Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΙΗ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 793

Τῆς ἁγίας Εὐφημίας – θαῦμα Δ΄ Οἰκ. Συν.
Σάββατο 11 Ἰουλίου
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου

Μνημη του θαυματος της Δ΄ Οικουμενικης Συνοδου

Σήμερα, ἀδελφοί μου, ἡ Ἐκκλησία τιμᾷ τὴν ἁγία μεγαλομάρτυρα Εὐφημία. Ἡ μνήμη της βέβαια εἶνε τὸ Σεπτέμβριο. Θαυμάζεις ἐ­κεῖ, πῶς ἀγωνίστηκε ἐναντίον τοῦ Διοκλητι­ανοῦ, ἐναντίον τῶν εἰδωλολατρῶν· θαυμάζεις πῶς μαρτύρησε. Οἱ ἀγῶνες της ὅμως δὲν σταματοῦν ἐκεῖ. Χρόνια ἀργότερα ἔκανε ἕναν ἄλλο ἀγῶνα καὶ πάλι νίκησε. Ἔκανε ἕνα μεγάλο θαῦμα. Αὐτὸ τιμοῦμε σήμερα.

* * *

Πέρασαν, ἀγαπητοί μου, 150 χρόνια ἀπὸ τὸ μαρτύριο τῆς ἁγίας Εὐφημί­ας. Οἱ διωγμοὶ εἶ­χαν πλέον σταματήσει. Ἡ Ἐκ­κλησία ὅμως βρι­­σκόταν τότε σὲ ἀγῶνα δο­γμα­τικό, ὁ ὁποῖος τὴν ὡδήγησε νὰ διατυπώ­σῃ τὸ δό­γμα, τὴ διδασκαλία της. Τὸ μεγάλο ζήτημα, ποὺ ἀπασχολοῦσε τοὺς πιστοὺς τὴν περίοδο ἐκείνη, ἦταν ἡ διδασκαλία γιὰ τὸ Θεανδρικὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἡ Ἐκκλησία κήρυττε, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Θεὸς καὶ ἄνθρωπος. Ἀλλὰ πολλοί, καὶ μέχρι σήμερα, δὲν θέλουν νὰ τὸ ἐννοήσουν. Παραδέχονται τὸ Χριστὸ σὰν ἕνα ποιητή, σὰν ἕνα φιλόσοφο, σὰν ἕνα κοινωνιολόγο, σὰν ἕναν ἐπαναστάτη. Τὸν ὑψώνουν πολὺ ψηλά· ἀλλὰ δὲν θέλουν νὰ ὁμολογήσουν, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶ­νε Θεός. Αὐτὸ λοιπὸν ἀκριβῶς, τὸ δόγμα τῆς θεότη­τος τοῦ Χριστοῦ ποὺ κηρύττει ἡ Ἐκκλησία, ἦταν ἡ πέτρα τοῦ σκανδάλου καὶ γύρω ἀπὸ αὐτὸ δόθηκαν οἱ με­γάλες μάχες τῶν ἁγίων πατέρων μας.

