Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΣΤ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2209

Τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος
Σάββατο 27 Ἰουλίου 2019
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστινου Καντιώτου

Μαθημα αγαπης

«Ταῦτα ἐντέλλομαι ὑμῖν, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (Ἰω. 15,17)

«Ἑορτὴ μάρτυρος, μίμησις μάρτυρος». Δὲν ἔχει μόνο ὁ οὐρανός, ἀγαπητοί μου, ἀστέρια· ἔχει καὶ ἡ Ἐκκλησία τὰ δικά της· καὶ ἀ­στέρια τῆς Ἐκκλησίας εἶνε οἱ ἅγιοι (μάρτυρες, ὁμολογηταί, ὅσιοι, διδάσκαλοι καὶ πα­τέρες). Λάμπουν στὸν οὐρανὸ τ᾽ ἀστέρια, ἀλλὰ λάμπουν καὶ στὸ νοητὸ στερέωμα τῆς Ἐκκλη­σί­­­ας οἱ νοητοὶ ἀστέρες, οἱ ἅγιοι· λάμπουν μὲ τὴ ζωή, τὶς ἀρετές, τὰ θαύματά τους. Καὶ ὅ­πως στὸν οὐρανὸ «ἀστέρι ἀπὸ ἀστέρι διαφέρει στὴ λάμψι» (Α΄ Κορ. 15,41), ἔτσι καὶ μεταξὺ τῶν ἁ­γίων ὑπάρχει διαφορά. Καὶ ἕνα ἀστέρι «πρώτου μεγέθους» εἶνε ὁ σημερινὸς ἅγιος, ὁ μεγα­λομάρτυς καὶ ἰαματικὸς Παντελεήμων. Ἂς τολμήσω νὰ ψελλίσω λίγες λέξεις πλέκον­τας ταπεινὸ ἐγκώμιο στὴ μνήμη του.

