Περίοδος Γ΄- Ἔτος ΙΣΤ΄
Ἀριθμ. φύλλου 698

Τῶν Ταξιαρχῶν Μιχαὴλ & Γαβριὴλ
8 Νοεμβρίου
Tοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου

Η υπαρξις και το εργο των αγγελων

«Στωμεν καλως» (θ. Λειτ.)

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἑορτὴ καὶ πανήγυρις. Ἑορτάζουν οἱ ἄγγελοι. Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία τελεῖ τὴν σύναξι τῶν ἁγίων ἀ­σωμάτων δυνάμεων, τῶν ὁποίων κορυφαῖοι, ταξίαρχοι καὶ ἀρχιστράτηγοι, εἶνε ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ καὶ ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ.
Θὰ παρακαλέσω νὰ προσέξετε τὰ λίγα λόγια ποὺ θὰ σᾶς πῶ γιὰ τοὺς ἁγίους ἀγγέλους.

* * *

–Μὰ ὑπάρχουν ἄγγελοι; θὰ ρωτήσῃ κάποιος. Ἄκου ἐκεῖ νὰ μιλοῦν γιὰ ἀγγέλους!…
Οἱ ἄνθρωποι σήμερα δὲν πιστεύουν σὲ τίποτε ἄλλο πέρα ἀπὸ τὸν κύκλο ποὺ διαγράφουν οἱ πέντε αἰσθήσεις. Δὲν ὑπάρχουν ὅμως, ἀγαπητοί μου, μόνο αὐτὰ ποὺ συλλαμβάνουν οἱ αἰσθήσεις μας. Αὐτά, ἀπέναντι σὲ ὅλα ὅσα ὑπάρχουν, εἶνε ἕνας κόκκος ἄμμου. Εἶνε πο­λὺ κοντόφθαλμος ὅποιος περιορίζει τὸ πεδί­ον τῆς ὑπάρξεως στὸν κύκλο τῶν πέντε αἰ­σθήσεων. Θέλετε παραδείγματα;
Πάρε ἕνα ποτήρι νερὸ καὶ βάλ᾿ το κάτω ἀ­πὸ τὸ μικροσκόπιο. Θὰ δῇς, ὅτι μέσα στὸ ποτή­ρι κολυμποῦν ζῳύφια. Πόσα ζῳύφια; Ὄχι πέντε – δέκα, ἀλλὰ περισσότερα ἀπ᾿ ὅλο τὸν πληθυσμὸ τῆς Ἑλλάδος· ὀκτώ, ἐννέα καὶ δέκα ἑκατομμύρια! Τὰ βλέπεις ὅλα αὐτὰ μὲ γυμνὸ μάτι; Δὲν τὰ βλέπεις. Καὶ ὅμως ὑπάρχουν.
Θέλεις ἄλλο παράδειγμα; Πάρε ἕνα κομμά­τι πέτρας. Βλέπεις τίποτα; Μόνο πέτρα βλέπεις. Καὶ ὅμως μέσα στὴν πέτρα αὐτὴ ὑπάρχει κάτι ἀόρατο. Ποιό ἀόρατο; Ὑπάρχει ἡ δύναμις τῆς πυρηνικῆς ἐνεργείας, φωτιὰ ἱκανὴ νὰ κάψῃ ὁλόκληρη πόλι, τεραστία δύναμις.
Ἄρα ὑπάρχει τὸ ὁρατό, ὑπάρχει καὶ τὸ ἀόρατο. Καὶ συνεπῶς δὲν ἔχεις δίκιο, ὅταν λές, Πιστεύω μόνο ὅ,τι συλλαμβάνω μὲ τὶς πέντε αἰ­σθήσεις. Ὑπάρχει μιὰ ἄλλη αἴσθησις, ἡ ἕ­κτη αἴσθησις. Ἄλλοι τὴν ὀνομάζουν διόρασι ἢ διαίσθησι· ἐμεῖς τὴν ὀνομάζουμε μὲ τὸ ὡ­ραιότερο ὄνομα, πίστις. Αὐτὴ τὴν ἕκτη αἴσθησι πρέπει νὰ ἔχουμε ὅλοι. Καὶ τότε θὰ δοῦμε ὅτι, ὅπως ὑπάρχουν ὁρατά, ὑπάρχουν καὶ ἀόρατα πράγματα.

Στὸν κύκλο τῶν ἀοράτων ἀνήκουν τὰ ἀσώματα πνεύματα, οἱ ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι.
Εἶνε λοιπὸν καὶ λογικῶς δυνατὴ ἡ ὕπαρξις τῶν ἀγγέλων. Δὲν μποροῦν νὰ τὴν ἀποκλείσουν. Ὄχι δὲ μόνον δυνατὴ καὶ ἐνδεχομένη, ἀλλὰ καὶ ἀναγκαία εἶνε ἡ ὕπαρξις τῶν ἀγγέλων. Πῶς;
Αὐτὸς ὁ κόσμος, ὁ ὁρατὸς καὶ ὑλικός, διαιρεῖται σὲ τρία βασίλεια· τῶν ὀρυκτῶν, τῶν φυτῶν, καὶ τῶν ζῴων, ἀπὸ τὰ ἐλάχιστα ἕως τὰ μέγιστα. Τὰ ἐλάχιστα ποιά εἶνε; Τὸ χῶμα, ὁ βράχος. Αὐτὰ ἔχουν μόνο τὸ «εἶναι», τὴν ὕ­παρξι. Μετά, ἀνωτέρα βαθμίδα, εἶνε τὰ φυτά. Αὐτὰ ἔχουν ὄχι μόνο τὸ «εἶναι» ἀλλὰ καὶ τὸ «αὐξάνεσθαι», νέα ἰδιότητα. Μετά, τρίτο σκαλοπάτι τῆς δημιουργίας, εἶνε τὰ ζῷα. Τὰ ζῷα ἔχουν τὸ «εἶναι», ὅπως τὸ ἔχει ἡ ὕλη· ἔχουν τὸ «αὐξάνεσθαι», ὅπως τὸ ἔχουν τὰ φυτά· ἀλλ᾿ ἔχουν καὶ κάτι ἀκόμη. Ποιό; Τὸ «αἰσθάνεσθαι».
Γεννᾶται τώρα τὸ ἐρώτημα· Ὁ ἄνθρωπος ποῦ ὑπάγεται; Ὑπάγεται στὴν κατηγορία τοῦ τρίτου βασιλείου, τῶν ζῴων; Ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει μόνο τὸ «εἶναι» ὅπως ὁ βράχος, δὲν ἔ­χει μόνο τὸ «αὐξάνεσθαι» ὅπως τὰ πλατάνια, δὲν ἔχει μόνο τὸ «αἰσθάνεσθαι», ὅπως τὰ ζῷα· ἔ­χει κι ἄλλα γνωρίσματα, ἀκόμη ἀνώτερα. Ποιά; Ἔχει τὸ «συναισθάνεσθαι», δηλαδὴ τὸ συν­αίσθημα. Ἔχει τὸ «διανοεῖσθαι», δηλαδὴ τὸ λογικό. Καὶ ἀκόμα περισσότερο ἔχει τὸ «συν­ειδέναι», τὴν συνείδησι. Καὶ τέλος, κορυφαῖο γνώρισμα, ἔχει τὸ «αὐτεξούσιον», τὴν ἐλευθερία. Χάσμα μέγα ὑπάρχει μεταξὺ τοῦ ἀν­θρώ­που καὶ τοῦ ὑπολοίπου ὁρατοῦ κόσμου. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἔρχεται στὴν κορυφὴ τῆς πυραμίδος ὅλων τῶν δημιουργημάτων. Ἀρχίσαμε ἀπὸ τὰ εὐτελέστερα καὶ φτάσαμε στὴν κορωνίδα τῆς δημιουργίας, στὸν ἄνθρωπο.
Σταματᾷ ἆραγε ἐδῶ ἡ δημιουργία; Ὄχι. Παραπάνω ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ὑπάρχει ἕνα τελειότερο ὄν. Τὸ δὲ τελειότερο αὐτὸ ὂν εἶνε ὁ ἄγγελος. Καὶ εἶνε ἀνώτερα ὄντα οἱ ἄγγελοι, διότι εἶνε ἀσώματα, δὲν ἔχουν στομάχι καὶ κοιλιά. Ἐμεῖς βαρυνόμεθα ἀπὸ τὴν ὕλη, ἀπὸ τὸ σῶμα, ἔχουμε βιολογικὲς ἀνάγκες· ἀλλ᾿ ὁ ἄγγελος εἶνε ἀπηλλαγμένος ἀπὸ αὐτές. Καί, ὅπως εἶπε ὁ Χριστός, εἶνε πλάνη νὰ νομίζῃ κανεὶς ὅτι δὲν ὑπάρχει ἄλλη ζωὴ ἀνωτέρα ἀ­πὸ τὴν ἀνθρώπινη· «Πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφάς». Οἱ Γραφὲς λ.χ. λένε, ὅτι στὸν ἄλ­λο κόσμο οὔτε παντρεύουν οὔτε παντρεύονται, «ἀλλ᾿ ὡς ἄγγελοι Θεοῦ ἐν οὐρανῷ εἰσι» (Ματθ. 22,29-30). Οἱ ἄγγελοι ζοῦν ἀνώτερα, διότι εἶνε τὰ ἀνώτερα λογικὰ ὄντα ποὺ ὑπάρχουν.

