Μεγάλη Τρίτη βράδυ
Δύο ὁμιλίες τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου, Ἡ πρώτη σε pdf

1.  ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ

Μεγάλη Δευτέρα βράδυ

2. Περι υποκρισιας

ΤΟ εὐαγγέλιο ποὺ ἀκούσαμε εἶνε ἀρκετὰ μεγάλο· εἶνε δύο σχεδὸν κεφάλαια (τὸ 22ο καὶ τὸ 23ο), τοῦ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίου. Στὴν ἀρχὴ ἀκούσαμε, τὶς ἀποστομωτικὲς ἀπαντήσεις ποὺ ἔδωσε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς στοὺς ὀπαδοὺς τῶν κομμάτων τῆς ἰουδαϊκῆς κοινωνίας (τῶν Ἡρῳδιανῶν, τῶν Σαδδουκαίων καὶ τῶν Φαρισαίων), ποὺ προσπαθοῦ­σαν νὰ τὸν συλλάβουν στὰ λόγια μὲ τὶς πονη­ρὲς ἐρωτήσεις τους. Ἀφοῦ ὁ Χριστὸς τοὺς ἀ­φώπλισε μὲ τὶς ἀπαντήσεις του, πέρασε ἐν συνεχείᾳ στὴν ἐπίθεσι, κι ἀφήνον­­τας τοὺς ἄλλους ἐξαπέλυσε ὀκτὼ φοβερὰ «οὐαὶ» ἐναν­τίον εἰδικῶς τῶν γραμματέων καὶ φαρισαίων· γιατὶ αὐτοὶ ἦταν οἱ πιὸ ἐπικίνδυνοι ἐχθροί του. Μὲ τὰ «οὐαὶ» μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι, ἀπὸ ὅσα εἶπε ὁ Κύριος καθ’ ὅλο τὸν ἐπίγειο βίο του, ὁ λόγος του φθάνει πλέον στὸ κορυ­φαῖο σημεῖο ὀξύτητος.

* * *

Γιατί μίλησε ἔτσι ὁ Χριστός; Δι­ότι, ὡς Θεὸς ποὺ εἶνε, μισεῖ βεβαίως κάθε κακία, ἀλλ’ ἀπ᾿ ὅλες τὶς κακίες ἐκείνη ποὺ βδελύσσεται περισσότερο εἶνε ἡ ὑποκρισία. Ἡ ὑποκρισία εἶ­νε ἡ χειρότερη κακία.
Τί εἶνε ἡ ὑποκρισία;

