Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΖ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2259

Τοῦ Μεγάλου Φωτίου
Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2020

«Πεθαινω για την πιστι!»

Μικρή, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἡ πατρίδα μας. Ἀλλὰ τί μὲ τοῦτο; Ἡ ἀξία ἑνὸς ἔθνους δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἐδαφικὴ ἔκτασι· μὲ ἄλ­λο τρόπο ἐκτιμᾶται, ὅπως λέει ὁ ποιητής·
«Ἡ μεγαλωσύνη στοὺς λαοὺς
δὲν μετριέται μὲ τὸ στρέμμα·
μὲ τῆς καρδιᾶς τὸ πύρωμα μετριέται
καὶ μὲ τὸ αἷμα» (Κωστῆς Παλαμᾶς).
Μικρὴ ἡ πατρίδα μας, ἀλλὰ ἔχει μεγαλεῖα καὶ χάρες καὶ κάλλη φυσικά, ποὺ δὲν ἔχουν ἄλλα κράτη μεγάλα καὶ ἰσχυρά. Ἔχει ἀκρογιάλια, πλῆθος νησάκια ποὺ ἀπ᾽ τὸ ἀεροπλάνο φαίνον­­ται σὰν κύ­κνοι ποὺ κολυμποῦν στὸ πέλαγος· ἔχει μικρὲς πεδιάδες, μικρὰ βουνά, εὔ­κρατο κλίμα, ἔναστρο οὐρανό, ἕνα μεγαλεῖο φυσικό. Γι᾽ αὐτὸ γίνεται μαγνήτης γιὰ πλῆθος του­ρῖστες ἀπὸ διάφορα μέρη τῆς γῆς.
Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὰ φυσικά της κάλλη ἡ πα­τρίδα μας ἔχει καὶ κάλλη πνευματικά· ἔχει μία ἔνδοξη ἱστορία, ποὺ δὲν ἔχει ἄλλος λαός· ἔ­χει ἀρχαῖα μνημεῖα ἀ­θάνατα, ἔχει συγγραφεῖς πρωτοπόρους καὶ κλασσικούς· ἔχει ἀ­κόμα τὴν ὡραιότερη γλῶσσα τοῦ κόσμου.
Τελείωσα; Ὄχι. Παραπάνω ἀπ᾽ αὐτὰ ἔ­χει κάτι ἄλλο, ποὺ πρέπει νὰ τὸ ἐκτιμήσουμε περισσότερο καὶ γιὰ τὸ ὁποῖο ἀξίζει νὰ καυχώμε­­θα ὅσοι κατοικοῦμε στὴ μικρὴ αὐτὴ γωνία τῆς γῆς· καὶ αὐτὸ εἶνε ἡ Ὀρθοδοξία μας. Τί θὰ πῇ Ὀρθοδοξία; Θὰ πῇ· ἡ ὀρθὴ – σωστὴ πίστις.
Οἱ χριστιανοὶ στὸν πλα­νήτη εἶνε ἕνα δισ­εκατομμύριο. Χριστιανοὶ λέγονται καὶ οἱ παπικοὶ – φράγκοι, καὶ οἱ διαμαρτυρόμενοι, καὶ οἱ ὀ­παδοὶ ἄλλων «ἐκκλησιῶν» δη­λα­δὴ αἱρέσεων· ἀλλὰ ἡ πίστι τους δὲν εἶνε ἀ­κέραιη ὅ­πως ἡ δική μας. Ἡ πίστι τῶν ὀρθοδόξων, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Κο­σμᾶς ὁ Αἰ­τωλός, εἶνε καθαρὸ μάλα­μα, χρυσὸς 24 καρατίων, χω­ρὶς καθόλου σκου­ριὰ ἢ εὐτελῆ μέταλλα. Εἶνε ἁγνή, ἀμόλυν­τη, δὲν περιέχει πλάνες καὶ σφάλματα. Εἶνε ἡ ἀμώμη­τη. Γι᾽ αὐτὸ ἡ ᾽Ορθοδοξία εἶνε τὸ καύχημά μας.
