Tῆς ἁγίας μεγαλομάρτυρος Bαρβάρας
4 Δεκεμβρίου
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Οι σχεσεις των παιδιων με τους γονεις

ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἑορτή. Ἑορτάζει ἡ μεγαλομάρτυς ἁγία Βαρβάρα. Ὡς ἀστέρι πρώτου μεγέθους λάμπει στὸν οὐρανὸ τῆς Ἐκκλησίας. Ἂς ποῦμε λίγα λόγια γι᾿ αὐτήν.

* * *

Ἡ ἁγία Βαρβάρα ἔζησε σὲ ἐποχὴ διωγμῶν, στὰ τέλη τοῦ τρίτου αἰῶνος, ἐπὶ αὐτοκράτορος Μαξιμιανοῦ. Πατρίδα της εἶνε ἡ Ἀνατολή. Πατέρας της ὁ Διόσκορος, ἕνας ἔνδοξος πλούσιος, ἀλλὰ φανατικὸς εἰδωλολάτρης.
Ἡ Βαρβάρα διακρινόταν γιὰ τὸ ἔκτακτο κάλλος καὶ τὴν ὀξύνοιά της. Προωρίζετο λοιπὸν μιὰ μέρα νὰ γίνῃ σύζυγος κάποιου μεγάλου ἀνδρός. Ὁ πατέρας ἔχτισε γι᾿ αὐτὴν ἕνα πύργο, ἕνα παλάτι, ὅπου τὴν ἐγκατέστησε μὲ πολὺ προσωπικὸ στὴ διάθεσί της.
Ἀλλ᾿ ἐκεῖ μέσα, ποὺ ἦταν ἀποκλεισμένη, ἡ κόρη πίστεψε στὸ Χριστό. Πῶς πίστεψε; Ἀπὸ μιὰ ὑπηρέτρια! (ὅποιος πίστευε τότε, μιλοῦσε γιὰ τὸ Χριστό). Ἡ ἁγία Βαρβάρα, λοιπόν, ὀφείλει τὸ ὅτι ἔγινε Χριστιανὴ σὲ μιὰ ὑπηρέτρια· αὐτὴ μίλησε στὴν καρδιὰ τῆς κυρίας της. Ἔτσι ἡ Βαρβάρα πίστεψε, ἔγινε Χριστιανή.
Ἀλλ᾿ αὐτὸ ἦταν μυστικό. Κανείς δὲν τὸ ἤξερε. Οὔτε ὁ πατέρας της. Πῶς ὁ Διόσκορος ἀνεκάλυψε, ὅτι ἡ κόρη του εἶνε Χριστιανή; Εἶχε ἀφήσει ἐντολὴ στοὺς χτίστες νὰ κάνουν στὸν πύργο καὶ ἕνα λουτρό, καὶ ν᾿ ἀνοίξουν σ᾿ αὐτὸ δυὸ παράθυρα. Κατὰ τὴν ἀπουσία του ὅμως ἐπενέβη ἡ κόρη καὶ διέταξε ν᾿ ἀνοιχθοῦν ὄχι δυὸ ἀλλὰ τρία παράθυρα. Ὅταν ἦρθε ὁ πατέρας, παρετήρησε τὴν ἀλλαγή, καὶ ρώτησε· ―Γιατί ἀνοίξατε τρία παράθυρα; Ἡ κόρη ἀπήντησε· ―Εἰς τιμὴν τῆς ἁγίας Τριάδος, τοῦ Πατρὸς τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ποὺ πιστεύω. ―Ὥστε πιστεύεις στὸ Θεὸ τῶν Χριστιανῶν; ―Πιστεύω, λέει· εἶδα «τὸ Φῶς τὸ ἀληθινόν»… Ὁ πατέρας προσπάθησε νὰ τὴ μεταπείσῃ. Ἐστάθη ἀδύνατον. Ὡργίστηκε τότε, καὶ πῆγε ὁ ἴδιος καὶ κατήγγειλε τὴν κόρη του στὸν ἔπαρχο – διοικητὴ τῆς ἐπαρχίας ἐκείνης. Ὁ ἔπαρχος τὴ συνέλαβε, τὴν ἔκλεισε στὴ φυλακή, καὶ τὴν ὑπέβαλε σὲ ἀνάκρισι καὶ ποικίλα μαρτύρια, γιὰ ν᾿ ἀρνηθῇ τὸ Χριστό. Ἀλλὰ ἡ ἁγία Βαρβάρα δὲν κάμφθηκε. Βλέποντας τὴν ἐπιμονή της ὁ Διόσκορος ὠργίστηκε πολύ, τὴν ἅρπαξε ἀπ᾿ τὰ μαλλιὰ καί, αὐτὸς ποὺ τόσο τὴν ἀγαποῦσε, ὁ πατέρας, πῆρε τὸ μαχαίρι καὶ τὴν ἔσφαξε!
Φρικτὸ θέαμα, πατέρας νὰ σφάζῃ τὸ παιδί του. Διαβάζουμε στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ὅτι ὁ Ἀβραάμ, κατ᾿ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ, πῆγε νὰ σφάξῃ τὸ γυιό του τὸν Ἰσαάκ, ἀλλ᾿ ἐμποδίστηκε τὴν τελευταία στιγμή. Αὐτὸς ὅμως ἔγινε Ἀβραάμ. Ἀβραὰμ ὄχι τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐκκλησία τὸν ὀνομάζει «Ἀβραὰμ (τοῦ) διαβόλου» (στίχ. συναξ.).
Ἀλλὰ «ἔστι δίκης ὀφθαλμός, ὃς τὰ πάνθ᾿ ὁρᾷ», ὑπάρχει ἕνα δίκαιο μάτι ποὺ τὰ βλέπει ὅλα. Γιὰ τὸ ἔγκλημά του αὐτὸ ὁ Διόσκορος τιμωρήθηκε. Καθὼς κατέβαινε ἀπὸ τὸ βουνό, ἕνας κεραυνός, ἕνα ἀστροπελέκι, τὸν ἔκανε κάρβουνο, κ᾿ ἔμεινε στὸν τόπο.

