμένως από τον Θεό, πάσχουμε γι΄αυτούς που πάσχουμε για να τύχουν σωτηρίας. Τι λες; Ποια σωτηρία εννοείς; Εσύ που δεν μπορείς να σώσεις τον εαυτό σου, αλλά είσαι χαμένος, γίνεσαι αίτιος σωτηρίας για άλλον; Γι’ αυτό πρόσθεσε· «όχι αυτής», λέγει, «αλλά της σωτηρίας που προέρχεται από τον Ιησού Χριστό, της πραγματικής σωτηρίας, που συνοδεύεται με δόξα αιώνια. Είναι οδυνηρά τα παρόντα, αλλά συμβαίνουν εδώ στη γη· είναι κατηφή τα παρόντα, αλλά είναι πρόσκαιρα· γεμάτα από αηδία και οδύνη, αλλά μόνο μέχρι σήμερα και αύριο».Τα καλά όμως δεν είναι τέτοια, αλλά είναι αιώνια και είναι ουράνια. Πραγματικά εκείνη είναι δόξα, ενώ αυτή είναι ατιμία.
[συνεχίζεται]

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

• ΠΗΓΕΣ:
  https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ii-ad-timotheum.pdf
  Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Τιμόθεον Β΄επιστολήν , πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1986, τόμος 23, ομιλία Δ΄,σελίδες 520-532[ή:525-532 του PDF].
  http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
  Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
  Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
  Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
  http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
  http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

[ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: η δόξα η κοσμική και η αιώνια δόξα του Θεού]

Πρόσεχε, αγαπητέ μου: δεν υπάρχει δόξα στη γη, αλλά η πραγματική δόξα βρίσκεται στους ουρανούς· αν κάποιος θέλει να επιτύχει αιώνια άνεση, ας θλίβεται· αν κάποιος θέλει για πάντα να ευδοκιμεί και να ζει μέσα στην τρυφή ας περιφρονεί τα πρόσκαιρα. Το ότι η ατιμία είναι δόξα, ενώ η δόξα είναι ατιμία, έλα να το παρουσιάσουμε αυτό όσο είναι δυνατό, για να γνωρίσουμε την πραγματική δόξα. Δεν είναι δυνατό να δοξάζεσαι στη γη· αν όμως θέλεις να δοξάζεσαι, αυτό θα γίνεται με ατιμία. Και εμπρός ας το εξετάσουμε αυτό στα δύο πρόσωπα, του Νέρωνα και του Παύλου.
Ο Νέρωνας είχε τη δόξα του κόσμου, ενώ ο Παύλος την ατιμία. Πώς; Εκείνος ήταν τύραννος· είχε κατορθώσει πολλά· έστησε τρόπαια, είχε άφθονα πλούτη, παντού άπειρα στρατόπεδα, το περισσότερο μέρος της οικουμένης υποταγμένο. τη βασίλιδα πόλη υποταγμένη· όλη η σύγκλητος υπέκυπτε σε αυτόν, και τα ίδια τα ανάκτορά του ήταν λαμπρά στην όψη. Είτε χρειαζόταν να οπλιστεί, έβγαινε με χρυσό και τίμιους λίθους οπλισμένος· εάν βρισκόταν σε ειρήνη, καθόταν ντυμένος με βασιλική πορφύρα.
