Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΗ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2364β΄

Γ΄ Κυρ. Νηστειῶν – Σταυροπροσκυνήσεως
4 Ἀπριλίου 2021
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου

Ο σταυρος του Κυριου

Β΄. Παραδειγματα και προτυπωσεις

Μιλήσαμε, ἀγαπητοί μου, ἕως τώρα γιὰ τὴ σημασία καὶ τὴν ἀξία τοῦ τιμίου σταυροῦ. Ἀλλ᾽ αὐτὰ ποὺ εἶπα ἦταν θεωρητικά. Τώρα θ᾽ ἀναφέρω μερικὰ ἱστορικὰ παραδείγματα καὶ προτυπώσεις τοῦ σταυροῦ, ποὺ ἐξιστοροῦν­ται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
Μερικοὶ νομίζουν ὅτι ὁ σταυρὸς ἐμ­φανίζεται ὅταν ὁ Κύριος θυσιάστηκε, τὸ 33 μ.Χ.. Λάθος. Ὁ σταυρὸς ἐμφανίζεται 2.000 χρόνια πρὸ Χριστοῦ. Εἶνε τέτοια ἡ σημασία τοῦ σταυροῦ, ὥστε ἡ σκιά του καλύ­­πτει αἰῶνες καὶ χιλιετίες. Ἔχετε πάει σὲ ἀτελιὲ ζωγρά­φου; Ὁ ζωγράφος παίρνει στὴν ἀρ­χὴ ἕνα κάρβουνο καὶ κάνει τὴ σκιαγραφία ἐ­κείνου ποὺ θὰ ζωγραφίσῃ· κατό­πιν ἐπάνω στὴν σκιαγραφία προσ­θέτει μὲ τὸ πινέλλο τὰ χρώματα, καὶ μετὰ ἀπὸ καιρὸ παρουσιάζει τὸ ἔργο τελει­ωμένο. Ἔτσι τὸ Πνεῦ­μα τὸ ἅγιο μέσα στὴν Παλαιὰ Διαθήκη σκιαγραφεῖ μὲ τρόπο θαυμαστὸ τὸν τίμιο σταυρό.
Προτοῦ λοιπὸν νὰ παρουσιαστῇ ὁ Ἐσταυρωμένος, ὁ σταυρὸς θαυματουργεῖ. Ποῦ;

* * *

⃝ Τὸ πρῶτο θαῦμα τοῦ σταυροῦ ἔγινε στὴν Ἐ­ρυθρὰ θάλασσα (βλ. Ἔξ. κεφ. 14ο). Γνωστὴ ἡ ἱστορία τῶν Ἑβραίων. Δύο ἑκατομμύρια λαός, ἐλεύθε­ροι πιά, βαδίζουν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο πρὸς τὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα. Ἀλλὰ ἐκεῖ πέφτουν σὲ παγίδα· μπροστά τους ἡ θάλασσα, πίσω τους τὰ ἅρματα τοῦ φαραώ. Ποῦ νὰ πᾶνε; Ἀ­πελπισμένοι καὶ δύσθυμοι στρέφονται στὸ Μωυσῆ καὶ τοῦ λένε· –Μᾶς πῆρες στὸ λαιμό σου! –Ἡ­συχάστε κ᾽ ἔχετε θάρρος, τοὺς ἀπαντᾷ ἐ­κεῖ­νος· θὰ δῆτε ὅτι ὁ Κύριος θὰ κάνῃ τὸ θαῦ­μα του. Κι ἀφοῦ προσ­­­­εύχεται, σχηματίζει μὲ τὸ ῥαβδί του ἐκεῖ στὴν ἀ­­κροθαλασσιὰ τῆς Ἐρυθρᾶς γιὰ πρώτη φο­ρὰ τὸ σημεῖο τοῦ σταυ­ροῦ (ὅπως τὸ κάνουν οἱ εὐλογημένες γυναῖ­κες στὰ χωριὰ στὴ σκάφη μὲ τὸ ἀλεύρι κι ὅπως ἔκαναν μὲ τὸ χέρι τους οἱ γιαγιάδες μας οἱ ἀ­γράμματες – πᾶ­νε τώρα πιὰ τὰ ἔθιμα αὐτά!…). Ὁ Μωυσῆς βλέποντας πρῶτα πρὸς ἀνατολὰς χτύπησε ἴσια μπροστά του τὰ νε­ρά (= ἡ κάθε­τη κεραία τοῦ σταυροῦ)· καὶ τότε –ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, ἐμεῖς πιστεύ­­ουμε– ἀμέσως ἡ θάλασσα σχίστηκε, φάνηκε ὁ πυ­θμέ­νας καὶ σχηματίστηκε διάδρο­μος χιλι­ομέ­τρων. Οἱ ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου πρώτη φορὰ ἔ­βλεπαν τὸ βυθό, ὁ ἀέρας τὸν ξήρανε, καὶ δεξιὰ κι ἀ­ριστερὰ τοῦ διαδρόμου σχημα­τίστηκαν δύο τεί­χη ἀπὸ νερό! Βλέπεις λοιπόν, Χριστιανέ, ὅ­τι, ὅπου θέλει ὁ Θεός, ἐκεῖ «νι­κᾶται φύσεως τάξις»; (ἑσπ. Εὐαγγελ. 25ης Μαρτ.). Ἔτσι πέρασαν ἀπέναν­τι δύο ἑκατομμύρια λαὸς χωρὶς νὰ βραχῇ τὸ πόδι τους. Κι ὅταν βγῆκαν ἔξω, στὴν ἀνατολι­κὴ ὄχθη, ὁ Μωυσῆς γύρισε πίσω καὶ χτυπών­τας τώρα ἀπὸ βορρᾶ πρὸς νότον (= ἡ ὁριζόν­τια κεραία) ἕνωσε τὰ δύο ὑδάτινα τείχη, ποὺ πέφτοντας κάλυψαν τὰ ἅρματα κ᾽ ἔπνιξαν τὸ στρατὸ τῶν Αἰγυπτίων. Αὐτὸ τὸ πρωτάκουστο γεγο­νὸς ἔχει ὑπ᾽ ὄψιν του ὁ ὑμνῳδὸς ὅταν ψάλ­λει· «Σταυρὸν χαράξας Μωσῆς ἐπ᾽ εὐθείας ῥάβδῳ τὴν Ἐρυθρὰν διέτεμε τῷ Ἰσραὴλ πε­ζεύσαντι· τὴν δὲ ἐπιστρεπτικῶς φαραὼ τοῖς ἅρ­μα­σι κροτήσας ἥνωσεν, ἐπ᾽ εὔρους διαγρά­ψας τὸ ἀήττητον ὅπλον…» (καταβ. Ὑψ. Στ., ᾠδ. α΄). Νά ἡ σκιὰ τοῦ σταυροῦ στὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα.