* * *

Πολλὰ διδασκόμεθα, ἀγαπητοί μου, ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὸ μαρτύριο τῆς ἁγίας Βαρβάρας.
Πρῶτα – πρῶτα διδασκόμεθα, ποιές πρέπει νὰ εἶνε οἱ σχέσεις τῶν παιδιῶν μὲ τοὺς γονεῖς. Μεγάλο πρόβλημα. Τὶς σχέσεις αὐτὲς ῥυθμίζει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἐντολή του εἶνε· «Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται, καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς…» (Ἔξ. 20,12). Νὰ τοὺς τιμᾷς. Κι ἀλλοίμονο ἂν δὲν τοὺς τιμᾷς. Ὁ πατέρας εἶνε μικρὸς Θεός. Ὕστερα ἀπὸ τὸ Θεό, δὲν ὑπάρχει ἄλλο πρόσωπο στὸν κόσμο ποὺ ν᾿ ἀγαπάῃ τὸν ἄνθρωπο ὅπως ὁ πατέρας καὶ ἡ μάνα. Πρέπει δηλαδὴ νὰ πεθάνουν, καὶ μετὰ νὰ τρέχουμε στὰ νεκροταφεῖα, νὰ κλαῖμε καὶ ν᾿ ἀφήνουμε λουλούδια; Ὑποκριταί! λέει τὸ Εὐαγγέλιο (βλ. Ματθ. 15,4-7). Τὸν καιρὸ ποὺ ζοῦν οἱ γονεῖς σου νὰ τοὺς τιμήσῃς, κι ὄχι νὰ τοὺς πικραίνῃς.
Σήμερα τὰ παιδιὰ πικραίνουν τοὺς γονεῖς ὅσο ποτέ ἄλλοτε. Ὑπάρχουν δὲ παιδιὰ ποὺ σηκώνουν καὶ χέρι καὶ τοὺς χτυποῦν. Μαρμαρωμένα τὰ χέρια αὐτά! Ἄλλοτε ὅποιο παιδὶ τολμοῦσε νὰ κάνῃ τέτοιο ἔγκλημα, ἐτιμωρεῖτο ἐπὶ τόπου. Διότι ἔτσι δὲ᾿ μπορεῖ νὰ σταθῇ κοινωνία. Τώρα τὸ σπίτι τό ᾿χουν ξενοδοχεῖο ὕπνου καὶ φαγητοῦ. Πᾶνε ὅποτε θέλουν. Κι ὁ δυστυχὴς πατέρας εἶνε ὑποχρεωμένος νὰ τοὺς τρέφῃ. Πόσο εὐτυχισμένη εἶνε ἡ κοινωνία ὅπου ἐφαρμόζεται ἡ ἐντολὴ «Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου…»!
Ἀλλ᾿ ἐνῷ αὐτὸ λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, ὑπάρχουν καὶ περιπτώσεις ποὺ τὸ παιδὶ δὲν πρέπει νὰ ὑπακούῃ στοὺς γονεῖς. Πότε; Ὅταν ὁ πατέρας ἢ ἡ μάνα τοῦ ποῦν νὰ κάνῃ κάτι ἀντίθετο μὲ τὸ θεῖο νόμο· ὅταν τοῦ ποῦν νὰ πάῃ νὰ κλέψῃ· ὅταν τοῦ ποῦν νὰ πῇ ψέματα στὸ δικαστήριο· ὅταν τοῦ ποῦν νὰ μὴν πηγαίνῃ στὴν ἐκκλησία, νὰ μὴν προσεύχεται, νὰ μὴ διαβάζῃ ἁγία Γραφή, νὰ μὴν ἐκτελῇ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ· τότε τὸ παιδὶ δὲν πρέπει νὰ ὑπακούσῃ στοὺς γονεῖς. Διότι παραπάνω ἀπ᾿ ὅλα εἶνε ὁ Θεός. Τότε ἰσχύει κάποιος ἄλλος νόμος, ποὺ λέει· «Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις» (Πράξ. 5,29), πρέπει νὰ ὑπακούουμε περισσότερο στὸ Θεὸ παρὰ σὲ ἀνθρώπους. Σ᾿ αὐτὴ τὴν