ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Ο ΟΣΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ

Του Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου

https://youtu.be/SlUgQGDqUfE

«Ομολογιακες και Εκκλησιολογικες αποκρισεις»

(Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού)

ΜΕΡΟΣ Α΄

Του Νικου Ε. Σακαλάκη

Ο Αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής (7ος αιώνας) έχει ιδιαίτερο βάρος μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, διότι συγκρότησε – συγκράτησε το Πιστεύω της στην εποχή της αιρέσεως των «Μονοθελητών – Μονοενεργητών» και ανήλθε στο υψηλό και έσχατο επίπεδο της Μαρτυρικής ομολογίας. Αντιστάθηκε στη φθοροποιό δυναμική της αιρέσεως, που είχε γίνει το χαρακτηριστικό της Εκκλησιαστικής και κοινωνικής – κρατικής ζωής. Όλα τα Πατριαρχεία και οι τοπικές εκκλησίες είχαν ασπασθεί την αίρεση, εκτός (για σημαντικό χρονικό διάστημα) του Πατριαρχείου Ρώμης με πάπα τον Άγιο Μαρτίνο.
Να υπενθυμίσουμε, ότι:
Α) Η αίρεση ήτο ο Μονοφυσιτισμός, που εκλόνησε – ταρακούνησε την Εκκλησία για εξήντα (60) ολόκληρα χρόνια.
Πίστευαν ότι ο Χριστός μας είχε μόνο μία θέληση και μόνο μία ενέργεια.
Β) Ο Αγ. Μάξιμος διατύπωσε την Ορθόδοξη (ορθή) θέση, ότι ο Χριστός έχει δύο φύσεις, την Θεία και την Ανθρώπινη, επομένως είχε και δύο θελήσεις και δύο ενέργειες (Θεία και Ανθρωπίνη), ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.

Τόνισε: «Ουκ εστι φύσις ανενέργητος και ενέργεια άνευ φύσεως» δηλ. «δεν υπάρχει καμμία φύση που δεν έχει ενέργεια και ούτε πάλι μπορεί να υπάρξει καμμία ενέργεια χωρίς φύση».

Φιλοσοφικά – επιστημονικά ο Αγ. Μάξιμος αναφέρεται στο Διαλεκτικό και Φυσικό γίγνεσθαι. Υπογραμμίζει τα αμετάβλητα στοιχεία μιας Ύπαρξης, που αποτελούν την υπόσταση της διάρκειάς της ή την ποιότητα της Ύπαρξης, που είναι αμετάβλητη.

Ο Αγ. Μάξιμος δεν αρκέσθηκε (μόνο) στην λογική – φιλοσοφική (επιστημονική) αναίρεση της αίρεσης. Στρατεύθηκε στην ιερά υποχρέωση, ως διαχρονική εντολή του Θεού, να πολεμήσει την αίρεση.

Μπορούσε απλά, όπως σήμερα, να «εξετάσει» και να «συζητήσει» με τον εαυτό του και τους άλλους πιστούς το απαράδεκτο της αίρεσης, ως απάβλυνση της πίεσής της, που ασκεί στο Εκκλησιαστικό Σώμα! Μια τέτοια αντίδραση, όμως, είναι η φυσική συνέπεια μιας μολυσμένης από την αίρεση συνείδησης, που δεν υιοθέτησε ο Αγ. Μάξιμος.

Κάποτε ο Berdiaeff έγραψε για τον Μαρξ:

«Θαυμάσιος κοινωνιολόγος ο Μαρξ, ήταν πολύ αδύνατος ανθρωπολόγος». Δανειζόμενος την ειδική αυτή επισήμανση, την μεταφέρουμε στη σημερινή γενική μορφολογία των πιστών:

«Θαυμάσιοι Ορθοδοξιολόγοι οι σημερινοί πιστοί, αλλά πολύ αδύνατοι ως Ορθόδοξοι αγωνιστές».

