Κυριακὴ ΚΒ΄ (Γαλ. 6,11-18)
Tοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστινου Καντιώτου

Το φαρμακο της ανθρωπαρεσκειας και κενοδοξiας

«Ὅσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί… Ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ» (Γαλ. 6,12 & 14)

Τὸ Νοέμβριο μῆνα, ἀγαπητοί μου, στὶς 13 τοῦ μηνός, ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴ μνήμη τοῦ μεγάλου πατρὸς καὶ διδασκάλου ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Δική του εἶ­νε καὶ ἡ θεία Λειτουργία ποὺ ἀκοῦμε κάθε φορὰ στὴν ἐκκλησία. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης, μετα­ξὺ τῶν ἄλλων διδαχῶν του, λέει καὶ ὅτι ἡ Ἐκ­κλησία εἶνε πνευματικὸ φαρμακεῖο ποὺ χορηγεῖ φάρμακα γιὰ κάθε ψυχικὴ ἀσθένεια.
Γιὰ μιὰ τέτοια σοβαρὴ ἀσθένεια τῆς ψυχῆς κάνει λόγο ὁ σημερινὸς ἀπόστολος. Ποιά εἶ­νε ἡ ἀσθένεια αὐτή; Εἶνε ἡ κενοδοξία, ἡ τάσι ποὺ ἔχουμε ὅλοι ἀνεξαιρέτως νὰ κοιτᾶμε ὄχι τὸν οὐρανὸ καὶ τὴν ψυχὴ ἀλλὰ τὸν κόσμο, νὰ μᾶς ἐνδιαφέρει τί θὰ πῇ ὁ κόσμος· εἶνε ἡ μέριμνα νὰ κάνουμε ἐκεῖνα ποὺ θέλει ὁ κόσμος καὶ ἡ φοβία μήπως δυσαρεστήσουμε τὸν κόσμο.

