Τῶν ἁγ. Σοφίας, Πίστεως,Ἐλπίδος,Ἀγάπης
17 Σεπτεμβρίου
Ὁμιλία τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστινου Καντιώτου

Οι τρεις θυγατερες

Μετὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Σταυροῦ ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει, ἀγαπητοί μου, τὴ μνήμη τῶν ἁγίων Σοφίας καὶ τῶν τρι­ῶν θυγατέρων της, Πίστεως Ἐλπίδος καὶ Ἀ­γάπης.

Ἡ ἁγία Σοφία γεννήθηκε, κατὰ τὸ συναξάριο, σὲ μία μεγάλη πόλι τῆς Ἰταλίας. Ἔζησε δὲ στὴν ἐποχὴ τῶν διωγμῶν, ποὺ ὅπως εἶνε γνωστὸ κράτησαν τρεῖς ὁλόκληρους αἰῶνες.
Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὸ νὰ εἶνε κανεὶς Χριστι­ανὸς στοίχιζε. Στοίχιζε θέσεις, ἀξιώματα, χρή­ματα καὶ αὐτὴ τὴ ζωή. Ἑκατομμύρια θυσιάστηκαν τότε γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Μ᾿ αὐτὸ τὸ ἡρωικὸ πνεῦμα ἔζησε καὶ ἡ ἁγία Σοφία καὶ ἔτσι ἀνέθρεψε τὶς θυγατέρες της.
Δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ μὴν προσελκύσῃ τὴν κακία τῶν διωκτῶν. Τὴν συνέλαβαν λοιπὸν μα­ζὶ μὲ τὶς θυγατέρες της καὶ τὴν ὡδήγησαν ἐμπρὸς στὸν διοικητή. Αὐτὸς τοὺς ἔδωσε προθεσμία τριῶν ἡμερῶν, γιὰ νὰ τοῦ ἀπαν­τήσουν, ἂν θ᾿ ἀλλάξουν γνώμη. Ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴ λῆξι τῶν τριῶν ἡμερῶν ἡ μητέρα καὶ οἱ θυγατέρες ἔμειναν ἀκλόνητες στὴν ἀφοσίωσι πρὸς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.
Ἡ μητέρα εἶχε ἕνα φόβο, μήπως οἱ θυγατέ­ρες ἀρνηθοῦν τὸ Χριστό, διότι στὴν ἡλικία ἦ­ταν πολὺ μικρές. Ἡ πρώτη, ἡ Πίστις, ἦταν 12 ἐ­τῶν. Ἡ Ἐλπὶς ἦταν 10 ἐτῶν. Καὶ ἡ Ἀγάπη ἦ­ταν 9 ἐτῶν. Ἐν τούτοις τὰ ἀσθενῆ αὐτὰ πλάσματα τὰ ἐνδυνάμωσε ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ ὑπέμειναν τὰ μαρτύρια μὲ θάρρος πρωτοφανές.
Τὶς ἔκλεισαν στὶς φυλακές. Τὶς χτύπησαν μὲ βούνευρα. Τὶς κέντησαν μὲ πύρινες βελόνες. Τὶς ἔρριξαν μέσα σὲ λέβητες μὲ βραστὸ νερό. Ἀλλ᾿ ὅπως οἱ τρεῖς παῖδες μέσα στὴν κάμινο τοῦ πυρός, ἔτσι καὶ οἱ τρεῖς αὐτὲς κόρες ὑμνοῦσαν τὸ Θεὸ καὶ ἀκουγόταν παναρμόνιος ὁ ὕμνος «Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε καὶ ὑ­περ­υψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» (Δαν. Προσ. 34).
Τέλος, ἀποκεφαλίσθηκαν καὶ οἱ τρεῖς μὲ τὸ ξίφος τοῦ τυράννου. Τὸ μαρτύριό τους ἀ­κολούθησε καὶ ἡ ἁγία τους μητέρα.

