Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΖ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2282

Μεγάλη Δευτέρα βράδυ
13 Ἀπριλίου 2020
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ενας προβολευς ῥιπτει φως…

«Τὰ πάθη τὰ σεπτὰ ἡ παροῦσα ἡμέρα ὡς φῶτα σωστικὰ ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ» (Μ. Δευτ., ὄρθρ. κάθ.)

Τὸ ἔτος, ἀγαπητοί μου, ἔχει 52 ἑβδομάδες. Ἀλλ᾽ αὐτὴ ἡ ἑβδομάδα ξεχω­ρίζει. Ὀνομάζε­ται Μεγάλη Ἑβδομάς. Γιατί ὀνομάζεται Μεγάλη; Μήπως ἔχει περισσότερες ἡμέρες ἀπὸ τὶς ἄλ­λες; Ὄχι, 7 ἡ­μέρες ἔχει κι αὐτή. Μήπως οἱ ἡμέρες της ἔ­χουν περισσότερες ὧρες; Ὄ­χι, 168 ὧ­ρες ἔχει κι αὐ­τή. Γιατί λοι­πὸν ὀνομάζεται Μεγάλη;
Μεγάλη ὀνομάζεται ὄχι διότι διαρκεῖ περισ­σότερο χρονικῶς, ἀλλὰ διότι τὰ γεγονότα ποὺ ἑορτάζει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία κατ᾽ αὐτὴν εἶνε μεγάλης, κοσμοϊστορικῆς σημασίας. Εἶ­νε γεγο­νότα ἀνώτερα μπορῶ νὰ πῶ ἀπὸ τὰ κοσμο­­­γονικὰ ἐ­κεῖ­να ποὺ ἔγιναν ὅταν ὁ Θεὸς δη­­μιούργη­σε τὸ σύμπαν μέσα σὲ 6 ἡμέρες. Τότε, πρὸ τῆς δημιουργίας, τί ὑ­πῆρχε; Ἡ ἁγία Γραφὴ λέει· «Ἡ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος, καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου». Καὶ μέσα στὸ σκοτά­δι ἀκούστηκε ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ «Γενηθήτω φῶς· καὶ ἐγένετο φῶς… Καὶ διεχώρισεν ὁ Θεὸς ἀ­νὰ μέσον τοῦ φωτὸς καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σκότους»· καὶ τὸ μὲν φῶς τὸ ὠνόμασε ἡ­μέραν, τὸ δὲ σκο­τάδι τὸ ὠνόμασε νύκτα (Γέν. 1,3-5). Ὅπως λοιπὸν πρὸ τῆς δημιουργίας μέσα στὸ φυσικὸ σκοτάδι ὁ Θεὸς δημιούργησε τὸ φῶς, ἔτσι καὶ πρὸ Χριστοῦ ὑπῆρχε ἕνα πνευματικὸ σκοτάδι καὶ μὲ τὴν παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἦρ­θε στὸν κόσμο «τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν» (Ἰω. 1,9), «δι­ότι φῶς (εἶνε) τὰ προ­σ­­τάγματα» τοῦ Χριστοῦ «ἐπὶ τῆς γῆς» (Ἠσ. 26,9).
