Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΙΗ΄
Φλώρινα – ἀριθ. φύλλου 754

Τοῦ ἱερομάρτ. ἁγ. Πολυκάρπου Σμύρνης
Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2021 (2001)

Ο αγιος Πολυκαρπος

(ο βιος του και 4 διδαγματα)

Τὸ θέμα μας εἶνε ὁ βίος ἑ­νὸς ἁγίου ποὺ ἔ­λαμψε στὸ στερέωμα τῆς Ἐκκλησίας· ἑ­νὸς ἁγίου ποὺ συγκινεῖ ἰδιαιτέρως τοὺς Ἕλ­λη­νες, γιατὶ μᾶς ὑπενθυμίζει τὶς ξεχασμένες πα­τρίδες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Τὸ ὄνομά του εἶ­νε Πολύκαρπος. Γιὰ τὸν ἅγιο Πολύκαρ­πο, ποὺ γιορτάζει σήμερα, θὰ ποῦμε λίγες λέξεις, ἀ­γαπητοί μου, καὶ παρακαλῶ νὰ προσέξετε.

* * *

Ὁ ἅγιος Πολύκαρπος μαζὶ μὲ τὸν ἅγιο Ἰ­γνά­τιο τὸν Θεοφόρο ἦταν μαθηταὶ τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ θεολόγου, ποὺ ἔγραψε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὴν Ἀποκάλυψι.
Γεννήθηκε στὰ τέλη τοῦ πρώτου αἰῶνος. Ἦταν ἄνθρωπος πίστεως, μὲ φλογερὴ ἀ­γάπη γιὰ τὸ Χριστό. Ἔγινε ἐπίσκοπος Σμύρνης. Ἔ­ζησε σὲ ἐποχὴ ποὺ ἡ Ἐκκλησία μόλις ἄρχιζε ν᾽ ἀνθίζῃ. Τότε ὅμως παρουσιάστηκαν καὶ κά­ποιοι αἱ­ρετικοί. Μεταξὺ τῶν αἱρετι­κῶν ἐκείνων ἦταν καὶ ὁ Μαρκίων.
Μιὰ μέρα ὁ Μαρκίων συνάντησε τὸν ἅγιο Πολύκαρπο καὶ τὸν ἐρωτᾷ·
–Μὲ γνωρίζεις;
–Σὲ γνωρίζω, τοῦ ἀπαντᾷ, ὡς «πρωτότοκον υἱὸν τοῦ σατανᾶ»!
Τότε ἐπίσης ἦταν ἀκόμη χρόνια εἰδωλολατρίας. Ἔπρεπε νὰ περάσουν ἄλλα τριακόσα χρόνια ἕως ὅτου νικήσῃ καὶ λαμπρυνθῇ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ὑπῆρχε τότε ἀσέβεια καὶ διαφθορά. Τὰ ἔβλεπε αὐτὰ ὁ ἅγιος Πολύκαρπος, ἀ να στέναζε καὶ ἔλεγε· Θεέ μου, «εἰς ποίους καιροὺς τετήρηκας ἡμᾶς;», σὲ τί καιροὺς μᾶς ἄφησες νὰ ζοῦμε;