⃝ Καὶ πάλι ὅμως θὰ φανῇ ὁ σταυρός. Βαδίζον­τας οἱ Ἰσ­ραηλῖτες τρεῖς μέρες μέσα στὴν ἔρημο Σούρ, χω­ρὶς νερὸ καὶ κάτω ἀπὸ ἥλιο καυστι­κό, φτάνουν διψασμένοι στὶς πηγὲς τῆς Μερρᾶς καὶ πέφτουν στὸ νερό (βλ. Ἔξ. 15,22-25). (Τέτοια δίψα δοκίμασαν καὶ οἱ δικοί μας στρατιῶτες κατὰ τὴ Μικρασιατικὴ ἐκστρατεία ὅταν βάδιζαν πρὸς τὴν Ἄγ­κυρα μέσα ἀπὸ τὴν Ἁλμυρὰ ἔρημο κ᾽ ἔπεσαν μέσα στὰ νερὰ τοῦ Σαγγαρίου νὰ ξεδι­ψάσουν). Πέφτουν λοιπὸν οἱ Ἰσ­ρα­ηλῖτες διψασμένοι στὰ νερὰ τῆς Μερρᾶς νὰ σβήσουν τὴ δίψα τους· ἀλλὰ τὸ νερὸ πικρό, φαρμάκι! Λιποψύχησαν καὶ τά ᾽βαλαν πάλι μὲ τὸ Μωυσῆ. –Τί θὰ πιοῦμε;… Κι ὁ Μωϋσῆς τί κάνει· τί ἄλλο, προσεύχεται. Καὶ ὁ Κύριος τοῦ δείχνει ἕνα ξύλο (ποὺ προτύπωνε τὸ σταυρό), ἕνα σταυρουδάκι. Τὸ ῥίχνει μέσα στὶς πηγὲς τῆς Μερρᾶς, καὶ τότε –1.500 χρόνια πρὸ Χριστοῦ–, μόλις ἔπεσε μέσα τὸ σταυρου­δάκι, τὸ νερὸ ἔγινε γλυκύτατο!
Τί σημαίνει αὐτό, ἀ­δελ­φοί; Ὅλος αὐτὸς ὁ κόσμος ποὺ ζοῦμε εἶνε πηγὴ Μερρᾶς, ἀφορμὴ πικρίας. Ἡ ζωή μας εἶνε πικρή. Δὲν ἔχει δι­αφορὰ ἂν κατοικῇς σὲ καλύβα ἢ σὲ μέγαρο καὶ παλάτι· πικρία εἶνε ἡ ζωή μας καὶ οἱ στι­γμὲς τῆς χαρᾶς λίγες. Πέστε μου, ποιά θεωρεῖται κατ᾽ ἐξοχὴν ἡ­μέρα χαρᾶς; Ἡμέρα χαρᾶς, ἡ πιὸ εὐ­τυχισμέ­νη ἡμέρα, εἶνε –πράγματι, δὲν τὸ ἀμ­φισβητοῦ­με– ἡ ἡμέρα τοῦ γάμου. Καὶ ὅμως τὴν ἡμέρα αὐτὴ βλέπεις συχνὰ καὶ ἕνα δάκρυ κυλάει ἀπὸ τὸ μάτι τῆς νύφης ἢ τοῦ γαμπροῦ. Τί εἶν᾽ αὐτό; Προμήνυμα ὅτι ἔρχον­ται θλίψεις, μελανὰ νέφη στὸν ὁρίζοντα τοῦ βίου. Καὶ ὄν­τως στὴ ζωὴ αὐτὴ ἡ χαρὰ πέφτει μὲ τὸ σταγο­νόμετρο, ἐνῷ ἡ πικρία μὲ τὸν κρουνό. Κάθε στι­­γμή, μπορῶ νὰ πῶ, φαρμακώνει τὸν ἄν­θρω­­πο. Καὶ ξέρετε, τὰ πικρότερα ποτήρια στὴ ζωὴ δὲν μᾶς τὰ ποτίζουν ξένοι· μᾶς τὰ ποτίζουν ἄνθρω­ποι δικοί μας καὶ οἰκεῖοι. Καὶ ὁ Χριστὸς τὸ πικρότερο ποτήρι ποὺ ἤπιε ἦταν ἀπὸ τὸν Ἰούδα.
Θέλεις ἡ πίκρα νὰ γίνῃ γλύκα, τὸ πικρὸ νὰ γί­νῃ γλυκύ; Ἀτένισε στὸν Ἐσταυρωμένο. Τὸ ἀντίδοτό σου εἶνε νὰ σκέπτεσαι· Ἂν ὁ ἀναμάρτητος Χριστὸς ὑπέφερε τόσα καὶ τόσα, ποιός εἶμαι ἐγώ, τὸ σκουλήκι, ὥστε νὰ μὴ δέχωμαι νὰ πικραθῶ στὸν κόσμο αὐτό; Μιὰ ματιὰ στὸν Ἐσταυρωμένο γλυκαίνει τὴ ζωή.