* * *

Ὁ ἅγιος Παντελεήμων γεννήθηκε τὴν ἐπο­χὴ τῶν φρικτῶν διωγμῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἐ­πὶ αὐτοκράτορος Μαξιμιανοῦ (286-305 μ.Χ.), σὲ μία χώρα ποὺ τὸ ὄνομά της προκαλεῖ δάκρυα, στὴ χώρα ποὺ γέννησε τοὺς περισσοτέρους ἁγίους καὶ μάρτυρες, στὴ Μικρὰ Ἀσία. Ἰδιαίτερη πατρίδα του ἦταν ἡ Νικομήδεια τῆς Βιθυνίας. Ἐκεῖ ὑπῆρχε ναός του, ἀλλὰ μιὰ ἀποφράδα ἡ­μέρα τοῦ Αὐγούστου 1922 τὰ παιδιὰ τῆς Ἄγαρ τὸν μετέτρεψαν σὲ ἀχυρῶνα. Σήμερα στὴ Νικομήδεια δὲν χτυπᾶνε καμπάνες. Πιστεύω ὅ­μως, ὅτι μιὰ μέρα θὰ χτυπήσουν πάλι ἐκεῖ!…
Οἱ γονεῖς του ἦταν εὐγενεῖς, ἀριστοκράτες. Ὁ πατέρας του Εὐστόργιος, εἰδωλολάτρης συγ­κλητικὸς στὴν αὐλὴ τοῦ βασιλέως. Ἡ μητέρα του Εὐβούλη, Χριστιανὴ μὲ παράδοσι, φύτεψε στὴν καρδιὰ τοῦ μικροῦ τὰ σπέρματα τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀ­ρε­τῆς. Εἶχε ὅμως ὁ ἅγιος τὸ ἀ­τύχημα νὰ χάσῃ τὴ μητέρα του. Μόνο ὅσοι ἔ­χασαν μητέρα αἰσθάνονται τὸ κενὸ ποὺ ἀφήνει στὴν οἰκογένεια ἡ ἔλλειψί της.
Ἀλλὰ ὁ σπόρος ποὺ ἔσπειρε ἡ μητέρα δὲν χάθηκε. Ὁ μικρὸς μεγάλωσε, ἀν­δρώθηκε καὶ ξεχώριζε γιὰ τὴν εὐφυΐα του. Ὁ πλούσιος πατέρας του φρόντισε νὰ τὸν στείλῃ στοὺς καλύτερους δασκάλους, καὶ μάλιστα στὸν διάση­μο καθηγητὴ τῆς ἰατρικῆς Εὐφρόσυνο. Σπούδασε κοντά του, διέπρεψε στὰ μαθήματα καὶ βγῆκε πλέον γιατρός. Ἦταν ὅμως ἀκόμα εἰ­δω­λολάτρης, δὲν εἶχε πιστέψει στὸ Χριστό.
Μία γνωριμία του συνετέλεσε ν᾽ ἀλλάξῃ ἡ ζωή του. Νέος ἀκόμη, γνωρίστηκε μὲ ἕναν εὐ­λαβῆ ἱερέα τῆς Νικομηδείας, τὸν Ἑρμόλαο, ὁ ὁποῖος τὸν εἰσήγαγε στὸ μυστήριο τοῦ Χριστι­­ανισμοῦ. Ἂν θέλῃς νὰ γίνῃς γιατρός, τοῦ εἶπε, πρέπει νὰ γνωρίσῃς τὸν πρῶ­το καὶ κορυ­φαῖο ἰ­­ατρό, σωμάτων καὶ ψυχῶν· καὶ αὐτὸς εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός!… Τοῦ διηγή­θηκε τὴ ζωὴ καὶ τὰ θαύματά του, κι ἀπὸ τότε ὁ νέος αἰσθάνθηκε ἐνδιαφέρον νὰ πιστέψῃ.
Ὁ νεα­ρὸς γιατρὸς ἤθελε νὰ δοκιμάσῃ, ἂν αὐτὰ ποὺ τοῦ ἔλεγε ὁ Ἑρμόλαος εἶνε ἀληθινά. Καὶ μιὰ μέρα, κινούμενος στὴν ὕπαιθρο, εἶδε κά­που ἕνα ἀγροτόπαιδο νεκρὸ καὶ δίπλα του νὰ φεύγῃ μιὰ ὀχιά, ποὺ τὸ εἶχε δηλητηριάσει. Γο­νάτισε δίπλα στὸ πτῶμα, σήκωσε τὰ μάτια ψηλὰ καὶ εἶπε· «Ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ, παιδίον, ἀνάστηθι· καὶ σύ, ἔχιδνα, ἐξοντώθητι». Ἀμέσως τὸ παιδὶ ζωντάνεψε καὶ τὸ φίδι ψόφη­σε. Τὸ γεγονὸς αὐτό, καθὼς καὶ ἄλλα παρόμοια, στερέωσαν μέσα του τὴν πίστι στὸ Χριστό. Τὸ εἶπε στὸν Ἑρμόλαο, καὶ βαπτίσθηκε.