Ἔφτασε στὰ ὀγδονταέξι (86) του χρόνια. Τὸν ἄφησε ὁ Θεὸς νὰ γεράσῃ, καὶ ποίμανε τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Σμύρνης. Ἐκεῖ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶχε ἀποκτήσει πιστὰ μέλη. Τότε ὅμως ἐξερράγη ὁ διωγμὸς τοῦ Δεκίου. Στὴ Σμύρνη ὁ ἀνθύπατος διοικητὴς ἦταν σκληρός. Διέταξε τὴν σύλληψι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, γιατὶ αὐτὸς ἦταν τρόπον τινὰ ὁ στρατηγὸς τῆς μαχομένης Ὀρθοδοξίας. Οἱ Χριστιανοὶ τοῦ εἶπαν νὰ φύγῃ, νὰ κρυφτῇ μακριά· θεωροῦσαν τὴ ζωή του ἀναγκαία καὶ ἤ θελαν νὰ τὸν σώσουν. Ὁ ἅγιος Πολύκαρ πος τοὺς ἄκουσε. Πῆγε σὲ κάποια χαράδρα, κ᾽ ἐ κεῖ ζοῦσε σ᾽ ἕνα μικρὸ σπιτάκι. Ὁ ἀνθύπατος ἀγριεμένος εἶχε διατάξει ἕνα ἀ πόσπασμα στρατιωτῶν καὶ ἔψαχναν ἐπὶ μῆνες ὁλόκληρους. Τέλος βρῆκαν ποῦ ἔμενε.
Ὁ ἅγιος Πολύκαρπος δὲν ταράχτηκε. Δόξα σε τὸ Θεὸ ποὺ ἔφτασε ἡ ὥρα τοῦ μαρτυρίου του. Εἶπε, νὰ περιποιηθοῦν τοὺς στρατιῶτες. Τοὺς ἑτοίμασε ἐκλεκτὸ φαγητό, τοὺς μίλησε μὲ ἀγάπη, κι αὐτοὶ θαύμασαν καὶ ἔλεγαν· Τέτοιον ἅγιο ἄνθρωπο γιατί νὰ τὸν συλλάβουμε;… Ἐν τέλει τὸν ἔφεραν καὶ τὸν παρουσίασαν δεμένο στὸ στάδιο τῆς Σμύρνης.
Οἱ εἰδωλολάτρες ὠρύονταν μέσα στὸ στάδιο σὰν ἄγρια θηρία καὶ φώναζαν· «Αἷρε τὸν ἄπιστον», ἀφάνισε τὸν ἄπιστο! Ὁ ἀνθύπατος τὸν πλησίασε μὲ τὸ καλό·
–Γέροντα, σὲ λυπᾶμαι. Σὲ παρακαλῶ, μόνο μὲ τὸ στόμα, μὲ τὴ γλῶσσα σου, νὰ βλαστημήσῃς μιὰ φορὰ τὸ Χριστό.
Ὁ ἅγιος Πολύκαρπος τοῦ ἀπήντησε·
–Τί εἶν᾽ αὐτὸ ποὺ μοῦ ζητᾷς; Ὀγδονταέξι χρόνια ὑπηρετῶ τὸν Κύριό μου, καὶ ποτέ καν ένα κακὸ δὲν μοῦ ἔκανε. Πῶς μπορῶ λοιπὸν τώρα νὰ προσβάλω τὸν Εὐεργέτη μου;
Τότε ὁ τύραννος ἐξαγριώθηκε. Διέταξε ν᾽ ἀνάψουν φωτιά· καὶ οἱ πρῶτοι ποὺ ἔτρεξαν νὰ φέρουν ξύλα ἦταν – ποιοί· οἱ Ἑβραῖοι! Ὅ ταν οἱ φλόγες ὑψώθηκαν, ὁ ἅγιος Πολύκαρπος ἔ κανε τὴν τελευταία του προσευχή. Ἔ βγαλε ὁ ἴ διος τὰ παπούτσια καὶ τὰ ῥοῦχα του καὶ μπῆ κε μόνος του μέσα στὶς φλόγες. Ἐκεῖ τὸ ἅγιο σῶμα του ἔλειωσε σὰν τὸ λιβάνι στὸ θυμιατὸ καὶ εὐωδίασε ὁ τόπος.
Ἔτσι ἔζησε καὶ μαρτύρησε ὁ ἅγιος Πολύκαρπος ποὺ ἑορτάζει σήμερα.

