Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΗ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2359

Α΄ στάσις τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου
Παρασκευὴ 19 Μαρτίου 2021 βράδυ

Τα «χαιρε» μετρο συγκρισεως Θεοτοκου & κτισματων

«Τη υπερμαχω στρατηγω τα νικητηρια…»

Μᾶς κάνει ἐντύπωσι, ἀγαπητοί μου, αὐτὴ ἡ προσφώνησι τοῦ ποιητοῦ στὴν ὑπεραγία Θεοτόκο· τὴν ὀνομάζει «ὑπέρμαχον στρατηγόν». Δὲν εἶνε περίεργο; Ἕνας στρατηγὸς ἔχει στρατιῶτες, ὅπλα κ.λπ.. Τέτοια πράγματα ἡ Παναγία δὲν ἔχει. Ἔχει ὅμως κάτι ἄλλο ἀνώτερο· ὅτι ἀξιώθηκε νὰ γεννήσῃ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν! καὶ αὐτὸ τῆς δίδει τὴν παρρησία ἐνώπιόν του, μὲ τὴν ὁποία αὐτὴ χαρίζει τὴν «ὑπεροπλία» στοὺς πιστοὺς ποὺ τὴν ἐπικαλοῦνται.
Ἐμεῖς ὡς ἔθνος γνωρίσαμε πολλὲς φορὲς τὴν ἀκαταμάχητη προστασία της. Ὑπενθυμίζω τρεῖς κρίσιμες στιγμὲς τῆς ἱστορίας μας.
Τὸ 626 μ.Χ. ἔσωσε ἀπὸ φοβερὴ ἀπειλὴ βαρβάρων τὴν Κωνσταντινούπολι μὲ ἕναν ἀνεμοστρόβιλο, ποὺ φύσηξε νύχτα μέσα στὸν Κεράτιο κόλπο καὶ συνέτριψε τὰ πλοιάριά τους.
Τὸ 1821, σὲ ὥρα δύσκολη, ὁ Κολοκοτρώνης διανυκτέρευσε σὲ ᾽ξωκκλήσι προσευχόμενος, κι ὅταν βγῆκε εἶπε· ῾Η Παναγία δὲν εἶνε ὅπως οἱ μεγάλοι τῆς γῆς· ὑπέγραψε τὴ λευτεριά μας καὶ δὲν παίρνει πίσω τὸ λόγο της.
Καὶ τὸ 1940, ἐνῷ ἄλλοι λαοὶ ὑποτάσσονταν,

ἡ μικρή μας χώρα ἀντιστάθηκε στὴν Ἀλβανία καὶ στὴν Πίνδο· κάθε φορὰ ποὺ οἱ Ἕλληνες ἔστηναν τὴ σημαία τους σ᾽ ἕνα ὕψωμα, ἔψαλλαν «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια…».
Στρατιῶτες καὶ ἀξιωματικοί μας, ἐμπνεόμενοι ἀπὸ πίστι ἔνιωθαν βέβαιοι γιὰ τὴν ἀκατανίκητη δύναμι τῆς Παναγίας. Ἡ ὑπεροχή της σὲ σύγκρισι μὲ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐγκόσμια δύναμι φαίνεται καθαρὰ καὶ στὶς ποιητικὲς ἐκφράσεις τῆς ἀκολουθίας τῶν Χαιρετισμῶν. Ὅλα τὰ κτίσματα ἐπιστρατεύονται καὶ προσθέτουν καθένα τὴ δική του πινελλιὰ στὸ κάλλος τῆς μεγαλειώδους εἰκόνος τῆς Μητέρας τοῦ Χριστοῦ· τὸ νερό, ἡ πηγή, τὸ βουνό, ἡ γῆ…. Ἂς παραθέσουμε σύντομα μερικὰ δείγματα.