* * *

Κόσμος, ἀγαπητοί μου, εἶνε τὸ σύνολο τῶν ἀνθρώπων ποὺ δὲν πιστεύουν στὸν Κύριο καὶ ζοῦν ὄχι μὲ τὸ Εὐαγγέλιο ἀλλὰ μὲ τὸ ἀντι-ευαγγέλιο. Ὑπάρχει λοιπὸν δυστυχῶς ἡ τάσι σὲ πολλοὺς πιστοὺς νὰ ἀρέσουν στὸν κόσμο. Νὰ ἐξηγη­θῶ καλύτερα μὲ μερικὰ παραδείγματα.
Ἱερὰ συνήθεια τοῦ Χριστιανοῦ εἶνε νὰ κάνῃ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ ὅταν τὸ πρωὶ φεύγει γιὰ τὴ δουλειά του, ὅταν στὸ σπίτι ἡ οἰκογένεια κάθεται γιὰ φαγητό, ὅταν πέφτουν στὸ κρεβάτι γιὰ ὕπνο, ὅταν ταξιδεύουν μὲ τὰ διάφορα συγκοινωνιακὰ μέσα, ὅταν περνοῦν ἔ­ξω ἀπὸ ἕνα ναὸ ἢ ἐξωκκλήσι. Ἱερὲς συνήθειες εἶνε ἀκόμη ἡ προσευχή, ἡ μελέτη τῆς ἁγί­ας Γραφῆς, ἡ νηστεία, ὁ ἐκκλησιασμός, ἡ ἐξ­ομολόγησις, ἡ θεία κοινωνία. Γίνονται αὐ­τὰ σήμερα; Ὄχι δυστυχῶς. Ὑπάρχουν τρεῖς κατη­γορίες ἀνθρώπων. Ἄλλοι δὲν τὰ κάνουνε ­ἀ­πὸ ἀπιστία – δὲν μιλᾶμε γι᾽ αὐτούς. Ἄλλοι δὲν τὰ κάνουν ἀπὸ ἀδιαφορία καὶ ἀμέλεια – δὲν μι­λᾶ­με γι᾽ αὐτούς. Ἄλλοι δὲν τὰ κάνουν ἀπὸ ἀν­θρωπαρέσκεια καὶ κενοδοξία. Νὰ κάνῃ τὸ σταυρό του αὐτός, κι ὁ ἄλλος νὰ τὸν κορο­­ϊδέ­ψῃ καὶ νὰ τὸν πῇ θρησκόληπτο; νὰ κάνῃ τὸ σταυ­ρό του μέσ᾽ στὸ αὐτοκίνητο, καὶ νὰ γελᾶ­νε οἱ δεσποινίδες καὶ οἱ μοντέρνες κυρίες; νὰ πιά­σῃ στὰ χέρια του τὸ Εὐαγγέλιο; τί λέτε τώρα; θὰ τὸν σχολιάσουν· ἂν ὅμως πάρῃ ἕνα μυθιστόρημα, τότε βέβαια δὲν ὑπάρχει πρόβλημα. Γιὰ ν᾽ ἀρέσῃ λοιπὸν στὸν κόσμο καὶ νὰ μὴ χάσῃ τὴν ἐκτίμησί του, οὔτε σταυρὸ κάνει οὔτε ἄλλα ἱερὰ καθήκοντα ἐκτελεῖ. Ἔτσι ἡ ἀνθρωπαρέσκεια καὶ ἡ κενοδοξία τὸν σπρώχνουν στὴν παράβασι τῶν νόμων τοῦ Θεοῦ.
Τὸν ἴδιο πειρασμὸ ἀντιμετωπίζουν καὶ ἄντρες καὶ γυναῖκες. Ὑπάρχουν βέβαια, εἰς πεῖσμα τῶν δαιμόνων, καὶ τίμιες γυναῖκες. Δὲν εἶνε ὅμως ὅλες δυνατές. Καὶ δυσ­τυχῶς τί συμβαίνει; Τὸ καταλαβαίνει ἡ γυναίκα ὅτι τὸ νὰ βγῇ ἔξω γυμνὴ –δὲν εἶνε ἀνάγκη νὰ τὸ πῇ ὁ παπᾶς κι ὁ ἱ­εροκήρυκας, τὸ λέει ἡ συνείδησί της–, ὅτι δὲν εἶνε ἐνδυμασία αὐτή, εἶνε σὰν τὰ κρέατα ποὺ κρεμᾶνε στὰ τσιγγέλια τῶν κρεοπωλείων· τὸ καταλαβαίνει ὅτι αὐτὸ ἀντίκειται στὴν ἀξιοπρέ­πεια τῆς Χριστιανῆς Ἑλληνί­δος. Τὸ καταλα­βαίνει, ὅτι δὲν εἶνε ὀρθὸ νὰ κά­θεται διπλοπόδι, νὰ βάζῃ τσιγάρο στὸ στόμα, νὰ παίζῃ χαρ­τιά, νὰ χυδαιολογῇ καὶ νὰ αἰσχρολογῇ, νὰ πηγαίνῃ στὰ πάρτυ μὲ τοὺς ἐξωφρε­νικοὺς χορούς· ὅτι ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἄντρα της, μὲ τὸν ὁποῖο ἔ­χει συμβόλαιο, δὲν πρέπει νὰ γλυκομιλάῃ μὲ ἄλλους ἄντρες. Ἀφοῦ λοιπὸν τὰ καταλαβαίνει κι ἀφοῦ εἶνε τίμια γυναίκα, γιατί «συσχηματίζεται» μὲ τὴ μόδα (῾Ρωμ. 12,2); Διότι φο­βᾶται τὸν κόσμο, δὲν θέλει νὰ δυσαρεστήσῃ φίλες καὶ φίλους της. Γιὰ νὰ μὴν τὴν ποῦν λοι­πὸν θρησκόληπτη καὶ καθυστερημένη, τὴ βλέπεις καὶ κάνει νερὰ καὶ ὑποχωρεῖ· καὶ ἐνῷ εἶνε τίμια καὶ τ᾽ ἀποδοκιμάζει αὐτά, σιγὰ – σιγὰ ἡ ἁμαρτία τὴν τραβάει πρὸς τὰ κάτω καὶ καταπατεῖ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ.