* * *

Τί διδάγματα μᾶς δίνει, ἀδελφοί μου;
Τὸ πρῶτο εἶνε ὁ λόγος ποὺ εἶπε στὸ Μαρ κίωνα· «Σὲ γνωρίζω ὡς πρωτότοκο υἱὸ τοῦ σα τανᾶ». Ἦταν εἰλικρινής. Ὁ ἅγιος Πολύκαρ πος δὲν ἤθελε σχέσεις μὲ αἱρετικούς. Τοὺς ἀ­πέφευγε, καὶ τοὺς ὠνόμαζε ὅπως τοὺς ἔ­πρεπε. Μὲ τὴ γλῶσσα τῆς ἀληθείας μιλοῦ ν οἱ ἅγιοι. Δὲν μισοῦν τοὺς ἀνθρώπους· τοὺς ἀ γαποῦν. Ἐκεῖνο ποὺ μισοῦν εἶνε ἡ ἁμαρτία, τὸ ψέμα, ἡ πλάνη, τὸ φρόνημα τῆς ἀπάτης. Ἔτσι νὰ συμπεριφερώμαστε κ᾽ ἐμεῖς.
Τώρα τὸ κλίμα ἄλλαξε. Μερικοὶ δικοί μας ἔ χουν μὰτς – μοὺτς μὲ τοὺς αἱρετικούς. Καὶ ἡ αἵρεσι τοῦ οἰκουμενισμοῦ εἶνε ἡ φοβερώτερη ἀπ᾽ ὅλες. Δὲν ὑπάρχουν, σοῦ λέει, διαφορές· τί θὰ πῇ ὀρθόδοξος, τί θὰ πῇ δυτικός, τί διαμαρτυρόμενος καὶ προτεστάντης καὶ πεντηκοστιανός… Ὅλοι μαζεύονται στὶς οἰκουμενιστικὲς συγκεντρώσεις.
Αὐτὸ εἶνε κακό. Τέτοια τακτικὴ δὲν εἶχαν οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Γι᾽ αὐτὸ κ᾽ ἐμεῖς νὰ μὴν ἔχουμε κουβέντες καὶ φιλίες μὲ αἱρετικούς, ὅπως εἶνε οἱ χιλιασταὶ καὶ ὅποιοι ἄλ λοι ἔχουν ἀποκοπῆ ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκ κλησίας μας, τῆς Ὀρθοδοξίας.
Μᾶς διδάσκει ἐπίσης, ὅτι πρέπει ν᾽ ἀναστενάζουμε γιὰ τὴ διαφθορὰ ποὺ ὑπάρχει στὴν κοινωνία. Ζοῦμε κ᾽ ἐμεῖς πράγματι σ᾽ ἕ ναν ἀπὸ τοὺς πιὸ διεφθαρμένους αἰῶνες, καὶ ἔρχονται στὰ χείλη μας τὰ λόγια τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου· Θεέ μου, σὲ ποιόν αἰῶνα ζοῦμε! Οἱ ἄνθρωποι ἔκλεισαν τ᾽ αὐτιά τους, δὲν ἀ κοῦ νε τὴν ἀλήθεια, δὲν συγκινοῦνται ἀ πὸ τὴν Ὀρθοδοξία. Οἱ γονεῖς μας καὶ οἱ παπποῦδες μας ἔζησαν σὲ ἄλλους καιρούς, ἁγιασμένους· ἐμεῖς ζοῦμε σὲ περιβάλλον φρικτό. Ἔχουμε ὅλα τὰ μέσα τῆς καλοπεράσεως, ἀλ λὰ εἴμαστε μακριὰ ἀπ᾽ τὸ Θεό. Σὲ ποιούς καιροὺς μᾶς κρατᾷς, Κύριε;…
Μὰ ποτέ μὴν ἀπελπιστοῦμε. Πάντα νὰ ἐλ πίζουμε· καὶ στὴν περίοδο αὐτὴ τῆς ἀνομίας, μέσα στὴ σύγχρονη Βαβυλῶνα, μέσα στὸ καμίνι αὐ τῆς τῆς φωτιᾶς, νὰ ὑμνοῦμε καὶ νὰ δοξάζουμε τὸ Θεό, ὅπως οἱ Τρεῖς Παῖδες.
Ἀκόμη μᾶς διδάσκει τὸ τέλος τοῦ ἁγίου, ὅτι πρέπει νὰ μένουμε σταθεροὶ μέχρι τὰ γεράματά μας, κι ἀκόμη ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐπιζη τοῦμε τὸ μαρτύριο. Εἴδατε; ἔφυγε. Ὄχι ἀπὸ δει λία. Ἔφυγε, διότι δὲν ἦταν ἀκόμη ἡ ὥρα του. Ὅταν ὅμως ἦρθε ἡ ὥρα καὶ τὸν ἀνακάλυψαν καὶ τὸν συν έλαβαν, στάθηκε ἥρωας στὴν ὁμο λογία. Δὲν δείλιασε μπροστὰ στὸ μαρτύριο.
Μᾶς διδάσκει τέλος, ὅτι πρέπει νὰ σεβώμαστε καὶ νὰ τιμοῦμε τὸ «ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄ νομα» (Φιλιπ. 2,9), τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, καὶ νὰ εἴ μαστε ἕτοιμοι γιὰ τὴν ἀγάπη του νὰ δώσουμε καὶ τὴν τελευταία σταγόνα τοῦ αἵματός μας. Μόνο μιὰ φορά, τοῦ εἶπαν, νὰ βλαστημή σῃς, καὶ θὰ γλυτώσῃς τὴ ζωή σου. Καὶ ὁ ἅγιος Πολύκαρπος ἀπήντησε· Ὀγδονταέξι χρόνια ὑ πη ρετῶ τὸν Κύριό μου καὶ μοῦ δίνει ὅλα τὰ καλά· πῶς τώρα νὰ τὸν ἀρνηθῶ; Εὐγνωμονῶ τὸν Κύριό μου.
Τέτοια διδάγματα παίρνουμε ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου.