Ἐναντίον τοῦ δόγματος αὐτοῦ παρουσιάστηκαν τρία μεγάλα θηρία, τρεῖς μεγάλοι αἱ­ρετικοί, ποὺ ἤθελαν νὰ κλονίσουν τὴν ἀλήθεια αὐτή. Ὁ πρῶτος ἦταν ὁ Ἄρειος, ποὺ δὲν παραδεχόταν τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ καὶ ἔ­λεγε, ὅτι ἦταν ἐποχὴ κατὰ τὴν ὁποία δὲν ὑ­πῆρχε ὁ Χριστὸς καὶ ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶνε Θεός. Μετὰ παρουσιάστηκε ἕνας ἄλλος αἱρετικός, ὁ Νεστόριος, ὁ ὁποῖος δὲν παρεδεχόταν τὴν ἕνωσι θεότητος καὶ ἀνθρωπότητος, ἐχώριζε ὀξέως ἀνθρωπότητα καὶ θεότητα. Καὶ ἔπειτα παρουσιάστηκε ὁ Εὐτυχής, ποὺ ἦ­ταν ἀρχιμανδρίτης καὶ ἡγούμενος μοναστηριοῦ. Αὐτὸς κήρυξε, ὅτι ἡ θεία φύσις τοῦ Χριστοῦ ἀπορρόφησε τὴν ἀνθρωπίνη, ὅτι μέσα στὸ Χριστὸ ὑπῆρχε μόνο ἡ θεότης, καὶ ὅτι τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἦταν διαφορετικὸ ἀπ᾿ τὸ δικό μας. Αὐτὸ ἀποτελοῦσε βλασφημία, ποὺ ἐμείωνε τὸ θεανδρικὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Σᾶς κουράζω λιγάκι, ἀλλὰ θὰ δῆτε, ὅτι καὶ οἱ νέες αἱρέσεις, ποὺ παρουσιάζονται τώρα μὲ μεγάλες κατακτήσεις στὸν κόσμο, ἐὰν τὶς ἀναλύσουμε, θὰ δοῦμε, ὅτι μέσα τους ὑπάρχει καὶ ὁ Ἄρειος, καὶ ὁ Νεστόριος, καὶ ὁ Εὐτυχής, καὶ κάθε παλιὸς αἱρετικός.
Ἐναντίον τῆς αἱρέσεως τοῦ Εὐτυχοῦς ἀ­γω­νίσθηκαν οἱ πατέρες. Στὴ Χαλκηδόνα, ὅ­που ὑπῆρχε μεγαλοπρεπὴς ναὸς τῆς ἁγίας Εὐ­φημίας, ἐπὶ Πουλχερίας τῆς βασιλίσσης, συνῆλθε ἡ Τετάρτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος. Συνῆλθαν 630 ἅγιοι πατέρες, τῶν ὁποίων τὴ μνήμη ἑορτάζουμε κάθε χρόνο τὸ μῆνα Ἰούλιο τὴν Κυριακὴ τῶν πατέρων. Τότε διατυπώθηκε τὸ δόγμα τῶν δύο φύσεων τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ· τότε οἱ πατέρες ἀνέπτυξαν τὴν ὑγιᾶ διδασκαλία καὶ κατεδίκασαν τὸ φρόνημα τῆς πλάνης. Τί εἶπαν; Σᾶς ἀναφέρω ἕνα πα­ράδειγμα, ποὺ ἔφερε ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀ­λεξανδρείας, ἕνας ἐκ τῶν προμάχων τοῦ ὀρ­θοδόξου δόγματος.
Ἂν πάρῃς ἕνα σίδερο καὶ τὸ βάλῃς στὸ καμίνι, θὰ τὸ δῇς νὰ γίνεται κατακόκκινο. Ἀλλ᾿ ἐνῷ τὸ σίδερο ἑνώθηκε μὲ τὴ φωτιά, δὲν παύει νὰ εἶνε σίδερο· ἁπλῶς ἀπὸ μαῦρο ἔγινε κόκκινο. Καὶ ἡ φωτιὰ ὅμως, μολονότι ἑνώθηκε μὲ τὸ σίδερο καὶ δὲν μπορεῖς νὰ τὰ ξεχωρίσῃς, ἐν τούτοις δὲν παύει νὰ εἶνε φωτιά. Κάπως ἔτσι, ἀγαπητοί μου, εἶνε καὶ στὸ πρόσω­πο τοῦ Χριστοῦ. Τὸ σίδερο εἶνε ἡ ἀνθρωπί­νη φύσις, ἡ φωτιὰ εἶνε ἡ θεότης· τὰ δυὸ αὐ­τὰ ἑνώθηκαν, καὶ ἔτσι ὁ Χριστὸς παρουσιάστηκε ὡς Θεάνθρωπος· ἡ ὕλη ἑνωμένη μὲ τὸ πνεῦμα, ὁ ἄν­θρωπος ἑνώθηκε μυστηριωδῶς μὲ τὸ Θεό.
