Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΖ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2309

Τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος
Δευτέρα 27 Ἰουλίου 2020
Τοῦ μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Πατριδα και επαγγελμα του αγιου

«Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ» (Ψαλμ. 67,36)

Εἶπαν – ποιοί; Οἱ ἄπιστοι καὶ ἄθεοι, ποὺ ποτέ τους δὲν ἄνοιξαν τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, δὲν διάβασαν τὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ, δὲν συνέλαβαν τὸ βαθύτερο πνεῦμα τῆς πίστε­ώς μας· αὐτοὶ εἶπαν, ὅτι ἡ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ εἶνε ἀπόκοσμη, ἔξω ἀπὸ τὰ μέτρα τῶν ἀνθρώπων, θρησκεία μόνο γιὰ τοὺς πα­πᾶδες καὶ τοὺς καλογήρους… Αὐτὰ εἶ­παν.
Ψέμα αὐτὸ καὶ συκοφαντία. Κι ὅτι πρόκειται γιὰ συκοφαντικὸ ψέ­μα τὸ ἀποδεικνύει ἡ σημερι­νὴ ἑ­ορτὴ τοῦ ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος καὶ ἰαματικοῦ ἁγίου Παντελεήμονος. Πῶς τὸ ἀποδεικνύει; Θὰ σᾶς τὸ πῶ ἀπαντώντας σύντομα σὲ δύο ἐρωτήματα, στὰ ὁποῖα συγ­κεφαλαιώνεται ἡ ὁ­μιλία. Τὸ πρῶτο ἐρώτημα· ποῦ ἔζησε ὁ ἅγι­ος Παν­τελεήμων; Καὶ τὸ δεύτερο· ποιό ἦταν τὸ ἐ­πάγγελμά του;