Είχε πολλούς ακολούθους, πολλούς υπασπιστές· αποκαλούνταν «κύριος γης και θάλασσας»· ήταν αυτοκράτορας, Αύγουστος, Καίσαρας βασιλιάς και πολλά άλλα τέτοια ονόματα είχε, που του πρόσφεραν κολακεία και υπηρεσία, και γενικά τίποτε δεν του υπολειπόταν από αυτά που συντελούν σε δόξα. Αλλά και σοφοί και δυνάστες και βασιλείς τον έτρεμαν και φοβούνταν τον άνδρα· καθόσον λεγόταν ότι είναι σκληρός και θρασύς άντρας· ήθελε αυτός να θεωρείται και Θεός και περιφρονούσε όλα τα είδωλα και τον ίδιο τον Θεό των πάντων, και λατρευόταν σαν Θεός. Τι υπάρχει ανώτερο από αυτή τη δόξα; ή καλύτερα τι υπάρχει χειρότερο από την ατιμία; Αλλά δε γνωρίζω πώς το στόμα προέτρεξε κινούμενο από την αλήθεια και έβγαλε την απόφαση πριν από την κρίση. Κατ’αρχήν όμως ας εξετάσουμε το πράγμα σύμφωνα με τη γνώμη των πολλών, σύμφωνα με τη γνώμη των απίστων, σύμφωνα με την κολακεία. Τι μεγαλύτερη δόξα από το να θεωρηθεί αυτός και θεός; Πραγματικά είναι μεγάλη ατιμία αυτό, ενώ είναι κανείς άνθρωπος να επιθυμεί με μανία τέτοια πράγματα· κατ’αρχήν όμως ας εξετάσουμε το πράγμα σύμφωνα με τη γνώμη των πολλών. Τίποτε λοιπόν δεν του έλειπε από την ανθρώπινη δόξα, αλλά σαν θεός λατρευόταν απ΄όλους.
Αλλά ας εξετάσουμε, αν νομίζετε, παράλληλα με αυτόν και τον Παύλο. Από την Κιλικία ήταν ο άνθρωπος· όλοι γνωρίζουν την απόσταση ανάμεσα στη Ρώμη και στην Κιλικία· ήταν σκηνοποιός, φτωχός, άπειρος από κοσμική σοφία, γνώριζε μόνο την εβραϊκή, γλώσσα περιφρονημένη από όλους, και μάλιστα από τους Ιταλούς. Γιατί δεν περιφρονούν τόσο αυτούς που μιλούν γλώσσα βαρβαρική, ούτε ελληνική, ούτε κάποια άλλη γλώσσα, όσο αυτούς που μιλούν τη γλώσσα των Σύρων· αυτή έχει πολλή σχέση προς την εβραϊκή. Και μην απορήσεις που την περιφρονούσαν· γιατί, αν περιφρονούν την ελληνική γλώσσα, τη θαυμαστή και ωραία, πολύ περισσότερο τη γλώσσα των Εβραίων. Ήταν άνθρωπος που έζησε πολλές φορές μέσα σε πείνα, που κοιμήθηκε πεινασμένος, άνθρωπος γυμνός, μη έχοντας ούτε ρούχο να φορέσει, «ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι(: υπηρέτησα τον Κύριο με κόπο και με μόχθο, με αγρυπνίες πολλές φορές , με πείνα και δίψα, όταν απομονωνόμουν σε μακρινές οδοιπορίες, με νηστείες πολλές φορές, με ψύχος και γυμνότητα, όταν με θερινά ρούχα με έπιανε αιφνιδιαστικά ο χειμώνας)»[Β΄Κορ.11,27]. Και όχι μόνο αυτά, αλλά και στη φυλακή κλείστηκε, γιατί έτσι διέταξε ο Νέρωνας, και κλείστηκε στη φυλακή μαζί με ληστές, μαζί με μάγους, με τυμβωρύχους, με φονιάδες, και μαστιζόταν σαν κακούργος, πράγμα βέβαια που και αυτός το λέγει. Ποιος λοιπόν είναι λαμπρότερος; Δε συμβαίνει του Νέρωνα το όνομα να μην το γνωρίζουν οι πολλοί, ενώ τον Παύλο και Έλληνες και βάρβαροι και Σκύθες και αυτοί που διαμένουν στα πέρατα της οικουμένης να Τον υμνούν καθημερινά;
Όμως ας μην εξετάσουμε τα τωρινά, αλλά τα τότε. Ποιος ήταν λαμπρότερος; Ποιος ενδοξότερος; Εκείνος που ήταν αλυσοδεμένος και δεμένος συρόταν από τη φυλακή, ή αυτός που φορούσε την πορφύρα και έβγαινε από τα ανάκτορα; Οπωσδήποτε ο δεμένος. Πώς; Γιατί ο Νέρωνας αν και είχε και στρατόπεδα και καθόταν με λαμπρή στολή, δεν κατόρθωσε να πραγματοποιήσει εκείνα που ήθελε, ενώ ο δεσμώτης και μεταχειριζόμενος σαν κακούργος, φορώντας ευτελή στολή, όλα τα έκανε αυθεντικότερα. Πώς και με ποιον τρόπο; Ο Νέρωνας έλεγε «μη διαδίδεις τον λόγο της ευσεβείας», αυτός έλεγε «ἐν ᾧ κακοπαθῶ μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος· ἀλλ’ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ δέδεται(: Για το Ευαγγέλιο αυτό κακοπαθώ ως το σημείο να είμαι αλυσοδεμένος, σαν να ήμουν κακούργος. Αλλά ο λόγος του Θεού δεν δένεται)». Και περιφρόνησε ο Κίλικας, ο δεσμώτης, ο σκηνοποιός, ο φτωχός, αυτός που ζούσε μέσα στην πείνα, τον Ρωμαίο, τον πλούσιο, το βασιλιά τον κοσμοκράτορα, αυτόν που παρείχε μύρια σε μυρίους· και ενώ είχε τόσο στρατό, τίποτε δεν κατόρθωσε.
