Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Κ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλ. 10242

Τοῦ προφήτου Δανιὴλ
17 Δεκεμβρίου

Δειγματολογιο επιθυμιων

«…Ὅτι ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν εἶ σύ» (Δαν. 9,23)

Ἑορτάζουμε, ἀγαπητοί μου, τὸν προφήτη Δανιήλ. Νὰ τὸν ἐπαινέσουμε; Δὲν ἔχει ἀ­νάγκη ἀπὸ τοὺς δικούς μας ἐπαίνους. Τὸν ἐγ­κωμιάζει ἡ Ἐκκλησία μὲ ὡραιότατα τροπάρια. Εἶνε, λέει, «ἀστὴρ φανότατος», «λαμπρότατος ἥλιος, προφητῶν ὁ περίδοξος», ὁ «πανάριστος στῦλος τῶν δογμάτων», «κρηπὶς τῆς οἰ­κουμένης», «ἡ διόπτρα τοῦ Πνεύματος», δηλα­δὴ τὸ πνευματικὸ τηλεσκόπιο μὲ τὸ ὁποῖο εἶδε τί θὰ συμβῇ στὸ μέλλον (ἑσπ.). Εἶδε θρόνους καὶ βασιλεῖες νὰ πέφτουν, εἶδε τὶς περίφημες «ἑβδομήκοντα ἑβδομάδας» (Δαν. 9,24), καὶ τέλος εἶ­δε τὴν ἔνδοξο βασιλεία τοῦ «Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώ­που» (ἔ.ἀ. 7,13-14), τῆς ὁποίας «οὐκ ἔσται τέλος» (Λουκ. 1,33).
Τὸν Δανιὴλ ἐπαινοῦν ὄχι μόνο οἱ ὑμνογρά­φοι τῆς γῆς ἀλλὰ καὶ οἱ ἄγγελοι τοῦ οὐρανοῦ. Τὸν ἐπαινεῖ –μοναδικὴ περίπτωσις– ὁ ἴ­διος ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ, ποὺ «οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ χαῖρε» (Ἀκάθ. ὕμν. Α). Ὁ ἴ­διος ἔλαβε ἐντολὴ νὰ ἔρθῃ καὶ στὸν Δανι­ήλ. Κι ὅταν ἦρθε, τὸν βρῆκε νὰ κλαίῃ. Οἱ ἅγιοι δὲν γελοῦν· κλαῖνε, ἀλλὰ μέσ᾿ στὸ κλάμα τους εἶ­νε ἡ χαρὰ τοῦ παραδείσου. Κλαίει ὁ Δα­­νιήλ. ―Γιατί κλαῖς, Δανιήλ; –Κλαίω γιὰ κακοὺς ἱερεῖς, γιὰ ἀσεβεῖς ἄρχοντες, γιὰ τὶς ἁ­μαρτίες καὶ τὶς συμφορὲς τοῦ λαοῦ μου… Ἔ­κλαιγε, νή­στευε, ἀγρυπνοῦσε, προσευχόταν ὁ Δανιήλ. Σ᾿ αὐτὴ τὴν κατάστασι τὸν βρῆκε ὁ Γαβριήλ, καὶ τοῦ λέει· Μὴν κλαῖς, Δανιήλ. Γιατὶ ἀπ᾿ ὅλους μόνο σ᾿ ἐσένα θ᾿ ἀνοίξῃ ὁ Θεὸς τὰ μυστικά του· σὺ θὰ δῇς τὰ μέλλοντα νὰ συμβοῦν. Καὶ σοῦ ἀξίζει, διότι εἶσαι «ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν» (Δαν. 9,23). Τί σημαίνουν ἆραγε οἱ δύο αὐτὲς λέξεις;
Ἀπ᾿ ὅλα τὰ ἐγκώμια οἱ λέξεις αὐτὲς εἶνε τὸ λαμπρότερο στεφάνι. Θὰ προσπαθήσω ν᾿ ἀγ­γίξω τὸ πέλαγος τῶν νοημάτων ποὺ κλείνουν. Τί σημαίνει, ὅτι ὁ Δανιὴλ εἶνε «ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν»;