Πρέπει ὅμως νὰ γνωρίζουμε ὅτι, γιὰ νὰ ἔ­χουμε τὴν Ὀρθοδοξία, κοπίασαν καὶ θυσιάστη­­καν πολλοί. Ἑκατομμύρια εἶνε οἱ μάρτυρες, ποὺ ἔχυσαν τὸ αἷμα τους γιὰ νὰ πο­τίσουν τὸ δέντρο τῆς Ὀρθοδοξίας, ὥστε νὰ θάλλῃ καὶ νὰ καρποφορῇ. Ὑπέροχοι ἄνδρες, πατέ­ρες καὶ διδάσκα­λοι τῆς Ἐκκλησίας, ἀγωνίστηκαν γιὰ νὰ μὴ ὑ­ποστῇ ἡ πίστις μας καμμία ἀλλοίωσι.
Ἡ πίστις μας εἶνε τελεία. Εἶνε τρόπον τινὰ ὅπως ἡ Ἀκρόπολις τῶν Ἀθηνῶν, τὸ ἀριστούρ­γημα τῆς ἀρχιτεκτονικῆς ποὺ δὲν ἐπιδέχεται πρόσθεσι ἢ ἀφαίρεσι· ποιός μπορεῖ νὰ προσ­θέ­σῃ ἢ ν᾽ ἀφαιρέσῃ κάτι στὸν Παρθενῶνα; Αὐ­τὸ εἶνε ἡ Ὀρθοδοξία μας, μία πνευματικὴ Ἀ­κρόπολις. Δὲν ἐπιδέχεται ἀλλαγὴ οὔτε σὲ «ἕ­να γιῶτα» (Ματθ. 5,18). Εἶνε σὰν τὸ μάτι μας, ποὺ δὲν δέχεται οὔτε τὴν ἐλάχιστη τρίχα ἢ σκόνη. Ἔ­τσι εἶνε ἡ Ἐκκλησία ἡ Ὀρθόδοξος· εἶνε ὁ ὀ­φθαλμὸς τοῦ γένους μας, καὶ δὲν δέχεται οὔ­τε τὸν ἐλάχιστο κονιορτὸ πλάνης.
Θυμηθῆτε τὸν μέγα Ἀθανάσιο. Ποιά ἦταν τότε ἡ διαφορὰ τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὸν ἀρεια­νισμό; – οἱ ἄπιστοι μπορεῖ νὰ γελάσουν, ἀλ­λὰ ἐμεῖς δὲν γελᾶμε. Ἕνα γιῶτα! γιὰ ἕνα γιῶ­τα χύθηκε ποταμὸς αἵματος. Ἔλεγαν στὸν Ἀ­θανάσιο, ἐκεῖ ποὺ τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως λέει «ὁμοούσιον τῷ Πατρί» (ἄρθρ. 2), νὰ προσ­θέσουν ἕνα γιῶτα καὶ τὸ «ὁμοούσιον» νὰ γί­νῃ «ὁμοιούσιον». Ὄχι! εἶπε ὁ μέγας Ἀθανάσι­ος, γιατὶ ὑπάρχει τεραστία διαφορά. Τὸ «ὁμοούσιος» σημαίνει· ὁ Χριστὸς εἶ­νε Θεός. Τὸ «ὁ­μοιούσιος» σημαίνει· εἶνε ἕνας ἄνθρωπος, ὅ­πως ὅλοι ἐμεῖς ποὺ προσπαθοῦμε νὰ ὁμοιωθοῦμε μὲ τὸ Θεό. Δὲν δέχτηκε λοιπὸν τὸ γιῶ­τα καὶ τὸ Σύμβολο παρέμεινε ἀναλλοίωτο.