* * *

Τί νὰ ποῦμε, ἀγαπητοί μου, τώρα ἐμεῖς γιὰ τὴν ἐ πο χή μας; Κανείς δὲν μᾶς βάζει σήμερα τὸ μα χαί ρι στὸ λαιμὸ ν᾽ ἀρνηθοῦμε τὸ Χριστό, καὶ ἐν τούτοις Χριστιανοὶ τὸν βλαστημοῦν! Δὲν ὑ­πάρχει μέρος ποὺ δὲν ἀκούγεται βλαστήμια. Μικροὶ – μεγάλοι, ἀκόμη καὶ γυναῖ κες πιά, βλαστημοῦν τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας. Τί Χριστιανοὶ εἶν᾽ αὐτοί; Βρισκόμαστε σὲ ἐποχὴ μεγάλης ἀσεβείας.
Ποιοί φταῖνε; Φταίει ἡ μάνα, ποὺ δὲν δίδαξε τὸ παιδί της. Φταίει ὁ πατέρας. Φταίει ὁ δάσκαλος, ὁ καθηγητής. Φταῖνε οἱ παπᾶδες καὶ οἱ δεσποτάδες, ποὺ δὲν ἀφώρισαν ἕναν πείσμονα βλάσφημο. Ἀλλὰ φταῖνε, ὅπως εἶπε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, καὶ αὐτοὶ ποὺ ἀκοῦνε τὸ βλάσφημο καὶ δὲν διαμαρτύρονται. Ἡ γυναίκα ἀ κούει τὸν ἄντρα της νὰ βλαστημάῃ καὶ τὸν φι λάει! Νὰ χωρίσω, σοῦ λέει, ἀπὸ τὸν ἄντρα μου;… Ἐδῶ ἁρμόζει νὰ ποῦμε· Θεέ μου, «εἰς ποίους καιροὺς τετήρηκας ἡμᾶς;».
Ἀλλ᾽ ὅσοι πιστοί, ἂς μείνουμε ἀκλόνητοι. Νὰ ἀντιδροῦμε καὶ νὰ διαμαρτυρώμαστε, χωρὶς μῖσος βέβαια ἐναντίον τῶν ἁ μαρτω λῶν. Ὅταν ἀκοῦμε βλαστήμια, νὰ κλαῖμε καὶ ν᾽ ἀνα­στενάζουμε. Νὰ προσευχώμαστε συνεχῶς, ἀλλὰ καὶ νὰ διαμαρτυρώμαστε ἔντονα. Ἐὰν ὅλοι διαμαρτυρόμασταν, ἡ βλασφημία θὰ περιωριζόταν ἀρκετά, ἐνῷ τώρα σὰν κῦμα βρωμερὸ καὶ ἀκάθαρτο κατακλύζει καὶ μολύνει τὴν Ἑλληνική μας γῆ.
Αὐτὰ εἶχα νὰ σᾶς πῶ, ἀγαπητοί μου, μὲ ἀ φορμὴ τὴν ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Καὶ σᾶς παρακαλῶ, αὐτὰ ποὺ ἀκούσατε νὰ τὰ διαδώσετε καὶ σὲ ἄλλους.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 23-2-1990 ἑσπέρας σὲ παράκλησι.