⃝ Συνεχίζουμε. Οἱ Ἰσραηλῖτες προχωροῦν· καὶ ὁ πρῶτος ἐχθρὸς ποὺ συναντοῦν εἶνε ὁ Ἀμαλήκ, οἱ Ἀμαληκῖτες (βλ. Ἔξ. 17,8-16). Ὁ Μωυσῆς ἀναθέτει στὸν Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ νὰ στρατολογήσῃ μαχητὰς καὶ νὰ πολεμήσῃ τὸν ἐχθρό, ἐνῷ ὁ ἴδιος ἀνεβαίνει στὴν κορυφὴ τοῦ βουνοῦ καὶ παρακολουθεῖ τὴ μάχη. Ὅσο ἔχει ἁπλωμένα τὰ χέρια του, νικοῦν οἱ Ἰσραηλῖτες· ὅταν σὰν γέροντας ποὺ εἶνε κουράζεται καὶ τὰ κατεβάζει, νικοῦν οἱ Ἀμαληκῖ­τες. Ἀλλ᾽ ὅταν ἁπλώ­σῃς τὰ χέρια σου τί σχηματίζεται; Νά πάλι τὸ σχῆμα τοῦ σταυροῦ! Τότε ὁ Ἀαρὼν καὶ ὁ Ὤρ, ποὺ παράστεκαν δίπλα του, ἀναγκάστηκαν μέχρι τὴ δύσι τοῦ ἡλίου νὰ κρατοῦν ἁπλωμένα τὰ χέρια τοῦ γέροντας ἡγέτου, ὁ ἕνας τὸ δεξὶ κι ὁ ἄλλος τὸ ἀριστερό. Ἔτσι νίκησαν οἱ Ἰσραηλῖτες τοὺς Ἀμαληκῖτες, μὲ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, ποὺ ἐδῶ τὸ σχημάτιζε ὄχι τὸ ῥαβδὶ ἀλλὰ τὸ σῶμα τοῦ Μωυσέως.
⃝ Ἡ σκιὰ τοῦ σταυροῦ στὴν διάβασι τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, στὴν πηγὴ τῆς Μερρᾶς, στὴ νίκη κατὰ τῶν Ἀμαληκιτῶν. Καὶ ἀκόμα σὲ μία προφητεία ποὺ εἶπε ὁ Μωυσῆς λίγο προτοῦ νὰ πεθάνῃ. Θὰ δῇς, λέει, λαὲ τοῦ Θεοῦ, νά ᾽νε «ἡ ζωή σου κρεμαμένη ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν σου», θὰ δῇς τὴ ζωή σου (ἐννοεῖ τὸ Μεσσία Χριστό) νὰ κρέμε­ται στὸ σταυρὸ μπροστὰ στὰ μάτια σου «καὶ οὐ πιστεύσεις» (βλ. Δευτ. 28,66).
⃝ Ἀνοῖξτε τέλος, ἀδελφοί μου, τὴν ἁ­γία Γραφὴ στὸν προφήτη Ἰεζεκιήλ, κεφάλαιο θ΄ (9ο). Τί λέει ἐκεῖ; Ἀκούγεται φωνὴ φοβερή· Ἐκδίκησις! ἦρθε ἡ ὥρα τῆς ἐκδικήσεως, «ἤγγικεν ἡ ἐκδίκησις» (Ἰεζ. 9,1). Ὦ Θεέ μου, μὰ ἐσὺ δὲν εἶσαι ἀ­γάπη; –Τώρα ἐκδίκησις! ἐναντίον τῶν ἀσεβῶν καὶ ἀ­πίστων ποὺ καταπατοῦν τὸ νόμο μου.
