ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ Α΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
Ἰωάν. 17, 1-33
Του Μητροπολιτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Ο ΚΟΣΜΟΣ

«Ἐγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ˙ οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ, ἀλλὰ περὶ ὦν
δέδωκάς μοι, ὅτι σοί εἰσι» (Ἰωάν. 17, 9)

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ἡ σημερινὴ Κυριακὴ ὀνομάζεται Κυριακὴ τῶν Πατέρων. Πατέρες δέ, ὄχι μὲ τὴν φυσικὴ ἔννοια, εἶνε ἐκεῖνοι οἱ ἱεροὶ ἄνδρες, στοὺς ὁποίους ὁ ὀρθόδοξος κόσμος ὀφείλει τὸ ὅτι δὲν ἀνήκει στὸ σκοτάδι, στὴν πλάνη καὶ στὴν αἵρεσι, ἀλλʼ ἀνήκει στὸ φῶς, στὴν ἀλήθεια καὶ στὴ ζωή.
Ἐὰν ὁ Μ. Ἀλέξανδρος ἔλεγε τὸ περίφημο ἐκεῖνο, ὅτι στὸ φυσικὸ του πατέρα, τὸ Φίλιππο, ὀφείλει τὸ ζῆν, τὸ ὅτι ζῆ, καὶ στὸ διδάσκαλό του, τὸν Ἀριστοτέλη, ὀφείλει τὸ εὖ ζῆν, δηλαδὴ τὸ ὅτι ἔμαθε νὰ ζῆ σὰν ἄνθρωπος μὲ ἰδανικά, ἀσυγκρίτως περισσότερο ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι ὀφείλουμε εὐγνωμοσύνη στοὺς πνευματικοὺς πατέρας.
Οἱ πατέρες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔζησαν σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, κήρυξαν τὸ Εὐαγγέλιο, ὑπεράσπισαν μὲ ὅλη τὴ δύναμί τους τὴν Ὀρθόδοξη πίστι, τὴν ἱερὰ παρακαταθήκη τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. Ὅπως ὡραῖα ψάλλει ἡ Ἐκκλησία, οἱ πατέρες ὑπῆρξαν˙

«Αστέρες πολύφωτοι τοῦ νοητοῦ στερεώματος,
τῆς μυστικῆς Σιὼν οἱ ἀκαθαίρετοι πύργοι, τὰ
μυρίπνοα ἄνθη τοῦ παραδείσου, τὰ πάγχρυσα
στόματα τοῦ Λόγου, Ἐκκλησίας τὸ καύχημα,
οἰκουμένης ἀγλάϊσμα» (δοξαστικὸ αἴνων).

Οἱ πατέρες συγκρότησαν τὶς οἰκουμενικὲς καὶ τοπικὲς Συνόδους, ποὺ καταπολέμησαν τὶς πλάνες καὶ τὶς αἱρέσεις καὶ διατύπωσαν τὰ δόγματα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως. Σήμερα δὲ ἡ Ἐκκλησία γιορτάζει τὴ μνήμη τῶν 318 πατέρων, ποὺ συνῆλθαν στὴ Νίκαια τῆς Μ. Ἀσίας στὰ χρόνια τοῦ Μ. Κωνσταντῖνου, τὸ 325 μ. Χ., ἔλεγξαν καὶ καταδίκασαν τὸν αἱρεσιάρχη Ἄρειο καὶ διατύπωσαν τὰ ἑπτὰ πρῶτα ἄρθρα τοῦ Συμβόλου τῆς πίστεως, τοῦ «Πιστεύω», ποὺ ἀκούγεται σὲ κάθε θ. Λειτουργία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