Ἀδελφοί μου, δὲν θέλω νὰ σᾶς κουράσω ὁ­μιλῶν δογματικῶς. Θὰ ἦταν εὐχάριστο ὁ ἱεροκήρυκας νὰ ὁμιλῇ ἐπάνω στὰ δόγματα, νὰ ἀ­ναλύῃ τὸ Σύμβολο τῆς πίστεώς μας. Ἀλλὰ δυστυχῶς οἱ Χριστιανοί μας θέλουν εὔκολη τροφή, ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ τὸ ἀλφαβητάριο τῆς πίστεως.
Ἐπανερχόμεθα λοιπὸν καὶ λέμε· Ἡ Χαλκη­δόνα διχάστηκε σὲ δύο παρατάξεις. Ἡ μία ἦ­ταν μὲ τὸν ἅγιο Κύριλλο τὸν πατριάρχη Ἀλεξανδρείας, μὲ τοὺς ὀρθοδόξους, καὶ ἡ ἄλλη μὲ τὸν αἱρετικὸ τὸν Εὐτυχῆ. Ὁ πολὺς λαός, ὁ ἁπλοϊκός, δὲν μποροῦσε νὰ συλλάβῃ τὰ νοήματα αὐτά. Ἀμφιταλαντεύονταν, καὶ ἡ πίστι τους κινδύνευε. Τότε τὴ διαφορὰ αὐτὴ τῆς πί­στεως τὴν ἔλυσε ἡ ἁγία Εὐφημία. Πῶς;
Ἐσῴζετο ἐκεῖ τὸ λείψανο τῆς ἁγίας Εὐφημί­ας. Ἑκατὸν πενήντα χρόνια βρισκόταν μέ­σα στὸ ναό της στὴ Χαλκηδόνα. Συμφώνη­σαν λοιπὸν οἱ δύο παρατάξεις νὰ γράψουν τὶς πεποιθήσεις τους σὲ δύο βιβλία, σὲ ἕνα τὶς ἰδέες τῶν ὀρθοδόξων καὶ σὲ ἄλλο τῶν αἱρετι­κῶν. Τὰ δύο βιβλία τὰ ἔβαλαν μέσα στὴ λάρνα­κα, τὴν θήκη δηλαδὴ τοῦ ἱεροῦ λειψάνου, ἐ­πάνω στὸ στῆθος τῆς ἁγίας. Κατόπιν ἔκαναν προσευχὴ καὶ ἀ­γρυ­πνία τρία ἡ­με­ρόνυκτα ὅ­λος ὁ λαὸς τῆς Χαλκηδόνος μὲ νηστεία. Παρακαλοῦσαν τὴν ἁ­­γία Εὐφημία νὰ ἀπαντήσῃ. Φρουροῦσαν δὲ τὸ ἱερὸ λείψανο κληρικοὶ καὶ ἀπὸ τὶς δύο παρατάξεις. Καὶ ὅταν τὴν τρίτη ἡ­μέρα ἄνοιξαν τὴ λάρνακα, τότε εἶδαν τὸ θαῦ­μα. Τὸ βιβλίο τῶν αἱρετικῶν ἦταν κάτω ἀπὸ τὰ πόδια τῆς ἁγίας, ἐνῷ τὸ βιβλίο τῶν ὀρθοδόξων ἦταν στὰ χέρια της, ἐπάνω στὸ στῆ­θος, ἐπάνω στὴν καρδιὰ τῆς ἁγίας! Ἔτσι ἀποδείχθηκε θαυματουργικά, ὅτι ἡ πίστι τῶν ὀρ­θοδόξων εἶνε ἡ ἀληθινή.
–Μὰ τί πράγματα εἶνε αὐτά; Τί μᾶς λὲς τώρα; Αὐτὰ εἶνε συναξάρια…
Συναξάρια; Ἐδῶ εἶνε γραμμένα. Τὸ ἀπολυτίκιο τῆς ἁγίας λέει· «Λίαν εὔφρανας τοὺς ὀρ­θοδόξους». Ἁγία Εὐφημία, λέει, πολὺ ἐχαροποίησες τοὺς ὀρθοδόξους. «Καὶ κατῄσχυνας τοὺς κακοδόξους», ἐντρόπιασες τοὺς αἱρετικούς. Καὶ μὲ τὸ θαῦμα αὐτό, ποὺ ἔκανες, «τῆς Τετάρτης Συνόδου ἐκύρωσας ἃ οἱ πατέρες καλῶς ἐδογμάτισαν», ἐπισφράγισες αὐτὰ ποὺ οἱ ἅγιοι πατέρες διετύπωσαν μὲ σοφία.
Ὥστε τὸ θαῦμα αὐτὸ τὸ βεβαιώνει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, τὸ ἀναφέρει καὶ τὸ ἀπολυτίκιο τῆς ἁγίας. Δὲν ξέρω τί θὰ γίνῃ. Ἐγὼ τοὐλάχιστον δὲν θὰ γίνω ποτὲ μοντέρνος ἱεροκήρυκας καὶ θεολόγος. Θὰ ἐξακολουθήσω νὰ πιστεύω, καὶ δὲν θὰ διδάσκω ἄλλα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ διδάσκει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία. Ἐὰν ἐσεῖς δὲν πιστεύετε καὶ δὲν παραδέχεστε τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἐγὼ θὰ κρατήσω τὰ πά­τρια καὶ μαζὶ μὲ ὅλους τοὺς πιστοὺς θὰ πιστεύουμε στὰ συναξάρια, στοὺς βίους τῶν ἁ­γίων, στὰ θαύματα, στὰ ἱερὰ λείψανα, στὶς σκιὲς τῶν ἁγίων καὶ στὴ μνήμη των.

