Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΑ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1850

Κυρ. Πατέρων Δ΄ Οἰκ. Συνόδου (Τίτ. 3,8-15)
Tοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

H ΣΤΑΣΙ ΜΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ

«Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ πρώτην καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰ­δὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος» (Τίτ. 3,10-11)

Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ὥρισε, ἀγαπητοί μου, ἡ πρώτη Κυριακὴ μετὰ τὴν 11η Ἰουλίου, ἡ σημερινὴ δηλαδή, νὰ εἶνε ἀφιερωμένη στὴ μνήμη τῶν πατέρων τῆς Τετάρτης (Δ΄) Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Σήμερα ἑορτάζουν ὄχι ἕνας ἢ δύο ἀλλὰ 630 πατέρες, 630 «ἀστέρια» ὅπως λέει τὸ δοξαστικό. Συνῆλθαν στὴ Χαλκηδόνα τῆς Μι­κρᾶς Ἀσίας τὸ 451 μ.Χ., στερέωσαν τὴν ὀρθόδοξο πίστι, καὶ κατεδίκασαν τοὺς τότε αἱ­ρετικούς, τὸν Εὐτυχῆ καὶ τὸν Διόσκουρο, ποὺ προσέβαλλαν τὸ δόγμα τῆς θεαν­δρικότητος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἂν θέλουμε ν᾽ ἀ­ναλύσουμε τί δί­δαξε ἡ Τετάρτη Οἰκουμενικὴ Σύν­οδος, δὲν θὰ γίνουμε καταληπτοί. Ἔπα­ψε πιὰ ὁ κόσμος νὰ ἐν­διαφέ­ρεται γιὰ τὰ ἐκ­κλησιαστικά. Ἐνῷ τότε οἱ πιστοὶ παρακολουθοῦσαν μὲ ἐνδιαφέρον.Στὴν Τετάρτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο οἱ ἅγιοι πατέρες κατεδίκασαν τὴν αἵρεσι ποὺ προσέβαλλε τὴ θεανδρικὴ ὑπόστασι τοῦ Χριστοῦ καὶ δίδαξαν πῶς ἑνώθηκαν οἱ δύο φύσεις στὸ πρό­σωπό του· ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε τέλειος ἄνθρωπος ἀλλὰ συγχρόνως καὶ τέλειος Θεός· ὅτι ἐν τῷ Χριστῷ ὑπάρχουν δύο φύσεις, ἡ ἀνθρωπί­νη καὶ ἡ θεία, κι αὐτὲς εἶνε ἑνωμένες «ἀχωρίστως» καὶ «ἀδιαιρέτως», «ἀ­τρέπτως» καὶ «ἀ­συγχύτως». Ὅ­πως στὸν ἄνθρωπο εἶνε μυστή­ριο πῶς ἔχει σμίξει τὸ κορμὶ καὶ ἡ ψυχή, ἡ ὕλη καὶ τὸ ἄ­υλο, κατὰ παρόμοιο καὶ ἀκόμη πιὸ ἀν­εξήγη­το τρόπο εἶ­νε μυστήριο πῶς ἐν τῷ Χριστῷ ὑπάρχει Θεὸς καὶ ἄνθρωπος. Ἡ θεία καὶ ἡ ἀν­θρωπίνη φύσις ἑνώθηκαν «ἀτρέπτως» καὶ «ἀ­συγχύτως». Δηλαδή; Οἱ πατέρες χρησιμοποιοῦν ἕνα βοηθητικὸ παράδει­γμα. Ἂν πάρῃς ἕνα κομμάτι σίδερο καὶ τὸ βά­λῃς μέσα στὴ φω­τιά, θὰ γίνῃ κατακόκκινο, θὰ πάρῃ τὴ φωτιὰ ὅλη ἐπάνω του. Τὸ σίδερο ὅμως δὲν παύει νὰ εἶνε σίδε­ρο, οὔτε ἡ φωτιὰ παύει νὰ εἶνε φωτιά· κρατοῦν καθένα τὴν ἰδιότητά του. Κάπως ἔτσι μποροῦμε νὰ νοήσου­με πῶς στὸν Χριστὸ τὸ ἀνθρώπινο ἑνώθηκε μὲ τὸ θεῖο. Αὐτὴ τὴ μεγά­λη ἀλήθεια δίδαξε ἡ Τετάρτη Οἰ­κουμενικὴ Σύν­οδος ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν.
Ὅλη ἡ ἀκολουθία σήμερα ψάλλει τὸ ἐγκώμιο τῶν πατέρων. Ἀπ᾽ ὅλα ὅμως αὐτὰ θέλω, ἀ­γαπητοί μου, νὰ προσέξετε τὸ θε­όπνευστο ῥη­τὸ τοῦ ἀποστόλου «Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ πρώτην καὶ δευ­τέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδὼς ὅτι ἐξ­έστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος» (Τίτ. 3,10-11). Τί μᾶς συμβουλεύει; Μᾶς λέει, ποιά πρέπει νά ᾽νε ἡ συμ­­περιφορά μας ἀπέναντι στοὺς αἱρετικούς.