* * *

Ἀλλ᾽ ὅπως, ἀγαπητοί μου, τὸν Δ΄ (τέταρτο) αἰῶνα ἀγωνίστη­κε ὁ μέγας Ἀθανάσιος, ἔτσι κα­τόπιν, τὸν Θ΄ (ἔ­νατο) αἰῶνα, τὸν ἴδιο ἀγῶνα ἔκανε ὁ μέγας Φώτι­ος, ποὺ ἑορτάζουμε σήμε­ρα 6 Φεβρουα­ρίου. Δὲν μποροῦμε σὲ λίγα λεπτὰ νὰ διηγηθοῦμε τὸν βίο του. Ἁπλῶς λέω, ὅτι ὁ μέγας Φώτι­ος ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλυτέρους ἥρωες τῆς Ὀρ­θοδοξίας.
Γεννήθηκε στὴν πόλι τῶν ὀνείρων μας, τὴν Κωνσταντινούπολι, ἀπὸ εὐσεβεῖς καὶ ἐνάρετους γονεῖς, μάρτυρες τῆς πίστεώς μας στὰ χρόνια τῆς εἰκονομαχίας. Ἦταν ἐξαιρετικὰ εὐ­­φυὴς καὶ σπούδασε ὅλες σχεδὸν τὶς ἐπιστῆ­μες· καὶ θεολογία, καὶ φιλολογία, καὶ ποίησι, καὶ γραμματική, καὶ ῥητορική, καὶ μαθηματικά, καὶ ἀστρονομία, καὶ ἰατρική· ἦταν ὁ σοφώ­τερος ἄνθρωπος τῆς ἐποχῆς του, στὸν ὁποῖο ἀ­πέβλεπαν ὅλοι μ᾽ ἐμπιστοσύνη καὶ ἐκτίμησι. Ἀνέβηκε σὲ ὅλα τὰ κρατικὰ ἀξιώματα. Κι ὅταν κενώθηκε ὁ θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, αὐτὸς ποὺ ὅλοι ἐκ­τιμοῦσαν ἔγινε πατριάρχης. Ἐκεῖ ἔλαμψε μὲ τὴν ἀρετή, τὴ σοφία, τὰ συγγράμματά του ποὺ μέχρι σήμερα θεωροῦνται θησαυρός. Προπαντὸς ὅμως ἔλαμψε μὲ τὴν ἀντίστασι καὶ τὸν ἀγῶνα του νὰ μείνῃ τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως ἀκέραιο καὶ ἀκίβδηλο.
Ὅπως στὸν καιρὸ τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου ἔτσι καὶ ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ Φωτίου, αἱρετικοί, οἱ φράγκοι, θέλησαν νὰ προσθέσουμε κάτι στὸ Σύμβολο τῆς πίστεως· ἐκεῖ ποὺ λέει γιὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο «τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον» (ἄρθρ. 8), νὰ ποῦμε «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ ἐκπορευόμενον»· τὸ διαβόητο Φιλιόκβε (Filioque), ὅτι δηλαδὴ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο ἐκπορεύεται ὄχι μόνο ἐκ τοῦ Πατρός, ὅπως λέει ὁ Χριστὸς στὸ Εὐαγγέλιο (βλ. Ἰω. 15,26), ἀλλὰ «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ».
Ὄχι! ἀπήντησε ὁ Φώτιος, ὄχι ἀπαντᾷ ὅλη ἡ Ὀρθοδοξία. Γιατὶ ὑπάρχει μεγάλη διαφορά. Οἱ ὀρθόδοξοι πιστεύουμε, ὅτι μία εἶνε ἡ ἀρχὴ ἐν τῇ Θεότητι· ὁ Πατήρ, ὁ ὁποῖος γεννᾷ τὸν Υἱὸν καὶ ἐκπορεύει τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο – ἁγία Τριάς, ἐλέησε τὸν κόσμον! Ἐνῷ οἱ φράγκοι στὰ διάφορα μέρη τῆς Δύσεως, στὸ Πιστεύω ποὺ λένε προσ­θέτουν τὸ «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ», ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο ἐκπορεύεται «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ». Ἀστεία φαίνεται, στὸν αἰῶνα τῆς ὕλης καὶ τῆς ἀθεΐας, ἡ διαφορὰ αὐτή· ἀλλὰ εἶνε πολὺ σοβαρή. Ὁ μέγας Φώτιος λοιπὸν ἀντιστάθηκε, καὶ ἔτσι σήμερα τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως ἀκούγεται στοὺς ναοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας ἀκέραιο.
Αὐτὸς ἦταν ὁ ἱερὸς Φώτιος. Προκάλεσε τὸ μῖσος τῶν παπῶν, ἀξιωματούχων καὶ αὐτοκρα­τόρων. Ἐκθρονίστηκε καὶ ἐξωρίστηκε δύο φο­ρές· καὶ πέθανε, ὅπως ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ἐξόριστος. Ἡ μνήμη του ὅμως μένει σεβαστὴ στὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος. Γιατὶ εἶνε σύμβολο ἀντιστάσεως ὄχι μόνο ὑπὲρ πίστεως ἀλλὰ καὶ ὑ­πὲρ πατρίδος. Ἐὰν ὁ Φώτιος ὑπέκυπτε καὶ δε­χόταν τὶς ἀξιώσεις τοῦ πάπα, ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ κυριαρχήσῃ καὶ στὴν Ἀνατολή, σήμερα ἐμεῖς ἐ­δῶ ἀμφιβάλλω ἂν θὰ ἤμασταν Ἕλληνες. Ἂν εἴμα­στε Ἕλληνες καὶ κρατοῦμε τὴν Ὀρθο­δο­ξία, τὸ ὀφείλουμε στοὺς ἀγῶνες τοῦ ἱεροῦ Φωτίου.

