ΕΝΝΕΑΕΤΕΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΛΑΜΠΡΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΑΣΤΕΡΑ Π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟ!

Συμπληρώνονται φέτος, Σεβασμιώτατε, σεβαστοὶ πατέρες καὶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, 9 χρόνια ἀπὸ τὴν πρὸς Κύριον ἐκδημία τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης, Πρεσπῶν καὶ Ἑορδαίας π. Αὐγουστίνου. Ὅπως κάθε ἄστρο ἀνατέλλει, μεσουρανεῖ καὶ δύει στὴν οὐράνιο σφαίρα, ἔτσι καὶ ὁ λαμπρὸς αὐτὸς πνευματικὸς ἀστέρας, ἀφοῦ διέγραψε τὴ φωτεινὴ τροχιά του στὸ νοητὸ στερέωμα τῆς Ἐκκλησίας, ἔδυσε ἀπὸ τὸν παρόντα κόσμο τὰ χαράματα τῆς 28ης Αυγούστου τοῦ 2010, καὶ μετέβη στὴ χώρα τῆς ἀτελευτήτου αἰωνιότητος, στὸν ἀνέσπερο κόσμο τῆς ἐν οὐρανῷ θριαμβευούσης Ἐκκλησίας.

Ὡστόσο, καὶ ἡ ἐδῶ παρουσία του παραμένει. Μπορεῖ σωματικῶς νὰ ἔφυγε ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτό, ἐξακολουθεῖ ὅμως νὰ βρίσκεται ἀνάμεσά μας μὲ τὸ ἔργο ποὺ μᾶς ἄφησε. Εἶναι παρὼν μὲ τὰ πάμπολλα συγγράμματά του, βιβλία, περιοδικὰ καὶ ἄρθρα, μὲ τὰ ὁποῖα ἐξακολουθεῖ νὰ μᾶς διδάσκει. Εἶναι παρὼν μὲ τὶς ἠχογραφημένες ὁμιλίες του, μὲ τὶς ὁποῖες ἐμπνέει, ἐνθουσιάζει καὶ καθοδηγεῖ χιλιάδες ψυχὲς σ’ ὅλο τὸν κόσμο. Εἶναι παρὼν μὲ τὶς ὑποθῆκες ποὺ μᾶς ἄφησε, ποὺ εἶναι νωπὲς ἀκόμα σ’ ὅσους τὸν ζήσαμε. Εἶναι τέλος παρὼν μὲ τὶς ἀναμνήσεις καὶ τὰ βιώματα ποὺ ὅλοι ἔχουμε ἐγχαραγμένα στὴ μνήμη μας ἀπὸ τὴ φλογερὴ προσωπικότητά του καὶ τοὺς μαχητικοὺς ἀγῶνες του γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ ἔθνος. Ὅντως, «εἰς μνημόσυνον αἰώνιον ἔσται δίκαιος» (Ψαλμ. 111,6), καὶ «δίκαιοι εἰς τὸν αἰῶνα ζῶσι» (Σ. Σολ. 5,15). Οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ μένουν ἀθάνατοι στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων.

Ἡ σημερινὴ ἐπέτειος ἀπαιτεῖ νὰ λεχθοῦν κάποια λόγια γιὰ τὸν ἀείμνηστο ἐπίσκοπο. «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων», μᾶς προτρέπει ὁ θεόπνευστος συγγραφέας τῶν Παροιμιῶν (10,7). Παρ’ ὅλο ποὺ αἰσθάνομαι τὴν ἀνεπάρκειά μου, θὰ τολμήσω νὰ πῶ μερικὲς σκέψεις. Θὰ ἤθελα φέτος νὰ σκιαγραφήσω πολὺ ἁμυδρὰ τὸ ἐπισκοπικὸ ἔργο τοῦ π. Αὐγουστίνου, ὅπως τὸ ζήσαμε ὅσοι τὸν γνωρίσαμε ἐδῶ στὴ Φλώρινα.