Ὁλόκληρη ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ εἶνε φῶς· φῶς ἡ γέν­νησί του, φῶς ἡ βάπτισί του, φῶς ἡ ζωή του στὴν ἔρημο, φῶς ἡ διδασκαλία του, φῶς τὰ θαύματά του. Ἀλλ᾽ ὅπως τὸ φῶς τοῦ ἥλιου δὲν προβάλλει ξαφνικὰ τὸ πρωὶ ἀλλ᾽ αὐξάνει σιγὰ – σιγὰ κι ὅταν ὁ ἥλιος μεσουρανεῖ τὸ μεσημέρι τότε πλέον βρίσκεται σὲ ὅλη του τὴν ἔντασι, ἔτσι καὶ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ· ἀφοῦ ἐ­πρόβαλε ἀμυδρὰ στὴ Βηθλεέμ, ἀνέβαινε καὶ ὑψωνόταν συνεχῶς, καὶ πότε ἔφθασε στὸ μεσουράνημά του; Στὸ Γολγοθᾶ! Ὅταν ὁ Χριστὸς ἔπασχε ἐπάνω στὸ σταυρό, τότε ἔλαμψε ὅ­σο ποτέ ἄλλοτε, σὰν ἥλιος ὑπέρλαμπρος. Ἐκεῖ, ὅ­ταν σὲ ὅλη τὴ γῆ ἔγινε «σκότος ἀπὸ ὥρας ἕ­κτης ἕως ὥρας ἐνάτης» (Ματθ. 27,45. Μᾶρκ. 15,33. Λουκ. 23,44), τὸ φῶς του ἔλαμψε στὸν ὑπέρτατο βαθμό.
Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία μας ὀνομάζει τὰ ἄ­χραντα πάθη τοῦ Χριστοῦ «φῶτα», καὶ ψάλλει· «Τὰ πάθη τὰ σεπτὰ ἡ παροῦσα ἡμέρα ὡς φῶ­τα σωστικὰ ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ» (Μ. Δευτ., ὄρθρ. κάθ.). Ἐὰν τὸ νόημα αὐτὸ χρειάζεται ἐξήγησι, ἂς τὸ ἀναλύσουμε τώρα κάπως πρα­κτικώτερα.

* * *

Γιατί, ἀγαπητοί μου, τὰ πάθη τοῦ Χριστοῦ εἶνε «φῶτα σωστικά»; τί φῶς ἐκπέμπει ὁ σταυρός του, τί φωτίζει μὲ τὸ πάθος του;
⃝ Ὁ Χριστὸς τὴν ὥρα ἐκείνη ἔρριξε φῶς πρῶ­τα – πρῶτα στὰ ἄδυτα τῆς ψυχῆς τοῦ ἀν­θρώπου.
Τί εἶνε ὁ ἄνθρωπος; Μερικοὶ ἐπιπόλαιοι λένε· Ὁ ἄνθρωπος εἶνε καλός· καλὸς ὁ ἕνας, κα­λὸς ὁ ἄλλος!… Γέμισε ἡ κοινωνία ἀπὸ «καλούς», ἀλ­λὰ συμφωνεῖ ἡ πραγματικότητα; Ρώτησαν ἕ­ναν ἀρχαῖο φιλόσοφο· –Ποιό εἶνε τὸ συμπέρα­σμά σου γιὰ τοὺς ἀνθρώπους; –Οἱ περισσότε­ροι, ἀπήντησε, εἶνε κακοί. Κι ὅταν τοῦ εἶ­παν, –Ἀπ᾽ ὅλους τοὺς κακοὺς ποιοί εἶνε οἱ χειρότε­ροι; ἀπήντησε· –Οἱ ἀχάριστοι. Ἔ, αὐτὸ ἀκρι­βῶς ἔ­δειξαν τὰ πάθη τοῦ Κυρίου. Θέλετε νὰ δῆ­τε τὴν ἀνθρώπινη κακία; ἀτενίστε τὸν Κατάδικο τοῦ Γολγοθᾶ. Ὁ Πιλᾶτος ρώ­τησε κατ᾽ ἐ­πανάληψιν τοὺς κατηγόρους του· Τί κακὸ ἔ­κανε αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος; (βλ. Λουκ. 23,22). Κανένα, ἀ­πολύτως κανένα! Ἀντιθέτως, ὅλη ἡ ζωή του ἔ­λαμπε· ἦταν ὅλος ἀρετή, ἀγάπη, οἰκτιρμούς. Θεράπευσε ἀρρώστους, χόρτασε πεινασμένους, ἀνέστησε νεκρούς. Θά ᾽πρεπε νὰ μὴν ὑ­­πάρχῃ κανείς ἐναντίον του. Καὶ ὅμως οἱ ἄν­θρω­ποι, ὡς ἀμοιβὴ τῶν εὐεργε­σιῶν του, τὸν ἀ­­νέβασαν στὸ σταυρό. Εἶνε κακὸς ὁ ἄνθρωπος.