περίπτωσι ἔχουμε ἕνα δίλημμα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ δημιουργοῦνται στὴν ἀνθρώπινη ζωή· κάτι ποὺ ἀπετέλεσε καὶ θέμα ἀρχαίων τραγῳδιῶν. Ὅσοι διαβάζετε, θὰ γνωρίζετε τὸ δρᾶμα Ἀντιγόνη τοῦ Σοφοκλέους· ἡ Ἀντιγόνη δὲν ὑπήκουσε στὶς διαταγὲς τοῦ βασιλέως Κρέοντος, ἀλλ᾿ ἐξετέλεσε ἱερὸ καθῆκον μὲ αὐτοθυσία· ἔθαψε τὸ νεκρὸ ἀδελφό της, καὶ τιμωρήθηκε νὰ ταφῇ ἡ δια ζωντανή!
Ὑπακοὴ στοὺς γονεῖς λοιπόν. Ἀλλὰ μέχρι ποῦ; Ὑπάρχει κάποιο ὅριο. Διότι εἶνε ἀλήθεια, ὅτι μερικοὶ γονεῖς κάνουν κατάχρησι τῆς ἐξουσίας τους. Ἐγὼ πολλὲς φορὲς βλέπω τὸ πεῖσμα τους. Οἱ γονεῖς βλέπουν λ.χ., ὅτι τὸ παιδὶ ἀγαπᾷ μιὰ κοπέλλα ποὺ δὲν εἶνε τοῦ δρόμου. Δὲν ἔχουν νὰ ποῦν τίποτα ἐναντίον της. Ἐν τούτοις δὲν συγκατατίθενται. Γιατί; ―Νά, λέει, εἶνε φτωχιά… Κ᾿ ἐπειδὴ εἶνε φτωχιά, ἐσὺ θὰ πῇς ὄχι; Κι ἂν ἡ ἄρνησί σου ὁδηγήσῃ τὸ παιδὶ σὲ κάτι χειρότερο, ποιός θὰ εἶνε ὁ ὑπεύθυνος; Ἂς σεβαστοῦν λοιπὸν κάποτε καὶ οἱ γονεῖς τὴ θέλησι τοῦ παιδιοῦ.
Ὑπόδειγμα ὑπακοῆς στοὺς γονεῖς ἦταν ἡ ἁγία Βαρβάρα. Ἀγαποῦσε τὸν πατέρα της. Ἀλλ᾿ ὅταν ἐκεῖνος ἐστράφη ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ, τότε πλέον ἐλύθη τῆς ὑπακοῆς· καὶ ἐξετέλεσε τὸ καθῆκον της· καὶ μαρτύρησε.
Τί ἄλλο διδασκόμεθα ἀπὸ τὸν βίο της; Ἐμεῖς, ὅταν ἀμελοῦμε τὰ καθήκοντά μας προβάλλουμε προφάσεις. ―Ἐγὼ θέλω νὰ πάω ἐκκλησία, λέμε, ἀλλὰ δὲ᾿ μ᾿ ἀφήνει ὁ ἄντρας μου, ἢ πρέπει νὰ φροντίσω γιὰ τὸ παιδί μου… Προφασιζόμεθα, ὅτι ζοῦμε σὲ δύσκολη κοινωνία. Καὶ εἶνε ἀλήθεια, ὅτι ἄλλοτε ἡ κοινωνία ἦταν πολὺ διαφορετική· 999 χέρια σ᾿ ἔσπρωχναν στὸ Χριστό, καὶ 1 στὸν διάβολο. Τώρα 999 χέρια σὲ σπρώχνουν στὸν διάβολο, καὶ 1 στὸ Χριστό! Ἀλλ᾿ ἐδῶ εἶνε ὁ ἡρωϊσμός· νὰ πᾷς κόντρα στὸ ῥεῦμα! Στὶς πηγὲς τοῦ Ἁλιάκμονος παρουσιάζεται ἕνα ὡραῖο φαινόμενο· ἐκεῖ οἱ πέστροφες πᾶνε κόντρα μὲ τὸ ῥεῦμα, ἐνῷ τὰ ψόφια ψάρια τὰ παίρνει τὸ ποτάμι καὶ τὰ πάει κάτω στὸ Θερμαϊκὸ κόλπο. Ἐσὺ τί εἶσαι; Εἶσαι ζωντανὸ ψάρι; τότε θὰ πᾷς κόντρα μὲ τὸ ῥεῦμα τοῦ κόσμου. Ἐναντίον τοῦ ῥεύματος! λοιπόν. Ἐναντίον τῆς ἀθεΐας, τοῦ ὑλισμοῦ, τοῦ συμφέροντος, τῆς σαρκός, τῆς πορνείας, τῆς μοιχείας, τοῦ ψέματος, τῆς ἰδιοτελείας, τῆς κακοηθείας, τῆς διαφθορᾶς.