* * *

⃝Τὸ πρῶτο ἐρώτημα· ποῦ ἔζησε ὁ ἅγιος; Ἔ­ζησε ἔξω ἀπὸ τὸν κόσμο; Μήπως ἔζησε στὰ Κατουνάκια τοῦ Ἁγίου Ὄ­ρους; μήπως ἔζησε σὲ τίποτα σπηλιές, σὲ «ὀ­πὲς τῆς γῆς»; (Ἑβρ. 11,38), μήπως ἔζησε στὴν ἔρημο ὅπως ὁ μέγας Ἀν­τώ­νιος; Κάθε ἄλλο. Ἔζησε μέσα στὴν κοινωνία, μέσα στὸν κόσμο, μέσα σὲ πόλι. Ποιά πόλι;
Ἔζησε μέσα σὲ μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες καὶ ἐνδοξότερες πόλεις τῆς Ἀ­νατολῆς, ἡ ὁ­ποία γιὰ κάποιο χρονι­κὸ διάστημα χρημάτισε καὶ πρωτεύουσα τοῦ ἀνατολικοῦ κόσμου· πόλι στὴν ὁποία ἐπικρατοῦσε τὸ ἑλ­ληνικὸ στοιχεῖο καὶ ἡ ὁποία –πῶς νὰ μὴν κλάψουμε– μέχρι τὸ 1922 ὑ­πῆρχε, μὰ σήμερα δὲν ὑπάρχει. Τέτοια ἅγια ἡμέρα ἀπὸ πολλὰ μέρη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας συνέρρεαν ἐκεῖ, γιὰ νὰ ἑορτάσουν τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου. Ἡ πόλις αὐ­τὴ λέγεται Νικο­μήδεια· αὐτὴ εἶνε ἡ πατρίδα τοῦ ἁ­γίου Παν­τελεήμονος καὶ ἐκεῖ ὑπῆρχε μεγαλοπρεπὴς ναὸς ἐπ᾽ ὀνόματί του.
Ἦταν ἔνδοξη ἡ ἡμέρα ἐκείνη τοῦ Ἰουλίου 1920, ὅ­ταν συνέβη κάτι σὰν θαῦμα. Ἦρθαν ἔ­τσι τὰ στρατιωτικὰ γεγονότα, καὶ τότε ἕνα φτερωτὸ τάγμα εὐζώνων, μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν ἀ­είμνηστο ταγματάρχη Βεντίρη, μπῆκε στὴ Νικομήδεια μέσα σὲ κλῖμα ἐνθουσιασμοῦ τῶν Ἑλλήνων. Ἔστρωναν τοὺς δρόμους μὲ δάφνες, ἡ σημαία μας κυμάτιζε στὰ ὕψη, ἠχοῦ­σαν σάλπιγγες καὶ ψάλλονταν θούρια, ἐνῷ τὸ καμπαναριὸ τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁ­γίου Παντελεήμονος σει­όταν ἀπὸ τὶς χαρμόσυνες κωδωνοκρουσί­ες ποὺ διαλαλοῦσαν στὰ πέρατα τῆς περιο­χῆς τοὺς πανηγυρισμούς. Αὐτὰ τότε.
Σήμερα τί νὰ γίνεται ἐκεῖ; Πέρασαν ἀπὸ τὴν ὡ­ραία ἐκείνη ἡμέρα ἀρκετὰ χρόνια. Τώρα δυσ­τυχῶς στὴ Νικομήδεια δὲν ὑπάρχει πιὰ χρι­στιανικὸς ναός. Ὁ μεγαλοπρεπὴς ἱε­ρὸς ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος ἔχει μεταβληθῆ σὲ κινηματογράφο, πρὸς αἶσχος τοῦ θεωρουμένου χριστιανικοῦ κόσμου καὶ γιὰ νὰ κομπορρημονῇ ἡ ἀπιστία καὶ ἀθεΐα.
Νικομηδεὺς λοιπόν, Μικρασιάτης δηλαδή, ὁ ἅγιος Παντελεήμων. Ἀλλὰ τὸ θέμα δὲν εἶνε αὐτό· τὸ θέμα εἶνε, ὅτι ἔζησε μέσα σὲ μία μεγαλούπολι. Καὶ ἡ Νικομήδεια ἦταν βέβαια μία ἑλληνικὴ μεγαλούπολις· γνω­ρίζουμε ὅ­μως ὅτι, ὅ­που ὑ­πάρχει πολυκοσμία καὶ πλοῦ­τος, ἐκεῖ κατὰ κανόνα ἀναπτύσσεται συγχρό­νως διαφθορά· χαλαρώνουν οἱ συνεκτικὲς δυ­νάμεις τῆς κοινωνίας, νοθεύονται οἱ ἀρχές, καταπίπτουν τὰ ἤθη. Εἶχε λοιπὸν καὶ ἡ Νικομήδεια ἀρκετὴ διαφθορά, ποὺ δὲν εἶ­νε τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ κοπριὰ τοῦ διαβόλου.
Καὶ ὅμως ἐπάνω στὴν κοινωνικὴ αὐτὴ κοπριὰ γεννήθηκε καὶ ἄνθισε τὸ σπάνιο αὐτὸ ἄνθος τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀρετῆς, ὁ ἅγιος Παντελε­ήμων. Ὅπως συχνὰ ἐπάνω στὴν κοπριὰ βγαίνουν τριαντάφυλλα, ἔτσι καὶ μέσα στὴν διεφθαρμένη ἐκείνη κοινωνία πρόβαλε τὸ ῥόδο αὐτό, τὸ ὡραιότατο καὶ εὐωδέστατο τριαντάφυλλο τοῦ Χριστοῦ, ὅπως ὑπῆρξε ὁ ἅγιός μας μὲ τὴν ὅλη ζωὴ καὶ δρᾶσι του.
Τί θέλω νὰ πῶ· ὅτι δὲν εἶνε ἀνάγκη νὰ πᾷς στὸ Ἅγιο Ὄρος, νὰ πᾷς σὲ ἐρήμους καὶ βουνά, γιὰ ν᾽ ἁγιάσῃς. Μπορεῖς καὶ μέσα στὴν πολιτ­εία νὰ δείξῃς τὴν πίστι σου. Τὸ περιβάλλον βέβαια ἀσκεῖ μεγάλη ἐπίδρασι στὸν ἄνθρωπο· ἀλλὰ ἡ δύναμις τῆς θείας χάριτος μπορεῖ νὰ νικήσῃ καὶ τὸ περιβάλλον. Εἶνε δυνατὸν καὶ μέσα στὸ χειρότερο περιβάλλον ὁ πιστὸς νὰ ὀρθώσῃ τὸ ἠ­θικὸ καὶ πνευματικό του ἀνάστημα· εἶνε δυνατὸν καὶ μέσ᾽ στὰ Σόδομα καὶ Γόμορρα ὁ Χριστιανὸς νὰ διατηρῇ τὴν καθαρότητά του. Σήμερα μία ἀπὸ τὶς πιὸ κοσμικὲς πόλεις θεωρεῖται τὸ Παρίσι, στὴν ὁποία ἔχει συσσωρευ­θῆ κοπριὰ τοῦ διαβόλου. Καὶ ὅμως διάβασα πρὸ ἡμερῶν, ὅτι ἐκδόθηκε ἕνα βιβλίο ποὺ γράφει κάτι ἀπίστευτο· ὅτι μέσα στὴ μεγαλούπολι αὐτὴ τῆς Δύσεως ἑκατοντάδες νέοι εἶνε παρθένοι συναγωνιζόμενοι καὶ τοὺς Ἁγιορεῖτες μοναχούς!
