Περίοδος Γ΄ – Ἔτος ΙΣΤ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 686

Τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος
Σάββατο 27 Ἰουλίου

«Στενη και τεθλιμμενη η οδος»

«…Ἐν ᾧ κακοπαθῶ μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος» (Β΄ Τιμ. 2,9)

Στὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα (βλ. Β΄ Τιμ. 2,1-10), ἀγαπητοί μου, ὁ ἀπόστολος Παῦλος με­ταξὺ τῶν ἄλλων περιγράφει τὴν περιπετει­ώδη ζωή του μὲ μιὰ χαρακτηριστικὴ λέξι. Εἶνε ἡ λέ­ξι «κακοπαθῶ». Δύο φορὲς ἀναφέρει τὴ λέξι «κακοπαθῶ» (ἔ.ἀ. 2,3 καὶ 9). «Κακοπαθῶ» θὰ πῇ ὑποφέ­­ρω.
Ὑπέφερε ὁ ἀπόστολος σωματικῶς, ὑπέφε­ρε καὶ ψυχικῶς. Μαρτύριο ὑπῆρξε ἡ ζωή του. Καί, γιὰ νὰ μᾶς δώσῃ μιὰ ἰδέα τοῦ τί ὑφίστατο, ἀναφέρει τρεῖς – τέσσερις εἰκόνες.
⃝ Ἡ πρώτη εἰκόνα εἶνε τοῦ γεωργοῦ (βλ. ἔ.ἀ. 2,6). Κοιτά­ξτε τὸ γεωργό. Ἡ ζωή του πάντοτε, ἀλλ᾿ ἰδί­ως τότε, ποὺ δὲν ὑπῆρχαν τὰ σημερινὰ μέσα, ἦ­ταν κοπιαστική. Ξερριζώνει τ᾿ ἀγκάθια, καθα­ρίζει τὸ χωράφι ἀπὸ τὶς πέτρες, ὀργώνει βαθειὰ μὲ τὸ ἄροτρο τὸ χῶμα. Σπέρνει τὸ σπόρο σὲ ὅλη τὴν ἔκτασι. Κατόπιν σηκώνει τὰ χέρια του στὸν οὐρανὸ καὶ παρακαλεῖ τὸ Θεό, νὰ στείλῃ τὴν ζωογόνο βροχή, γιὰ νὰ φυ­τρώσουν τὰ γεννήματα. Καὶ περιμένει μὲ ἀγωνία τὸ θέρος, γιὰ νὰ πάρῃ τοὺς καρποὺς τῶν κόπων του.
⃝ Δὲν κοπιάζει ὅμως μόνο ὁ γεωργός. Ἡ δεύτερη εἰκόνα εἶνε τοῦ ἀθλητοῦ (βλ. ἔ.ἀ. 2,5). Ὁ ἀθλη­τὴς καὶ τώρα ἀλλὰ καὶ τὴν ἐποχὴ τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων, τότε ποὺ ἔγραφε ὁ ἀπόστολος, κοπίαζε. Οἱ ἰδανικοὶ ἀθληταὶ πάντοτε κοπιάζουν· ὑ­ποβάλλονται συνεχῶς σὲ ἀσκήσεις, ἔχουν αὐστηρὸ διαιτολόγιο, ἀπέχουν ἀ­πὸ καταχρήσεις. Προπονοῦνται ἀπ᾿ τὸ πρωὶ ὣς τὸ βράδυ, ὥστε ν᾿ ἀνταποκριθοῦν στοὺς στόχους ποὺ ἔ­χουν θέσει.
⃝ Κοπιάζει ὁ γεωργὸς στὸ χωράφι γιὰ τὸν καρ­πό, κοπιάζει ὁ ἀ­θλητὴς στὸ στίβο γιὰ τὸ δά­­φνι­νο στεφάνι τῆς νίκης. Ἀλλὰ κοπιάζει –ἡ τρίτη εἰκόνα–, κοπιάζει καὶ ὁ στρατιώτης (βλ. ἔ.ἀ. 2,3-4). Ὁ στρατιώτης κακοπαθεῖ. Ἐγκαταλείπει τὴν οἰ­κογενειακή του θαλπωρή. Στὸ ἄκουσμα τῆς σάλπιγγος ἀφήνει πατέρα, μητέρα, παιδιά, σύ­ζυγο. Ἡ νεώτερη γενεά, ποὺ ἔπεσε στὴν ὕ­λη, δὲν γνωρίζει τί θὰ πῇ πατρίδα, τί θὰ πῇ ἀ­γάπη πατρίδος. Μόνο κάποιοι παλαιότεροι μποροῦν νὰ νιώσουν τί θὰ πῇ, νὰ χτυπήσουν τὴ νύχτα οἱ καμπάνες καὶ ν᾿ ἀκουστῇ ὅτι «Ἡ πατρίδα βρίσκεται σὲ κίνδυνο»· νὰ βλέπῃς νέους νεόνυμφους, ποὺ δὲν συνέζησαν οὔτε μιὰ βδο­μάδα μὲ τὴν ἐκλεκτή τους, μὲ δάκρυα, ἀ­σπασμοὺς καὶ σπαραγμοὺς νὰ ἐγκαταλείπουν τὰ πάντα καὶ νὰ τρέχουν στὰ βουνά, γιὰ νὰ ὑ­περασπιστοῦν τὴ μικρὴ ἀλλὰ ἔνδοξη αὐτὴ χώρα. Κοπιάζει ὁ στρατιώτης. Στὴν ἐποχὴ μάλιστα τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὁ στρατὸς δὲν εἶ­χε αὐτοκίνητα· ὁ στρατιώτης ἦταν ὑποχρεωμένος νὰ σηκώνῃ βαρύτατο ὁπλισμό, νὰ ζῇ κάτω ἀπὸ σκηνές, νὰ βαδίζῃ χιλιόμετρα….