* * *

νερό· ἡ Παναγία εἶνε ἡ «ἀκένωτος πηγὴ τοῦ ζῶντος ὕδατος» (καν. γ΄1), ἐκείνου ποὺ προσφέρει ὁ Χριστὸς σὲ κάθε διψασμένο (βλ. Ἰω. 7,37).
πηγή· αὐτὴ εἶνε ἡ «ζῶσα καὶ ἄφθονος πηγή» (καν. γ΄ εἱρμ.), ἡ ζωντανὴ καὶ ἀνεξάντλητη.
βουνό· εἶνε τὸ «πῖον ὄρος καὶ τετυρωμένον ἐν Πνεύματι», τὸ παχὺ εὔφορο βουνὸ ποὺ στερεοποίησε τὸ ἅγιο Πνεῦμα (καν. δ΄1) καὶ τὸ «ἀλατόμητον ὄρος» (καν. ε΄4), τὸ ἀλάξευτο – παρθένο.
γῆ· εἶνε ἡ πνευματικὴ «γῆ τῆς ἐπαγγελίας, ἐξ ἧς ῥέει μέλι καὶ γάλα» (Ἀκάθ. Λ6), καὶ αὐτὴ ποὺ «ἐβάστασεν ἐν νηδύϊ ἀκόπως γῆς τὸ θεμέλιον», δηλαδὴ τὸν δημιουργὸ τοῦ κόσμου (καν. δ΄3).
θάλασσα· εἶνε «θάλασσα ἡ ποντίσασα φαραὼ τὸν νοητόν», ποὺ ἔπνιξε τὸν διάβολο (Ἀκάθ. Λ3).
λιμάνι· χαῖρε, λέει, Παναγία, «ὅτι λιμένα τῶν ψυχῶν ἑτοιμάζεις», θὰ γεννήσῃς τὸ Χριστό (Ἀκάθ. Ε4). Γίνε «λιμὴν καὶ ὁρμητήριον» γιὰ ὅσους ποντοποροῦμε «ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων» (καν. στ΄3).
πλοῖο· χαῖρε, Παναγία, γιατὶ εἶσαι «ὁλκὰς τῶν θελόντων σωθῆναι» (Ἀκάθ. Ρ6), ναυαγοσωστικὸ πλοῖο γι᾽ αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ σωθοῦν.
γέφυρα· εἶσαι ἡ «μετάγουσα τοὺς ἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν» (Ἀκάθ. Γ3), ἡ γέφυρα ποὺ μεταφέρει τοὺς σῳζομένους ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό.
ἀγρὸς – χωράφι· εἶσαι, Παναγία, «χώρα ἀνήροτος σαφῶς» (καν. γ΄1), παρθένο χωράφι ποὺ ἀναμφιβόλως ποτέ δὲν ὠργώθηκε, καὶ «ἄρουρα βλαστάνουσα εὐφορίαν οἰκτιρμῶν» (Ἀκάθ. Ε3), γῆ ποὺ βλαστάνει ἄφθονη τὴ θεία εὐσπλαχνία.
κῆπος· εἶσαι, Παναγία, «ἔμψυχος παράδεισος ἔχων ἐν μέσῳ ξύλον ζωῆς τὸν Κύριον» (καν. ε΄3), ὁ ζωντανὸς παράδεισος, ποὺ ἔχει μέσα του τὸ δέντρο τῆς ζωῆς, δηλαδὴ τὸν Χριστό.
ἄνθος· εἶσαι, Παναγία, «τὸ ἄνθος τῆς ἀφθαρσίας» (Ἀκάθ. Ν1), τὸ ἄφθαρτο καὶ ἁγνὸ λουλούδι, ἀλλὰ καὶ ἐκείνη ποὺ παρήγαγε τὸ «ἄνθος τὸ ἀμάραντον» (καν. ζ΄2), γέννησε δηλαδὴ τὸν Χριστό.
δέντρο· χαῖρε, Παναγία, «δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ οὗ τρέφονται πιστοί» (Ἀκάθ. Ν3), δέντρο ποὺ μᾶς τρέφει μὲ τοὺς ἐξαίσιους καρπούς του.
βάτος· χαῖρε, Παναγία, γιατὶ εἶσαι «ἡ ἄφλεκτος βάτος» (καν. στ΄4)· ἐσένα δηλαδὴ προτύπωνε ἡ βάτος ποὺ εἶδε στὴν παλαιὰ διαθήκη ὁ Μωυσῆς νὰ φλέγεται καὶ νὰ μὴν καίγεται (βλ. Ἔξ. 3,2).
ἄμπελος· εἶσαι «ἄμπελος ἀληθινὴ τὸν βότρυν τὸν πέπειρον ἡ γεωργήσασα οἶνον στάζοντα τὸν τὰς ψυχὰς εὐφραίνοντα» (καν. ζ΄1)· εἶσαι ἡ πραγματικὴ κληματαριὰ ποὺ ἔδωσε τὸ ὥριμο σταφύλι, τὸ Χριστὸ ποὺ στάζει εὐφρόσυνον οἶνο.
ναός· σὲ ἀνυμνοῦμε ὅλοι, Θεοτόκε, «ὡς ἔμψυχον ναόν» (Ἀκάθ. Ψ), ὡς ζωντανὸ ναὸ τοῦ Υἱοῦ τὸν ὁποῖον ἔφερες μέσα στὴν κοιλία σου.
τραπέζι· εἶσαι, Παναγία, «ἔμψυχος τράπεζα» (καν. γ΄1), τραπέζι ζωντανό, καὶ «τράπεζα βαστάζουσα εὐθηνίαν ἱλασμῶν» (Ἀκάθ. Ε3), τραπέζι ποὺ φέρει ἐπάνω του τὸν πλοῦτο τοῦ θείου ἐλέους.
ψωμί· χαῖρε, Παναγία, γιατὶ χώρεσες μέσα σου τὸν «ἄρτον (τῆς) ζωῆς» (καν. γ΄1), τὸ ψωμὶ τῆς ὄντως ζωῆς, δηλαδὴ τὸν Χριστό.
βιβλίο· εἶσαι, Παναγία, «Χριστοῦ βίβλος ἔμψυχος ἐσφραγισμένη Πνεύματι» (καν. α΄1), ἔμψυχο βιβλίο τοῦ Χριστοῦ σφραγισμένο μὲ τὸ ἅγιο Πνεῦμα, βιβλίο ἄθικτο καὶ γεμᾶτο χάρι.
