ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΣΚΑΝ

Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ἓν παράδειγμα

Σήμερον, ἀγαπητοί μου, θὰ σᾶς διηγηθῶμεν κάτι ποὺ εἰς τὴν ἀρχὴν θὰ σᾶς κάμῃ ἴσως νὰ γελάσητε. Ἀλλ᾿ ἐὰν παρακολουθήσητε τὴν συνέχειαν καὶ προσέξητε τὴν βαθυτέραν του ἔννοιαν, τότε τὸ γέλιο σας θὰ μεταβληθῇ εἰς κλάμα.
Ἕνας εἶχε μίαν μαϊμοῦ. Τὴν ἔμαθε νὰ χορεύῃ. Τὴν ἐστόλισε ὡς νύμφην, καὶ διὰ νὰ μὴ φαίνηται ἡ ἀπαισία ὄψις τοῦ ζῴου, κατεσκεύασεν ἓν ὡραιότατον προσωπεῖον (μάσκαν) γυναικὸς ποὺ ἐσκέπαζεν ὅλο τὸ κεφάλι, τὴν ἔφερεν εἰς τὴν πλατεῖαν τῆς πόλεως καὶ τὴν ἔβαλε νὰ χορεύσῃ. Κόσμος πολὺς ἐμαζεύθη. Ἡ μαϊμοῦ – νύμφη ἐχόρευε καὶ τοὺς πλέον ἰδιοτρόπους χοροὺς καὶ ἐλυγίζετο μὲ τόσην ἐπιδεξιότητα, ὥστε ὅσοι τὴν ἔβλεπον τὴν ἐθαύμαζον καὶ ἐνόμιζον ὅτι ἦτο ἄνθρωπος. Ἕνας ὅμως, ποὺ ἐγνώριζεν ὅτι ἡ χορεύτρια δὲν ἦτο ἄνθρωπος ἀλλὰ μαϊμοῦ καὶ δὲν ὑπέφερε νὰ βλέπῃ τὰ πλήθη νὰ χειροκροτοῦν, νὰ θαυμάζουν καὶ ν᾿ ἀποθεώνουν ἓν κτῆνος, ἀπεφάσισε ν᾿ ἀποκαλύψῃ τὴν ἀπάτην. Ἔκαμε λοιπὸν τὸ ἑξῆς. Ἐπειδὴ ἐγνώριζεν ὅτι οἱ μαϊμοῦδες ἀγαποῦν πολὺ τὰ ἀμύγδαλα, τὴν στιγμὴν ποὺ ἡ μαϊμοῦ – νύμφη ἐχόρευε καὶ ὁ κόσμος τὴν ἐχειροκροτοῦσε καὶ ὁ κύριός της ἐχαίρετο διὰ τὰς λαμπράς της ἐπιτυχίας, ὁ φίλος μας ἔρριψεν ἐμπρὸς εἰς τὰ πόδια της μερικὲς χοῦφτες ἀμύγδαλα. Αὐτὸ ἔφθασε διὰ νὰ γίνουν τὰ ἀποκαλυπτήρια. Ἡ χορεύτρια, μόλις εἶδε τὰ ἀμύγδαλα, αὐτοστιγμεὶ μετεβλήθη· ἐλησμόνησε τὸν κύριόν της, τὰ πλήθη, τὴν δόξαν, τὰ πάντα, καὶ ὥρμησεν εἰς τὰ ἀμύγδαλα. Καὶ ἐπειδὴ τὸ προσωπεῖον τὴν ἠμπόδιζε διὰ νὰ τὰ φάγῃ, μὲ τὰ νύχια της τὸ ἔσχισε, τὸ ἔκαμε κομμάτια, τὸ ἐπέταξε μακριά, καὶ τότε ἐφάνη ὁποία ἦτο· μαϊμοῦ καὶ ὄχι ἄνθρωπος! Ὅλοι ἤρχισαν νὰ γελοῦν καὶ νὰ καγχάζουν διὰ τὸ πάθημά της. Τὸ παράδειγμα αὐτὸ (ποὺ σημειωτέον ἀναφέρει εἰς τὸ τέλος μιᾶς περιφήμου ὁμιλίας του καὶ ἕνας ἐκ τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ Νύσσης Γρηγόριος, ἀδελφὸς τοῦ Μ. Βασιλείου) ἀναφέρομεν ἐδῶ, διότι νομίζομεν ὅτι εἶνε μία ζωηρὰ εἰκὼν τῆ σημερινῆς πραγματικότητος.