* * *

Αὐτὲς τὶς εἰκόνες ἀναφέρει ὁ ἀπόστολος· γεωργός – ἀθλητής – στρατιώτης. Ποιός εἶνε ὁ γεωργός, ποιός εἶνε ὁ ἀθλητής, ποιός εἶνε ὁ στρατιώτης; Ὁ Παῦλος ὁ ἀπόστολος!
⃝ Γεωργὸς ὁ Παῦλος. Ὅπως ὁ γεωργὸς σπέρ­νει τὸ σπόρο στὴ γῆ, ἔτσι καὶ ὁ ἀπόστολος πῆρε σπόρο, ὄχι γήινο ἀλλὰ οὐράνιο, τὸ σπόρο τοῦ εὐαγγελίου, καὶ τὸν ἔσπειρε σ᾿ ἀνατολὴ καὶ δύσι, σὲ ὅλα τὰ σημεῖα τῆς γῆς. Τὸν ἔσπειρε στὴν Ἔφεσο, στοὺς Φιλίππους, στὴ Θεσσαλονίκη, στὴν Ἀθήνα – τὸ κέντρο τῆς φιλοσοφίας καὶ τῶν ἐπιστημῶν, στὴν Κόρινθο ὅ­που ἡ ἀκολασία ἦταν στὸ κατακόρυφο, στὴ Ῥώμη, παντοῦ. Ἀκούραστος γεωργός, δὲν ἔ­παψε μὲ τὸν παλμὸ τῆς καρδιᾶς του νὰ σπέρνῃ τὸ σπόρο τῆς ἀληθείας.
⃝ Δὲν ἦταν ὅμως μόνο γεωργός· ἦταν καὶ ἀ­θλητής. Ἀθλητής, ποὺ διάπρεψε σὲ ὅλους τοὺς ἀγῶνες τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς πίστεως, ὥστε στὸ τέλος τοῦ βίου του νὰ λέῃ· «Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ» (Β΄ Τιμ. 4,7-8).
⃝ Ὁ Παῦλος ἦταν ἀκόμη στρατιώτης, στρατι­ώτης τοῦ Κυρίου· ἀρ­χηγός του ὁ Χριστός, ση­μαία του ὁ τίμιος σταυ­ρός, σάλπιγγά του τὸ εὐ­αγγέλιο μὲ τὸ μήνυμα «Κακοπάθησον» (ἔ.ἀ. 2,3).