* * *

Ἡ ἁγία Σοφία καὶ οἱ τρεῖς θυγατέρες της μᾶς διδάσκουν, ἀγαπητοί μου, ὅτι, ἂν θέλουμε νὰ εἴμαστε πιστοὶ Χριστιανοί, ὁ χριστιανισμὸς θὰ μᾶς στοιχίσῃ· καὶ ὅσο πιὸ πιστοὶ εἴ­μαστε, τόσο περισσότερο θὰ μᾶς στοιχίζῃ.
Τά ᾿χουμε κατὰ κάποιο τρόπο βολέψει μέσα στὸν κόσμο αὐτόν. Βρίσκουμε μύριους τρόπους νὰ δικαιολογοῦμε τὴν ἐπιεικῆ καὶ σκανδαλώδη στάσι μας. Κ᾽ ἔπειτα νομίζουμε, πὼς εἴ­μαστε Χριστιανοί. Ἀλλοίμονό μας, ἂν δὲν ἀ­ποκτήσουμε τὸ ἡρωικὸ φρόνημα ποὺ δι­έκρινε τοὺς ἁγίους μάρτυρες. Τὰ τρία αὐτὰ μικρὰ κο­ριτσάκια θὰ ἐλέγξουν τὸν κόσμο. Καὶ ἡ μητέρα τους ἡ ἁγία Σοφία θὰ ἐλέγξῃ τὶς μητέρες ἐ­κεῖνες ποὺ ἀνησυχοῦν καὶ τρέμουν, μήπως τὰ κορίτσια τους ἀπὸ τὴ νηστεία τὴν προσευ­χὴ καὶ τὴν ἀνάγνωσι ὑποστοῦν κάποια μείωσι τῆς σωματικῆς τους δυνάμεως.
Οἱ μάρτυρες εἶνε ὁ μεγαλύτερος ἔλεγχος μιᾶς χλιαρῆς, ἐλεεινῆς καὶ τρισαθλίας χριστι­ανοσύνης μας.