Ἡ ἁγιότης λοιπὸν εἶνε φυτὸ ποὺ δὲν φυτρώνει μόνο στὶς ἐρήμους. Εἶνε ἄνθος ποὺ εὐ­δοκιμεῖ βέβαια στὰ ἀσκητήρια τῶν μονα­χῶν, ἀλλὰ δὲν λείπει καὶ ἀπὸ τὶς τάξεις τῆς κοινωνίας· ἀπὸ τὰ πανεπιστήμια, τοὺς στρα­τῶ­νες, ἀκόμη καὶ τὰ παλάτια καὶ τὶς αὐλὲς τῶν βασιλέων. Παντοῦ ὅπου ὑπάρχει πίστις, ἐκεῖ αὐτὴ ποιεῖ τὰ θαυμάσια.
⃝ Τὸ δεύτερο ἐρώτημα τώρα· ποιό ἦταν τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος;
Ἦταν ἆραγε κληρικός; ἱερεύς, ἀρχιερεύς; ἦταν θεολόγος; ἦταν ἱεροκήρυκας. Ὄχι. Τί ἦ­ταν; Γιατρός. Σπούδασε τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη κοντὰ σὲ διασήμους κορυφαίους ἐπιστήμονες τῆς ἐποχῆς του. Ἔμαθε ὅλα τὰ βότανα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα βγαίνουν ὅλα τὰ φάρμακα.
Μιὰ παρέκβασι στὸ σημεῖο αὐτό. Σημειῶ­στε, ὅτι ἡ πανίδα τοῦ Βερμίου ἔχει πολλὰ τέτοια φυτά· Γερμανοὶ ἐπιστήμονες εἶπαν ὅτι, ἂν τὰ εἶχαν αὐτοί, θὰ ἔκαναν ἐδῶ ἐργοστάσιο φαρμάκων. Ὅπως τότε ἔτσι καὶ σήμερα τὰ πε­ρισσότερα φάρμακα δὲν εἶνε τίποτε ἄλλο πα­ρὰ ἀπόσταγμα βοτάνων τῆς γῆς· μέσα σ᾽ αὐ­τὰ ὁ Θεὸς ἔχει κλείσει θεραπευτικὴ δύναμι.
Σπούδασε λοιπὸν ὁ ἅγιος καὶ ἦταν ἄριστος ἐπιστήμων, ἀλλ᾽ αὐτὸ δὲν τὸν ἐμπόδισε νὰ εἶ­νε καὶ πιστὸς Χριστιανός. Καὶ πλεονεκτοῦσε με­ταξὺ τῶν συναδέλφων του, γιατὶ ἐκτὸς ἀπὸ τὰ φυσικὰ σκευάσματα στὴ δι­­άθεσί του εἶχε καὶ ἕνα φάρμακο ποὺ δὲν ὑ­πῆρχε στὰ ἄλ­λα φαρμακεῖα. Τὸ φάρμακο αὐτὸ εἶνε ἡ πίστις! Πίστευε στὸ Χριστό. Στὸ κάθε περιστατικό, προ­τοῦ νὰ ἐπιληφθῇ προσευχόταν καὶ ἐ­πικαλεῖτο τὸ ὄνομα Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς ἁ­γί­ας Τριάδος· ἔκανε τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ· καὶ τότε καὶ ὁ τυφλὸς ἔβλεπε τὸ φῶς του, καὶ ὁ κουφὸς ἄκουγε, καὶ ὁ παράλυτος ἀναπηδοῦ­­σε ἀπ᾽ τὸ κρεβάτι του. Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ὁ ἅγιος Παντελεήμων καὶ νεκροὺς ἀκόμη ἀνέστησε. Τί σημαίνει αὐτό· ὅτι μπορεῖ νὰ εἶσαι γιατρός, δικηγόρος, μηχανικός, νὰ ἔ­χῃς ὁποιοδήποτε ἐπάγγελμα, ἀλλ᾽ αὐτὸ δὲν σὲ ἐμ­ποδίζει ἀπὸ τὸ νὰ εἶσαι Χριστιανός. Ἡ εὐσέβεια ὄχι μόνο δὲν ἐμποδίζει ἀλλὰ καὶ ἐνισχύει τὸν ἐπιστήμονα στὸ νὰ ἐκ­τελῇ τὰ χρέη του.
Πρὸ καιροῦ ἐκδόθηκε ἕνα ξένο βιβλίο, ποὺ μεταφράστηκε σὲ πολλὲς γλῶσσες καὶ στὰ ἑλ­ληνικὰ μὲ τίτλο «Πίσω μας στέκει ὁ Θεός». Τὸ ἔγραψε ἕνας διάσημος χειροῦργος τοῦ Βε­ρολίνου, ποὺ πενήντα χρόνια κρατοῦσε τὸ νυ­στέρι, ἔκανε χειρουργικὲς ἐπεμβάσεις, καὶ θε­ράπευσε χιλιάδες ἀσθενεῖς. Λέει λοιπὸν στὸ βιβλίο αὐτό, ὅτι πίσω ἀπὸ τὸ δικό του χέρι ἔ­βλεπε τὸ Θεό. Σὲ δύσκολες ἐγχειρήσεις, ποὺ δὲν ἀνελάμβανε νὰ κάνῃ ἄλλος, αὐτὸς πρῶτα προσ­ευχόταν καὶ μετὰ ἐνεργοῦσε· καὶ ὁ Θεὸς τὸν βοηθοῦσε καὶ ἐπιτύγχανε.
Σήμερα ὑπάρχουν βέβαια γιατροὶ ὑλισταὶ καὶ ἄθεοι, ποὺ συχνὰ ἐκμεταλλεύονται τὸν ἀ­σθενῆ, ἀλλὰ ὑπάρχουν καὶ γιατροὶ καὶ νοσηλευταὶ ἄγγελοι, ποὺ μιμοῦνται τὸν ἅγιο Παν­τελεήμονα. Προτοῦ νὰ ἐνεργήσουν κάνουν τὴν προσευχή τους στὸ Θεὸ καὶ μετὰ προσ­φέ­ρουν τὶς ὑπηρεσίες τους. Καὶ στὸ Παρίσι, ποὺ δὲν φημίζεται γιὰ πολλὴ εὐσέβεια, ὅπως ἐδῶ ὑπάρχουν ἰατρικοὶ σύλλογοι μὲ προστάτη τὸν ἅγιο Παντελεήμονα, ἔτσι ἐκεῖ ὑπάρχει ἰατρικὸς σύλλογος μὲ χιλιάδες μέλη ποὺ ὡς προστάτη του ἔχει τὸν ἅγιο Λουκᾶ· γιατὶ καὶ ὁ ἅγιος Λουκᾶς (ὅπως ὁ ἅγιος Παντελεήμων καὶ οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι) ἦταν γιατρός.