* * *

Ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου, κάθε ἄνθρωπος, κλείνει μέσα του ἀμέτρητες ἐπιθυμίες. Τὶς ἐπιθυμίες κατατάσσω σὲ τρεῖς κατηγορίες.
1. Πρώτη κατηγορία εἶνε οἱ φυσικὲς ἐπιθυ­μίες. Ἐφ᾿ ὅσον ὁ ἄνθρωπος εἶνε κι αὐτὸς βιολογικὸ ὄν, ἔχει καὶ ἀνάγκες φυσικές. Πρώτη ἀ­νάγκη ἡ τροφή. Ἔπειτα ἡ ἀνάγκη τοῦ ποτοῦ, τοῦ νεροῦ· ἡ ἀνάγκη τῆς ἀναπαύσεως· ἡ ἀνάγ­κη τοῦ ὕπνου· ἡ ἀνάγκη τῆς ψυχαγωγίας κ.λπ.. Οἱ ἐπιθυμίες γι᾿ αὐτά, ποὺ ὁ Θεὸς τὶς φύ­τευσε μέσα μας, δὲν εἶνε ἀπόβλητες. Γι᾿ αὐ­τὸ ὁ ἴ­διος ἐνδιαφέρεται νὰ καλύπτωνται οἱ ἀνάγ­κες αὐτές. Διέταξε νὰ βλαστήσῃ ἡ γῆ χλόη καὶ δέντρα καρποφόρα, νὰ πλασθοῦν ζῷα ποὺ προσ­φέρουν γάλα καὶ κρέας. Ἔκανε τὶς πηγὲς καὶ τὰ ποτάμια. Ἔδωσε τὸν ὕπνο – μέγα δῶρο! Γέ­μισε τὰ δάση μελῳδικὰ πουλιά. Ὁ Θεὸς ἐξασφάλισε ὅλα αὐτά. Καὶ ὁ ἄν­θρωπος, ἂν ἔχῃ λίγη εὐγνωμοσύνη, πρέπει νὰ λέῃ· «Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύριον…· τὸν ἐμπιπλῶντα ἐν ἀγαθοῖς τὴν ἐπιθυμίαν σου» (Ψαλμ. 102,2-5).
2. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ οἱ κακὲς ἐπιθυμίες. Αὐτὲς εἶνε ἢ φυσικὲς ποὺ ὁ ἄνθρωπος προσπαθεῖ νὰ τὶς ἱκανοποιήσῃ παρανόμως, ὄχι διὰ τῆς νομίμου ὁδοῦ, ἢ φυσικὲς ποὺ ξεπερνοῦν τὰ ὅρια τοῦ μέτρου καὶ ξεχειλίζουν σὰν χείμαρροι. Οἱ ἴδιες οἱ ἐπιθυμίες, ἂν δὲν προσ­έξῃ ὁ ἄνθρωπος, γεννοῦν πάθη φοβερά, ποὺ κάνουν τὸν ἄνθρωπο δοῦλο. Ἔτσι, ἂν δὲν προσ­έξῃς, ἡ ἐπιθυμία τοῦ φαγητοῦ γίνεται λαιμαρ­γία, ἡ ἐπιθυμία τοῦ ποτοῦ γίνεται μέθη, ἡ ἐπιθυμία τῶν διασκεδάσεων γίνεται φιληδονία καὶ ἀκολασία, ἡ ἐπιθυμία τῆς δόξης, τῆς τιμῆς καὶ ἀξιοπρεπείας γίνεται ἀρχομανία καὶ ματαιοδοξία, καὶ ἡ ἐπιθυμία μικρῆς ἰδιοκτησίας, λίγων πραγμάτων, γίνεται φιλοχρηματία, φιλαρ­γυρία, πλεονεξία. Αὐτὲς εἶνε οἱ κακὲς ἐπιθυμίες, ποὺ ἀπαγορεύει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ.
Θυμηθῆτε τὸν Δεκάλογο. Ἡ τελευταία ἐντο­λή του, κρίκος τῶν ἐντολῶν Παλαιᾶς καὶ Και­νῆς Διαθήκης, λέει· «Οὐκ ἐπιθυμήσεις τὴν γυ­ναῖκα τοῦ πλησίον σου, οὐκ ἐπιθυμήσεις τὴν οἰ­κίαν τοῦ πλησίον σου οὔτε τὸν ἀγρὸν αὐ­τοῦ οὔτε τὸν παῖδα αὐτοῦ οὔτε τὴν παιδίσκην αὐτοῦ οὔτε τοῦ βοὸς αὐτοῦ οὔτε τοῦ ὑποζυγίου αὐτοῦ οὔτε παντὸς κτήνους αὐ­τοῦ οὔτε ὅσα τῷ πλησίον σου ἐστί» (Ἔξ. 20,17).
Ἰδού, ἀγαπητοί μου, ὅτι ἐπιθυμίες ποὺ ἐξ­έρ­χονται ἀπὸ τὰ ὅρια τοῦ θείου νόμου ἢ ὑπερ­βαίνουν τὸ μέτρο, εἶνε κακές. Γι᾿ αὐτὲς λέει τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ὅτι «ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρ­κὸς καὶ ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καὶ ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου», αὐτὰ τὰ τρία, δὲν εἶνε «ἐκ τοῦ πατρὸς» τοῦ οὐρανίου, ἀλλὰ εἶνε «ἐκ τοῦ κόσμου». Καὶ «ὁ κόσμος παράγεται καὶ ἡ ἐπιθυμία αὐτοῦ»· καὶ μόνο «ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα» (Α΄ Ἰω. 2,16-17).