* * *

Ἡ ἁγία Σοφία ὅμως καὶ οἱ τρεῖς θυγατέρες της μᾶς διδάσκουν ὄχι μόνο μὲ τὸ μαρτύριό τους ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ ὀνόματά τους.
Τὸ ὄνομα Σοφία τί μᾶς διδάσκει; «Σοφία…», ἀκοῦμε στὴν ἐκκλησία ὅταν ὁ ἱερεὺς κρατάει τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὸ ὑψώνει δείχνοντάς το σὲ ὅλο τὸ πλήρωμα. Τὸ Εὐαγγέλιο δηλαδὴ εἶ­νε γεμᾶτο σοφία. Δὲν ὑπάρχει ἄλλο βιβλίο σο­φώτερο. Σοφία εἶνε ὁ Χριστὸς ὁ ἴδιος, ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Θυμᾶστε τὸ θαυμάσιο ἀποστο­λικὸ ἀνάγωσμα ποὺ διαβάστηκε πρὸ τρι­ῶν ἡ­μερῶν, στὴν ἑορτὴ τοῦ σταυροῦ; Ἔλεγε· Ἂν ὁ Χριστὸς εἶνε τὸ σκάνδαλο γιὰ τοὺς Ἰουδαίους, ἂν ὁ Χριστὸς εἶνε ἡ μωρία γιὰ τοὺς φιλο­σοφοῦντας Ἕλληνες, γιὰ τοὺς πιστοὺς ὅμως ὁ Χριστὸς εἶνε «Θεοῦ δύναμις καὶ Θεοῦ σοφία» (Α΄ Κορ. 1,24). Ὁ Χριστὸς εἶνε ἡ σοφία, ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή.
Ἡ ἁγία Σοφία λοιπόν, μὲ τὸ ὄνομά της, μᾶς ὑπενθυμίζει, ὅτι πρέπει νὰ ζητοῦμε ἀπ᾿ τὸ Θεὸ τὴ φώτισι τῆς θείας σοφίας. Τὰ δὲ ὀνόματα τῶν τριῶν θυγατέρων μᾶς ὑπενθυμίζουν τὶς τρεῖς μεγάλες θεολογικὲς ἀρετές.
Πίστις! Τεραστία δύναμις, φῶς, ἀστέρι, θεμέλιο, ῥίζα. Ὤ ἐὰν ὑπῆρχε μέσα στὴν καρδιά μας αὐτὴ ἡ ἀρετή! καὶ τ᾽ ἀστέρια θὰ κατεβάζαμε στὴ γῆ καὶ τὰ βουνὰ θὰ λυώναμε καὶ τὰ μεγαλύτερα ἐμπόδια θὰ διαλύαμε. Ἔχουμε πί­στι; Ἂν εἴχαμε πίστι, πίστι 100%, διαφορετι­κὸς θὰ ἦταν ὁ κόσμος. Μὰ δὲν πιστεύουν σήμερα οἱ ἄνθρωποι οὔτε 1%. Πάρε ὁποιονδήποτε Χριστιανὸ νὰ τὸν ἐξετάσῃς, καὶ θὰ δῇς ὅτι εἶνε ὅλο ἀμφιβολίες, ὅλο «ἐάν…». Ἂν ἔ­χῃς κάποιο «ἐάν», τότε δὲν ἔχεις πίστι. Πίστις εἶνε νὰ θεωρῇς 100% πραγματικὰ αὐτὰ τὰ ὁ­ποῖα μᾶς διδάσκει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία.
Ἡ Ἐλπὶς πάλι μᾶς ὑπενθυμίζει, ὅτι στὸν κό­σμο αὐτὸν ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ ζωογόνο ἐλπίδα, ποὺ σὰν ἥλιος θὰ μᾶς θερμαίνῃ. Ὁ Χριστιανὸς ποὺ πιστεύει ὅτι ὁ Θεὸς εἶνε πατέρας φιλόστοργος, πατέρας παντοδύναμος καὶ πάνσοφος, αὐτὸς πρέπει νὰ ἐλπίζῃ, ὅτι αὐτὰ ποὺ τοῦ ὑποσχέθηκε ὁ Θεός, τὰ μεγάλα καὶ ὑ­ψηλὰ καὶ ἀπερίγραπτα ἀγαθά, ὁπωσδήποτε θὰ τοῦ τὰ δώσῃ.
Καὶ τέλος ἡ Ἀγάπη μὲ τὸ ὄνομά της μᾶς θυμίζει τὸ συμπλήρωμα καὶ τὴν κορωνίδα τῶν ἀρετῶν. Μέσα στὸν κόσμο αὐτόν, τοῦ μίσους, τοῦ ἐγωισμοῦ, τῆς φιλαρχίας καὶ τῶν ἄλλων κακιῶν, ἡ ἀγάπη σήμερα ἔχει ὑποστῆ ἔκλειψι. Εἶνε τρομερὸ πρᾶγμα, λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστο­μος, νὰ δοῦμε μιὰ μέρα τὸν ἥλιο νὰ σβήνῃ· ἀλλὰ τρομερώτερο θὰ εἶνε ἐὰν σβήσῃ ἡ ἀγάπη. Προτιμότερο νὰ σβήσῃ ὁ ἥλιος παρὰ νὰ σβήσῃ ἡ ἀγάπη, ποὺ εἶνε ὁ ἥλιος τῶν ψυχῶν. Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας προφήτευσε, ὅτι θὰ ἔρθῃ μέρα κατηραμένη, κατὰ τὴν ὁποία ὁ ἥ­λιος τῆς ἀγάπης θὰ σβήσῃ καὶ τὸ κρύο καὶ ὁ παγετὸς θὰ ἐπικρατήσῃ στὴ γῆ (βλ. Ματθ. 24,12).
Μιλᾶμε γιὰ τὴν ἀγάπη, ἀλλὰ ἀγάπη δὲν ἔ­χουμε. Ἡ ἀγάπη εἶνε ἕνα οὐράνιο πρᾶγμα, ποὺ συνδέεται ἀρ­ρήκτως μὲ τὴν ταπείνωσι, τὴν ὑ­πακοή, τὴν πειθαρχία, τὶς μεγάλες ἀρετές. Δὲν εἶνε κάτι ξεκάρφωτο, ὅπως διδάσκουν οἱ οἰ­κου­­μενισταί, ὅπως διδάσκουν οἱ κοσμικοί. Ἀ­γάπη ἀπὸ ἀγάπη διαφέρει. Ὑπάρχει ἀγάπη σαρ­κός, ἀγάπη χρήματος, ἀγάπη τῶν μικρῶν καὶ ἀ­σημάντων. Κι αὐτὴ ἀκόμη ἡ ἀγάπη τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας, ἐν τελευταίᾳ ἀναλύσει, περιέχει κάτι τὸ σαρκικό. Ἡ ἀγάπη ὅ­μως ποὺ ἔφερε ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο ἔχει φτεροῦγες ἀετοῦ καὶ ἵπταται μέχρι τρίτου οὐ­ρανοῦ· κάνει τὸν ἄνθρωπο χερουβὶμ καὶ σεραφίμ.
Ἀγάπη, λοιπόν, ὄχι μόνο πρὸς τοὺς συγγενεῖς καὶ φίλους, ὄχι μόνο πρὸς τοὺς Χριστιανούς, ἀλλὰ ἀγάπη πρὸς ὅλο τὸν κόσμο. Ἀγάπη καὶ σ᾿ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς σταυρωτάς! Διότι ἐμεῖς ἔχουμε ὡς πρότυπο τὸν Χριστό, ὁ ὁ­ποῖος εἶνε ἡ ἐσταυρωμένη ἀγάπη. Τέτοια ἀ­γάπη πρέπει νὰ ἔχουμε κ᾿ ἐμεῖς.