Τὴν ὥρα τοῦ σταυροῦ φάνηκε ἡ ἀχαριστία τῶν εὐεργετημένων, ποὺ δείχθηκαν κατώτεροι κι ἀπ᾽ τὰ ζῷα. Ἕνα σκυλάκι ἔ­χεις, τοῦ ῥίχνεις ἕ­να κομμάτι ψωμί, κ᾽ ἐπειδὴ δὲν ἔχει γλῶσσα νὰ σοῦ πῇ εὐχαριστῶ κουνάει τὴν οὐρά του· κι ὁ ἄνθρωπος φτάνει στὸ σημεῖο ν᾽ ἀνοίγῃ τὸ στόμα καὶ νὰ βλασφημῇ τὸν Ἐσταυρωμένο!
Ἀλλ᾽ ἀφοῦ στὸ Χριστὸ ὁ κόσμος φέρθηκε ἔτσι, μὴν ἀπορεῖς καὶ παραξενεύεσαι ἂν συ­­ναν­τᾷς κ᾽ ἐσὺ ἀχαριστία κι ἀγνωμοσύ­νη, ἂν σὲ προσβάλλουν ἢ σὲ συκοφαντοῦν, ἂν τὸ παι­δί σου σὲ πικραίνῃ, ἂν ὁ φίλος σου σὲ προδί­δῃ, ἂν τ᾽ ἀφεντικό σου σὲ ἀδικῇ… Ἀνεβαίνον­τας ὁ Χριστὸς στὸ Γολγοθᾶ τὴ Μεγάλη Παρασκευή, μὲ τὸ σταυρὸ στὸν ὦμο, εἶπε· Ἂν ἡ φωτιὰ καίῃ τὸ χλωρό (ποὺ λόγῳ τῆς ὑγρασίας δύσκολα καίγεται), φαντάζεστε τί ἔχει νὰ πά­θῃ τὸ ξερό; (βλ. Λουκ. 23,31). Ὁ Χριστὸς εἶνε τὸ δροσερὸ δέντρο τὸ γεμᾶτο καρπούς· ἐμᾶς τοὺς ἁ­μαρτωλούς, τὰ ἄκαρπα ξερὰ κλαδιά, τί μᾶς περιμένει;…
«Φῶτα» λοιπὸν «τὰ σεπτὰ πάθη» τοῦ Χριστοῦ, φωτίζουν τὴν ἄβυσσο τῆς ἀνθρώπι­νης ψυ­χῆς, δείχνουν σὲ τί βάθος κακίας ἔφτασε.
⃝ Ἀλλ᾽ ἐὰν διὰ τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου βλέπου­με τὸ ναδὶρ τῆς κακίας τοῦ ἀνθρώπου, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ βλέ­πουμε τὸ ζενὶθ τῆς ἀνεξικακί­ας ποὺ φτάνει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Δύο ἀντίθε­τα μεγέθη· ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν ἀνθρώ­πινη κακία – ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὅ­ποιος δὲν τ᾽ ἀ­να­λογίζεται αὐτά, δὲν ἀξίζει νὰ ζῇ.
