Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΒ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1140

Τῆς ἁγ. Φωτεινῆς καὶ τοῦ ἁγ. Θεοκλήτου
26 Φεβρουαρίου
Toυ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστινου Καντιώτου

«Σωσε μας, Κυριε,

απο την “προοδο” του αιωνος τουτου»

Παίρνω, ἀγαπητοί μου, ἀφορμὴ ἀπὸ τὴ σημερινὴ ἑορτὴ γιὰ νὰ πῶ λίγα λόγια.
Ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει ἁγίους. Καὶ οἱ ἅγιοι –ἐ­δῶ εἶνε ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ– δὲν εἶνε μόνο καλόγεροι, ποὺ ζοῦν σὲ σπηλιὲς καὶ κρατοῦν κομποσχοίνι καὶ προσεύχονται ὅλη τὴ νύχτα σὰν ἄγγελοι – τοὺς τιμοῦμε πρεπόν­τως. Ἅγιοι δὲν εἶνε μόνο κληρικοί, παπᾶδες καὶ δεσποτάδες καὶ πατριάρχες. Ἂν ἀνοίξουμε τὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας, θὰ δοῦμε ἁ­γίους ἀπ᾿ ὅλα τὰ ἐπαγγέλματα. Ἔχω γράψει κ᾿ ἐγὼ ἕνα βιβλίο μὲ τίτλο «Ἀπ᾿ ὅλα τὰ ἐπαγγέλματα»· φαίνεται ἐκεῖ, ὅτι ὅλα τὰ ἐπαγγέλματα τὰ ἁγιάζει ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Οἱ ἅγιοι δὲν εἶνε μόνο ἄντρες· εἶνε καὶ γυναῖκες εἶνε καὶ παιδιά, εἶνε καὶ γέροντες ἀ­σπρομάλληδες, ὅπως εἴδαμε στὶς 23 τοῦ μηνός, στὴν ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, ὁ ὁ­ποῖος σὲ βαθύτατο γῆρας μαρτύρησε γιὰ τὸ Χριστό. Ἡ Ἐκκλησία μας, δηλαδή, ἔχει ἰσοτιμία καὶ δὲν κάνει διακρίσεις. Μπορεῖ ν᾿ ἁγι­άσῃ καὶ ὁ ἄντρας καὶ ἡ γυναίκα καὶ τὸ παιδὶ καὶ ὁ γέρος, κάθε ἡλικία καὶ τάξις· καὶ ὁ ἄ­σπρος καὶ ὁ μαῦρος καὶ ὁ κόκκινος καὶ ὁ κίτρινος καὶ ὁ θνητὸς παντὸς γένους. Ἡ ἁγιότης εἶνε ἕνα λουλούδι ποὺ φυτρώνει σὲ ὅλα τὰ μήκη καὶ τὰ πλάτη τῆς γῆς.

* * *

Σήμερα ἑορτάζει ἡ ἁγία Φωτεινή, ποὺ ἔζησε καὶ μαρτύρησε τὴν ἐποχὴ τοῦ Νέρωνος, τοῦ ἄσπονδου αὐτοῦ ἐχθροῦ τοῦ χριστιανισμοῦ.