* * *

Ἂς ρωτήσουμε κατ᾽ ἀρχήν· ποιός λέγεται αἱ­ρετικός; Αἱρετικὸς εἶνε ὅποιος δὲν συμφω­νεῖ μὲ αὐτὰ ποὺ διδάσκει ἡ Ἐκ­κλησία· ὅποιος δι­αφωνεῖ μὲ τὴν Ἐκκλησία λέγεται αἱρετικός.
Ὑπάρχουν ὅμως δύο κατηγορίες αἱρετικῶν. Ἡ μιὰ κατηγορία εἶνε τὰ θύματα, οἱ ἁπλοϊκοὶ δηλαδὴ ἐκεῖνοι Χριστιανοὶ ποὺ δὲν πᾶνε ἐκ­κλησία, δὲν ἔχουν δια­βάσει Εὐαγγέλιο καὶ πνευ­ματικὰ βιβλία, καὶ μόλις ἀκούσουν κανένα προτε­στάντη ἢ φράγκο ἢ χιλιαστὴ νὰ μιλάῃ, πιάνονται στὰ δίχτυα τους. Εἶνε ὅπως οἱ χάνοι, κάτι ψάρια ποὺ κινοῦνται μὲ τὸ στόμα ἀνοιχτὸ καὶ ὁ ψαρᾶς τὰ πιάνει ἀμέσως. Αὐτοὶ εἶνε τὰ θύματα, ποὺ εὔκολα τοὺς προση­λυτίζουν οἱ αἱρετικοί. Αὐτούς, ἂν τοὺς πλησι­άσῃ ἕνας Χριστιανὸς καταρτισμένος καὶ τοὺς πῇ πέν­τε λόγια, ὅτι ἡ διδασκαλία τῶν αἱρετι­κῶν εἶνε τρο­­φὴ δηλητηριασμένη, συχνὰ καταλαβαίνουν τὴν πλά­νη τους καὶ φεύγουν ἀπὸ τοὺς αἱ­ρετικούς. Γι᾽ αὐτὸ μὴ ἀδιαφοροῦμε· νὰ διαφωτί­ζουμε. Ἡ Γραφὴ λέει· Ἂν βρῇς κάποιον πλανεμένο καὶ τὸν ἐ­παναφέρῃς στὴν Ἐκκλησία, θὰ σώσῃς «ψυ­χὴν ἐκ θανάτου» καὶ θὰ καλύ­ψῃς «πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Ἰακ. 5,20).
Ἡ ἄλλη ὅμως κατηγορία αἱρετικῶν δὲν εἶνε θύματα· εἶνε θῦται, ὀλετῆρες ψυχῶν. Ποιοί εἶν᾽ αὐτοί; Εἶνε δάσκαλοι, οἱ κράχτες τῆς πλάνης. Ἡ γλῶσσα τους στάζει μέλι, ἀλλὰ ἡ καρδιά τους εἶνε φαρμάκι. Ἀπ᾽ ἔξω τοὺς βλέπεις προβα­τάκια, ὅλο εὐγένεια, ἀλλὰ μέσα κρύβουν τὸ λύκο. Ἀπ᾽ ἔξω φαί­νονται ἄγγελοι, ἀλλὰ κάτω ἀπὸ τὸ ἀγγελικὸ σχῆμα εἶνε σατανᾶς ὁλόκληρος. Μᾶς ἔρ­χονται ἀπὸ διάφορα μέρη, ἀφοῦ γί­ναμε ἀμ­πέλι ξέφραγο. Αὐ­τοὶ εἶνε «βαμμένοι» μέχρι τὸ κόκκαλο· τὸ μικρόβιο ἔχει μπῆ βαθειὰ μέσα τους καὶ δὲν ἀλλάζουν. Ἐνῷ οἱ πρῶτοι εἶνε θύ­ματα, αὐτοὶ εἶνε θῦται, σφαγεῖς. Αὐτοὺς δὲν μπορεῖς νὰ τοὺς ἐπηρε­άσῃς, δὲν τοὺς ἀλλάζεις τὸ μυαλό. Εἶνε σὰν τὸν Ἄρειο, ποὺ οἱ πατέρες προσπάθησαν νὰ τοῦ δείξουν τὴν Ὀρθο­δοξία, μὰ αὐτὸς δὲν ἄλλαζε. Εἶνε ἀμετάπειστοι. Ἔχουν ὑποστῆ ῥιζικὴ διαστροφὴ μέσα τους κ᾽ εἶνε ἀδύνατον νὰ τοὺς μεταβάλουμε.
Ἀπέναντι λοιπὸν σ᾽ αὐτοὺς τοὺς αἱρετικούς, τῆς δευτέρας κατηγορίας, τί μποροῦμε νὰ κάνουμε; νὰ βά­λουμε φωτιὰ νὰ τοὺς κάψουμε, νὰ πάρουμε ῥό­παλα νὰ τοὺς χτυπήσουμε; Τέτοια πρά­γματα δὲν συνιστᾷ τὸ Εὐαγγέλιο. Ἂν εἴμαστε Χρι­στιανοί, ἂν νιώθουμε ὅτι ἀνήκουμε στὴν ἀληθινὴ πίστι, τὰ καθήκοντά μας εἶνε τὰ ἑξῆς.