* * *

Ἀλλὰ δὲν μένει μέχρι ἐδῶ ὁ ἀπόστολος. Προχωρεῖ περισσότερο. «Κακοπαθῶ», λέει, ὄ­χι ἁπλῶς ὡς ἀθλητής, ὄχι ἁπλῶς ὡς γεωργός, ὄχι ἁπλῶς ὡς στρατιώτης, ἀλλὰ «μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος» (ἔ.ἀ. 2,9). Κακοῦργος λοι­πὸν ὁ Παῦλος;
Ὅταν ἔγραφε τὴν ἐπιστολὴ αὐτὴ ὁ ἀπόστο­­λος δὲν καθόταν σ᾽ ἕνα ὡραῖο γραφεῖο ὅ­πως ἐμεῖς, δὲν ἀναπαυόταν σὲ μαλακὸ κρεβά­τι, δὲν βρισκόταν μέσα σὲ μέγαρα, ἐν μέσῳ δορυφόρων καὶ ὑπηρετῶν. Ζοῦσε χωρὶς συγγενεῖς κοντά του, χωρὶς περιποιήσεις, χωρὶς ἀ­νέσεις, χωρὶς μίτρες καὶ πολυτέλειες. Εἶχε συλληφθῆ ἀπ᾽ τὸ ῥωμαϊκὸ ἀπόσπασμα σ᾽ ἕνα λόφο τῆς Ῥώμης τὴν ὥρα ποὺ κήρυττε. Μὲ γρο­θιὲς καὶ ξυλοδαρμοὺς διέκοψαν τὸ κήρυγμά του καὶ τὸν ἔσυραν στὰ μπουντρούμια. Ἡ ἀ­καθαρσία καὶ ἐλεεινότητα τῶν ῥωμαϊκῶν φυλακῶν δὲν περιγράφεται· ζώντας πίσω ἀπ᾽ τὰ κάγκελλα ἀνέπνεε τὸν ἀκάθαρτο ἀέρα.
Καὶ ποιό τὸ ἔγκλημά του; Τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου! Ἔπρεπε νὰ πάψῃ νὰ κηρύττῃ τὴν ἀλήθεια. Γι᾿ αὐτὸ τὸν φύλαγαν λεγεωνάριοι, κι ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμὴ περίμενε ν᾿ ἀνοίξῃ ἡ πόρτα γιὰ νὰ τὸν πάρουν καὶ νὰ τὸν ὁδηγήσουν στὸν τόπο τῆς ἐκτελέσεως.
Ἀλλ᾿ ἐνῷ ὁ Παῦλος εἶνε στὶς φυλακὲς καὶ ὑποφέρει αὐτά, ῥίξτε ἕνα βλέμμα στὸ θρόνο τῆς Ῥώμης. Ποιός κάθεται ἐκεῖ; Ὁ Νέρων! Ἀ­ποφώλιο τέρας, ἐνσαρκωμένη κακία. Εἶνε ἐ­κεῖ­νος, ποὺ στὸ πέρασμά του ὅλοι ἔνιωθαν ἀ­ποτροπιασμό. Καὶ ὅμως· ὁ Νέρων τιμώμενος καὶ δορυφορούμενος, ἐνῷ ὁ Παῦλος στὶς φυλακές! Νά γιατί ὑπάρχει κόλασι καὶ παράδεισος. Ὁ Νέρων στὸ θρόνο κι ὁ Παῦλος στὸ κάτεργο, δεμένος μὲ ἁλυσίδες, κι ἀπὸ ᾿κεῖ γράφει στὸν Τιμόθεο· «Κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης» καὶ ὅτι Ἐγὼ «κακοπαθῶ μέχρι δε­σμῶν ὡς κακοῦργος» (Β΄ Τιμ. 2,3 καὶ 9).