Γιὰ νὰ δῆτε ποῦ ὁδηγοῦν αἱ κακὲς ἐπιθυμί­ες, σᾶς παρακαλῶ ν᾿ ἀνοίξετε τὴν Παλαιὰ Δι­αθήκη στὸ βιβλίο τῶν Ἀριθμῶν. Ἐκεῖ θὰ συναντήσετε τὰ «Μνήματα τῆς ἐπιθυμίας» (Ἀριθμ. 11,34-35· 33,16-17). Τί εἶνε αὐτά; Οἱ Ἑβραῖοι μὲ ὁδηγὸ τὸ Μωϋσῆ ἔζησαν στὴν ἔρημο σαράντα ὁλόκληρα χρόνια. Τροφή τους ἐκλεκτὴ καὶ θαυμαστὴ τὸ μάννα τοῦ οὐρανοῦ. Ἀλλ᾿ αὐτοί, μιὰ τέ­τοια τροφή, τὴν ἀηδίασαν· ζήτησαν κρέας. Ἡ ἐπιθυμία τους σφοδρά. Ὁ Μωϋσῆς παρακάλεσε τὸ Θεό. Καὶ ἀπαντᾷ ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ· Αὔριο θὰ ἔχουν κρέας· θὰ φᾶνε τόσο πολύ, ποὺ θὰ τοὺς βγῇ ἀπὸ τὴ μύτη, «ἐκ τῶν μυκτή­ρων» αὐ­τῶν (Ἀριθμ. 11,20). Καὶ πράγματι τὸ πρωὶ γέμισε ἡ ἔρημος ἀπὸ ὀρτύκια. Κ᾿ ἔπεσαν οἱ Ἑ­βραῖοι στὰ κρέατα σὰν τὰ ὄρνια στὰ ψοφίμια. Ἔφαγαν ἔ­φαγαν· τὸ ἀποτέλεσμα; Ἔπαθαν δυσ­εντερία, καὶ τὴν ἄλλη μέρα πέθαιναν κατὰ χιλιάδες. Τό­τε ἄνοιξαν τάφους ἀμέτρητους μέσα στὴν ἔρη­μο καὶ τοὺς ἔθαψαν. Ἔτσι ἡ τοποθεσία πῆρε τὸ ὄνομα «Μνήματα ἐπιθυμίας». Ἡ ἐπιθυμία τους αὐτὴ δὲν ἦταν κατὰ Θεόν. Ἦταν λαιμαργία καὶ γαστριμαργία. Νά ποῦ ὁδηγοῦν οἱ κακὲς ἐπιθυμίες.
3. Τέλος, ἀδελφοί μου, μετὰ τὶς φυσικὲς ἐ­πιθυμίες καὶ τὶς κακὲς ἐπιθυμίες θὰ σᾶς δείξω τὴν τρίτη κατηγορία ἐπιθυμιῶν. Ἀλλὰ γι᾿ αὐτὲς δὲν εἶμαι ἐγὼ κατάλληλος. Γι᾿ αὐτὲς θά ᾿πρεπε νὰ μιλήσῃ ἕνας ἅγιος Ἀντώνιος, ἕνας ἅγιος Παχώμιος, ἕνας Ἰωάννης Χρυσόστομος καὶ ἕνας προφήτης Δανιήλ. Εἶνε οἱ ἅγιες ἐπιθυ­μίες ἢ ἐπιθυμίες τῶν ἁγίων. Ποιές εἶνε αὐ­τές; Πρώτη ἐπιθυμία ἑνὸς ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ εἶνε ἡ ἐπιθυμία τῆς πνευματικῆς τροφῆς, τὸ νὰ γνωρίσῃ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ θεῖο νό­μο, ποὺ εἶνε γλυκύτερος «ὑπὲρ μέλι καὶ κηρίον» (Ψαλμ. 18,11). Ἐπιθυμία του εἶνε, αὐτὰ ποὺ διαβάζει ἢ ἀκούει στὴν ἐκκλησία (ψαλσίματα, ἀναγνώσματα, κήρυγμα, θεία λειτουργία), νὰ τὰ κάνῃ αἷμα καὶ ζωή, ἀγῶνα καὶ μάχη. Ὅπως ἄλλοι τρέχουν στὰ κέντρα ψυχαγωγίας, αὐτὸς τρέχει στὴν ἐκκλησία· «Ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώ­ματά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων. ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή μου εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ Κυρίου» (Ψαλμ. 83,2-3). Ἐπιθυμεῖ νὰ ἐπισκέπτεται τὸν οἶκο τοῦ Θεοῦ. Ἐπιθυμεῖ πρὸ παντὸς νὰ γεύεται τὸ μέγα μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας· «Γεύσασθε καὶ δετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος» (Ψαλμ. 33,9). Ποθεῖ τὴν ἕνωσι μὲ τὸν Κύριο. Ἐπιθυμία του τέλος εἶνε, ὅλος ὁ κόσμος νὰ γνωρίσῃ τὸ Θεὸ καὶ τὸ θέλημά του.