Ὑπάρχει λοιπόν, ἀγαπητοί μου, μέσα στὸν καθένα ἡ καταστρεπτικὴ ἀνθρωπαρεσκεία. Αὐτὴν ἐλέγχει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅταν κακίζει αὐτοὺς ποὺ ὡς στόχο τους ἔχουν θέσει τὸ «εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί» (Γαλ. 6,12), αὐτοὺς ποὺ ἐκκοσμικεύονται φροντίζοντας πῶς νὰ ἀ­ρέσουν στοὺς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου.
Καὶ τὸ φάρμακο τῆς ἀνθρωπαρεσκείας καὶ κενοδοξίας ποιό εἶνε; Νὰ μὴν τὸ πῶ ἐγώ· ἀ­κοῦστε τὸν ἀπόστολο Παῦλο τί λέει. Ἔζησε κι αὐτὸς μέσα στὸν κόσμο, ἦταν παιδὶ ἐπιφα­νοῦς οἰκογενείας, δεχόταν ἐπιρρο­ὲς τοῦ περιβάλλοντος. Τί λέει λοιπόν; Κάθε φάρμακο εἶνε πικρὸ ἀλλὰ σωτήριο. Φάρμακο τῶν πλουσίων εἶ­νε ἡ ἐλεημοσύ­νη· «Πώλησόν σου τὰ ὑπάρχον­τα καὶ δὸς πτωχοῖς» (Ματθ. 19,21)· δὲν τὸ δέχον­ται. Φάρμακο τῶν ἀκολάστων εἶ­νε ἡ ἐγκράτεια· «Φεύγετε τὴν πορνείαν» (Α΄ Κορ. 6,18)· δὲν τὸ δέχον­ται. Φάρμακο ἐκείνων ποὺ θέλουν νά ᾽νε καὶ μὲ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ μὲ τὸν κόσμο, νὰ κάνουν συμβιβασμό, ποιό εἶνε; Αὐτοὶ μοιάζουν μὲ τοὺς βατράχους ποὺ λέει ἡ Ἀποκάλυψις (βλ. 16,13). Καὶ γέμισε ἡ γῆ «βατράχους», ἀνθρώπους δηλαδὴ ποὺ θέλουν νά ᾽νε σὰν τὸ βάτραχο, μιὰ στὸ νερὸ – μιὰ στὴν ξηρά, μιὰ μὲ τὸ Θεὸ – μιὰ μὲ τὸ διάβολο· «θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί». Ποιό λοιπὸν εἶνε τὸ φάρμακο;
Ἄνθρωπέ μου, δὲν μπορεῖς νὰ παίζῃς κρυφτούλι· ἢ μὲ τὸ Θεὸ ἢ μὲ τὸ διάβολο. Ἐὰν εἶνε ψέματα αὐτὰ ποὺ λέει τὸ Εὐαγγέλιο, νὰ πᾶμε μὲ τοὺς ἀθέους, νὰ τὰ γκρεμίσουμε ὅλα καὶ νὰ τὰ κάψουμε, γιατὶ δὲν πρέπει νὰ ζῇ ὁ κόσμος μὲ τὰ ψέματα. Ἂν ὅμως αὐτὰ εἶνε ἀλήθεια, τότε νὰ μείνουμε μὲ τὴν ἀλήθεια. Ὄχι Χριστι­ανὸς χλιαρός, ἄνθρωπος τῶν συμβιβασμῶν, βατραχοειδής. Τὸ φάρμακο λοιπὸν τοῦ Παύλου ἐναντίον τῶν συμβιβαστικῶν λύσεων καὶ μιᾶς ζωῆς χωρὶς χρῶμα οὐρανοῦ εἶνε τὸ ἑξῆς.
Γιὰ μένα, λέει, ὁ κόσμος αὐτὸς μὲ τὰ θέλγητρα καὶ τὶς ἀπειλές του, ὁ κόσμος μὲ τὰ χρυσάφια καὶ ἀσήμια καὶ στέμματα καὶ παλάτια καὶ μέγαρα, ὁ κόσμος τοῦ «Φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν» (Ἠσ. 22,13 = Α΄ Κορ. 15,32), ὁ κόσμος αὐτὸς γιὰ μένα ἴσον «σκύβαλα» (Φιλ. 3,8), σκουπίδια, ἕνα τίποτα. Δὲν μὲ δελε­άζουν οἱ ἡδονὲς τὰ πλούτη καὶ τὰ σπαθιά, δὲν μὲ φοβίζουν οἱ διῶκτες ἄνθρωποι καὶ οἱ δαί­μο­­νες. «Τί μπορεῖ νὰ μὲ χωρίσῃ ἀπ᾽ τὴν ἀ­γάπη τοῦ Χριστοῦ;» Τίποτα! (῾Ρωμ. 8,35,39). Γιὰ μένα, λέει, ὁ κόσμος πέθανε. Τί μεγάλη κραυγή, τί κεραυ­νὸς εἶνε αὐτός! Ὦ Παῦλε ἀθάνατε, μπροστά σου εἴμαστε μυρμήγκια. «Ἐμοί», λέει, «μὴ γένοι­το καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡ­μῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύ­ρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ» (Γαλ. 6,14). «Γιὰ μένα ὁ κόσμος πέθανε, κ᾽ ἐγὼ γι᾽ αὐτὸν ἐπίσης».