Ποιος επομένως ήταν λαμπρός; Ποιος σεμνός; Εκείνος που νικούσε φορώντας τα δεσμά ή αυτός που νικιόνταν φορώντας την πορφύρα; Εκείνος που στεκόταν κάτω και έριχνε τα βέλη του, ή αυτός που κάθονταν επάνω και δεχόταν τα βέλη; Αυτός που διέτασσε και περιφρονούνταν, ή εκείνος που διατάσσονταν και αδιαφορούσε τελείως για τις διαταγές; Αυτός που ήταν μόνος και υπερείχε, ή εκείνος που νικιόταν αν και είχε αμέτρητο στρατό; Έφευγε λοιπόν ο βασιλιάς, ενώ ο δεσμώτης έστηνε το τρόπαιο εναντίον του. Πες μου λοιπόν, σε ποια μερίδα θα ήθελε κάποιος να ανήκει; Μη μου πεις βέβαια τα όσα συνέβησαν μετά, αλλά πρώτα εξέτασε εκείνα. Σε ποια μερίδα θα ήθελε κάποιος να ανήκει, στην πλευρά του Παύλου ή στην του Νέρωνα; Δεν εννοώ ως προς την πίστη, γιατί αυτό είναι φανερό, αλλά ως προς τη δόξα, τη σεμνότητα και τη λαμπρότητα. Αν κάποιος είναι ευγνώμονας θα έλεγε ότι θα ήθελε να ανήκει στην μερίδα του Παύλου. Γιατί αν είναι πιο λαμπρό το να νικάς από το να νικιέσαι, εκείνος είναι ο ένδοξος. Και δεν είναι τόσο μεγάλο το ότι νίκησε, αλλά το ότι νίκησε με τέτοιο ταπεινό σχήμα εκείνον που είχε τέτοιο λαμπρό σχήμα. Γιατί πάλι θα το πω και δε θα παύσω να λέγω τα ίδια: αλυσοδεμένος ήταν και κατέβαλε εκείνον που φορούσε το διάδημα.
Αυτή είναι η δύναμη του Χριστού· η αλυσίδα νικούσε το βασιλικό στεφάνι και λαμπρότερο αποδεικνυόταν αυτό το σχήμα από εκείνο· κουρέλια λερωμένα φορούσε, αφού κατοικούσε στη φυλακή, και περισσότερο από την πορφύρα προσέλκυε όλους προς τα δεσμά του που τον περιέβαλλαν. Στεκόταν στη γη κατεχόμενος και με στραμμένο το βλέμμα προς τα κάτω, και όλοι, αφήνοντας τον Νέρωνα που ήταν σε χρυσό αμάξι, πρόσεχαν τον Παύλο, και πολύ σωστά. Γιατί ήταν κάτι το συνηθισμένο το να δει κανείς τον βασιλιά να κάθεται σε ζεύγος ίππων λευκών, ενώ αυτό ήταν πρωτάκουστο και παράδοξο, το να βλέπει δηλαδή κανείς δεσμώτη με τόση μεγάλη παρρησία να συζητά με τον βασιλιά, με όση ο βασιλιάς συζητά με δούλο ελεεινό και ταλαίπωρο. Πλήθος πολύ στεκόταν ολόγυρα, και όλοι ήταν δούλοι του βασιλιά· θαύμαζαν όμως όχι τον δεσπότη τους, αλλά αυτόν που νικούσε τον δεσπότη τους· και εκείνον που όλοι τον φοβούνταν και τον έτρεμαν, αυτόν εκείνος που ήταν μόνος, τον καταπατούσε. Πρόσεξε πόση λαμπρότητα υπάρχει σε αυτά τα δεσμά.