* * *

Αὐτὸ τὸ παράδειγμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου προβάλλει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας.
Ἀλλὰ γιατί ὡρίσθηκε νὰ διαβάζεται σήμερα αὐτὴ ἡ περικοπή; Ὑπάρχει λόγος. Ποιός λόγος;
Ὁ ἅγιος Παντελεήμων, ποὺ ἑορτάζει σήμε­ρα, ὑπῆρξε μιμητὴς τοῦ ἀποστόλου Παύλου σὲ ὅλα. Βάδισε στὰ ἴχνη του. Ἦταν καὶ αὐ­­τὸς κήρυκας τοῦ εὐαγγελίου. Ἔζησε στὴ Νικομή­δεια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, μιὰ πόλι ἑλληνικώτατη, μὲ ὡραιότατους ναοὺς καὶ κατοικίες καὶ μὲ 90.000 χριστιανικὸ πληθυσμὸ τότε…. Ἐ­κεῖ ἔζησε ὁ ἅγιος Παντελεήμων, καὶ ἐκεῖ ἔ­σπειρε τὸ θεῖο λόγο μὲ τὴ διδασκαλία του καὶ μὲ τὰ θαύματά του. Ἐκεῖ τέλος συνελήφθη καὶ αὐ­τός, ῥίχτηκε στὶς φυλακές, καὶ ὑπέστη τὸ μαρτύριο.
Νά λοιπὸν γιατί σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας διαβάζει αὐτὸ τὸν ἀπόστολο· γιὰ τὸν ἅγιο Παν­τελεήμονα, ὡς ἀντάξιο μιμητὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Καὶ τὸ συμπέρασμα; Ἕνα τὸ συμ­πέρασμα· ὅτι εἶνε «στενὴ» καὶ «τεθλιμμένη» ἡ ὁδὸς τοῦ εὐαγγελίου (βλ. Ματθ. 7,14). Ἐὰν Παῦλος ὑπέφερε, ἐὰν ὁ ἅγιος Παντελεήμων ὑπέφερε, ἐὰν ὅλοι οἱ ἅγιοι πέρασαν ἀπὸ τὴ στενὴ καὶ τεθλιμμένη ὁδό, ὅποιος ἀπὸ μᾶς θέλει νὰ τοὺς ἀκολουθήσῃ θὰ περάσῃ κι αὐτὸς ἀπ᾿ τὸν ἴδιο δρόμο.
Ἐμπρός, γενναῖοι! Δὲν εἶνε τὸ Εὐαγγέλιο ἕνα μικρὸ καὶ ἀσήμαντο πρᾶγμα. Ἐμπρός, γεν­ναῖοι! Προσπαθῆστε, μέσα στὸ σπίτι σας, μέσα στὴν κοινωνία μας, μέσα στὸ λαό μας νὰ ζήσετε κατὰ τὸ Εὐαγγέλιο. Προσπαθῆστε, δάσκαλοι, νὰ διδάξετε ἁγνὸ τὸ Εὐαγγέλιο. Προσπαθῆστε, δικασταί, νὰ δικάζετε βάσει τοῦ Εὐ­­αγγελίου. Προσπαθῆστε, ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶτες, νὰ ζήσετε μὲ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ νὰ γίνετε νέοι ὑπερασπισταὶ τῆς πατρίδος. Προσπαθῆστε, πλούσιοι καὶ φτωχοί, νὰ ζήσετε μὲ τὸ Εὐαγγέλιο. Προσπαθῆστε, ὅλοι οἱ Χρι­στιανοί, μορφωμένοι καὶ ἀμόρφωτοι, μικρὰ παιδιὰ καὶ ἀσπρομάλληδες γέροντες. Προσπαθῆστε, ἄρχοντες τῆς γῆς, ποὺ βρίσκε­στε σὲ ὑψηλοὺς θρόνους. Προσπαθῆστε, ἱερεῖς τοῦ Ὑψί­­στου, ἀρχιερεῖς καὶ πατριάρχες, προσπαθῆστε νὰ ζήσετε μὲ τὸ Εὐαγγέλιο. Καὶ τότε μιὰ κοσμογονία θὰ γίνῃ γύρω σας.
Καὶ ἐὰν κόσμος ὑλιστικὸς καὶ ἄθεος, ποὺ δὲν ὑποφέρει τὴ φωνὴ τῆς ἀληθείας, καὶ ἐὰν μύριοι δαίμονες ξεσηκωθοῦν ἐναντίον σας ἀ­πὸ κάθε σημεῖο τῆς γῆς, ἐσύ, στρατιῶτα τοῦ Χριστοῦ, ἔχε θάρρος. Μὴ φοβᾶσαι. Βάδισε πρὸς τὰ ἐμπρός. Μὴ φοβᾶσαι κανένα ἐμπόδιο. Οὔ­τε φυλακές, οὔτε κάτεργα, οὔτε συκοφαντί­ες καὶ διαβολές. Μὴ σὲ τρομάζει τίποτε.
Οἱ ἅγιοι μάρτυρες ἀποδεικνύουν, ὅτι ὁ Χριστὸς ζῇ καὶ βασιλεύει καὶ θριαμβεύει. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Κυριακὴ 27-7-1969