* * *

Πέρασαν, ἀγαπητοί μου, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ μεγάλου Φωτίου 11 αἰῶνες. Ἀλλὰ καὶ σήμερα ἡ Ὀρθοδοξία πολεμεῖται· περισσότερο ἴσως ἀπ᾽ ὅ,τι ἐπὶ μεγάλου Ἀθανασίου καὶ μεγάλου Φωτίου. Πολεμεῖται ἀπὸ τὸν πάπα, ἀπὸ τοὺς προ­τεστάντες, ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς ὅλων τῶν αἱ­ρέ­σεων. Πολεμεῖται ἀπὸ τοὺς χιλιαστάς, τὴν προ­παγάνδα αὐτὴ τοῦ Μπρούκλιν, τὸ μικρόβιο τῆς Ἀμερικῆς ποὺ μετέφεραν ἐδῶ ἀπάτριδες καὶ ἀντίχριστοι, γιὰ νὰ δηλητηριάσουν τὸν εὐ­γενικὸ Ἑλληνικὸ λαό. Πολεμεῖται ἀπὸ αἱρέσεις ποικίλες. Πολεμεῖται καὶ ἀπὸ τοὺς μασόνους, ποὺ ἔχουν καταλάβει ὑψηλὰ ἀξιώματα.
Ἡ Ὀρθοδοξία μας –δὲν εἶνε σχῆμα λόγου, εἶ­νε γεγονός– κινδυνεύει. Μιὰ Ὀρθοδοξία, ποὺ τὴν κρατήσαμε πεντακόσα χρόνια κά­τ­ω ἀπὸ σουλτάνους καὶ γιὰ τὴν ὁποία οἱ πρόγονοί μας ἀναστέναζαν καὶ ἔλεγαν «Ὀρθοδο­ξία ἢ θάνα­τος», σήμερα ἐδῶ πολεμεῖται ἀγρίως. Ἦρθαν ἀπ᾽ ἔξω ξένοι, κουλτουριάρηδες. Οἱ σκο­τεινὲς δυνάμεις ἔχουν στὸ πρόγραμμά τους νὰ ἐξαλείψουν τὴν Ὀρ­θ­οδοξία μας. Καὶ ἂν ἐμεῖς δὲν ἀντισταθοῦμε καὶ δὲν ἀγωνιστοῦμε, ὕστερα ἀ­πὸ μερικὰ χρό­νια στὴν Ἑλλάδα θὰ ὑπάρχουν ξενοδοχεῖα, σχολεῖα, γεφύρια, τουρισμός…, ἀλλὰ ἡ πίστις ἡ ἁγία δὲν θὰ ὑπάρχῃ. Θὰ εἶνε ἄλλοι φράγκοι, ἄλλοι προτεστάντες, ἄλλοι χιλιασταί, ἄλλοι μασόνοι, ἄλλοι μαρξισταί, ἀλλὰ ὀρθόδοξος δὲν θὰ ὑπάρχῃ. Θὰ σβήσῃ ἐδῶ ἡ Ὀρθοδοξία. Γι᾽ αὐτὸ ὅπως ἀγωνιστήκαμε γιὰ τὴν πατρίδα, ἔτσι ν᾽ ἀγωνιστοῦμε καὶ γιὰ τὴν πίστι μας, ποὺ εἶνε ἡ ψυχὴ τοῦ ἔθνους μας.
Τὴ γραμμὴ τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου καὶ τοῦ ἱεροῦ Φωτίου –χωρὶς νὰ θέλω νὰ καυχη­θῶ–, ἀ­κολουθῶ καὶ ἐγὼ ὁ ἐπίσκοπος Φλωρίνης. Πενήντα χρόνια ἐργάζομαι. Ἀγωνίζομαι ὄχι γιὰ ἀτομικὰ συμφέροντα, ὄχι γιὰ πολιτική, ἀλλὰ γιὰ τὴν πατρίδα καὶ γιὰ τὴν πίστι. «Πεθαίνω γιὰ τὴν πίστι!» ὅπως ἔλεγε ὁ Μακρυγιάν­νης. Νὰ κρατήσουμε τὴν πίστι, ποὺ κράτησαν οἱ γονεῖς μας καὶ οἱ προπάτορές μας. Κρατώντας τὴν πίστι κρατοῦμε καὶ τὸ ἔθνος.
Πιστοὶ στὴν Ἐκκλησία, στὶς ἱερὲς πα­­ραδόσεις τοῦ Γένους, σὲ ὅ,τι ἱερὸ καὶ ὅ­σιο ἔχουμε. Θὰ δώσουμε τὴ μάχη· καὶ νὰ εἶ­στε βέβαιοι, ὅτι δὲν θὰ νικήσουν οὔτε οἱ μασό­νοι οὔτε οἱ χιλι­α­σταὶ οὔτε οἱ μαρξισταὶ οὔτε οἱ ἄθεοι, θὰ νική­σῃ ὁ Χριστός! ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑ­περυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(ἱ. ναὸς Ἁγ. Σκέπης Πτολεμαΐδος Κυριακὴ 6-2-1983)