Ἕνα θέατρο. Ἡ τέχνη τοῦ θεάτρου στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ λέγεται ὑ­ποκριτικὴ καὶ ὁ ἠθοποιὸς λέγεται ὑποκριτής· ἀπὸ ᾿κεῖ λοιπὸν ἔχει τὸ ὄνομά της ἡ ὑποκρι­σία. Στὸ θέατρο ἀνεβαίνει κάποιος στὴ σκηνὴ καὶ παριστάνει ἕνα πρόσωπο διαφορετικὸ ἀ­πὸ τὸ δικό του. Ὁ ἕνας ἠθοποιὸς κάνει τὸ βασιλιᾶ, ὁ ἄλλος κάνει τὸν πλούσιο καὶ τὸ μεγιστᾶ­να, ὁ ἄλλος κάνει τὸ στρατηγό…. Εἶνε βασιλιᾶς; Δὲν εἶνε· φορεῖ μάσκα καὶ παρουσι­ά­ζεται ὡς βασιλιᾶς. Ὅπως λοιπὸν στὸ θέατρο, ἔτσι καὶ μέσα στὴν κοινωνία ὡρισμένοι ἄν­θρωποι παρουσιάζονται ὄχι ὅπως εἶνε ἀλ­λὰ ὅ­πως θέλουν νὰ φαίνωνται, καὶ κρύβουν αὐ­τὸ ποὺ πραγματικὰ εἶνε.
Ἡ ὑποκρισία δυστυχῶς κυριαρχεῖ, βασιλεύει στὸν κόσμο. Τὸ γένος τῶν φαρισαίων καὶ τῶν ὑποκριτῶν εἶνε ἀθάνατο. «Ἔζησαν καὶ ζοῦν μέχρι σήμερα κάτω ἀπὸ διαφορετικὰ ὀνόματα. ᾽Αλλ’ ὅπου καὶ νὰ εἶναι γεννημένοι κι ὅπου νὰ κυβερνοῦν, στὸ πρόσωπό τους ἡ καταδίκη τοῦ Χριστοῦ εἶναι σημειωμένη ἀνεξά­λειπτα. “Οὐαὶ ὑμῖν, Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί!”». Αὐτὰ γράφει ὁ Τζοβάννι Παπίνι στὸ σπουδαῖο ἔργο του «῾Ιστορία τοῦ Χριστοῦ» (σ. 163). Σᾶς συνιστῶ νὰ τὸ διαβά­σετε. Αὐτὸς ὁ ᾿Ιταλὸς συγγραφεύς, ὁ Τζοβάν­νι Πα­πίνι, στὴν ἀρχὴ ἦταν ἄπιστος· κατόπιν κάθησε μὲ ἠρεμία καὶ διάβασε, μελέτησε τὸ Εὐαγγέλιο, καὶ τότε πίστεψε, μετανόησε, καὶ ἔτσι ἔγραψε τὸ βιβλίο αὐτό, ποὺ γνώρισε μεγάλη κυκλοφορία σὲ ὅλο τὸν κόσμο.
Τὸ γένος τῶν ὑποκριτῶν ἐπιβιώνει διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Ὑπάρχει πάντα, καὶ πρὸ παν­τὸς στὴν ἐποχή μας. Ὑποκρισία λ.χ. ἀνάμεσα στὸ ἀντρόγυνο. Τὸν βλέπεις ἐκεῖνο τὸν κύ­­ριο; ᾿Οργιάζει ὁ ἄτιμος, καὶ ὅμως μπροστὰ στὴ γυναῖκα του παρουσιάζεται ὡς ἄγγελος. Ποῦ νὰ ὑποπτευθῇ ἡ καημένη, ὅτι αὐτὸς τὴν ἀπατᾷ καὶ τὴν ἀτιμάζει; Καὶ μπορεῖ νὰ περάσουν ἔτσι χρόνια ὁλόκληρα. Μιὰ γυναίκα, ποὺ ὕστερα ἀπὸ μεγάλο διάστημα ἔμαθε τὴν ἀλή­θεια, δὲν ἄντεξε. Εἶχαν περάσει δέκα χρόνια. Στὸ διάστημα αὐτὸ ὁ ἄν­τρας της, ἐνῷ ἦταν ἀ­πατεών, συμπερι­φερόταν ἀπέναντί της ἄψογα, σὰν ἄγγελος, μὲ ἕνα ἐπίχρισμα εὐγενείας, μὲ ἕνα τέτοιο τρόπο ποὺ ἡ ταλαίπωρος ἡ γυναίκα δὲν πῆρε εἴδησι. Ὅταν ἀνεκάλυψε τὴν ἀπάτη, τόσο πολὺ πικράθηκε, ὥστε ἔπαθε ἡ καρδιά της καὶ πέθανε.