* * *

Ἐὰν τώρα, ἀγαπητοί μου, θέλῃ κανεὶς νὰ δῇ ἀπὸ τὶς τρεῖς αὐτὲς ἀρετὲς ποιά εἶνε ἡ μεγαλυτέρα, μεγαλυτέρα εἶνε ἡ τρίτη, ἡ ἀγάπη. Τὸ κάλλος της εἶνε ἀπερίγραπτο. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ζωγραφίζει ὅλα τὰ ὡραῖα γνωρίσματα τῆς ἀγάπης, ποὺ ἂν δὲν τὰ ἔχουμε τότε ματαιοπονοῦμε. «Ἐάν», λέει, «ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων», ἐὰν καὶ θαύματα ἀκόμη κάνω, καὶ ἐὰν σκορπί­σω τὴν περιουσία μου, καὶ ἂν πάω καὶ μαρτυρήσω καὶ χύσω τὸ αἷμα μου, «ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον»· «οὐδέν εἰμι» (Α΄ Κορ. 13,1-2).
Ταῦτα, ἀγαπητοί μου, εἶχα νὰ σᾶς πῶ. Πιστεύετε, στὸν αἰ­ῶνα τῆς ἀπιστίας. Ἐλπίζετε, στὸν αἰῶνα τῆς ἀ­πελπισίας. Ἀγαπᾶτε στὸν αἰῶνα τοῦ μίσους. Κρατῆστε προπαντὸς τὴν ἀ­γάπη, ἡ ὁποία, ὅ­πως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος, μένει αἰωνίως (ἔ.ἀ. 13,7).
Διότι τί εἶνε παράδεισος; Εἶνε ποταμοί, εἶ­νε κρυστάλλινες πηγές; εἶνε τὰ ᾄσματα τῶν ἀγγέλων, εἶνε τὰ χερουβὶμ καὶ τὰ σεραφίμ, εἶ­νε οἱ ἅγιοι, εἶνε οἱ μάρτυρες, εἶνε ὅλος ἐκεῖ­νος ὁ ὡραῖος κόσμος, τὰ ἀγαθὰ ἐκεῖνα τὰ ἀν­έκφραστα; Εἶνε καὶ αὐτά. Ἀλλὰ κυρίως εἶνε ἡ ἀγάπη, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Ἂν βγάλω τὴν ἀγάπη ἀπὸ τὸν παράδεισο, ἀ­μέσως ὁ παράδεισος θὰ γίνῃ κόλασις.
Τὸν παράδεισο αὐτὸν μποροῦμε κ᾿ ἐμεῖς νὰ τὸν ζήσουμε, ἐὰν αἰσθανθοῦμε τὴν αὔρα τῆς ἀγάπης, ἐὰν πιστέψουμε ἀκράδαντα στὸν Κύριο, καὶ ἐὰν ἐλπίζουμε μὲ βεβαιότητα στὶς αἰώνιες ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ.
Τότε στὰ ὕψη τοῦ οὐρανοῦ, μαζὶ μὲ τὴν ἁ­γία Σοφία καὶ τὶς τρεῖς θυγατέρες της, τὴν Πίστι τὴν Ἐλπίδα καὶ τὴν Ἀγάπη, θὰ ὑμνοῦμε τὸν Τριαδικὸ Θεὸ λέγοντας· «Τὸν Κύριον ὑ­μνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶ­νας» (ἔ.ἀ.).

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγ. Σοφίας τοῦ οἰκοτροφείου τῆς ἀδελφότητος «Ἀγάπη» Φλωρίνης τὴν 17-9-1970.