Ὁ ἄνθρωπος μὲ προσωπεῖον

Ὁ ἄνθρωπος, ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος! Ὡς πρὸς τὴν ἐξωτερικὴν ἐμφάνισιν διαφέρει πολὺ ἀπὸ τὸν πρωτόγονον ἄνθρωπον. Δὲν ζῇ ὅπως ἐκεῖνος. Δὲν κατοικεῖ εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς τὰ δάση. Δὲν φορεῖ δέρματα ζῴων. Δὲν κρατεῖ ῥόπαλα καὶ πέτρινα μαχαίρια. Ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος ἐξειλίχθη. Ἄφησε τὰ σπήλαια καὶ τὰ παρθένα δάση ὡς κατοικίας τῶν θηρίων καὶ αὐτὸς ἐξημερωμένος(;) συνεκεντρώθη εἰς κέντρα πολιτισμοῦ. Κατοικεῖ εἰς μέγαρα, εἰς πολυκατοικίας, εἰς οὐρανοξύστας μὲ ὅλα τὰ κομφὸρ μιᾶς ἀνέτου ζωῆς! Φορεῖ ἐνδυμασίας πολυτελεστάτας. Ἐκπαιδεύεται εἰς πλῆθος ἐκπαιδευτηρίων. Μανθάνει νὰ γράφῃ, νὰ ὁμιλῇ διαφόρους γλώσσας, νὰ τραγουδᾷ, νὰ παίζῃ ὄργανα, νὰ χορεύῃ, νὰ πετᾷ εἰς τὰ νέφη, νὰ ταξιδεύῃ εἰς τὰ βάθη τῆς θαλάσσης, νὰ… Καὶ ἐφαντάσθη ὁ ταλαίπωρος, ὅτι ἐξεπολιτίσθη, ὅτι οὐδεμίαν ἔχει σχέσιν μὲ τοὺς ἀγρίους ποὺ μακρὰν ἀπὸ τὰ κέντρα τοῦ πολιτισμοῦ κατοικοῦν ὡς θηρία εἰς τὰς ἐρήμους ἐκτάσεις τῆς Ἀφρικῆς, τῆς Ἀμερικῆς καὶ τῆς Ἀσίας.
Ἀλλὰ ὁ πολιτισμὸς αὐτός, διὰ τὸν ὁποῖον ἐκαυχᾶτο ἡ ἀνθρωπότης, δὲν ἦτο ὁ ἀληθὴς πολιτισμός. Δὲν ἐπροχώρησεν εἰς τὰ βάθη τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Δὲν ἐξερρίζωσε τὰ πάθη τοῦ ἀνθρώπου. Δὲν τὸν ἡμέρωσε. Δὲν τοῦ ἐξηυγένισε τὴν καρδίαν του. Ἠρκέσθη εἰς τὴν ἐπιφάνειαν. Ἐφόρεσεν εἰς τὸν ἄνθρωπον προσωπεῖον, τοῦ ἔδειξε τὸν καθρέπτην του καὶ τοῦ εἶπε· «Βλέπεις πόσον σὲ μετεμόρφωσα; Δὲν εἶσαι πλέον ὁ πρωτόγονος ἄνθρωπος ποὺ ἐτρέφεσο μὲ ῥίζας καὶ φλοιοὺς δένδρων. Δὲν τρέμεις πλέον τὴν φύσιν. Μὲ τὴν δύναμίν μου τὴν ἐδάμασες. Τὰ πανεπιστήμιά μου σὲ ἐφώτισαν. Ἐπέταξες προλήψεις καὶ δεισιδαιμονίας αἰώνων. Σὲ ἀνεβίβασα εἰς τὸν κολοφῶνα τῆς δόξης. Εἶσαι ἄξιος θαυμασμοῦ. Εἶσαι ὁ ἄνθρωπος τοῦ 20οῦ αἰῶνος. Εἶσαι ὁ ὑπεράνθρωπος. Λαοὶ καὶ ἔθνη, μιμηθῆτε τον».