⃝ Ἂν δῇς κανένα αἱ­ρετικὸ ἰνστρούχτορα, ποὺ νομίζει ὅτι μπορεῖ μέσα σ᾽ ἕνα ποτήρι νὰ χωρέσῃ τὴ θάλασσα καὶ μὲ τὸ μυαλουδάκι του νὰ λύσῃ τὰ μυ­στήρια τῆς θρησκείας, μὴν ἀ­νοίγεις κουβέν­τα μαζί του· ἔτσι λέει ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος. Εἶνε χαμένος καιρός. Καὶ ἐπὶ ὧρες νὰ μι­λᾷς καὶ ὅλα τὰ ἐπιχειρήματα νὰ τοὺς κατεβά­σῃς, δὲν πρόκειται αὐτοὶ ν᾽ ἀλλάξουν. Πρῶ­τον λοιπόν, μὴ χάνεις τὸν καιρό σου μ᾽ αὐτούς.
⃝ Τὸ δεύτερο. Αὐτοὶ παίρνουν μιὰ τσάντα, τὴ γεμίζουν βιβλία αἱρετικά, καὶ πηγαίνουν ἀπὸ σπίτι σὲ σπίτι. Ἂν λοιπὸν κάποιος πλασιὲ ἀπὸ αὐτοὺς ἔρθῃ καὶ σοῦ χτυπήσῃ τὸ κουδούνι, μὴ τὸν δεχθῇς στὸ σπίτι σου· μὴ τὸν ἀ­φήσῃς ν᾽ ἀνεβῇ τὰ σκαλιά, μὴν πάρῃς κανένα ἔντυπο.
⃝ Τρίτον νὰ εἰδοποιήσῃς τὸν ἱερέα τῆς ἐνορί­­ας ὅτι παρουσιάστηκε «λύκος», γιὰ νὰ λάβῃ μέτρα. Ἂν ὁ ἱερεὺς εἶνε πραγματικὸς ποι­μένας, θὰ τὸν κυνηγήσῃ. Ἀκόμα, νὰ εἰδοποιήσῃς καὶ ἄλλους Χριστιανούς, νὰ ἔχουν τὸ νοῦ τους.
⃝ Ἀλλ᾽ αὐτὰ εἶνε τὰ εὔκολα· τὸ δύσκολο ποιό εἶνε; Αὐτὸ ποὺ λέει σήμερα τὸ εὐαγγέλιο· ὅτι πρέπει κ᾽ ἐγὼ ποὺ φορῶ τὸ ῥάσο κ᾽ ἐσεῖς, κλῆ­ρος καὶ λαός, ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς νὰ εἶ­νε φῶς, ἡ ζωή του νὰ λάμπῃ· «Οὕτω λαμψάτω», λέει, «τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀν­θρώπων, ὅπως ἴ­δωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πα­τέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. 5,16). Ἐδῶ λοιπὸν τί συμβαίνει; Μᾶς νικοῦν οἱ αἱρετικοί. Ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος, αὐτοὶ τρέχουν δεξιὰ – ἀριστε­ρά, σὲ φτωχοὺς – ἀρρώστους καὶ δίνουν βο­­ηθήματα, ἐνῷ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε τὴν ἀγάπη ποὺ θὰ ἔπρεπε. Κι ἀπὸ τὸ ἄλλο, ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι συχνὰ δὲν ἔχουμε ζωὴ χριστιανική· ἔτσι αὐ­­τοὶ βρίσκουν δικά μας κακὰ παραδείγματα καὶ διαβάλλουν τὴν πίστι μας. Ἂν ἐμεῖς ἤμασταν ἐν τάξει, τηρούσα­με τὸ Εὐαγγέλιο, ζούσαμε κατὰ Χριστόν, σὰν τοὺς ἀποστόλους, τοὺς πατέρας, τοὺς ἁγίους, σὰν τοὺς προγόνους καὶ τοὺς παπ­ποῦδες μας τοὺς ἀγράμματους, ἂν ἤμασταν συνεπεῖς, κανένας αἱρετικὸς δὲν θὰ ὑ­πῆρχε· ἐμεῖς μὲ τὴν ἄτακτη ζωή, τὰ σκάνδαλα καὶ τὶς διαιρέσεις μας ζημιώνουμε τὴν Ὀρθοδοξία.