κιβωτός· εἶσαι «κιβωτὸς χρυσωθεῖσα τῷ Πνεύματι» (Ἀκάθ. Ψ2). Πρὸ Χριστοῦ ἡ κιβωτὸς τῆς διαθήκης, ποὺ προτύπωνε τὴν Παναγία, ἦταν καλυμμένη μὲ φύλλα χρυσοῦ· τώρα αὐτή, ἡ ἀληθινὴ κιβωτός, ἀντὶ γιὰ φύλλα χρυσοῦ λάμπει μὲ τὰ χαρίσματα τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
θυμίαμα· εἶσαι, Παναγία μας, «θυμίαμα εὔοσμον» (καν. α΄4), εὐωδιαστὸ λιβάνι, καὶ μύρο· εἶσαι «μύρον πολύτιμον» (ἔ.ἀ.), ἀκριβό.
θησαυρός· χαῖρε, Παναγία, «θησαυρὲ τῆς ζωῆς ἀδαπάνητε» (Ἀκάθ. Ψ2)· γιὰ τοὺς πιστοὺς εἶσαι ὁ ἀνεξάντλητος θησαυρὸς τῆς ζωῆς τους.
ἅμαξα· χαῖρε, Δέσποινα, γιατὶ εἶσαι τὸ «πυρίμορφον ὄχημα τοῦ Λόγου» (καν. ε΄3), τὸ πύρινο ἅρμα ποὺ μεταφέρει τὸν Θεὸ Λόγο, εἶσαι τὸ «ὄχημα Ἡλίου τοῦ νοητοῦ» (καν. ζ΄1), ποὺ μεταφέρει τὸν πνευματικὸ Ἥλιο – Χριστό, καὶ τὸ «πανάγιον ὄχημα τοῦ ἐπὶ τῶν Χερουβίμ» (Ἀκάθ. Ο3), ἡ ἱερὰ ἅμαξα ἐκείνου ποὺ κάθεται ἐπάνω στὰ Χερουβὶμ.
σπίτι· «οἴκημα πανάριστον τοῦ ἐπὶ τῶν Σεραφείμ» (Ἀκάθ. Ο3), ἡ τέλεια κατοικία, τὸ καλύτερο σπίτι, ἐκείνου ποὺ κάθεται ἐπάνω στὰ Σεραφίμ.
στάμνα· «χαῖρε, στάμνε μάννα φέρουσα τὸ γλυκαῖνον τὰ τῶν εὐσεβῶν αἰσθητήρια» (καν. δ΄1). Στὴν κιβωτὸ τῆς διαθήκης ὑπῆρχε ἡ στάμνα μὲ τὸ μάννα ποὺ ἔθρεψε τὸ λαὸ στὴν ἔρημο· ἡ στάμνα προτύπωνε ἐσένα, Παναγία, ποὺ ἔφερες τὸν Χριστό, τὴν θεία κοινωνία, ποὺ μᾶς γλυκαίνει.
τροφή· «χαῖρε, τροφὴ τοῦ μάννα διάδοχε» (Ἀκάθ. Λ5). Δηλαδὴ ἐσύ, Παναγία, ποὺ τροφοδοτεῖς ἐμᾶς, διαδέχθηκες τὸ μάννα τῶν Ἰσραηλιτῶν.
ἔνδυμα· «χαῖρε, στολὴ τῶν γυμνῶν παρρησίας» (Ἀκάθ. Ν6). Εἴμαστε γυμνοὶ ἀπὸ παρρησία, καὶ ἐσύ, Παναγία, μᾶς ντύνεις μὲ θάρρος.
σκέπη· «χαῖρε, σκέπη τοῦ κόσμου πλατυτέρα νεφέλης» (Ἀκάθ. Λ4)· σκεπάζεις τὸν κόσμο πιὸ πολὺ ἀπ᾽ ὅ,τι ἡ νεφέλη τὸν Ἰσραὴλ στὴν ἔρημο.
σύννεφο· τὸ φωτεινὸ ἐκεῖνο σύννεφο προεικόνιζε ἐσένα, «νεφέλη ὁλόφωτε ἡ τοὺς πιστοὺς ἀπαύστως ἐπισκιάζουσα» (καν. στ΄4), ποὺ δὲν παύεις νὰ σκεπάζῃς τοὺς πιστούς, ἀφοῦ ἐπάνω σου, «ἐν νεφέλῃ κούφῃ», σὰν σὲ ἀνάλαφρο σύννεφο, «ἦλθεν Ἰησοῦς ὁ ὑπέρθεος»(καν. δ΄ εἱρμ.).
σκάλα· «χαῖρε, κλῖμαξ γῆθεν πάντας ἀνυψώσασα χάριτι» (καν. δ΄2)· ἔγινες ἡ σκάλα ποὺ μὲ τὴ χάρι σου τοὺς ἀνέβασες ὅλους στὸν οὐρανό.
ῥαβδί· ἐσύ, Θεόνυμφε, εἶσαι «ἡ ῥάβδος ἡ μυστικὴ ἄνθος τὸ ἀμάραντον ἡ ἐξανθήσασα» (καν. ζ΄2)· ὅταν τὸ ξερὸ ῥαβδὶ τοῦ Ἀαρὼν παραδόξως ἄνθισε, προτύπωνε ἐσένα, Παρθένε, ποὺ γέννησες τὸ ἀμάραντο ἄνθος, τὸν Χριστό.
στῦλος· χαῖρε, «στῦλε πύρινε (ἡ) εἰσάγουσα εἰς τὴν ἄνω ζωὴν τὸ ἀνθρώπινον» (καν. θ΄2)· «στῦλος πυρὸς» ὡδηγοῦσε νύχτα τοὺς Ἑβραίους στὴ γῆ τῆς ἐπαγγελίας ( Ἔξ. 13,21), καὶ σύ, Παναγία, ὁδηγεῖς τοὺς ἀνθρώπους στὴν οὐράνια ζωή.
περιστέρι· «χαῖρε, περιστερὰ ἡ τὸν ἐλεήμονα ἀποκυήσασα» (καν. θ΄4)· τὸ περιστέρι τοῦ Νῶε, ποὺ ἐμήνυε τὴν καταλλαγή (βλ. Γέν. 8,8-11), προεικόνιζε ἐσένα, Παναγία, ποὺ γέννησες τὸν ἐλεήμονα Χριστὸ ποὺ μᾶς εἰρήνευσε μὲ τὸ Θεό.
ἀστέρι· εἶσαι, Παναγία, «ἀστὴρ ἐμφαίνων τὸν Ἥλιον» (Ἀκάθ. Α5) καὶ μητέρα τοῦ «ἀδύτου ἀστέρος» (ἔ.ἀ. Ι1), τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ποτέ δὲν θὰ δύσῃ, ὅπως τὰ «ἀστέρια» τοῦ κόσμου τούτου.
οὐρανός· ἡ Παναγία εἶνε «οὐρανῶν ὑψηλοτέρα» (καν. δ΄3). Ἀφοῦ λοιπὸν εἶνε ἀνωτέρα καὶ ἀπὸ τοὺς οὐρανούς, ἄρα ὑπερέχει σὲ σύγκρισι κι ἀπὸ κάθε ἄλλο κτίσμα. Μεγάλη ἡ τιμή της.