Προηγουμένως τί ἦταν; Μιὰ ἁμαρτωλὴ γυναίκα. Ἦταν –ὅπως ἐκφράζομαι συνήθως–, ἕ­να κοράκι μαῦρο ποὺ ἔτρωγε σάρκες, καὶ ἀ­πό­τομα ἔγινε περιστέρι. Ἦταν θαῦμα τοῦ Κυρίου. Εἶνε ποτὲ δυνατὸν ἕνα κοράκι νὰ γίνῃ πε­ριστέρι; Ἐὰν στὸ φυσικὸ κόσμο αὐτὸ δὲν συμβαίνῃ, στὸν ἠθικὸ καὶ θρησκευτικὸ ὅμως κόσμο συμβαίνει μὲ τὴ δύναμι τοῦ Χριστοῦ. Θέλετε νὰ μάθετε τὴν ἱστορία της; Ἀνοῖξτε τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο στὸ 4ο κεφάλαιο, κ᾿ ἐκεῖ θὰ δῆτε τὴ φωτογραφία της. Πῶς ὀνομάζεται ἐκεῖ; Λέγεται «Σαμαρεῖτις» (Ἰω. 4,9). Εἶνε ἡ Σαμαρείτιδα. Ὅπως εἴπαμε, ἦταν ἁμαρτωλή. Τόσο ἁμαρτωλή, ποὺ εἶχε διώξει πέντε ἄν­τρες τὸν ἕνα κατόπιν τοῦ ἄλλου· κι ὁ ἕκτος, μὲ τὸν ὁποῖο ζοῦσε, δὲν ἦταν σύζυγός της.
Παρ᾿ ὅλ᾿ αὐτὰ εἶχε καὶ κάτι μέσ᾿ στὴν καρδιά, μιὰ ντροπή. (Ἁμαρτάνεις τέλος πάντων, ἄνθρωπε, ἀλλὰ νά ᾿χῃς λίγη ντροπή· ἐνῷ τώρα καὶ ἡ ντροπὴ χάθηκε). Πῶς φαίνεται ὅτι εἶ­χε ντροπή; Διότι –κ᾿ εἶνε καλὸ σημάδι– δὲν ἔ­βγαινε ἔξω, δὲν γύριζε δεξιά – ἀριστερά. Κι ὅ­ταν ἀκόμα ἦταν ἀνάγκη νὰ πάῃ στὴν πηγὴ γιὰ νερό, δὲν πήγαινε πρωὶ ἢ ἀπόγευμα· (ὅσοι εἴ­μαστε ἀπὸ χωριὰ ξέρουμε ὅτι τότε πηγαίνουν γιὰ νερό· τὸ καταμεσήμερο, καὶ μάλιστα Ἰούνιο μῆνα ποὺ καίει ὁ ἥλιος τὶς πέτρες, δὲν πη­γαίνουν). Περίμενε λοιπόν, κι ἀφοῦ ἔπαιρναν ὅλες οἱ γυναῖκες νερό, τότε πλέον πήγαινε αὐτή, τὸ μεσημέρι, ὁλομόναχη νὰ γεμίσῃ τὴ στάμνα της.
Ἀλλὰ μιὰ μέρα ἐκεῖ στὴν πηγή, στὸ φρέαρ τῆς Συχάρ, συνάντησε ἕνα ξένο. Δὲν τὸν ἤξερε. Ὁ ξένος ὅμως τὴν ἤξερε, καὶ μάλιστα πο­λὺ καλά. Πῶς, ἀφοῦ τὴν ἔβλεπε πρώτη φορά, γνώ­ριζε τὴ ζωή της; Περίεργος ξένος. Ποιός ἦ­ταν; Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός! Καὶ βάδισε χιλιόμετρα χωρὶς τὰ δικά μας συγκοινωνιακὰ μέσα, μὲ τὰ πόδια, ἐπὶ ὧρες κάτω ἀπὸ τὸν καυστικὸ ἥλιο. Πῆγε γιὰ μία ψυχή, γιὰ μία ἁμαρτωλὸ ψυχή. Ὤ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ μας! Ποτέ δὲν ἀγαπήθηκε ἄνθρωπος ὅπως ἀγάπη­σε ὁ Χριστὸς τὸν ἁμαρτωλὸ ποὺ μετανοεῖ.
Τὸν εἶδε, λοιπόν, στὴν πηγή. Καὶ ὁ Χριστὸς μὲ εὐγένεια τῆς ζήτησε νερό. Καὶ ἀπὸ τὸ νερὸ ἄνοιξε μιὰ συζήτησι, ἕνας διάλογος. Ὅσοι ἔ­χετε πάει στὰ γυμνάσια καὶ λύκεια, διδαχθήκατε διαλόγους φιλοσόφων. Θαυμάζουν ὅλοι τοὺς διαλόγους τοῦ Πλάτωνος. Ὁμολογῶ κ᾿ ἐ­γώ, ὅτι οἱ διάλογοι τοῦ Πλάτωνος ἔχουν ὕψος, βάθος πνεύματος καὶ ἔκφρασι σπουδαία. Ἀλ­λὰ τί εἶνε οἱ διάλογοι αὐτοί, ποὺ κάνει ὁ Σωκράτης μὲ τοὺς μαθητάς του, μπροστὰ στὸ δι­άλογο τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴ Σαμαρείτιδα; Εἶπαν κάποιοι, ὅτι καὶ μόνο αὐτὸς ὁ διάλογος ἀποδεικνύει ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Θεός. Εἶπαν ἄλλοι ὅτι, κι ἂν στοὺς ἄλλους πλανῆτες ὑπάρχουν λογικὰ ὄντα, δὲν εἶνε δυνατὸν νὰ ἔχουν ἄλλη θρησκεία ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὴν ποὺ κήρυξε ὁ Χρι­στὸς ἐκεῖ παρὰ τὸ φρέαρ τῆς Συχάρ.