* * *

Τέτοιες ἐπιθυμίες εἶχαν οἱ ἅγιοι, τέτοιες εἶ­χε καὶ ὁ προφήτης Δανιήλ. Γι᾿ αὐτὸ ὁ Γαβρι­ὴλ τὸν εἶπε «ἄνδρα ἐπιθυμιῶν». Θὰ ρωτήσετε· Ὑπάρχουν σήμερα τέτοιοι ἄνθρωποι; Ὑπάρ­χουν. Κάποιος ἔπασχε ἀπὸ καρκίνο τῆς γλώσσης. Μετὰ τὴν ἐγχείρησι θὰ ἔχανε πλέον τὴ λαλιά του. Τὸν ρώτησαν, ποιά θέλει νὰ εἶνε τὰ τελευταῖα του λόγια. Αὐτὸς εἶπε· «Ἰησοῦς Χριστὸς νικᾷ» – «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλ­θῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου». Ἦταν σὰν ἐκεῖνα ποὺ εἶπε ὁ ἀπόστολος Παῦλος «Χριστὸς Ἰησοῦς ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶ­σαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ» (Α΄ Τιμ. 1,15).
Ἀδελφοί μου! Σᾶς ἔδωσα ἕνα δειγματολόγιο τῶν ἐπιθυμιῶν· ἐπιθυμίες φυσικές, ἐπιθυ­μίες κακές, ἐπιθυμίες ἅγιες. Διαλέξτε καὶ πάρ­τε. Ἐὰν ἔχετε ἐπιθυμίες φυσικές, οὔτε ἔπαινος οὔτε κατηγορία. Ἐὰν ἔχετε ἐπιθυμίες κακές, τότε εἶστε δυστυχεῖς. Ποιός θὰ μᾶς ἐμ­πνεύσῃ ἐπιθυμίες ἅγιες, γιὰ νὰ γίνουμε κ᾿ ἐ­μεῖς ὅπως ὁ Δανιὴλ «ἄνδρες ἐπιθυμιῶν»;
Σᾶς παρακαλῶ, βάλτε τὸ χέρι στὴν καρδιά, ποὺ εἶνε ἡ ἕδρα τῶν ἐπιθυμιῶν, καὶ ρωτῆστε· καρδιά, τί ἐπιθυμεῖς; λεπτά, δόξες, μεγαλεῖα, ἡδονές;… «Πάντα ματαιότης τὰ ἀνθρώπινα…» (νεκρ. ἀκολ.). Μηδὲν οἱ ἔρωτες, μη­δὲν τὰ πλούτη, μηδὲν τὰ ἐπίγεια. Ἂν ἡ καρδιὰ πάσχῃ ἀπὸ ἐ­πιθυμίες κακές, τότε γονατίστε καὶ πέστε μα­ζὶ μὲ τὸν ἄλλο προφήτη, τὸ Δαυΐδ· «Καρδίαν καθαρὰν κτίσον ἐν ἐμοί, ὁ Θεός» (Ψαλμ. 50,12). Δῶ­στε μου ἕναν ἄνθρωπο μὲ καθαρὴ καρδιά, δῶστε μου μιὰ καρδιὰ ποὺ νὰ πάλλῃ γιὰ τὸ Θεὸ καὶ τὸν πλησίον!
Ἂς προσπαθήσουμε τὶς ἡμέρες αὐτὲς νὰ καθαρίσουμε τὶς καρδιές μας ἀπὸ τὰ πάθη, γιὰ νὰ γίνῃ κάθε καρδιὰ μιὰ φάτνη, ὅπου θὰ γεννηθῇ μιὰ φορὰ ἀκόμη ὁ Χριστός· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Προφήτου Δανιὴλ Βοτανικοῦ – Ἀθηνῶν τὸ Σάββατο 16-12-1961 στὸν ἑσπερινό.
Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 17-12-2003