Ἐπιβάλλεται, ἀγαπητοί μου, νὰ κρατήσουμε μία αὐ­­στηρὴ στάσι στὸν αἱρετικό, ὅπως συμβουλεύει ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης· «Μὴ λαμβά­νετε αὐτὸν εἰς οἰ­κίαν, καὶ χαίρειν αὐτῷ μὴ λέγετε» (Β΄ Ἰω. 10-12). Στὶς 14 Ἰουλίου ἑορτάζει ὁ ἅ­γι­ος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ἐκ τῶν νεωτέρων ἁγίων μας. Ἂν δὲν θέλετε ν᾽ ἀκούσετε ἐμένα τὸν ἁ­μαρτωλό, ἀκοῦστε αὐτόν. Οἱ πρῶτοι Χριστιανοί, λέει, ὅταν ἄκουγαν αἱρετικό, ἔφευγαν μακριά, ὅπως φεύγει κανεὶς ἀπὸ τὸ φίδι. Ὅταν πήγαι­ναν σὲ δημόσια λουτρὰ –δὲν εἶ­χαν τότε λουτρὰ στὰ σπίτια– καὶ τοὺς ἔλεγε κάποιος ὅτι μέσα στὸ λουτρὸ εἶνε κάποιος αἱ­ρετικός, ἀπο­μακρύνονταν μὲ φρίκη. Ἂν ἐσὺ θέλῃς νὰ νοικιάσῃς ἕνα ὡραῖο σπίτι, ἀλλὰ μά­θῃς ὅτι μέσα σ᾽ αὐτὸ πέθανε ἕνας φθισικός, πᾷς νὰ κατοικήσῃς ἐκεῖ; Ἂν σοῦ πῇ κάποιος «Μὴν πιάσῃς τὸ ποτήρι αὐτὸ νὰ πιῇς νερό, για­τὶ ἀπ᾽ αὐτὸ ἤ­πιε ἕνας λεπρός», τὸ πλησιάζεις; Ἔ, ὅ­πως προσ­έχεις νὰ μὴ προσβληθῇ τὸ σῶμα ἀπὸ μικρόβια, ἔτσι φυλάξου κι ἀπ᾽ τὰ μικρόβια τῆς αἱρέσεως.
Αὐτὰ διδάσκει ὁ ἅγιος Νικόδημος, αὐτὰ οἱ πατέρες, αὐτὰ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Νὰ προσέξουμε, γιατὶ σήμερα ὑπάρχουν πολλὲς αἱρέσεις. Προσοχὴ ἰδίως ἀπὸ τοὺς ἰεχωβῖ­τες ἢ χιλιαστάς. Εἶνε «λύκοι βαρεῖς», ὅπως λέει σήμερα ἕνα τροπάριο τῶν αἴνων. Ἤθελαν νὰ κάνουν διεθνὲς συνέδριο στὸ Μόναχο, μεγάλη πόλι τῆς Γερμανίας, καὶ τοὺς ἔδιω­ξαν ἀπὸ ᾽κεῖ. Ἂν ἔρθουν ἐδῶ, ἐ­μεῖς τί θὰ κάνουμε; Νομίζω ὅτι πρέπει νὰ τοὺς ποῦμε· Κύριοι, ἄλτ! πηγαίνετε ὅπου θέλετε, ἀλλὰ στὴν Ἑλλάδα ὄχι.

* * *

Σᾶς μίλησα, ἀγαπητοί μου, μὲ ζωηρότητα, γιατὶ πονῶ γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, γιὰ τὴν Ἐκκλη­σία, γιὰ τὸ λαό μας. Σᾶς παρακαλῶ, προσευχη­θῆτε νὰ νιώσουμε καλὰ τὸ ῥητὸ τοῦ ἀποστόλου Παύλου «Αἱρετικὸν ἄνθρωπον με­τὰ πρώτην καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ…»· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Καλλιθέας – Ἀθηνῶν τὴν 14-7-1963. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 6-6-2014.
Τὴν ὁμιλία αὐτὴ μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς περικοπὲς στὸ cd 83α΄Α τῆς σειρᾶς «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868)