Νὰ ἐξηγήσουμε ὅλο τὸ διάλογο; Δὲν μποροῦ­με. Ἕνα μόνο σᾶς λέω. Ὅταν ἡ Σαμαρείτι­δα ἀντιλήφθηκε ὅτι ὁ ξένος αὐτὸς διαφέρει ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ἰουδαίους, τοῦ λέει· –Νομίζω ὅτι εἶσαι προφήτης· γι᾿ αὐτὸ θέλω νὰ μοῦ λύ­σῃς ἕνα μεγάλο ζήτημα, ποὺ μᾶς ἔχει χωρί­σει σὲ δυὸ θρησκευτικὲς μερίδες. Ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ εἶνε οἱ Ἰουδαῖοι, ποὺ λένε ὅτι τὸ Θεὸ πρέπει νὰ τὸ λατρεύουμε μόνο στὸ ναὸ ποὺ ἔ­χτισε ὁ Σολομῶν στὰ Ἰεροσόλυμα. Ἀπὸ τὴν ἄλ­λη εἴμαστε ἐμεῖς οἱ Σαμαρεῖτες, ποὺ λέμε ὅ­τι τὸ Θεὸ πρέπει νὰ τὸ λατρεύουμε μόνο στὴν κορυφὴ τοῦ ὄρους Γαριζεὶν ὅπου εἶνε ὁ ναὸς ὁ δικός μας. Ποιό εἶνε τὸ σωστό; Καὶ ὁ Χριστὸς ἀπήντησε μὲ λόγια ποὺ δὲν ὑπάρχει ζυγαριὰ νὰ τὰ ζυγίσῃ. –Λάθος, λέει. Ὁ Θεὸς δὲν περι­ορίζεται σὲ ἕνα σημεῖο τῆς γῆς· εἶνε παρὼν σ᾿ ὁλόκληρο τὸ σύμπαν. Ὅπου νὰ πᾷς, παντοῦ εἶνε. «Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦν­τας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσ­κυνεῖν» (ἔ.ἀ. 4,24). (Αὐτὴ εἶνε ἡ πνευματικὴ θρησκεία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ). Ἡ Σα­μαρείτιδα, ἔξυπνη – τετραπέρατη, ἀπήντησε· –Αὐτὰ ποὺ λὲς εἶνε δύσκολα γιὰ μένα νὰ τὰ κα­ταλάβω· ἀλλὰ ἐλπίζω ὅτι θὰ μᾶς τὰ ἐξηγή­σῃ ὅλα ἐκεῖνος ποὺ περιμένουμε, ὁ Μεσσίας. Καὶ τότε ὁ Χριστὸς τῆς λέει· –Ἐγὼ εἶμαι ποὺ σοῦ μιλῶ… Τόση ἦ­ταν ἡ χαρά της ἀπὸ τὴν ἀ­πο­κάλυψι αὐτή, ὥστε ἄφησε τὴ στάμνα κ᾿ ἔ­τρεξε στὸ χωριό. –Ἐλᾶ­τε, εἶπε στοὺς συγχωριανούς της, ἐλᾶτε νὰ δῆ­τε ἕναν ποὺ μοῦ εἶπε ὅλα τὰ μυστικά μου· μήπως αὐτὸς εἶνε ὁ Xρι­στός; Πῆγαν ὅλοι καὶ τὸν εἶδαν. Καὶ ὁ Χριστὸς ἄνοιξε τὸ στόμα του, τοὺς δίδαξε, καὶ μαγεύτη­καν. Kαὶ στὴ γυναῖκα εἶπαν· –Tώρα πιστεύουμε ὄχι γιατὶ μᾶς τό ᾿πες ἐσύ, ἀλλὰ διότι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι μὲ τ᾿ αὐτιὰ καὶ τὰ μάτια μας βεβαιωθήκαμε, ὅ­τι αὐτὸς εἶνε ὁ σωτήρας τοῦ κόσμου, ὁ Χριστός.
Στὰ στοιχεῖα αὐτὰ ἡ παράδοσις προσθέτει τὰ ἑξῆς. Ἡ Σαμαρείτιδα πίστεψε, βαπτίστηκε, καὶ πῆρε τὸ ὄνομα Φωτεινή. Μαζί της βαπτίστη­­καν οἱ πέντε ἀδελφές της καὶ οἱ δύο υἱοί της. Ἔγινε ἀπόστολος. Καὶ πῆγε παντοῦ. Ποῦ κατέληξε; Σὲ μιὰ πόλι ποὺ μᾶς συγκινεῖ. Εἶνε ἡ Σμύρνη. Ὦ Σμύρνη ἀλησμόνητος! Ἐκεῖ ἐκήρυξε φλογερά, καὶ πίστεψαν πολλοί. Γι᾿ αὐτὸ ἔπειτα οἱ κάτοικοι τῆς Σμύρνης, ἀπὸ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὴν ἁγία Φωτεινή, ἔκτισαν –μέσα σὲ 40 μέρες!– τὸν περίλαμπρο ναὸ τῆς Ἁ­γίας Φωτεινῆς.
Πολλοὺς εἵλκυσε στὰ δίχτυα τοῦ Χριστοῦ ἡ ἁγία Φωτεινὴ. Μεταξὺ τῶν ἄλλων ποὺ συν­έλαβε ἦταν καὶ ἕνας μάγος τρομερός. Ὅλοι τὸν φοβοῦνταν. Αὐτὸς μὲ ἐγωισμὸ τὴν πλησί­ασε καὶ τῆς λέει· –Ἐγὼ ἔχω δύναμι πιὸ μεγάλη ἀπὸ αὐτὸν ποὺ πιστεύεις. –Τί θέλεις; –Θὰ σοῦ δώσω, λέει, ἕνα φάρμακο, νὰ δῶ ἂν μπο­ρῇς νὰ τὸ πιῇς. Ἡ ἁγία Φωτεινὴ θυμήθηκε τὸ λόγο τοῦ Χριστοῦ «Κἂν θανάσιμόν τι πίωσιν, οὐ μὴ αὐτοὺς βλάψει» (Μᾶρκ. 16,18). Κάνει τὸ σταυρό της καὶ τὸ πίνει. Ὁ μάγος περίμενε νὰ πεθά­νῃ· τίποτα. –Ἦταν ἀδύνατο τὸ φάρμακο, λέει· θὰ σοῦ δώσω πιὸ ἰσχυρό. Δίνει δεύτερο· τίποτα. Δίνει τρίτο· τίποτα. Τότε ὁ μάγος ὡμολό­γησε· –Μὲ νίκησες· αὐτὸς ποὺ πιστεύεις εἶ­νε πιὸ ἰσχυρὸς ἀπ᾿ ὅλους τοὺς μάγους καὶ τοὺς δαίμονες… Ἔτσι πίστεψε στὸ Χριστό, βαπτίστηκε καὶ πῆρε τὸ ὡραῖο ὄνομα Θεόκλητος.
Μὴ φοβᾶστε, λοιπόν. Σὰν τὴν ἁγία Φωτεινὴ κάντε τὸ σταυρό σας, ποὺ εἶνε τὸ ἰσχυρὸ ὅ­πλο, καὶ ἡ μαγεία δὲν θὰ σᾶς κάνῃ τίποτα. Ἰ­σχυρότερος ἀπ᾿ ὅλους εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰ­η­σοῦς Χριστός, ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ ὁποίου ἐκ­διώκονται τὰ δαιμόνια.