Κατ’ ἀρχὴν πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι ὁ κάθε ἐπίσκοπος εἶναι διάδοχος τῶν ἀποστόλων καὶ συνεχιστὴς τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τῆς γῆς. Εἶναι «εἰς τύπον καὶ τόπον Χριστοῦ». Ὅπως μᾶς διδάσκει ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, τὸ ἀπολυτρωτικὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ μπορεῖ νὰ ἀναλυθεῖ σὲ τρία μέρη: τὸ προφητικό, τὸ ἀρχιερατικὸ καὶ τὸ βασιλικό. Ὁ Χριστὸς ὡς προφήτης καὶ διδάσκαλος κήρυξε ἐπὶ τρία χρόνια τὸ εὐαγγέλιο καὶ φανέρωσε στὸν κόσμο τὴν ἀλήθεια. Ὡς Μέγας Ἀρχιερέας πρόσφερε τὴν ὑπερτάτη θυσία, τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του, «ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας». Τέλος, ὡς Βασιλεὺς μέγας νίκησε τὸν θάνατο, ἀνέστη ἐκ τῶν νεκρῶν, ἀνελήφθη στοὺς οὐρανοὺς καὶ κυβερνᾶ τὴν Ἐκκλησία του μέχρι τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου, διαφυλάττοντάς την ἀπὸ ὁρατοὺς καὶ ἀοράτους ἐχθρούς.

Αὐτὸ τὸ τριπλὸ ἔργο καλεῖται νὰ ἐπιτελέσει σὲ σχετικὸ βαθμὸ καὶ ὁ κάθε ἐπίσκοπος. Πρέπει νὰ εἶναι διδάσκαλος, λειτουργὸς καὶ ποιμένας. Ὡς διδάσκαλος θὰ πρέπει νὰ διδάσκει καὶ νὰ κατηχεῖ τὸν λαό, ὡς λειτουργὸς νὰ ἁγιάζει τοὺς πιστοὺς μὲ τὰ μυστήρια, καὶ ὡς ποιμαίνας νὰφροντίζει γιὰ τὴν πρόοδο καὶ τὴν ἀσφάλεια τοῦ ποιμνίου του.

Ἂς δοῦμε λοιπὸν μὲ συντομία πῶς ὁ π. Αὐγουστῖνος ἀνταποκρίθηκε στὸ τριπλὸ αὐτὸ ἔργο.

α) Τὸ κηρυκτικό του ἔργο 

Κανείς δὲν μπορεῖ νὰ ἀμφισβητήσει ὅτι ὁ π. Αὐγουστῖνος ὑπῆρξε μέγας ἱεροκήρυκας καὶ λάτρης τοῦ κηρύγματος. Κήρυξε ὅσο κανείς ἄλλος τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Τὸ κήρυγμα ἦταν ἡ ζωή του. Παντοῦ καὶ πάντοτε δίδασκε. Ἐκφωνοῦσε κηρύγματα πρωινὰ στὴ Θ. Λειτουργία, κηρύγματα βραδινὰ σὲ Κατανυκτικοὺς Ἑσπερινούς, μαθήματα κατηχητικὰ σὲ νέους, ὁμιλίες σὲ κύκλους μελέτης Ἁγίας Γραφῆς κ.ἄ.. Ὁ λόγος του ἦταν ἁπλός, ζωντανός, τεκμηριωμένος, παραστατικός, ἀφυπνιστικός, ἐλεγκτικὸς ἀλλὰ καὶπαρηγορητικός. Ὅπως ἔχει λεχθεῖ στὴν κηδεία του, ὑπῆρξε ὁ μεγαλύτερος ἴσως ἱεροκήρυκας τοῦ 20ου αἰώνα, ἕνας νεώτερος ἅγιος Κοσμᾶς Αἰτωλός.

Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸν ἴδιο, στὸ κηρυκτικὸ ἔργο συνέβαλαν καὶ ἄλλα πρόσωπα. Θὰ ἦταν παράλειψη νὰ μὴν ἀναφέραμε ὅτι ὁ π. Αὐγουστῖνος εἶχε δίπλα του πλειάδα ἱεροκηρύκων καὶ κατηχητῶν, κληρικῶν καὶ λαϊκῶν, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, οἱ ὁποῖοι μὲ ζῆλο βοηθοῦσαν στὸ ἔργο τοῦ κηρύγματος καὶ τῆς κατηχήσεως. Σχεδὸν σὲ κάθε χωριὸ ὑπῆρχαν κατηχητικὰ σχολεῖα καὶ κύκλοι μελέτη Ἁγίας Γραφῆς.

Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ προφορικὸ κήρυγμα καλλιέργησε καὶ τὸ γραπτό. Ἐξέδιδε κάθε Κυριακὴ τὸ ὁμώνυμο φυλλάδιο, τὸ ὁποῖο ἀπέστελλε σὲ ὅλους τοὺς ἱερεῖς τῆς Μητροπόλεως. Ἔτσι ἀκουγόταν παντοῦ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Τὰ φυλλάδια αὐτὰ τῆς «Κυριακῆς», ποὺ ἀνέπτυσσαν πολλὰ καὶ ἐνδιαφέροντα θέματα, ἔχουν ἐκδοθεῖ σὲ βιβλία, τὰ ὁποῖα μέχρι σήμερα ἀποτελοῦν πολύτιμα βοηθήματα γιὰ τοὺς ἱερεῖς καὶ ἱεροκήρυκες σ’ ὅλη τὴν πατρίδα μας καὶ στὸ ἐξωτερικό. Ἔχουν μάλιστα μεταφραστεῖ καὶ σὲ ἄλλες γλῶσσες.

Τὸ τεράστιο αὐτὸ κηρυκτικὸ ἔργο εὐλογήθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἔδωσε πλούσιους καρπούς. Τὰ ἀποτελέσματά του εἶναι ἐμφανῆ. Μὲ ὅλη αὐτὴ τὴν προσπάθεια ὁ π. Αὐγουστῖνος δημιούργησε μιὰ Μητρόπολη μὲ συνειδητοὺς Χριστιανοὺςποὺ ἐκκλησιάζονται, προσεύχονται, μελετοῦν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἐξομολογοῦνται καὶ κοινωνοῦν. Χάρη στὸ κατηχητικὸ αὐτὸ ἔργο περιορίστηκαν σὲ μεγάλο βαθμὸ παγανιστικές, εἰδωλολατρικὲς καὶ ἄλλες ἀντιχριστιανικὲς ἐκδηλώσεις στὴν περιοχή. Περιορίστηκε ἐπίσης καὶ ἡ δράση τῶν αἱρετικῶν, ὅπως Μαρτύρων τοῦ Ἱεχωβᾶ, Πεντηκοστιανῶν κ.ἄ..

Αὐτὰ ἐν ὀλίγοις γιὰ τὸ κηρυκτικό του ἔργο.

β) Τὸ λατρευτικό του ἔργο

Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ κήρυγμα, ὁ π. Αὐγουστῖνος φρόντισε καὶ γιὰ τὴν ἀναζωπύρωση τῆς λατρευτικῆς ζωῆς. Κατ’ ἀρχήν, ἔκτισε παντοῦ ναοὺς γιὰ νὰ ἐξυπηρετοῦν τὶς λατρευτικὲς ἀνάγκες τῶν ἐνοριῶν. Ὅπως βλέπουμε στοὺς Ἀπολογισμούς, στὰ 34 χρόνια τῆς διακονίας του φρόντισε νὰ κτιστοῦν 85 ναοί. 

Ἀλλὰ ναοὶ χωρὶς ἱερεῖς δὲν ἔχουν νόημα. Γιὰ τὸ θέμα αὐτό, ὅπως γνωρίζουμε, ἔκανε ἕνα τεράστιο ἀγώνα, γιατὶ ὑπῆρχε μεγάλη ἔλλειψη ἱερέων. Παρέλαβε μιὰ Μητρόπολη μὲ 90 κενά. Μερίμνησε ἀρχικὰ νὰ μετατεθοῦν προσωρινὰ ἱερεῖς ἀπὸ τὴν Ἀθήνα. 

Στὴ συνέχεια, μὲ πολλὲς προσπάθειες, τόσο τοῦ ἰδίου ὅσο καὶ τοῦ τότε πρωτοσυγκέλλου καὶ νῦν Μητροπολίτου μας κ. Θεοκλήτου, πέτυχε νὰ ἱδρυθεῖ πλήρης Ἐκκλησιαστικὴ Σχολὴ μὲ Γυμνάσιο καὶ Λύκειο γιὰ νὰ ἐπιμορφώσει τοὺς ὀλιγογραμμάτους ἱερεῖς. Τὸ ἔργο αὐτὸ θεωρεῖται ἀπὸ πολλοὺς τὸ σημαντικότερο ἔργο τοῦ π. Αὐγουστίνου. Διότι στὸ Ἐκκλησιαστικὸ Γυμνάσιο καὶ Λύκειο φοίτησαν ἑκατοντάδες ἱεροσπουδαστές, ὄχι μόνο μεγάλης ἡλικίας ἱερεῖς, ἀλλὰ καὶ πολλοὶ νέοι ἀπ’ ὅλη τὴ Δυτικὴ καὶ Κεντρικὴ Μακαδονία, τὴν Ἤπειρο, καὶ τὴν Κέρκυρα ἀκόμα. Ἀρκετοὶ ἀπ’ αὐτοὺς -ὑπολογίζω γύρω στοὺς 200- ἔγιναν ἱερεῖς, καὶ μάλιστα ἐκλεκτοὶ ἱερεῖς, μὲ πλούσιο κατηχητικὸ καὶ ποιμαντικὸ ἔργο, ποὺ κοσμοῦν σήμερα τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Ὅλοι αὐτοὶ μὲ συγκίνηση ὁμολογοῦν ὅτι ὀφείλουν τὰ μέγιστα στὸ Σχολεῖο ποὺ φοίτησαν, στὸ Οἰκοτροφεῖο, στοὺς καθηγητές, στὸν ὑποδιευθυντὴ καὶ στὰ κηρύγματα ποὺ ἄκουσαν ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Αὐγουστῖνο.