Τι θα μπορούσε να πει κανείς για τα μετέπειτα; Εκείνου ούτε το μνήμα είναι γνωστό, ενώ αυτός λαμπρότερος από όλους τους βασιλείς βρίσκεται στην ίδια τη βασιλεύουσα πόλη, όπου και νίκησε, όπου και έστησε το τρόπαιο. Εκείνον αν τον θυμηθεί κάποιος, τον θυμάται με μομφή, ακόμα και από τους οικείους(γιατί λέγεται ότι υπήρξε και ασελγής), ενώ η μνήμη του Παύλου παντού υπάρχει με επαίνους, όχι μόνο σε εμάς, αλλά και στους εχθρούς. Γιατί όταν λάμπει η αλήθεια ούτε οι εχθροί μπορούν να φέρονται με αδιαντροπιά· γιατί και αν δεν τον θαυμάζουν για την πίστη, όμως τον θαυμάζουν για την παρρησία του, για την ανδρεία του. Αυτός παντού καθημερινά από τα στόματα όλων ανακηρύσσεται στεφανωμένος, ενώ εκείνος βάλλεται από μομφές και κατηγορίες. Ποια λοιπόν είναι τα λαμπρά;
Αλλά ξέφυγα επαινώντας το λιοντάρι από τα νύχια, ενώ πρέπει να πω τα πραγματικά. Ποια όμως είναι αυτά; Τα ουράνια· το ότι δηλαδή ο Παύλος θα έρθει με τον βασιλιά των ουρανών και με λαμπρό ένδυμα· το ότι αντίθετα ο Νέρων θα σταθεί τότε λυπημένος και σκυθρωπός. Εάν όμως σου φαίνομαι ότι λέγω απίστευτα και καταγέλαστα, εσύ είσαι καταγέλαστος γελώντας με αυτά που δεν είναι άξια για γέλια. Γιατί, αν δεν πιστεύεις στα μέλλοντα, πίστεψε από αυτά που έχουν συμβεί· ακόμα δεν έφτασε ο καιρός των στεφάνων, και ο αθλητής απόλαυσε τόση τιμή, όταν θα έρθει ο αγωνοθέτης πόση τιμή θα απολαύσει; Αν μέσα στους ξένους ήταν ξένος, ξένος και παρεπίδημος, και θαυμάζεται τόσο, όταν θα βρεθεί στα δικά του ποιο αγαθό δε θα απολαύσει; «Τώρα είναι η ζωή μας κρυμμένη μαζί με τον Χριστό στον Θεό», και όμως ο πεθαμένος ενεργεί και τιμάται περισσότερο από τους ζωντανούς· όταν θα έρθει η ίδια η ζωή μας, σε τι δε θα μετάσχει; Τι είναι αυτό που δε θα πετύχει; Γι’ αυτό ο Θεός τον έκανε να απολαύσει αυτήν την τιμή, όχι επειδή εκείνος την είχε ανάγκη της δόξας των μεταγενεστέρων. Γιατί, αν βρισκόμενος μέσα στο σώμα περιφρονούσε τη δόξα των πολλών, πολύ περισσότερο τώρα που απαλλάχτηκε το σώμα. Και όχι βέβαια γι’ αυτό μόνο έκανε αυτόν να απολαύσει την τιμή, αλλά για να οδηγηθούν από τα παρόντα στα μέλλοντα αυτοί που δεν τα πιστεύουν αυτά.