Οἱ θεραπεῖες, ποὺ ἐπιτέλεσε ἐν συνεχείᾳ, εἶνε πλῆθος καὶ εἶνε γραμμένες στὸ συ­ναξάριό του. Ἕνα μόνο θὰ πῶ, ὅτι διέπρεπε σὰν γιατρὸς στὴ Νικομήδεια, ἡ ὁποία τότε, πρὶν ἐγκαινιασθῇ ἡ Κωνσταντινούπολι, ἦταν ἡ πρώ­­τη πόλις τοῦ κράτους. Ἡ φήμη του ἀκου­γόταν. Θεράπευε μὲ τὰ φάρμακα τῆς ἰατρι­κῆς, ἀλλὰ ἐκεῖ ποὺ ἡ ἐπιστήμη ὑψώνει ἀδύναμη τὰ χέρια, στὶς δύσκολες περιπτώσεις, ὁ ἅγιος Παν­τελεήμων προσευχόταν καὶ ἔλεγε· «Εἰς τὸ ὄ­νομα τοῦ Κυρίου ἡ­μῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ…», καὶ οἱ ἀσθενεῖς θεραπεύονταν θαυματουργικά. Οἱ ἐπιτυχίες του ὅμως προκάλεσαν τὸ φθόνο τῶν συναδέλ­φων του γιατρῶν. Αὐτοὶ τὸν κατήγγειλαν στὸν βασιλέα, κ᾽ ἔτσι ὡδηγήθηκε ἐνώπιόν του. Ὁ Μαξιμιανὸς προσ­πάθησε νὰ τὸν πείσῃ νὰ γίνῃ εἰδωλολάτρης καὶ νὰ θυσι­άσῃ στὰ εἴ­δωλα, ἀλλ᾽ αὐτὸ στάθηκε ἀδύνατον. Ἔτσι ἄρχισαν τὸ μαρτύριο.
Δὲν διηγοῦ­μαι λεπτομερῶς τὰ μαρτύριά του. Ἡ πίστι τοῦ ἁγίου ἦταν μεγάλη· νίκησε καὶ τὴ φωτιά, καὶ τὰ σπαθιά, καὶ τὰ σιδερένια νύχια, καὶ τὰ πεινασμένα θηρία, καὶ τὸν τροχό, καὶ τὴ θάλασσα, τὰ πάντα. Πολλοὶ πίστεψαν στὸ Χριστὸ ὄχι μόνο ἀπὸ τὰ θεραπευτικὰ θαύματά του ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἀνδρεία του τὴν ὥρα τοῦ μαρτυρίου. Καὶ ἀριστοκράτισσες τῆς αὐ­λῆς καὶ συγκλητικοὶ καὶ πατρίκιοι τῆς ἀνωτέρας τάξεως, ἀλλὰ καὶ ἄνθρωποι τοῦ ἁπλοῦ λαοῦ πίστεψαν στὸν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν. Διότι μέσα ἀπὸ ὅλα τὰ θαύματα τοῦ ἁγίου, ἐγὼ διακρίνω τὸ μεγαλύτερο, ποὺ ἦταν ἡ καθημερινὴ ζωὴ καὶ πολιτεία του· ἡ ἀγάπη καὶ ἡ φιλάνθρωπη προσφορά του, ἡ θυσία τοῦ ἐγὼ ἐπάνω στὴ βοήθεια τοῦ πλησίον, ἡ ἐνάρετη καὶ ἡ ἐγκρατὴς βιοτή του· αὐτὸ ποὺ ζητάει ἀ­πὸ κάθε Χριστιανὸ ὁ Κύριος.
Τέλος κατὰ διαταγὴ τοῦ αὐτοκράτορος στρα­τιωτικὸ ἀπόσπασμα τὸν ὡδήγησε σὲ ἀπό­στασι δύο χιλιομέτρων ἔξω ἀπὸ τὴ Νικομήδεια κ᾽ ἐ­κεῖ, προτοῦ ν᾽ ἀνατείλῃ ὁ ἥλιος, γύρω στὴν αὐ­γή, ἄστραψε τὸ ξίφος τοῦ δημίου, ἀπεκόπη ἡ κεφαλὴ τοῦ ἁγίου· καὶ τότε ἀντὶ γιὰ αἷ­μα ἔ­τρεξε γάλα, ὅπως ἀναφέρει τὸ συναξάρι. Καὶ ἐνῷ τὸ τίμιο λείψανό του ἔμεινε στὴ γῆ κειμήλιο, θησαυρὸς καὶ πηγὴ θαυμάτων, ἡ ἁ­γία ψυχή του φτερούγισε στὰ οὐράνια σκηνώματα, γιὰ νὰ εἶνε ἀνάμεσα στοὺς ἀγγέλους καὶ ἀρχαγγέλους, καὶ ἀπὸ ᾽κεῖ νὰ πρεσβεύῃ γιὰ ὅ­λους, καὶ ἰδιαιτέρως γιὰ τὴν πατρίδα του Νικο­μήδεια, νὰ δῇ καὶ πάλι τὴ δόξα τῆς πίστεως καὶ νὰ χτυπήσουν ἐκεῖ χαρμόσυνα καμπάνες τῆς ἐθνι­κῆς καὶ θρησκευτικῆς ἀναστάσεως.