Προηγουμένως ὁ Θεὸς διατάζει ἕναν ἄγγελο πρωτοστάτη, ὑψηλὸ καὶ μὲ ποδήρη χιτῶ­να, νὰ κατε­βῇ στὴ γῆ κρατώντας σφραγῖδα καὶ νὰ σφραγί­σῃ τὰ παιδιά του ποὺ πονοῦν κι ἀ­ναστενάζουν γιὰ τὴν ἀνομία ποὺ ἐπικρατεῖ μέ­σα στὴν κοινωνία. «Καὶ δὸς τὸ σημεῖον ἐπὶ τὰ μέτωπα τῶν ἀν­δρῶν τῶν καταστε­ναζόν­των καὶ τῶν κα­τωδυνωμένων ἐπὶ πά­σαις ταῖς ἀνομίαις ταῖς γινομέ­ναις ἐν μέσῳ αὐ­τῆς» (ἔ.ἀ.. 9,4). Ἔχει πάντοτε ὁ Θεὸς στὸν κόσμο δικά του παιδιά, λίγα ἀλλὰ ἐκλεκτά. Πήγαινε, λέει, καὶ σφράγι­σε τὰ πονεμένα παιδιά μου. Καὶ κατεβαίνει ὁ ἄγγελος στὴ γῆ καὶ σφραγίζει τοὺς ταπεινοὺς καὶ καταφρονεμένους. Καὶ μετά;
Μετὰ συναγερμός· ταξιαρχία ἀγγέλων ἀκονίζουν σπαθιὰ καὶ γοργόφτερα τὰ στρατεύμα­τα τοῦ Θεοῦ κατεβαίνουν. (Δὲν τὰ εἴδαμε ἀ­κό­μα τὰ στρατεύματα τοῦ Θεοῦ· ξέρουμε μό­νο στρατεύματα τῆς γῆς. Ἂν οἱ ἰσχυροὶ τῆς ἡμέρας δοῦν τὰ στρατεύματα τοῦ οὐρανοῦ νὰ κα­τέρχωνται, αὐτοὶ οἱ δῆθεν μεγάλοι δὲν θὰ ξέρουν ποῦ νὰ τρυπώσουν ἀπ᾽ τὸ φόβο τους).
Κατεβαίνουν λοιπὸν οἱ ἄγγελοι καὶ τί ἐν­το­λὴ ἔχουν· Χτυπῆστε καὶ κόψτε τοὺς ἀσεβεῖς, ἀπίστους, ἀθέους, ἀδίκους, ἐκμεταλλευτάς, πόρνους, μοιχούς, ἐπιόρκους, ὅλους τοὺς ἀ­μετανοήτους ἁμαρτωλούς. Μὴ λυπηθῆτε οὔτε γέρο οὔ­τε νέο καὶ παρθένο κόρη, οὔτε νήπια οὔτε γυναῖκες. Καὶ τὰ σπαθιά τους κόβουν κόβουν, σὲ πόλεις καὶ χωριά… Δὲν εἶνε δικά μου λόγια, ἀδελφοί· διαβάστε τὸ 9ο κεφάλαιο.
Ἀλλὰ προσοχὴ παρακαλῶ! λέει. Ὅποιον δῆ­­τε σφραγισμένο μὲ τὸ δικό μου σημεῖον, ἐκεῖ ἄλτ! «Ἐπὶ δὲ πάντας, ἐφ᾽ οὕς ἐστι τὸ σημεῖον, μὴ ἐγγίσητε» (ἔ.ἀ. 9,6). Ποιό εἶνε τὸ σημεῖον αὐτό, ἡ σφραγίδα ποὺ θὰ σώσῃ τοὺς δικαίους; Ὅ­πως ἑρμηνεύουν οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, τὸ σημεῖον αὐτὸ εἶνε ὁ τίμιος σταυρός.
Κάτι ἀκόμη μένει γιὰ νὰ τελειώσω τὸ θέμα.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Β΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης μεγάλης ἑσπερινῆς ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Κωνσταντίνου Ὁμονοίας Ἀθηνῶν τὴν Κυριακὴ 20-3-1960.