Τὰ ἀποκαλυπτήρια τοῦ ἀνθρώπου

Ἡ διὰ τοῦ σταυροῦ μεταβολὴ

Τὰ πράγματα φωνάζουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἰς οἱανδήποτε ἐποχὴν καὶ ἐὰν ζῇ, θὰ παραμένῃ κατὰ τὸ βάθος ὁ ἴδιος, ἄγριος καὶ ἐγκληματικός, καὶ θὰ διαπράττῃ τὰ φρικιαστικώτερα τῶν ἐγκλημάτων, ἐφ᾿ ὅσον ἡ πονηρά του φύσις δὲν ὑποστῇ μεταβολήν. Ἀλλὰ ποία δύναμις εἶνε ἱκανὴ νὰ ἐπιτελέσῃ τὸ ἐσωτερικὸν αὐτὸ θαῦμα; Τὰ σχολεῖα; Τὰ πανεπιστήμια; Οἱ στρατοί; Τὰ νέα ὅπλα; Ἡ βόμβα τοῦ ἀτόμου; Τὰ διάφορα κοινωνικὰ συστήματα; Τὰ Ἡνωμένα Ἔθνη; Πάντα ταῦτα δὲν ἐγγίζουν τὰ βάθη τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως, δὲν εἰσέρχονται εἰς τὸ ἀόρατον ἐκεῖνο σπήλαιον, τὸ ὑποσυνείδητον, ὅπου ὁ ἄνθρωπος τρέφει τὰ ἀγριώτατα θηρία! Τὰ πάθη, ὤ ποία δύναμις εἶνε ἱκανὴ νὰ τὰ συλλάβῃ, νὰ τὰ δαμάσῃ, νὰ τὰ νεκρώσῃ καὶ τὰ ἐξοντώσῃ, ὥστε νὰ μὴ ἀκούῃ ἡ ἀνθρωπότης τοὺς βρυχηθμούς των; Ἐὰν θέλῃς, ἀδελφέ, τὴν ἀπάντησιν εἰς τὸ ἐρώτημα αὐτό, μὴ περιφρονήσῃς τὴν ὑπόδειξίν μου. Ἐλπίζω ὅτι ἔχεις Εὐαγγέλιον καὶ ὅτι καθημερινῶς τὸ μελετᾷς. Λοιπὸν ἄνοιξέ το Λκ κεφ. 23, στίχ. 39 – 43. Εἰς τοὺς στίχους αὐτοὺς θὰ ἴδῃς ὅτι ἕνας ληστής, τοῦ ὁποίου τὴν ψυχὴν δὲν ἠδυνήθη νὰ δαμάσῃ ὅλη ἡ Ῥωμαϊκὴ αὐτοκρατορία, αἴφνης ὑφίσταται τὴν θείαν μεταβολήν, καὶ ἀπὸ τὴν καρδίαν του ἐξέρχεται ἡ μεγαλειώδης προσευχὴ τῆς μετανοίας του! «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42). Τὸ θηρίον, ποὺ μίαν ὁλόκληρον ζωὴν ἔζη εἰς τὴν καρδίαν τοῦ λῃστοῦ, ἐδέχθη θανάσιμον πλῆγμα καὶ ἐξέπνευσεν ἐνώπιον τοῦ σταυροῦ, καὶ ἕνας νέος ἄνθρωπος ἐγεννᾶτο. Μεταβολὴ θεϊκή, ὑπερφυσική.

Ἀλλαγὴ καρδίας

Αὐτὸ τὸ θαῦμα τοῦ Γολγοθᾶ πρέπει νὰ ἐπαναλειφθῇ εἰς τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλ᾿ ὁ ἄνθρωπος εἶνε ἐλεύθερον ὂν καὶ ἀντιδρᾷ εἰς τὴν ἐπίδρασιν αὐτὴν τοῦ σταυροῦ καὶ δὲν θέλει νὰ ταπεινωθῇ καὶ ν᾿ ἀσπασθῇ τοὺς ἀχράντους πόδας τοῦ Ἐσταυρωμένου καὶ αὐταπατᾶται ὅτι μόνος του μὲ τὰ ἰδικά του μέσα θὰ ἐκπολιτισθῇ καὶ θὰ ἐξημερωθῇ. Καὶ ἐφ᾿ ὅσον θὰ ἐξακολουθῇ ἡ τραγικὴ αὐτὴ ἀπάτη, καὶ ἡ θρησκεία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐξ ὑπαιτιότητος τοῦ ἀνθρώπου, δὲν εἰσέρχεται εἰς τὰ βάθη τῆς καρδίας τῶν περισσοτέρων διὰ νὰ δημιουργήσῃ ἐκεῖ τὴν θείαν μεταβολήν, ἡ ἀνθρωπότης, παρ᾿ ὅλον τὸν ἐξωτερικόν της πολιτισμόν, παρ᾿ ὅλα τὰ πανεπιστήμια καὶ τὰς ἀκαδημίας της, παρ᾿ ὅλα τὰ διάφορα συστήματα τῆς διοικήσεως, παρ᾿ ὅλα τὰ προσωπεῖα μιᾶς φαινομενικῆς εὐγενείας, θὰ εἶνε κατὰ βάθος ἀγέλη ἀνημέρων θηρίων, τὰ ὁποῖα εἰς τὴν πρώτην εὐκαιρίαν θὰ ἐκπηδήσουν μέσα ἀπὸ τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων διὰ νὰ κατασπαράξουν τὴν γῆν.
Ἄνθρωποι, ἐννοήσατέ το· μὲ μάσκας δὲν σῴζεται ἡ κατάστασις. Χρειάζεται ἀλλαγὴ καρδίας, τὴν δὲ καρδίαν δύναται νὰ τὴν ἀλλάξῃ μόνον ὁ Κύριος, ὁ ὁποῖος ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ σταυροῦ μᾶς φωνάζει· Δώσατέ μου τὴν καρδίαν σας, διὰ νὰ τὴν μεταβάλω ἀπὸ τώρα εἰς παράδεισον!

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(περιοδικὸ «Χριστ. Σπίθα», ἀρ. φύλ. 73/Ἰούνιος 1947, καὶ βιβλίο «Φλογέρα Α΄», Ἀθῆναι 1985, σσ. 106-110)