Λέγω ότι θα έρθει ο Παύλος με τον Βασιλιά των ουρανών όταν θα γίνει η ανάσταση και θα απολαύσει μύρια αγαθά. Αλλά ο άπιστος δεν πιστεύει· λοιπόν θα πιστέψει από τα παρόντα. Λαμπρότερος από τον βασιλιά είναι ο σκηνοποιός, εντιμότερος από τον βασιλιά· κανένας που έγινε βασιλιάς της Ρώμης δεν απόλαυσε τόση τιμή· αλλά ο βασιλιάς εκείνος βρίσκεται κάπου έξω πεταμένος, ενώ αυτός κατέχει το κέντρο της πόλεως, σαν να είναι και να ζει σαν βασιλιάς. Από αυτά πίστεψε και για τα μελλοντικά. Αν εδώ, όπου διωκόταν, όπου κατηγορούνταν, απόλαυσε τόση τιμή, όταν έρθει τι θα συμβεί; Αν ενώ ήταν σκηνοποιός, έγινε τόσο λαμπρός, όταν έρθει απαστράπτοντας από τις ηλιακές ακτίνες τι θα συμβεί; Αν, ενώ ήταν τόσο ευτελής, τόση μεγαλοπρέπεια υπερέβαλε, όταν έρθει ποιον δε θα υπερβάλλει; Μήπως είναι δυνατό να ξεφύγει κανείς την πραγματικότητα; Ποιον δε συγκινεί το ότι ο σκηνοποιός έγινε εντιμότερος από εκείνον που θαυμάστηκε περισσότερο από όλους τους βασιλείς; Αν εδώ έγινε κάτι πέρα από τη φύση, πολύ περισσότερο θα γίνει στον μέλλοντα αιώνα.
Πίστεψε, άνθρωπε, στα παρόντα, αν δε θέλεις να πιστέψεις στα μέλλοντα· πίστεψε, άνθρωπε, στα ορατά, αν δε θέλεις να πιστέψεις στα αόρατα· αν όμως δε θέλεις, είναι κατάλληλο να πούμε το αποστολικό: «διὸ μαρτύρομαι ὑμῖν ἐν τῇ σήμερον ἡμέρᾳ ὅτι καθαρὸς ἐγὼ ἀπὸ τοῦ αἵματος πάντων(:και επειδή δεν πρόκειται να ξαναϊδωθούμε, γι’ αυτό σας βεβαιώνω ενώπιον του Θεού τη σημερινή ημέρα ότι εγώ δεν έχω καμία ευθύνη για όλους εσάς, εάν συμβεί κανείς από σας να χαθεί)»[Πραξ.20,26-27]· γιατί όλα σας τα μαρτυρήσαμε και τίποτε δεν παραλείψαμε από αυτά που οφείλαμε να σας πούμε· εσείς κατηγορείστε τους εαυτούς σας και να σκέφτεστε την τιμωρία στη γέενα.
Εμείς, τέκνα μου αγαπητά, ας γινόμαστε μιμητές του Παύλου όχι μόνο στην πίστη, αλλά και στον τρόπο ζωής. Για να επιτύχουμε δόξα επουράνια, ας περιφρονήσουμε την εδώ δόξα. Τίποτε ας μη μας ελκύσει από όλα τα παρόντα· ας περιφρονήσουμε τα ορατά, για να επιτύχουμε τα ουράνια ή καλύτερα και αυτά θα τα επιτύχουμε μέσω εκείνων, πλην όμως πρώτος σκοπός μας ας είναι να επιτύχουμε εκείνα, τα οποία μακάρι να τα αξιωθούμε όλοι μας.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

• ΠΗΓΕΣ:
  https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ii-ad-timotheum.pdf
  Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Τιμόθεον Β΄ επιστολήν , πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1986, τόμος 23, ομιλία Δ΄, σελίδες 533-541[ή:536-545 του PDF].
  http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
  Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
  Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
  Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
  http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
  http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm