Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΔ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1315

Κυριακὴ μετὰ τὰ Φῶτα (Ματθ. 4,12-17)
10 Ἰανουαρίου 2021 (2007)
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου

Τι εινε μετανοια;

«Ἀπὸ τότε ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς κηρύσσειν καΙ λέγειν· Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 4,17)

Κατὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ἀγαπητοί μου, εἰσήλθαμε σὲ νέο ἔτος. Θὰ φτάσουμε ἆραγε καὶ στὸ τέλος του; Μὲ πολλοὺς ἑωρτάσαμε πέρυσι μαζί, σήμερα ὅμως δὲν βρίσκονται ἀνάμεσά μας. Γι᾿ αὐτὸ κρίνω καλὸ τώρα νὰ ὑπενθυμίσω, ὅτι ἔχουμε ἕνα καθῆκον. Σήμερα, Κυριακὴ μετὰ τὰ Φῶτα, μᾶς τὸ ὑπενθυμίζει ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Εἶνε μία λέξι, ποὺ ἂν θελήσουμε νὰ τὴ ζήσουμε χιλιάδες λευκὰ περιστέρια θὰ πετάξουν πάνω ἀπὸ τὸν χαώδη κόσμο. Εἶνε τὸ «Μετανοεῖτε» (Ματθ. 4,17).

Γνωρίζω, ὅτι σήμερα ἡ μετάνοια δὲν εἶνε εὐχάριστη. Ὑποτιμᾶται, δὲν θέλουν οὔτε νὰ τὴν ἀκούσουν, ὅπως ἕνας ἀσθενὴς δὲν θέλει ν᾿ ἀκούσῃ γιὰ φάρμακα πικρά. Γι᾿ αὐτὸ ὅμως εἴμαστ᾽ ἐδῶ· ὄχι νὰ κάνουμε μοντέρνο κήρυγμα, σύμφωνα μὲ τὶς ἐπιθυμίες τοῦ κόσμου, ἀλλὰ γιὰ νὰ κηρύξουμε τὶς ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας. Εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ φωνάξουμε κ᾿ ἐμεῖς μὲ τὴν ἀσθενῆ φωνή μας τὸ «Μετανοεῖτε».
Θὰ χρειαζόταν κανεὶς πολὺ χρόνο γιὰ ν᾿ ἀναπτύξῃ τὸ βάθος τῆς λέξεως αὐτῆς. Ἢ καλύτερα θά ᾽ταν νὰ μιλήσῃ γι᾿ αὐτὴν κάποιος ἀπὸ τοὺς ἁγίους ποὺ τὴν ἔζησαν. Ἐν πάσῃ περιπτώσει θὰ προσπαθήσω ὅσο μπορῶ νὰ δώσω τὴν εἰκόνα τῆς μετανοίας ὅπως τὴν συνιστᾷ ὁ Κύριος.

* * *

Τί εἶνε μετάνοια; Ἡ μετάνοια, ἀγαπητοί μου, περιέχει πολλὰ πράγματα. Εἶνε ἕνας ἐγκάρδιος πόνος γιατὶ λυπήσαμε τὸ Θεό, μία συναίσθησι ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοὶ ἄξιοι μυρίων τιμωριῶν. Κάτι περισσότερο· ἡ μετάνοια εἶνε μία ἐπανάστασι, ποὺ διαφέρει ἀπὸ ὅλες τὶς ἐπαναστάσεις τοῦ κόσμου· στρέφεται ὄχι ἐναντίον ἄλλων, ἀλλ᾿ ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ μας, τοῦ διεφθαρμένου ἐγώ μας. Εἶνε ἀκόμη πόλεμος ἐναντίον τοῦ ἑωσφόρου, ποὺ στήνει τὸ θρόνο του μέσα μας. Ὅπως χρειάζεται ἀγώνας γιὰ νὰ ἐκθρονισθῇ ἕνας τύραννος καὶ νὰ ἐγκατασταθῇ μία φιλελεύθερη κυβέρνησι, ἔτσι κι ἀκόμα περισσότερο χρειάζεται μόχθος γιὰ νὰ κατορθώσουν οἱ ψυχὲς νὰ ἐκθρονίσουν ἀπὸ μέσα τους τὸν διάβολο, ποὺ κάθεται διπλοπόδι πάνω στὶς καρδιὲς καὶ τυραννεῖ τὸν κόσμο, καὶ νὰ ἐνθρονίσουν – ποιόν· τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν· νὰ πέσουν μπροστὰ στὰ πόδια του καὶ νὰ ποῦν, ὄχι ὑποκριτικὰ ἀλλὰ μὲ συναίσθησι καὶ λατρεία «Χαῖρε, ὁ βασιλεὺς ἡμῶν!».
Ἡ μετάνοια εἶνε τὸ ἡρωικὸ ὄχι, ποὺ πρέπει ἐπὶ τέλους ἡ ψυχὴ νὰ πῇ στὰ πάθη καὶ τὶς κακίες, εἶνε μία ἀντίστασι ἐναντίον τῶν παθῶν μας. Μὲ ἄλλα λόγια αὐτὸς ποὺ μετανοεῖ πρέπει νὰ πῇ· Μάτια, δὲν θὰ σᾶς ἀφήσω πιὰ νὰ κοιτάζετε δεξιὰ κι ἀριστερὰ καὶ νὰ «τρῶτε» τὴν ἁμαρτία. Αὐτιά, δὲν θὰ σᾶς ἀφήσω πιὰ ν᾿ ἀκοῦτε ὅ,τι αἰσχρὸ κι ἀνήθικο. Πόδια, δὲν θὰ σᾶς ἀφήσω πιὰ νὰ τρέχετε σὲ τόπους ἁμαρτίας καὶ διαφθορᾶς. Χέρια, δὲν θὰ σᾶς ἀφήσω πιὰ ν᾿ ἁπλώνεστε, θὰ προτιμήσω νὰ σᾶς κόψω παρὰ νὰ ἐπιτρέψω ν᾿ ἀγγίξετε τὴ φωτιά. Κορμί, βασανισμένο κορμί, ποὺ μέχρι τώρα ἤσουν ὄργανο τοῦ διαβόλου, δὲν σ᾿ ἀφήνω πιὰ νὰ κολυμπᾷς στὸ βόρβορο καὶ στὴ διαφθορά. Πέρα ὅμως ἀπὸ τὰ μέλη ἡ μετάνοια προχωρεῖ στοὺς διαλογισμούς, στὶς σκέψεις. Καὶ ἐδῶ εἶνε τὸ δυσκολώτερο ἀπ᾿ ὅλα. Τὰ μάτια μπορεῖ νὰ τὰ περιορίσῃς, τ᾽ αὐτιὰ μπορεῖ νὰ τὰ κλείσῃς, τὰ χέρια μπορεῖ νὰ τὰ δεσμεύσῃς, τὰ πόδια μπορεῖ νὰ τὰ ἐμποδίσῃς, ἀλλὰ τὴ σκέψι; Ἐδῶ εἶνε ὁ μεγαλύτερος ἀγώνας μας. Καὶ ἀκριβῶς ἀπὸ τὴ σκέψι, τὴ διά-νοια, βγῆκε καὶ ἡ λέξι μετά-νοια. Σημαίνει τὸ νὰ ἀλλάξῃς νοῦ, μυαλό, τὸ νὰ πῇ ἡ ψυχὴ στὸ μυαλό· Δὲν θὰ σκέπτεσαι πλέον αὐτὰ ποὺ σκεπτόσουν μέχρι χθές.