Ἡ ὑποκρισία μεταξὺ τῶν συζύγων παρα­τη­ρεῖται σὲ τέτοιο βαθμό, ποὺ ἐγὼ θαυμάζω πῶς ὑ­πάρχουν ἀκόμα ἀντρόγυνα στὸν κόσμο. Τὴ βλέ­πεις καὶ τὴν ἄλλη; Ὡς ἄγγελος παρουσι­άζεται κι αὐτή. Διαβεβαιώνει μὲ ὅρ­κους τὸν σύζυγό της, ὅτι τάχα εἶνε δική του, ὅτι εἶνε ἀ­φωσιωμένη σ’ αὐτόν. Καὶ ξαφνικὰ συλλαμβάνεται νὰ μοιχεύῃ. Ὤ, τί τραῦμα δέχεται τότε ὁ ταλαίπωρος ὁ σύζυγός της! Προτιμότερο νὰ μὲ σκότωναν, μοῦ ᾿λεγε κά­ποιος νέος στὴν ᾿Αθήνα, παρὰ νὰ ζῶ τὴ στι­γμὴ ἐ­κείνη, ποὺ τὴν ἔπιασα ἐπ᾿ αὐτοφώρῳ νὰ μὲ ἀτιμάζῃ…
Ὑποκρίτιος ὁ σύζυγος, ὑποκριτία ἡ σύζυγος· αὐτὰ τὰ ὀνόματα θὰ τοὺς ταίριαζαν. Καὶ ἀφοῦ σὲ τέτοιο κλῖμα μεγαλώνουν τὰ παιδιά, φυσικὸ εἶνε νὰ ἐπηρεάζωνται ἀπὸ αὐ­τό. Τί πα­ράδειγμα βλέπουν; αὐτὸ ἀκολουθοῦν.
Ὑποκρισία βασιλεύει παντοῦ. Ὄχι μόνο με­ταξὺ τῶν προσώπων ἀλλ’ ἀ­κόμη καὶ μεταξὺ τῶν λαῶν. Στὶς διεθνεῖς ἐπαφὲς καὶ συν­εννο­ήσεις τὰ μεγά­λα ἰδίως κράτη ὑποκρί­νονται. Ἡ ὑποκρισία στὸν τομέα αὐ­τὸν ἔγινε ἐπιστήμη, ἐπιστήμη τοῦ διαβόλου· εἶνε ἡ διπλωματία. Οἱ διπλωμάται στὶς διαπραγματεύσεις ἄλλα ἔ­χουν στὴν καρδιὰ καὶ ἄλλα λένε. Τὰ μεγάλα καὶ ἰσχυρὰ κράτη κοροϊδεύουν τὰ μικρὰ καὶ ἀ­δύναμα. Ὁμιλοῦν περὶ εἰρήνης, περὶ ἀφοπλισμῶν, ἐναντίον τῶν ἐξοπλισμῶν καὶ τῶν πυρ­αύλων. Τί ψέματα! Μιλᾶνε περὶ εἰρήνης, ἐνῷ ἐν τῷ μεταξὺ αὐτοί, καὶ οἱ μὲν καὶ οἱ δέ, ξεκουφώνουν τὰ βουνά, ἀνοίγουν σπήλαια εἴτε στὰ Οὐράλια ὄρη εἴτε στὴν ᾿Αμερικὴ εἴτε ἀλ­λοῦ, καὶ κατασκευάζουν συνε­χῶς ἀτομικὲς βόμ­βες, πυρηνικὲς κεφαλές, καὶ τὶς ἀποθηκεύουν ἐκεῖ. Ψεῦτες καὶ ἀπατε­ῶνες!
Ζοῦμε στὸν αἰῶνα τῆς ὑποκρισίας. ῍Αν ὁ Χριστὸς ἐρχόταν πάλι στὸν κόσμο, θὰ ἐξαπέλυε νέα ἀστροπελέκια κατὰ τῶν σημερινῶν ὑποκριτῶν· σήμερα ὄχι ὀκτώ, ἀλλὰ ἑκατὸν ὀ­κτὼ καὶ χίλια ὀκτὼ καὶ ἕνα ἑκατομμύριο ὀκτὼ «οὐαὶ» θὰ ἔλεγε.
Ὅλοι, ἀγαπητοί μου, ἀπειλούμεθα καὶ κινδυ­νεύουμε νὰ ἐπη­ρεασθοῦμε ἀπὸ τὸ μίασμα τῆς ὑποκρισί­ας. Γι’ αὐτὸ ἂς προσέξῃ καθένας τὸν ἑαυτό του· κ᾿ ἐμεῖς ποὺ ἀνήκουμε στὴν Ἐκ­κλησία, λαϊκοὶ καὶ κληρικοί, γυναῖκες καὶ ἄντρες, ἀλλὰ καὶ τὰ παιδιά, ποὺ ἀπὸ τὴ μικρὰ ἡλικία μαθαίνουν νὰ μιλοῦν ἔτσι εὐγενικὰ ἀλ­λὰ μέσα στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς τους κρύβουν ἕναν ἄλλο χαρακτῆρα.
Σᾶς καλῶ νὰ ἐξε­τά­σου­­με ἀπόψε μὲ ἡσυχία τὴ συνεί­δη­σί μας ἐπί τοῦ ζητήματος αὐτοῦ. (Δὲν τὰ λέμε αὐτὰ ἐδῶ γιὰ νὰ περά­σῃ ἡ ὥρα· εἶμαι γέρος ἐπίσκοπος, δὲν ἔχω πλέον ἀντο­χὴ νὰ ὁμιλῶ καὶ νὰ κη­ρύτ­τω, ἀλλὰ εἶπα τέλος πάντων νὰ ποῦμε μερικὰ καθαρὰ λόγια τὶς ἅ­γιες αὐ­τὲς ἡμέρες). Λοιπὸν νὰ πᾶ­τε τώρα στὸ σπίτι καὶ νὰ βάλετε μπροστά σας αὐτὸ τὸν καθρέ­πτη, τὸ εὐαγγέλιο, καὶ νὰ ρωτήσετε· Μή­πως κ᾿ ἐγὼ εἶμαι ὑποκριτής; Μήπως δὲν συμ­περιφέρομαι μὲ εἰλικρίνεια; Μήπως κρύβω ἀ­πὸ τὸν ἄντρα μου ἢ τὴ γυναῖκα μου τὰ μυστι­κά μου;… Ὦ Θεέ μου· ἂν μάθαιναν οἱ ἄντρες τὰ μυστικὰ τῶν γυναικῶν τους, κι ἂν μάθαιναν οἱ γυναῖκες τὰ μυστικὰ τῶν ἀντρῶν τους, εἶνε ζήτημα μέσα στὰ χίλια σπίτια ἂν θὰ ἔμεναν ἀκλόνητα δέκα· ἀμφιβάλλω. Τώρα ἡ ἑνότης τους κρέμεται ἀπὸ μιὰ τρίχα. Ἔπρεπε νὰ στηρίζωνται ὄχι στὴν ὑποκρισία ἀλλὰ στὴν εἰλικρίνεια.