* * *

Δύο λέξεις ἀκόμα καὶ τελείωσα. Δυστυχῶς αὐτὴ ἡ αἵρεσις τοῦ μονοφυσιτισμοῦ (ἔτσι ὀνο­μάζεται ἡ αἵρεσις τοῦ Εὐτυχοῦς ποὺ στηλιτεύει ἡ Ἐκκλησία σήμερα), δυστυχῶς δὲν ἐξ­έλιπε τελείως. Λείψανα αὐτῆς τῆς μεγάλης αἱ­­ρέσεως, ποὺ συνεκλόνισε τὸ σκάφος τῆς Ἐκ­κλησίας, ὑπάρχουν μέχρι σήμερα. Εἶνε περίπου δεκαπέντε ἑκατομμύρια. Εἶνε κυρίως οἱ Ἀρμένιοι, οἱ Ἀβησσυνοὶ καὶ οἱ Κόπται τῆς Αἰ­γύπτου. Ἔχουν καὶ δικά τους πατριαρχεῖα. Γιατὶ ἀκριβῶς δὲν παραδέχονται τὴν ἀπόφασι τῆς Τετάρτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου καὶ ξε­κόπηκαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ὅλα τὰ ἄλλα ποὺ διδάσκει ἡ Ὀρθοδοξία μας μέχρι τὴν Τετάρτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, καὶ οἱ Ἀρμένιοι καὶ οἱ Ἀβυσσυνοὶ καὶ οἱ Κόπται τὰ παραδέχον­ται· οἱ δὲ Ἀρμένιοι καὶ οἱ Ἀβησσυνοὶ εἶνε καὶ ἔθνη μαρτυρικά. Ἐν τούτοις μᾶς χωρίζει μία διαφορά· καὶ ἡ διαφορὰ εἶνε ἀκριβῶς αὐτὴ τῆς σημερινῆς ἡμέρας. Τὰ ὑπογράφουν ὅλα τὰ μέχρι τότε· ἀλλ᾿ ἀπὸ ᾿κεῖ καὶ ἔπειτα σταμα­τοῦν. Καὶ μέχρι σήμερα δὲν θέλουν νὰ δεχθοῦν τὴν Τετάρτη καὶ τὶς ἄλλες Οἰκουμενι­κὲς Συνόδους. Ἰδού ἡ διαφορά μας.
Ὥστε ἡ σημερινὴ ἡμέρα μᾶς φέρνει στὸ νοῦ τοὺς Κόπτας τῆς Αἰγύπτου, τοὺς Ἀρμενί­ους καὶ τοὺς Ἀβησσυνούς. Καὶ θὰ παρακαλέσω πολύ, σήμερα ποὺ εἶνε ἡ μνήμη τῆς ἁ­γί­ας Εὐφημίας, ποὺ ἐκύρωσε θαυματουργι­κῶς τὴν Τετάρτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, νὰ προσευχηθοῦμε ὅλοι γι᾿ αὐτούς, καὶ νὰ κάνῃ τὸ μεγάλο θαῦμα της ἡ ἁγία, ὅλοι αὐτοὶ νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Ὀρθοδοξία καὶ νὰ ὑπογράψουν τὸν τόμο αὐτοῦ τοῦ ὀρθοδόξου δόγματος· νὰ συμφωνήσουν μὲ τὴν ἁγία μας Ἐκκλησία, εἰς τρόπον ὥστε νὰ μὴ μᾶς χωρίζῃ τίποτε ἀπὸ τὰ εὐγενῆ αὐτὰ ἔθνη –διότι εἶνε ὄντως εὐγενῆ ἔθνη– καὶ νὰ εὐχηθοῦμε στὸν Θεὸ «ὑπὲρ …τῆς τῶν πάν­των ἑνώσεως». Εἶνε καθῆκον μας ἱερό, τὰ ἔθνη αὐτά, ποὺ ἔφυγαν λόγῳ τῆς αἱρέσεως τοῦ Εὐ­τυχοῦς, νὰ ἐπανέλθουν στοὺς κόλπους τῆς ἁγίας καὶ μεγάλης μας μητρὸς Ἐκκλησίας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Εὐφημίας Ν. Χαλκηδόνος – Ἀθηνῶν τὴν 10-7-1960 στὸν ἑσπερινὸ τῆς πανηγύρεως τῆς ἁγίας.