Ἀλλ᾿, ἀγαπητοί μου, ἡ μετάνοια δὲν εἶνε μόνο ἄρνησις, δὲν εἶνε μόνο ὄχι. Ἡ μετάνοια εἶνε καὶ θέσις. Εἶνε μία μεταβολή, μία στροφὴ 180 μοιρῶν. Εἶνε μεταβολὴ ῥιζική· πρέπει δηλαδὴ ὁ ἄνθρωπος νὰ κάνῃ τὰ ἀντίθετα ἀπὸ ᾽κεῖνα ποὺ ἔκανε ὣς τώρα. Τί ἔκανε, ἔκλεβε; ἀπὸ ἐδῶ κ᾿ ἐμπρὸς δὲν θ᾿ ἀγγίξῃ πλέον ξένο πρᾶγμα· καὶ χρυσάφι ἂν τρέχῃ μπροστὰ στὰ πόδια του, νὰ μὴν τὸ ἀγγίξῃ. Καὶ ὄχι μόνο νὰ μὴν κλέβῃ, ἀλλὰ καὶ νὰ ἐλεῇ, ὅπως συνιστᾷ ὁ Μέγας Βασίλειος. Τί ἄλλο ἔκανε μέχρι τώρα ὁ ἁμαρτωλός, ὑπερηφανευόταν; τώρα νὰ ταπεινωθῇ. Ἔλεγε ψέματα, ἔτρεχε στὰ δικαστήρια κ᾿ ἔδινε ψεύτικους ὅρκους; ἀπὸ δῶ κ᾿ ἐμπρὸς νὰ λέῃ μόνο τὴν ἀλήθεια. Ἄνοιγε τὸ βρωμερό του στόμα καὶ βλαστημοῦσε τὸ Θεό; στὸ ἑξῆς, ἂν πραγματικὰ μετενόησε, νὰ προτιμήσῃ νὰ ξερριζώσῃ τὴ γλῶσσα του καὶ νὰ τὴ δώσῃ στὰ σκυλιὰ παρὰ νὰ ἐκστομίσῃ βλασφημία· τώρα, ἀντιθέτως, νὰ ὑμνῇ καὶ δοξολογῇ τὸ Θεό. Αὐτὸ θὰ πῇ ῥιζικὴ μεταβολή.
Ὅλα αὐτά, τὰ ὁποῖα εἴπαμε ὣς ἐδῶ, ἀναφέρονται στὸ πῶς θὰ ζήσῃ κάποιος ἀπ᾿ ἐδῶ κ᾿ ἐμπρός, στὸ μέλλον. Ἡ μετάνοια ὅμως θεραπεύει καὶ τὸ παρελθόν. Ἔχουμε καὶ παρελθόν· καὶ τὸ παρελθὸν τῆς ζωῆς μας εἶνε οἱ ἁμαρτίες μας. Δὲν ξέρω, ἀγαπητοί μου, ἂν σκεφτήκατε ποτὲ τὶς ἁμαρτίες ποὺ ἔχουμε ὅλοι. Κρύβουμε ἕνα κόσμο, ποὺ δὲν τὸν γνωρίζει οὔτε ἡ μητέρα οὔτε ὁ πατέρας οὔτε οἱ ἀδελφοὶ οὔτε ὁ σύζυγός μας. Ὑπάρχουν μυστικὰ τρομερά, κ᾿ ἐμεῖς ζοῦμε στὸ ψέμα καὶ τὴν ὑποκρισία. Ἂν αὐτὴ τὴ στιγμὴ ὁ καθένας μας ἀπεκάλυπτε τὶς ἁμαρτίες του, θά ᾿πρεπε ν᾿ ἀνοίξῃ ἡ γῆ νὰ μᾶς καταπιῇ. Ὤ οἱ ἁμαρτίες μας! Τί εἶνε οἱ ἁμαρτίες μας; Εἶνε αἴσχη ποὺ μᾶς ἐκθέτουν, εἶνε φίδια φαρμακερὰ ποὺ μᾶς δαγκώνουν, εἶνε ἀγκάθια μυτερὰ ποὺ μᾶς κεντοῦν, εἶνε βουνὰ – ὄρη καιόμενα ποὺ μᾶς πιέζουν, εἶνε χρέος ποὺ πρέπει νὰ ἐξοφλήσουμε προτοῦ νὰ κλείσουμε τὰ μάτια στὸ μάταιο αὐτὸ κόσμο. Πῶς ὅμως θὰ τὸ ἐξοφλήσουμε; Χίλια χρόνια νὰ ἀσκητεύῃς μέσα στὴν ἔρημο, δὲν ἐξοφλεῖς οὔτε ἕνα ἁμάρτημα. Ἐὰν μποροῦσε ὁ ἄνθρωπος μόνος του ν᾿ ἀπαλλαγῇ ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματά του, δὲν θὰ κατέβαινε ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο.
Ἀλλ᾿ εὐλογητὸς ὁ Θεὸς καὶ δοξασμένο τὸ ἅγιο ὄνομά του, διότι μᾶς ἔδωσε τὴ μετάνοια. Ἡ εἰλικρινὴς μετάνοια δείχνει τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου καὶ μᾶς λέει· Ὁ σταυρὸς εἶνε ἡ συγχώρησις τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἀπὸ τὴ ῥίζα τοῦ σταυροῦ ῥέει ὁ ἀνεξάντλητος ποταμὸς τῆς ἀφέσεως. Ἀπὸ ᾿κεῖ ἀντλεῖ δύναμι καὶ ὁ πνευματικὸς πατέρας γιὰ νὰ δώσῃ τὴν ἄφεσι ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου.
Ναί, ἀδελφοί μου! Ἂς ὑποτιμᾷ ὁ κόσμος τὸ μυστήριο τῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως· ἐμεῖς πιστεύουμε, ὅτι τὸ πετραχήλι καὶ τοῦ πιὸ ταπεινοῦ παπᾶ, ποὺ ἁπλώνεται πάνω στὴν κεφαλὴ τοῦ ἐξομολογουμένου, εἶνε Ἰορδάνης ποταμός, μέσα στὸν ὁποῖο πλένονται ὅλα τὰ ἁμαρτήματα.