* * *

Σήμερα ποὺ ἀκούσαμε τὸν βίο τῆς ἁγίας Βαρβάρας, ἂς διδαχθοῦμε ὅλοι.
Γονεῖς! Σεβασθῆτε τὰ δικαιώματα τοῦ παιδιοῦ· εἶνε κι αὐτὰ ἱερά. Μὴ γίνεστε τύραννοι, μὴν πιέζετε τὰ παιδιά σας. Νὰ εἶστε ἐπιεικεῖς καὶ σπλαχνικοί. Προσπαθεῖτε μὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὸ παράδειγμά σας νὰ τὰ ὁδηγήσετε στὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ.
Παιδιά! ὑπακούετε στοὺς γονεῖς σας· ἡ ὑπακοὴ εἶνε θέλημα Θεοῦ. Μόνο ἂν σᾶς ποῦν νὰ κάνετε κάτι ἀντίθετο μὲ τὸ θεῖο νόμο, ν᾿ ἀντισταθῆτε· τότε προτιμῆστε τὸ Θεὸ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους.
Ὅλοι, τέλος, μιλᾶτε γιὰ τὸ Θεό. Διδάσκω καὶ κατηχῶ χρόνια· μὲ κηρύγματα καὶ βιβλία τὸ καθῆκον μου τὸ ἔκανα. Τώρα ἡ εὐθύνη εἶνε σ᾿ ἐσᾶς. Μιλᾶτε γιὰ τὸ Χριστό! Καταντήσαμε, οἱ μόνοι ποὺ μιλᾶνε νὰ εἶνε οἱ χιλιασταί…
Μπορεῖτε νὰ δείξετε ἕναν ἄνθρωπο, ποὺ τὸν φέρατε στὸ Χριστό; Ὅπως ἐσᾶς κάποιος ἄλλος σᾶς ἔφερε στὴν πίστι, ἔτσι κ᾿ ἐσεῖς νὰ ὁδηγήσετε ἄλλους στὸ Χριστό. Ἔχετε ἱερὰ ὑποχρέωσι. Διότι δὲν ὑπάρχει ἄλλος ποὺ μπορεῖ νὰ σώσῃ τὸν κόσμο· ἕνας καὶ μόνο, ὁ Χριστός· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Απομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 4-12-1983 μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 4-12-2003.