* * *

Ὅταν, ἀγαπητοί μου, πῆγα κ᾽ ἐγὼ ὁ ἁμαρτω­λὸς κάποτε στὸ Ἅγιο Ὄρος, ἐπισκέφθηκα τὰ μεγάλα καὶ ἱστορικὰ μοναστήρια – ποὺ θὰ κλεί­σουν στὴν ἐποχή μας γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας· ὑ­πάρχει κάποια σχετικὴ προφητεία. Καὶ πῶς νὰ μὴν κλείσουν, ὅταν παιδιὰ λεβέντες φεύγουν καὶ πᾶνε στὴν Αὐστραλία καὶ στὸν Καναδᾶ μὲ τὶς εὐχὲς τῶν γονέων τους, ἀλλὰ μόλις ἀκουστῇ ὅτι κάποιο παιδὶ ἄφησε τὴ μαται­ότητα νὰ πάῃ στὸ Ἅγιο Ὄρος –ἕνας στοὺς δέκα χιλιά­δες–, τότε ξεσηκώνονται ὅλοι καὶ φωνάζουν καὶ φέρνουν τὴν ἀστυνομία κ᾽ ἐπιστρατεύουν ψευδομάρτυρες γιατροὺς νὰ ποῦν ὅτι τὸ παι­δὶ τρελλάθηκε, γιὰ νὰ τὸν κλείσουν στὸ τρελλο­κομεῖο; Ὦ κόσμε σατανικὲ καὶ διεστραμμένε!
Ὅταν λοιπὸν πῆγα στὸ Ἅγιο Ὄρος καὶ ἔ­φτασα στὸ μοναστήρι ποὺ ἀσκήτεψε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, εἶδα μιὰ εἰκόνα ποὺ μ᾽ ἔ­κα­νε νὰ μείνω κατάπληκτος ὥρα πολλή. Εἶδα ἕ­να σταυρὸ κ᾽ ἐπάνω του ζωγραφισμένο ἕναν κα­λόγερο ἀσκητή! Μεγάλο νόημα ἔκρυβε ἡ εἰ­κόνα. Εἶσαι ἀσκητής, εἶσαι βασιλιᾶς, εἶσαι πα­τρι­άρχης, εἶσαι ἄντρας, εἶσαι γυναίκα, εἶσαι παιδί; βγῆκες ἀπὸ τὴν ἅγια κολυμβήθρα; Ἔ, δὲν εἶ­σαι Χριστιανὸς ἐὰν δὲν σταυρωθῇς κ᾽ ἐσὺ ἐ­πά­νω στὸ σταυρό σου ὅπως ὁ Χριστός. Ὄχι νὰ καρ­φώσῃς σὲ σταυρὸ τὸ κορμί σου, ἀλ­λὰ νὰ νεκρώ­σῃς τὰ πάθη μέσα σου. Τὸ κάνουμε ἐμεῖς αὐ­τό, ἀδελφοί μου; ἔχουμε νεκρώσει τὰ πάθη μας;
Δὲν τὰ πήραμε δυστυχῶς νὰ τὰ καρφώσου­με στὸ σταυ­ρό, νὰ μείνουν ἀκίνητα καὶ ἀν­ενέργη­τα. Τά ᾽χουμε σὰν χαϊδεμένα παιδιά· τὰ χαϊδεύουμε καὶ τὰ περιποιούμεθα. Καὶ ἔτσι ζῇ μέσα μας ἡ ἑ­πτακέφαλη κακία· ζῇ μέσα μας ἡ οἴησις, ζῇ μέσα μας ἡ ὑπερηφάνεια, ζῇ μέσα μας ὁ ἐγωισμός, ζῇ μέσα μας ἡ φιλοδοξία, ζῇ μέσα μας ἡ ἀνθρωπα­ρέ­σκεια, ζῇ μέσα μας ἡ κενοδοξία, ζῇ μέσα μας ἡ μοιχεία, ζῇ μέσα μας ἡ πορνεία, ζοῦν μέσα μας ὅλα τὰ θηρία τῆς κολάσεως.
Ὦ ἀδέρφια μου, μᾶς καλεῖ ὁ Παῦλος. Μπρός, ἁρπάξτε ἀπ᾽ τὸ λαιμὸ τὰ θηρία αὐτὰ καὶ καρφῶ­στε τα πάνω στὸ σταυρό. Καὶ πέστε μα­ζὶ μὲ τὸν ἀπόστολο Παῦλο· Κόσμε, δὲν σὲ λογαριάζω γιὰ τίποτα· κόσμε, δὲν σὲ ὑπολογίζω. Πάνω ἀ­πὸ τὸ μάταιο κόσμο εἶνε ὁ Χριστός· αὐ­τὸς ζῇ καὶ βασιλεύει εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Β΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ταξιαρχῶν Περιστερίου [Μάσχα – Ι.Κ.Α.] – Ἀθηνῶν τὴν Κυριακὴ 18-11-1962 πρωί.  Μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε ὁλόκληρη καὶ χωρὶς περικοπὲς στὸ cd 65β΄Α τῆς σειρᾶς «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868).