* * *

Προβάλλει, ἀγαπητοί μου, ὡς παράδειγμα ἡ ἁγία Φωτεινή. Σήμερα βέβαια ὑπάρχουν καὶ γυναῖκες ποὺ δὲν θέλουν νὰ ἔχουν σχέσι μὲ τὴν Ἐκκλησία. Αὐτὲς ὅποιον πιστεύει τὸν θεω­ροῦν καθυστερημένο. Λέγονται φεμινίστρι­ες καὶ αὐτοτιτλοφοροῦνται προοδευτικές!
Ἀλλὰ τί εἶνε πρόοδος; Δὲν εἶνε πρόοδος τὸ νὰ κόβῃς μαλλιά, νὰ ντύνεσαι ἀντρικά, νὰ ξενυ­χτᾷς σὲ ντισκοτέκς, νὰ χαρτοπαίζῃς σὲ κα­ζῖ­να ἢ νὰ κάνῃς τὸ σπίτι σου χαρτοπαικτικὴ λέ­σχη, νὰ χορεύῃς ἔξαλλους χορούς. Δὲν εἶνε πρόοδος οἱ ἐκτρώσεις, τὰ διαζύγια, ὁ καρνάβα­λος. Αὐτὰ εἶνε ἐκφυλισμός. Γι᾿ αὐτὸ ἔχει δί­κιο ἕνας ἅγιος ἀσκητὴς σ᾿ ἕνα μοναστηράκι τῆς Σερβίας, ποὺ τὸν τιμᾷ ὅλη ἡ Ὀρθοδοξία, ὁ Ἰουστῖνος Πόποβιτς. Αὐτὸς λέει, ὅτι οἱ Χριστι­ανοὶ τοῦ αἰῶνος μας πρέπει, κοντὰ στὶς ἄλλες δεήσεις, νὰ κάνουν καὶ τὴν ἑξῆς· «Σῶσε μας, Κύριε, ἀπὸ τὴν “πρόοδο” τοῦ αἰῶνος τούτου»!
Εἴθε ὁ Θεός, διὰ τῶν πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου Θεοκλήτου καὶ τῆς ἁγίας Φωτεινῆς τῆς Σαμα­ρείτιδος, νὰ μᾶς ἐλεήσῃ καὶ νὰ μᾶς σώσῃ.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Τετάρτη 25-2-1987 ἑσπέρας. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 26-2-2005, ἐπανέκδοσις 16-1-2016.