* * *

Σήμερα Κυριακὴ τῶν Πατέρων, ὡρίσθηκε νὰ διαβάζεται στοὺς ὀρθοδόξους ναοὺς μιὰ περικοπὴ ἀπὸ τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο. Εἶνε μιὰ περικοπή, ποὺ περιέχει μέρος τῆς προσευχῆς ἐκείνης, ποὺ ὕστερα ἀπὸ τὸ Μυστικὸ Δεῖπνο καὶ λίγο πρὶν ἀπὸ τὴ σύλληψί του ἀνέπεμψε πρὸς τὸν οὐράνιο Πατέρα ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ προσευχὴ αὐτὴ ὀνομάζεται ἀρχιερατικὴ προσευχή.
Ἱερὲς στιγμές! Ὁ Χριστὸς ἐπρόκειτο σὲ λίγο νὰ παραδοθῆ στοὺς ἐχθρούς του, νὰ πάθη τὰ φρικτὰ του πάθη καὶ ὡς αἰώνιος ἀρχιερεὺς νὰ προσφέρη πάνω στὸ Γολγοθᾶ τὸν ἑαυτό του γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ κόσμου. Οἱ μαθηταί του θὰ ἔμεναν πιὰ μόνοι στὸν κόσμο. Ὁ Χριστός, σὰν Θεὸς ποὺ ἦταν, προέβλεπε ὅλα τὰ δεινὰ ἐκεῖνα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ ὑποστοῦν οἱ μαθηταί του κηρύττοντας τὸ Εὐαγγέλιό του, διωγμοὶ φοβεροὶ θὰ ξεσποῦσαν. Ἐξορίες, φυλακές, σταυροὶ καὶ ἰκριώματα, θάνατοι μαρτυρικοί, ὅλα τὰ εἴδη τῶν βασανιστηρίων. Θὰ ἄντεχαν ἆραγε οἱ μαθηταὶ στοὺς διωγμοὺς καὶ στὰ μαρτύρια ἤ θα λύγιζαν καὶ θὰ πρόδιδαν τὸν Χριστό; Σὰν κινηματογραφικὴ ταινία περνοῦν ἀπὸ τὴ σκέψι τοῦ Θεανθρώπου ὄλα τὰ μαρτύρια τῶν μαθητῶν του. Καὶ ὄχι μόνο τῶν μαθητῶν, ἀλλὰ καὶ ὅλων ἐκείνων ποὺ μὲ τὸ κήρυγμα τῶν ἀποστόλων καὶ τῶν πατέρων καὶ διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας διὰ μέσου τῶν αἰώνων θὰ πίστευαν στὸ Χριστό.
Ὁ Χριστὸς τὶς τελευταῖες αὐτὲς ὥρες τῆς ἐπίγειας ζωῆς του σὰν ἄνθρωπος δοκιμάζει πολὺ βαθειὰ συγκίνησι. Ἀγωνιᾶ. Παρακαλεῖ τὸν οὐράνιο Πατέρα καὶ λέει˙ «Ἐγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ (παρακαλῶ)˙ οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ, ἀλλὰ περὶ ὦν δέδωκάς μοι, ὅτι σοὶ εἰσι». Δηλαδή˙ Ἐγὼ τὴ στιγμὴ αὐτή, Πατέρα οὐράνιε, δὲν παρακαλῶ γιὰ τὸν κόσμο, ἀλλὰ γιὰ κείνους ποὺ πίστεψαν σʼ ἐμένα καὶ εἶνε ὄχι δικοί μου ἀλλὰ δικοί σου. Γιʼ αὐτοὺς παρακαλῶ καὶ ὄχι γιὰ τὸν κόσμο.