* * *

Ὑπάρχουν λοιπὸν ἄγγελοι. Καὶ ποιό εἶνε τὸ ἔργο τῶν ἀγγέλων;
Τὸ πρῶτο ἔργο τῶν ἀγγέλων, ἢ μᾶλλον ἡ τροφὴ τῶν ἀγγέλων, εἶνε ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἡ θεωρία τοῦ Ὑψίστου ὄντος.
Ἄλλο ἔργο τους εἶνε ἡ διακονία καὶ ὑμνῳ­δία τοῦ Θεοῦ, νὰ ψάλλουν τὸ «ἀλληλούϊα».
Ἐν σχέσει μ᾿ ἐμᾶς τοὺς ἀνθρώπους εἶνε οἱ καλύτεροί μας φίλοι. Ὅπως δίπλα στὸν ἀνώτατο ἄρχοντα ὑπάρχουν ὑπασπισταί, ἔτσι δίπλα στὸν ἄνθρωπο, τὸν βασιλέα τῆς γῆς, ἔ­πλασε ὁ Θεὸς ὑπασπιστάς τοὺς ἁγίους ἀγγέλους. Προστάτες καὶ φύ­λακες τοῦ ἀνθρώπου εἶνε οἱ ἄγγελοι.
Εἶνε καὶ ἀγγελιαφόροι. Ὅπως στὸ στρατὸ ὑ­πάρχουν ἀγγελιαφόροι, ἔτσι καὶ στὴν Ἐκ­κλησία. Καὶ ἀγγελιαφόροι στὴν Ἐκκλησία εἶνε οἱ ἄγγελοι. Τὰ ὑψηλότερα μηνύματα εἶνε αὐ­τὰ ποὺ μεταφέρουν οἱ ἄγγελοι. Θὰ μποροῦσα νὰ σᾶς ἀναφέρω ἑκατὸ τέτοια μηνύματα, ἀλ­λὰ θὰ ἀρκεσθῶ ἐδῶ μόνο σὲ τέσσερα. Τὸ πρῶτο ἀγγελικὸ μήνυμα τὸ ἄκουσε ἡ Θεοτόκος. «Ἄγ­γελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐ­πέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε…» (Ἀκάθ. ὕμν. Α). Τὸ δεύτερο τὸ ἄκουσαν οἱ βοσκοί, ποὺ ἐ­φύ­­λασσαν «φυλακὰς τῆς νυκτὸς ἐπὶ τὴν ποίμνην αὐτῶν» (Λουκ. 2,8) στὴν ὕπαιθρο τῆς Βηθλεέμ. «Ἤκουσαν οἱ ποιμένες τῶν ἀγγέλων ὑ­μνούντων…», «ὅτι ἐτέχθη σήμερον σωτήρ» (Ἀκάθ. ὕμν. Η. Λουκ. 2,11). Τὸ τρίτο μήνυμα, τὸ «Χριστὸς ἀνέστη», τὸ ἄκουσαν πρῶτες οἱ γυναῖκες, οἱ μυροφόρες, διότι αὐτὲς ἔχουν πλοῦτο συν­αισθημάτων. Τὸ δὲ τέταρτο μήνυμα θὰ εἶνε φοβερό· οἱ ἄγγελοι θὰ σαλπίσουν καὶ θὰ ποῦν· Νεκροί, ἀναστηθῆτε! Καὶ θὰ στηθῇ βῆμα, καὶ ὁ Χριστὸς θὰ κρίνῃ τοὺς πάντας. Δὲν εἶνε παραμύθι αὐτό, εἶνε μιὰ πραγματικότης.
Αὐτὰ εἶνε τὰ μηνύματα τῶν ἀγγέλων.