* * *

«Μετανοεῖτε» λοιπόν, μᾶς εἶπε σήμερα ὁ Κύριος (Ματθ. 4,17). «Μετανοεῖτε», φώναξε ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος (ἔ.ἀ. 3,2). «Μετανοεῖτε», κηρύττει συνεχῶς ἡ Ἐκκλησία. Δυστυχῶς δὲν ἔχουμε μετανοήσει. Μετάνοια, ὅπως εἴπαμε, εἶνε νὰ ἐκθρονίσουμε τὸν διάβολο καὶ νὰ ἐνθρονίσουμε τὸ Χριστό, ν᾿ ἀλλάξῃ ἡ ζωή μας. Ἂν ὁ Μέγας Ἀντώνιος στὴν ἔρημο ἔλεγε τὴν παραμονὴ τοῦ θανάτου του στοὺς μαθητάς του «Παρακαλέστε τὸ Θεὸ νὰ μοῦ δώσῃ μετάνοια, γιατὶ δὲν ἔχω μετανοήσει», τί νὰ ποῦμε ἐμεῖς; Χρειάζεται ἀγώνας ἰσόβιος καὶ προσπάθεια μέχρι τέλους τῆς ζωῆς μας. Εἴμαστε ἀμετανόητοι, σὰν τοὺς Ἑβραίους τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ. Ἀμφιβάλλω ἄν, μέσα σὲ χίλιους ἀνθρώπους, πέντε ἔχουν μετανοήσει εἰλικρινά.
Ξέρεις τί θὰ πῇ μετάνοια; Ἕνας βράχος δὲν σπάει μὲ τὰ νύχια οὔτε καὶ μὲ σφυριά. Μόνο ἂν κατορθώσῃς ν᾿ ἀνοίξῃς τρύπα καὶ βάλῃς δυναμίτη, τότε θὰ δῇς ὁ γρανίτης νὰ γίνεται κομμάτια. Καὶ γιὰ τὴ σκληρὴ καρδιὰ ἡ πραγματικὴ μετάνοια εἶνε δυναμίτης, ὁ δυναμίτης τοῦ Χριστοῦ· ὅ,τι χτίζει χρόνια ὁ διάβολος, τὸ τινάζει στὸν ἀέρα σὲ μιὰ στιγμή.
Ἀδελφοί μου, νὰ πῶ κάτι; (τρέμω, γιατὶ κ᾿ ἐγὼ ἁμαρτωλὸς εἶμαι). Δὲν βλέπω καλὰ τὰ πράγματα· οὔτε στὴ χώρα μας, οὔτε στὸν κόσμο ὅλο. Οἱ Ἑβραῖοι σταύρωσαν τὸ Χριστὸ μιὰ φορά, ἐμεῖς τὸν σταυρώνουμε κάθε μέρα μὲ τὶς ἀσέβειές μας. Πῶς μᾶς ἀνέχεται ὁ Θεός! Μακροθυμεῖ. Φοβᾶμαι ὅμως. Ἂν δὲν μετανοήσουμε, γράψτε το –μὴν κοιμᾶστε, μὴ μαζεύετε χρήματα, μὴν ἀγοράζετε ἀκίνητα– ἂν ἐξακολουθήσῃ αὐτὴ ἡ ἀμετανοησία, κάποια συμφορὰ μεγάλη θὰ ᾿ρθῇ!
«Ὦ Κύριε, σῶσον δή, ὦ Κύριε, εὐόδωσον δή» (Ψαλμ. 117,25). Ὦ Παναγία καὶ πάντες ἅγιοι, πρεσβεύσατε ὑπὲρ ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν. Ἡ μετάνοια, μέσ᾿ στὴ θύελλα αὐτή, εἶνε τὸ σωσσίβιο, τὸ ἀλεξικέραυνο. Ὅπως ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει ἀλεξικέραυνο δὲν πιάνουν οἱ κεραυνοί, ἔτσι στὰ σπίτια μας, στὴν κοινωνία μας, στὸ ἔθνος μας, ἂς στήσουμε τὸ ἀλεξικέραυνο, τὸ «Μετανοεῖτε», γιὰ νὰ σωθοῦμε.
Ὁ δὲ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἂς ἐλεῇ πάντας ἡμᾶς· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἀποστόλων Ὑμηττοῦ – Ἀθηνῶν τὴν 8-1-1967. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 14-1-2007, ἐπανέκδοσις 15-12-2020. Τὴν ὁμιλία αὐτὴ μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς συντομεύσεις στὸ cd 150α΄Α τῆς σειρᾶς «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868).