Αὐτὸς ποὺ πάσχει ἐπὶ τοῦ σταυροῦ μπορεῖ νὰ φαίνεται τελείως ἀδύναμος, ἐγκαταλελειμ­μένος ἀ­πὸ τοὺς δικούς του, γυμνός, αἱμόφυρτος, πει­να­­σμένος, διψασμένος, νὰ λέῃ «Θεέ μου Θεέ μου, ἱνατί με ἐγκατέλιπες» (Ματθ. 27, 46), ἐν τούτοις εἶνε ὁ πιὸ δυνατὸς ἀπ᾽ ὅλους. Τί λέω; Εἶνε «ὁ μακάριος καὶ μόνος δυνάστης, ὁ βασι­λεὺς τῶν βασιλευόντων καὶ κύριος τῶν κυριευόν­των» (Α΄ Τιμ. 6,15), ὁ βασιλεὺς τῶν ἀγγέλων καὶ ὅ­λης τῆς κτίσεως. Μποροῦσε λοιπὸν νὰ τιμω­ρή­σῃ τοὺς σταυρωτάς του, νὰ τοὺς θάψῃ στὴ γῆ ὅπως ἄλ­λοτε ὁ Μωυσῆς τοὺς Δαθὰν καὶ Ἀ­βειρὼν ποὺ ἀντιστάθηκαν στὰ λόγια του (βλ. Ἀριθμ. 16ον)· πολλὰ μποροῦ­σε νὰ κάνῃ. Καὶ ὅμως ἔδειξε ἀγάπη ἀ­σύλ­ληπτη. «Φιλάνθρωπε Χριστὲ ὁ Θεός», λέει σ᾽ αὐτὸν ἕνας ὕμνος· καὶ τὸν ὑ­μνεῖ διότι «τὰ πάντα προσίεται (=ὅλα τὰ ὑπομένει), ἵνα σώσῃ τὸν ἄνθρωπον» (Μ. Δευτ. ὄρθρ. 3ο κάθ.)
Διὰ τοῦ σταυροῦ, σὰν μέσα ἀπὸ φακό, βλέπεις τὴ διαφθορὰ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ποὺ πλατύνεται ὅπως ὁ οὐρανὸς καὶ ὁ ὠκεανός.
⃝ Διὰ τοῦ σταυροῦ τέλος πιστοποιεῖται ὁ ὁριστικὸς θρίαμβος τοῦ Ἐσταυρωμένου.
Οἱ ἐχθροί του συμμάχησαν ὅ­λοι· Ἄν­νας, Κα­ϊάφας, πρεσβύτεροι, σαδδουκαῖοι, φαρι­σαῖοι, γραμματεῖς, Ἰούδας, Πι­λᾶ­τος, Ἡρῴ­δης, στρατεύματα ῥωμαϊκά, ὄχλος ἰουδα­ϊκός, συν­εργά­στηκαν γιὰ νὰ τὸν ἐξον­τώ­σουν (βλ. Ψαλμ. 2,1-2. Πράξ. 4,25-27). Κι ὅταν ὁ Κατάδικος εἶ­πε «Τετέλεσται» (Ἰω. 19,30), αὐτοί, σαδισταὶ καὶ χαιρέκακοι, γύρισαν στὰ σπί­τια τους γιὰ νὰ φᾶνε τὸ πάσχα θριαμβολογών­τας· Δὲν ὑπάρχει πιά, ξεμπερδέψαμε μ᾽ αὐτόν!
Ἀλλ᾽ αὐτὰ κράτησαν πολὺ λίγο. Σὲ τρεῖς ­μέ­ρες ὁ Χριστὸς ἀναστήθηκε ἀπὸ τὸν τάφο κι αὐ­­τοὶ ἔμειναν ἄναυδοι. Κι ὅταν πλέον ἔφυγαν ἀπ᾽ αὐτὴ τὴ ζωή, τοὺς ἔμεινε τὸ στίγμα τοῦ θε­οκτόνου. Ποῦ εἶνε σήμερα ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ θεοκτόνοι; Ποῦ εἶνε καὶ οἱ καίσαρες καὶ λοιποὶ δι­ῶκται τῆς Ἐκκλησίας του; Ἀνήκουν στὸ χθές.