Ψέμα, ὑποκρισία, ἀπάτη. Ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ σὲ ἀσπάζεται ὁ ἄλ­­λος, κι ἀπὸ τὴν ἄλλη σὲ προ­δίδει. Φιλήματα ἄφθονα δίδονται σήμερα· ἀλλ’ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον εἶνε φιλήματα ᾿Ιούδα. Ὁ Ἰούδας μὲ φίλημα ἐπρόδωσε τὸν Διδάσκαλό του· προσ­ποιήθηκε ὅτι τάχα ἀ­γαπᾷ τὸ Χριστό, τὸν πλησίασε τὴ νύχτα στὸν κῆπο τῆς Γεθ­σημανῆ, τὸν ἀσπάσθηκε, καὶ ἔτσι τὸν ὑπέδειξε στοὺς ἐχθρούς του, οἱ ὁποῖοι τὸν συν­έλα­βαν. Ἔτσι ἀκρι­βῶς γίνεται καὶ σήμερα· τὸ ψεῦ­δος καὶ ἡ ὑποκρισία διαλύει καὶ καταστρέ­φει πρόσωπα, φιλίες, δεσμούς, οἰκογένειες, συν­εργασίες, συνεταιρισμούς, πατρίδες, συμ­μαχί­ες.
Ὅλα αὐτά, διότι λείπει ἡ εἰλικρίνεια! Μεγά­λο πρᾶγμα ἡ εἰλικρίνεια, ἀλλὰ σπάνιο πλέον, πολὺ σπάνιο σήμερα. Ζοῦμε σὲ μιὰ κατάστασι, τὴν ὁποία ἕνας Γάλλος φιλό­σο­φος ἀπεικό­νισε γράφοντας ὁλόκληρο βιβλίο μὲ τίτλο «Τὰ κατὰ συνθήκην ψεύδη». Παντοῦ ὑποκρι­σία. Αὐτὴ τὴν ὑποκρισία μισεῖ ὁ Χριστός. ᾿Ε­κεῖνος δίδαξε νὰ λέμε «τὸ ναὶ ναὶ καὶ τὸ ὄχι ὄ­χι» (βλ. Ματθ. 5,37). Καὶ ὅποιος τηρεῖ τὰ λόγια του, αὐτὸς εἶνε ὁ τίμιος, ὁ εἰλικρινής, ὁ ντόμ­προς ἄνθρωπος. Ὄχι νὰ ἔχῃς «ναὶ» μέσα στὴν καρδιά, καὶ νὰ λὲς «ὄχι»· ὄχι νὰ φαίνεσαι ἀρνί, καὶ νά ᾿σαι λύκος· ὄχι νὰ φαίνεσαι περιστερά, καὶ νὰ εἶσαι κόρακας· ὄχι νὰ εἶσαι Κάϊν, καὶ νὰ φαίνεσαι ῎Αβελ. Εἰλικρίνεια, συ­νέπεια μεταξὺ λόγων καὶ ἔργων· αὐτὸ μᾶς συνιστᾷ ὁ Χριστός.

* * *

Εἴθε, ἀγαπητοί μου, νὰ διδαχθοῦμε ὅλοι ἀ­πὸ τὴν αὐστηρὰ στάσι τοῦ Χριστοῦ, ὥστε ν᾿ ἀ­­ποφύγουμε τὴν ὑποκρισία καὶ ν’ ἀπαλλαγοῦ­με τῆς καταδίκης τῶν ὑποκριτῶν, οἱ ὁποῖοι θὰ τιμωρηθοῦν σκληρά. Διότι περισσότερο ἀ­πὸ ἄλλες ἁμαρτίες (κι ἀπὸ τὴν πορνεία κι ἀπὸ τὴ μοιχεία κι ἀπὸ ἄλλα ἐγκλήματα), ὁ Θεὸς θὰ τιμωρήσῃ αὐτὸ τὸ ψεῦδος ποὺ λέγεται ὑποκρι­σία· τῆς ὁποίας ὑποκρισίας εἴθε νὰ μᾶς ἀ­παλλάξῃ ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τῆς ὑπερα­γίας Θεοτόκου καὶ πάντων τῶν ἁγίων· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Γ´ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ ῾Αγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 2-5-1983 τὸ βράδυ. Καταγραφὴ καὶ διαίρεσις 2-4-2007.