* * *

Ἀκούγοντας κανεὶς τὴν προσευχὴ αὐτὴ τοῦ Χριστοῦ ἀπορεῖ πῶς ὁ Χριστὸς παρακαλεῖ μόνο γιὰ τοὺς μαθητάς του καὶ ὄχι γιὰ τὸν κόσμο. Πῶς; Μισεῖ ὁ Χριστὸς τὸν κόσμο; Γιʼ αὐτὸ τὸν κόσμο δὲν κατέβηκε ἐδῶ στὴ γῆ, γιὰ νὰ τὸν σώση;
Γιὰ νὰ λυθῆ ἡ ἀπορία αὐτή, πρέπει νὰ λάβουμε ὑπʼ ὄψιν ὅτι ἡ λέξις κόσμος στὴν Ἁγία Γραφὴ δὲν ἔχει μόνο μιὰ ἔννοια, ἀλλʼ ἔχει τρεῖς ἔννοιες.
Καὶ πρῶτα κόσμος, ὅπως σημαίνει καὶ ἡ λέξι, ὀνομάζονται ὅλα ὅσα δημιούργησε ὁ Θεός, διακρίνονται γιὰ τὴ τάξι καὶ ἁρμονία, καὶ ἔχουν ἐπάνω τους τὴ σφραγίδα τῆς πανσοφίας, τῆς παντοδυναμίας καὶ τῆς ἀγαθότητός του. Κόσμος εἶνε ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, οἱ ποταμοί, οἱ λίμνες, οἱ θάλασσες, τὰ ζῶα, τὰ πουλιά, καὶ τέλος τὸ ἔξοχο δημιούργημα τοῦ Πλάστου ὁ ἄνθρωπος. Ὅλα αὐτὰ προῆλθαν ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ σὰν δημιουργήματά του τοῦ εἶνε προσφιλῆ. Δὲν τὰ μισεῖ, δὲν τὰ ἀποστρέφεται, ἀλλὰ γιὰ ὅλα φροντίζει καὶ «ἐμπιπλᾶ πᾶν ζῷον εὐδοκίας». (Ψαλμ. 144, 16). Χωρὶς τὴν πατρική του πρόνοια ὅλα εἶχαν ἐκλείψει.
Κόσμος ἄλλοτε στὴν ἁγία Γραφὴ δὲν ὀνομάζεται τὸ σύνολο τῶν δημιουργημάτων, ἀλλὰ μόνο οἱ ἄνθρωποι. Καὶ γιʼ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἐξαιρετικὴ εἶνε ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Γιὰ τὸν ἄνθρωπο δημιούργησε τὰ ἄστρα καὶ τὸν ἥλιο, τὰ ζῶα καὶ τὰ πουλιά, σὰν ὑπηρέτες του. Γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἔστειλε πατριάρχες καὶ προφῆτες. Γιὰ τὸν ἄνθρωπο τέλος κατέβηκε ὁ μονογενὴς Υἱὸς στὸν κόσμο, καὶ ὁ ἐρχομὸς τοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο εἶνε ἀπόδειξις ὑψίστης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Τὸ διακήρυξε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ὅταν ἔλεγε, ὅτι˙
«οὕτως ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε
τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς
ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλʼ ἔχῃ
ζωὴν αἰώνιον» (Ἰωάν. 3, 16).
Κόσμος, τέλος, στὴν ἁγία Γραφή, μὲ ἔννοια ὄχι καλὴ ἀλλὰ κακή, ὀνομάζεται ὄχι τὸ σύνολο τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ έκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἔκαναν καὶ κάνουν κακὴ χρῆσι τοῦ λογικοῦ καὶ τῆς ἐλευθερίας τους, κλείνουν τὰ μάτια τους μπροστὰ στὸ λαμπρὸ φῶς ποὺ ἐκπέμπει ὁ Χριστός, ἀποστατοῦν ἀπὸ τὸν Θεὸ Πατέρα καὶ μὲ πεῖσμα πᾶνε κόντρα στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μισοῦν τὸ Χριστό. Μισοῦν τὴν Ἐκκλησία του. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι διατελοῦν κάτω ἀπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος τοὺς ἐξουσιάζει καὶ γιʼ αὐτὸ ὀνομάζεται «κοσμοκράτωρ». Γιʼ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους λέει ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης˙ «Ἦλθε ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο, γιὰ νὰ σώση τὸν κόσμο, ἀλλὰ ὁ κόσμος δὲν θέλησε νὰ τὸν πιστέψη καὶ νὰ τὸν ἀκολουθήση» (Ἰωάν. 1, 10-11).

* * *

Ἀγαπητοί μου! Λίγοι εἶνε σήμερα οἱ γνήσιοι ὁπαδοὶ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ συνεχίζουν στὸν αἰῶνα αὐτὸ τῆς ἀπιστίας καὶ διαφθορᾶς τὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ὁ κόσμος ποὺ δὲν πιστεύει στὸ Χριστὸ εἶνε μυριάδες καὶ κάθε μέρα αὐξάνονται. Ὁ κόσμος αὐτὸς χρησιμοποιεῖ ὅλα τὰ μέσα, γιὰ νὰ κάμψη τὴ γενναιότητα τῶν λίγων ὁπαδῶν τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ γίνουν καὶ αὐτοὶ κόσμος˙ κόσμος ἀντίχριστος.
Ἀλλʼ ὁ Χριστός, ὅπως βλέπουμε στὴν ἀρχιερατικὴ προσευχή του, προσευχήθηκε γιὰ τοὺς πιστούς του ὁπαδοὺς ὅλων τῶν αἰώνων.
Ἄρα καὶ γιὰ σένα, ὦ πιστέ, προσευχήθηκε ὁ Θεάνθρωπος ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας, καὶ συνεπῶς μὴ φοβᾶσαι. Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ σταυρωθέντος καὶ ἀναστάντος Κυρίου θὰ νικήσης τὸν κόσμο μὲ ὅλα τὰ φόβητρα καὶ θέλγητρά του καὶ θὰ ἀξιωθῆς τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἐπισκόπου Αὐγουστῖνου Ν. Καντιώτου (Μητροπολίτου πρώην Φλωρίνης) »Σταγόνες ἀπὸ τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν», σελ. 131-136 (ἕκδοσις Γ΄, »Ἀδελφότης ΣΤΑΥΡΟΣ», Ἀθῆναι 1990).