Δὲν ἀρκέστηκε ὅμως στὴν ποσοτικὴ αὔξηση τῶν ἱερέων καὶ τὴν κάλυψη τῶν ἐφημεριακῶν κενῶν· ἀγωνίστηκε καὶ γιὰ τὴν ποιοτικὴ ἄνοδο τοῦ κλήρου. Εἶχε μεγάλη ἀγωνία γιὰ τὴν πνευματικὴ πρόοδο τῶν ἱερέων του. Πόθος του ἦταν νὰ κάνει ἱερεῖς σὰν τὸν ἅγιο Κοσμᾶ· ἱερεῖς ποὺ νὰ ζοῦν γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν Χριστό. Γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ ὀργάνωνε ἱερατικὰ συνέδρια στὰ ὁποῖα, μαζὶ μὲ τὴν γνωσιολογικὴ κατάρτιση ποὺ τοὺς παρεχόταν, προσπαθοῦσε νὰ τοὺς καλλιεργήσει τὴν πίστη στὸν Χριστό, τὴν εὐλάβεια, τὸ ὀρθόδοξο ἀγωνιστικὸ φρόνιμα, τὴν ἀφιλαργυρία, τὴν ἀγάπη στὸν λαὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία.

γ) Τὸ ποιμαντικό του ἔργο

Ἂς ποῦμε τέλος καὶ λίγα λόγια γιὰ τὸ πολύπλευρο ποιμαντικὸ ἔργο τοῦ μεγάλου ἱεράρχη. Ὁ καλὸς ποιμένας φροντίζει κυρίως γιὰ δύο πράγματα· ἀφ’ ἑνὸς νὰ τρέφει, νὰ ποτίζει καὶ νὰ περιποιεῖται τὰ πρόβατά του, καὶ ἀφ’ ἑτέρου νὰ τὰ προστατεύει ἀπὸ τοὺς λύκους καὶ τοὺς ἄλλους κινδύνους ποὺ τὰ ἀπειλοῦν. Ὅπως λέει ὁ Κύριος, ὁ καλὸς ποιμένας ἀγαπᾶ τὰ πρόβατά του καὶ θυσιάζει τὴ ζωή του γι’ αὐτά.

Τὸ ἴδιο πρέπει νὰ κάνει καὶ ὁ ποιμένας τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ π. Αὐγουστῖνος ἔκανε τὸ πᾶν γιὰ νὰ ἐπιτελέσει καὶ τὸ ἔργο αὐτὸ στὸ ἀκέραιο. Ὑπῆρξε ἀληθινὸς ποιμένας τῆς Ἐκκλησίας, μιμητὴς τοῦ Καλοῦ Ποιμένος Χριστοῦ. Μέχρι τὰ βαθειά του γεράματα, ἡ μεγάλη του ἀγωνία ἦταν ἡ σωτηρία τῶν ψυχῶν ποὺ τοῦ ἐμπιστεύθηκε ὁ Κύριος. Συχνὰ μᾶς ὑπενθύμιζε ὅτι τὰ κρόσσια ποὺ ὑπάρχουν στὸ πετραχείλι τῶν κληρικῶν συμβολίζουν τὶς ψυχὲς τῶν πιστῶν ποὺ κρέμονται ἀπὸ τὸν λαιμό τους, γιὰ τὶς ὁποῖες θὰδώσουν λόγο στὸν Θεό. Διακαὲς μέλημα καὶ στόχος του, νὰ μορφώσει τὸν Χριστὸ στὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων. Γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ ἔγινε «τοῖς πᾶσι τὰ πάντα». 