* * *

Ἆραγε οἱ ἄγγελοι ἔμειναν ὅλοι πιστοὶ στὸ Θεό; Οἱ ἄγγελοι εἶνε ἐλεύθερα πλάσματα, ἐ­λεύθερα πνεύματα. Καὶ ἀκριβῶς λόγῳ τῆς ἐ­λευθερίας δὲν ἔμειναν ὅλοι πιστοὶ στὸ Θεό. Ὡρισμένοι ἔπεσαν. Τὸ λέει τὸ Εὐαγγέλιο σήμε­ρα (βλ. Λουκ. 10,21). Ἁμάρτησαν, ὅπως ἔπειτα ἁ­μάρ­τησε ὁ ἄνθρωπος. Τί ἁμαρτία ἔκαναν; Τί ἁ­μαρτία μπορεῖ νὰ κάνῃ ἕνας ἄγγελος; Νὰ κλέψῃ; δὲν ἔχει χέρια. Νὰ κάνῃ πορνεία ἢ μοι­χεία; δὲν ἔχει μέλη σώματος. Λοιπὸν ποιά ἁμαρτία μπορεῖ νὰ κάνῃ; Τὴ χειρότερη· παραπάνω ἀπ᾿ ὅλα, στὴν κορυφὴ τῶν ἁμαρτημάτων, εἶνε ἡ ὑπερηφάνεια. Ὑπερηφανεύτηκαν οἱ ἄγγελοι, μία μερίδα ἀγγέλων, μὲ ἀρχη­γὸ τὸν Ἑωσφόρο. Αὐτὸς εἶπε· «Θὰ στήσω τὸ θρόνο μου πάνω ἀπὸ τὰ ἄστρα» (πρβλ. Ἠσ. 14,13-14), θὰ γίνω Θεός, ἀνώτερος τοῦ Θεοῦ. Κι ἀμέσως, σὰν ἀστραπή, ἔπεσε στὰ τάρταρα. Ἦταν ἡ τιμωρία τῆς ὑπερηφανείας του.
Καὶ τότε τί ἔγινε; Τὴν ὥρα ἐκείνη ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ ἐσάλπισε ἐκεῖνο ποὺ ἀκοῦμε στὴ θεία λειτουργία· «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου», δηλαδή· Σταματῆστε!… Σήμανε τρόπον τινὰ συναγερμό. Ἔτσι σταμάτησε ἡ διαρροὴ τῶν ἀγγέλων. Καὶ οἱ ὑπόλοιποι στα­θεροποιήθηκαν στὸ ἀγαθὸ καὶ μένουν ἄγγελοι αἰωνίως.

* * *

Αὐτά, ἀδελφοί μου, γιὰ τοὺς ἀγγέλους. Καὶ τὸ συμπέρασμα ποιό εἶνε; Πολλὰ τὰ διδάγματα. Ἀπὸ ὅλα θέλω νὰ κρατήσετε ἕνα δίδαγμα.
Μὴ λησμονήσετε, ὅτι ἡ πτῶσι τῶν ἀγγέλων εἶνε ἀποτέλεσμα τῆς ὑπερηφανείας, καὶ νὰ κρατήσετε τὴν κραυγὴ ἐκείνη τὴν συγκλονιστική· «Στῶμεν καλῶς».
«Στῶμεν καλῶς» οἱ πάντες, μικροὶ καὶ μεγάλοι. «Στῶμεν καλῶς» ὡς ἄνθρωποι. «Στῶ­μεν καλῶς» ὡς Ἕλληνες. Καὶ ἀκόμη περισσότερο «Στῶμεν καλῶς» ὡς Χριστιανοί.
«Στῶμεν καλῶς» ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἄντρες γυναῖκες καὶ παιδιά. Διότι ἔρχονται ἡ­μέρες φοβερές. Ὁ κόσμος θὰ γίνῃ ἄνω – κάτω. Ὅ,τι εἴδαμε ὣς τώρα εἶνε μικρά. Νὰ εἴ­μαστε μὲ τὸ Εὐαγγέλιο. Ἤγγικεν ἡ ὥρα τῆς κρίσεως, καὶ θὰ σαλπίσουν οἱ σάλπιγγες τῆς Ἀ­ποκαλύψεως.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου πόλεως Φλωρίνης τὴν Πέμπτη 8-11-1973