* * *

Ὅπως εἶπα στὴν ἀρχή, ἀγαπητοί μου, «ἑ­ορ­τὴ μάρτυρος μίμησις μάρτυρος»· αὐτὸ συν­ιστᾷ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Ἑορτάζουμε ἕνα μάρτυρα; πρέπει νὰ τὸν μιμηθοῦμε. Σήμερα λοιπὸν ἀπὸ τὸ ὑπερπέραν, ἀπὸ τὸν κόσμο τῶν ἀύλων πνευμάτων, φτάνει σ᾽ ἐμᾶς ἡ φωνὴ τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος καὶ λέει στὰ μυστι­κὰ αὐτιὰ τῶν ψυχῶν μας· Χριστιανοὶ ποὺ μὲ τι­μᾶτε, γίνετε μιμηταί μου!
Οἱ ἅγιοι εἶνε ἡ πιὸ τρανὴ ἀπόδειξις, ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶνε οὐτοπία, θεωρία, φιλοσοφία· εἶνε πραγματικότης, ἐφαρμογή, ζωή. Ἀποδεικνύουν, ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς διατρέχει τοὺς αἰῶνες καὶ βασιλεύει σὲ ὅλες τὶς τάξεις. Οἱ ἅγιοι εἶνε οἱ ἥρωες τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀ­ρετῆς, κορυφές, πρότυπα ἀξιομίμητα.
Σήμερα ὁ ἅγιος Παντελεήμων προβάλλει ὡς διδάσκαλος ὅλων, ἰδιαιτέ­ρως ὅμως τῶν δι­ανοουμένων, λογίων, ἐπιστημόνων, καὶ μάλιστα τῶν ἰατρῶν. Ὑπάρχει μία πλανεμέ­νη ἰδέα, ποὺ καλλιέργησαν τὰ παιδιὰ τοῦ σκότους, ὅτι ἡ ἐπιστήμη δὲν συμβιβάζεται μὲ τὴν πίστι μας. Εἶνε πλάνη, ψέμα σατανικό. Γιατὶ βλέπουμε, ὅτι ὁ σημερινὸς ἅγιος ἦταν μορφωμένος, ἐπιστήμων, σοφός, καὶ ἐν τούτοις πίστευε στὸν Κύριο. Καὶ ὄχι μόνο ὁ ἅγιος Παντελεήμων ἀλ­λὰ καὶ ἄλλοι ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ ὄχι μόνο ἅγιοι τῆς παλαιᾶς ἐποχῆς, ἀλλὰ καὶ σύγχρο­νοι μεγάλοι ἐπιστήμονες διεθνοῦς φήμης (γιατροί, χημικοί, μαθηματικοί, φυσικοί, ἀστρονόμοι, καὶ κάθε εἰδικότητος) πιστεύουν στὸ Θεὸ καὶ ὁμολογοῦν τὸ Χριστό. Γνωρίζω στὴν Ἀθήνα ἐπιστήμονες ποὺ πιστεύουν, νηστεύουν, προσ­εύχονται καὶ –θὰ σᾶς φανῇ παράξενο– σηκώνονται μεσάνυχτα καὶ κάνουν κομποσχοίνι! Γνωρίζω χειροῦργο τοῦ νοσοκομείου «Εὐαγγελισμός», ποὺ ποτέ του δὲν πιάνει νυστέρι ἐ­ὰν δὲν γονατίσῃ καὶ δὲν πῇ «Κύριε Ἰησοῦ Χρι­στέ, βοήθησέ με τὸν ἁμαρτωλό». Ἡ ἐπιστήμη, ὄχι τῶν ἡμιμαθῶν ἀλλὰ τῶν μεγάλων ἐγκεφά­λων, γονατίζει ἐνώπιον τοῦ Ἐσταυρωμένου. Στὴ Γερμανία χειροῦργος ἔγραψε βιβλίο μὲ τίτλο «Πίσω μας στέκει ὁ Θεός», πίσω δηλα­δὴ ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη μας βρίσκεται ὁ Χριστός, ὁ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων.
Ὄχι ὅμως μόνο τῶν λογίων ἐπιστημόνων· ὅλων τῶν Χριστιανῶν διδάσκαλος εἶνε ὁ ἅγιος. Μᾶς διδάσκει ἕνα μάθημα, ποὺ εἶνε τὸ ἁπλού­στερο μὰ καὶ τὸ δυσκολώτερο. Εἶνε οἱ δύο λέξεις τοῦ Ναζωραίου ποὺ ἀκούσαμε σήμερα στὸ εὐαγγέλιο· «Ταῦτα ἐντέλλομαι ὑμῖν, ἵνα ἀγαπᾶ­τε ἀλλήλους» (Ἰω. 15,17). Εἶνε τὸ μάθημα τῆς ἀγάπης. Καὶ τὸ διδάσκει ὁ ἅγιος Παν­τελεήμων δι­ότι τὸ ἐφήρμοσε ὁ ἴδιος. Ὅ,τι εἶχε, τὸ διέθεσε, ἔγινε ὑ­­πηρέτης τοῦ λαοῦ· καὶ προτρέπει κ᾽ ἐμᾶς νὰ εἴ­μαστε εὐεργετικοί, φιλάνθρωποι καὶ ἐλεήμονες στὸν κύκλο τῆς δράσεώς μας. Γι᾽ αὐτὸ σᾶς παρακαλῶ νὰ κινηθοῦμε ὅλοι ἐντονώτερα σὲ ἔργα ἀγάπης καὶ φιλανθρωπίας. Μὴν τὰ πε­ριμέ­νουμε ὅλα ἀπὸ τὸ κράτος, ἀπὸ τοὺς ἄλλους.
Εἴθε ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου Παν­τε­λεήμονος νὰ σκέπῃ ὅλο τὸ λαό μας, ὥστε ἐν εἰ­ρήνῃ καὶ ἀγάπῃ νὰ λατρεύουμε τὸν Κύριον ἡ­μῶν Ἰησοῦν Χριστὸν εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν παλαιὸ ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὸ Σάββατο 27-7-1968 μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 21-6-2019.