* * *

Τὸ συμπέρασμα, ἀδελφοί μου. Ἡ πίστι εἶνε ἀπαραίτητη στὴ ζωή μας. Πιστεύετε! ὁποιοδήποτε ἐπάγγελμα καὶ ἂν ἀσκῆτε. Ἄρχοντες, ἀξιωματι­κοί, δικασταί, ἐκπαιδευτικοί, ἐπιστήμονες, τεχνικοί, ἔμποροι, παραγωγοί, γεωργοί, βοσκοί, ἀρτοποιοί, ἁλιεῖς, ἄντρες – γυναῖ­κες – παιδιά, πιστεύετε! Δὲν ἔχει καμμιά ἀνάγ­κη ἀπὸ μᾶς ὁ Χριστός· ἐμεῖς ἔχουμε ἀνάγκη τὴν πίστι, ὅπως τὸ λουλούδι ἔχει ἀνάγκη τὸν ἥλιο. Χωρὶς τὴν πίστι δὲν μποροῦμε νὰ ζήσου­με. Πιστεύετε, ἀδελφοί μου, στὸν Ἰησοῦ Χριστό, βαδίζετε στὰ ἴχνη τοῦ ἁγίου μας.
Καὶ εἴθε ὁ Κύριος διὰ πρεσβειῶν τοῦ μεγα­λομάρτυρος Παντελεήμονος νὰ φυλάττῃ κάθε πόλι, κάθε οἰκογένεια καὶ κάθε ἄτομο ὑπὸ τὴν κραταιὰ σκέπη τοῦ Θεοῦ· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος (παλαιό) Φλωρίνης τὴν Δευτέρα 27-7-1970 πρωί. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 14-6-2020.