Ἐκτὸς ἀπὸ τὸν πλούσιο κηρυκτικὸ λόγο ποὺ πρόσφερε στὸν λαό, δεχόταν καθημερινὰ πονεμένους ἀνθρώπους, ἄκουε τὰ προβλήματά τους, τοὺς συμβούλευε, τοὺς παρηγοροῦσε καὶ τοὺς στήριζε μὲ κάθε τρόπο. Προσπαθοῦσε ἐπίσης νὰ συμφιλιώσει ἀνδρόγυνα ποὺ ὁδηγοῦνταν σὲ διαζύγιο. Φρόντισε ἀκόμα νὰ βαπτίσει καὶ νὰ κάνει μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοὺς τσιγγάνους τῆς Φλώρινας.

Ἄλλα ποιμαντικά του ἔργα ἦταν οἱ κατασκηνώσεις καὶ τὰ οἰκοτροφεῖα γιὰ τοὺς νέους καὶ τὶς νέες. Χιλιάδες παιδιὰ πέρασαν ἀπὸ τὰ ἱδρύματα αὐτὰ καὶ ὠφελήθηκαν τὰ μέγιστα. Γιὰ τοὺς γέροντες φρόντισε νὰ κτίσει γηροκομεῖο ὥστε νὰ μὴ βρεθεῖ κανείς στοὺς δρόμους.

Ἕνα ἄλλο σημαντικό του ἔργο ἦταν ὁ Ραδιοφωνικὸς Σταθμὸς τῆς Μητροπόλεως, ὁ ἐναέριος αὐτὸς ἄμβωνας, ὅπως τὸν ἀποκαλοῦσε, ποὺ μετέδιδε γνήσιο εὐαγγελικὸ καὶ πατριωτικὸ λόγο.

Παράλληλα μὲ ὅλα αὐτὰ καὶ πολλὰ ἄλλα, ἀγωνίστηκε νὰ διαφυλάξει τὸ ποίμνιό του ἀπὸ τοὺς ποικιλώνυμους προβατόσχημους λύκους, τοὺς αἱρετικούς· Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ, Προτεστάντες, Πεντηκοστιανοὺς κ.ἄ.. Ἀγωνίστηκε ἐπίσης νὰ καταργήσει κοινωνικὲς καὶ ἠθικὲς πληγές, ὅπως τὸ καζίνο, τὰ κέντρα τῆς ἁμαρτίας κ.ἄ.. Ἰδιαιτέρως προσπάθησε νὰ περιορίσει τὴν ὀλιγοπαιδία καὶ τὸ ἔγκλημα τῶν ἐκτρώσεων.

Σημαντικὸ μέρος τοῦ ποιμαντικοῦ ἔργου εἶναι καὶ ἡ φιλανθρωπία. Μὲ τὴ δραστηριότητα τοῦ Γενικοῦ καὶ τῶν Ἐνοριακῶν Φιλοπτώχων Ταμείων ἀνακουφίζονταν, καὶ ἀνακουφίζονται καὶ σήμερα, οἱ πτωχοὶ καὶ ἀναξιοπαθοῦντες ἀδελφοί μας.

Προσπάθησα σὲ ὅσο μποροῦσα λιγότερο χρόνο νὰ σκιαγραφήσω τὸ πολύπλευρο ἐπισκοπικὸ ἔργο τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου μας π. Αὐγουστίνου. Κι αὐτό, γιὰ νὰ θυμόμαστε τί ἔκανε γιὰ μᾶς, νὰ τὸν εὐγνωμονοῦμε, καὶ πρὸ πάντων γιὰ νὰ μιμηθοῦμε ὅσο εἶναι δυνατὸ τὴ ζωή του, σύμφωνα μὲ τὴν προτροπὴ τοῦ ἀπ. Παύλου: «Μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν.» (Ἑβρ. 13,7). Νὰ θυμάστε πάντοτε τὸ ἅγιο παράδειγμα τῶν πνευματικῶν πατέρων καὶ προεστῶν σας, οἱ ὁποῖοι σᾶς δίδαξαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Νὰ ἀναλογίζεστε καὶ νὰ μελετᾶτε τὸ ἅγιο καὶ θεάρεστο τέλος τῆς ζωῆς καὶ τῆς πολιτείας τους, καὶ νὰ μιμεῖσθε τὴν πίστη τους. Ἀμήν.

Ἀρχιμ. Ἐπιφάνιος Χατζηγιάγκου