* * *

Σήμερα δυστυχῶς, ἀγαπητοί μου, δὲν ἀγαποῦμε τὴν Παναγία ὅπως πρέπει. Αὐτὸ δείχνουν ἐκτὸς τῶν ἄλλων καὶ οἱ βλασφημίες ποὺ ἀκούγονται. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος καὶ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς μιλᾶνε αὐστηρά. Ὅταν ἤμουν στὰ Γρεβενά, ἕνα παιδὶ εἶπε στὸν πατέρα του ποὺ ἦταν σωφφὲρ καὶ βλαστημοῦσε· –Πατέρα, δὲν τρώω!… Κι ὁ πατέρας ἔκοψε τὴ βλαστήμια.
Ὅλοι ἂς συμβάλουμε νὰ κοπῇ τὸ ἐλάττωμα αὐτό. Τότε, ὅποιος ἐχθρὸς κι ἂν μᾶς πειράξῃ, θὰ ἔχουμε τὴν προστασία τῆς Παναγίας· καὶ ἡ Μακεδονία μας, ἡ χώρα τοῦ μεγάλου Ἀλεξάνδρου, τῶν ἡρώων καὶ μαρτύρων τῆς φυλῆς, ποὺ ἦταν, εἶνε καὶ θὰ εἶνε πάντα Ἑλληνική.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(ἱ. ναὸς Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης 22-3-1996)