Ἀλλὰ ὁ Χριστὸς δὲν εἶνε μόνο τὸ χθές, δὲν εἶνε μόνο τὸ παρόν· ὁ Χριστὸς εἶνε καὶ τὸ μέλ­λον, προπαντὸς τὸ μέλλον. «Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶ­νας» (Ἑβρ. 13,8). Γιὰ τοὺς ἄλλους ἰσχύει τὸ «ἔζησε»· ἔζησε ὁ Πιλᾶτος, ἔζησε ὁ Ἰούδας, ἔζησε ὁ Δι­οκλητιανός κ.λπ.. Γιὰ τὸ Χριστὸ δὲν ἰσχύει τὸ «ἔζησε», ἰσχύει τὸ «ζῇ καὶ βασιλεύει»· αὐτὸς δὲν εἶ­νε τὸ χθές, εἶνε τὸ «νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰ­ῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν». Ὅποιος πάῃ κόντρα μὲ τὸ Χριστὸ καὶ τὴν ἁγία του Ἐκκλησία, θὰ χαθῇ, ἀλλὰ ὁ Χριστὸς θὰ θριαμβεύῃ.

* * *

Νά, ἀγαπητοί μου, πῶς φωτίζουν «τὰ πάθη τὰ σεπτά»· εἶνε φάρος καὶ ἥλιος πανέκλαμ­προς. Γι᾽ αὐτὸ οἱ Χριστιανοὶ μὴ δειλιάζουμε καὶ μὴ φοβού­μαστε. Ἀγωνιζόμαστε, γιατὶ ξέρουμε ὅτι, κι ἂν σταυρωθοῦμε, ὁ σταυρὸς εἶ­νε νίκη καὶ δόξα, φῶς καὶ λύτρωσις.
Τὸ δρόμο τοῦ Χριστοῦ νὰ βαδίσουμε. Κλεῖ­στε τ᾽ αὐτιά σας καὶ μὴν ἀ­κοῦτε τί λέει ὁ κόσμος. Ὑπάρχουν πολλοὶ δρόμοι (τοῦ χρήμα­τος, τῆς δόξης, τῶν ἀπολαύσεων), ἀλλὰ στὸ τέλος εἶνε …μιὰ ἀγχόνη σὰν τοῦ Ἰούδα. Ὁ δρόμος τοῦ Χριστοῦ εἶνε ἕνας, ἡ «τεθλιμμέ­νη ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν» (Ματθ. 7,14)· ὁ δρόμος τοῦ Γολγοθᾶ, μὲ πέτρες καὶ ἀγκάθια. Αὐτὸν ν᾽ ἀ­κολουθήσουμε· καὶ νὰ ξέρουμε πώς, ὅ,τι κι ἂν ὑποφέρουμε στὸν κόσμο, μετὰ τὸ σταυρὸ ἀ­κολουθεῖ ἡ ἀνάστασι, μετὰ τὰ πάθη ἡ δόξα.
Αὐτὰ νὰ πιστεύουμε καὶ σ᾽ αὐτὰ νὰ εἴμαστε ἀφωσιωμένοι. Κι ἂν ἀκόμα ἔρθῃ ὥρα ποὺ γύ­ρω σου ἀρνηθοῦν ὅλοι τὸ Χριστὸ καὶ μείνῃς ἕ­νας, ἐσὺ νὰ μὴν προσκυνήσῃς ποτέ τὰ εἴδωλα· μεῖνε πιστὸς κι ἀφωσιωμένος σ᾽ αὐτόν.
Δόξα στὸ Χριστό, τὸν βασιλέα τῶν αἰώνων καὶ Λυτρωτή μας. Αὐτὸν λατρεύουμε, αὐτὸν πιστεύουμε μέχρι τελευταίας μας ἀναπνοῆς· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνοw

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Κων/νου & Ἑλένης Ἀμυνταίου τὴν Κυριακὴ 14-4-1968 βράδυ. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 18-3-2020.