Είναι αλήθεια, δυστυχώς, ότι το πλήρωμα της Εκκλησίας δεν γνωρίζει πολλά, εξ απόψεως ιστορικής και θεολογικής για τις μεγάλες και επιβλητικές Πατερικές προσωπικότητες (Αγ. Μάρκος Ευγενικός, Αγ. Μάξιμος Ομολογητής, Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Αγ. Θεόδωρος Στουδίτης κ.λ.π.).

Στα περισσότερα βιβλία – συγγραφές για τον Αγ. Μάξιμο, η Εκκλησιολογία του έμεινε «προγραμματικά» απ’ έξω.

Κατά την αντίληψή μου προώθησαν (οι συγγραφείς), με εκάστοτε διαφορετική αιτιολογία και σκοπιμότητα, επιλεκτική διαπραγμάτευση του θεολογικού υλικού του Αγίου.

Η προσεκτική – συγκριτική ανάλυση των διαλόγων του, δίνει πολλές απαντήσεις στα σημερινά (καίρια) εκκλησιολογικά προβλήματα. Υπογραμμίζουμε – εντοπίζουμε τις θέσεις του αγίου στους εξής Ομολογιακούς – Θεολογικούς διαλόγους:

Α) «Εξήγησις της συζητήσεως, η οποία έγινε μεταξύ του Αββά Κυρ Μαξίμου και της Συνοδείας αυτού και των Αρχόντων εις την Γραμματείαν (P.G. Migne 109-129).

Β) «Του εν Αγίοις Πατρός ημών Μαξίμου, προς Αναστάσιον Μονάζοντα» (P.G. Migne 131-133).

Γ) «Περί των πραχθέντων εν τη πρώτη αυτού εξορία, ήτοι εν Βιζύη (Θράκης) τα παρά του Θεοδοσίου Επισκόπου Καισαρείας Βιθυνίας και αυτού διαλεχθέντα» (P.G. Migne 35-172).

Να υπενθυμίσουμε (ιστορικά), ότι η πολιτική των δύο αυτοκρατόρων, Ηράκλειου και Κώνσταντος Β΄, καθώς και της επισήμου Εκκλησίας, ήταν προς συμβιβασμό Ορθοδόξων και μονοφυσιτών, με πολιτικούς στόχους.

1^ο Σχόλιο: Την προτεραιότητα της Ορθόδοξης αλήθειας έναντι Εκκλησιαστικών – πολιτικών ελιγμών, που ακολούθησε ο Αγ. Μάξιμος, δεν την συναντούμε – δυστυχώς – στις ημέρες μας, πλην ολίγων εξαιρέσεων.

Σήμερα έχουμε «συμφιλίωση» Ορθοδόξων και μονοφυσιτών (επίσημα) καθώς και αναγνώριση των αιρέσεων (ως Εκκλησίες).

Στο πολυδαίδαλο της σημερινής εκκλησιαστικής – κοινωνικής πραγματικότητας, οι θέσεις του Αγ. Μαξίμου είναι ο απαντητικός διευθυντικός λόγος – έλεγχος της Εκκλησίας του Χριστού προς το Εκκλησιαστικό πλήρωμα.

Στους διαλόγους του Αγίου αναδεικνύονται – φωτίζονται (μεταξύ άλλων) οι απαντήσεις και στα εξής (εν περιλήψει) κύρια σημεία (ως ερωτήσεις):

1^ον) Ποια είναι η Εκκλησία του Χριστού και που ευρίσκεται σε περίοδο αιρέσεως;

2^ον) Για εξήντα (60) χρόνια τα Πατριαρχεία και οι τοπικές εκκλησίες ήταν (επίσημα) αιρετικές. Η Εκκλησία του χριστού έπαψε να υπάρχει;

3^ον) Ποιοι πραγματικά ανήκουν στην Εκκλησία του Χριστού;

4^ον) Γιατί ο Άγιος δεν είχε εκκλησιαστική κοινωνία με την αιρετική (επίσημη) εκκλησία, αν και δεν είχε (ακόμη) καταδικασθεί συνοδικά;

5^ον) Γιατί ο Αγ. Μάξιμος δεν τους αποδεχόταν ως αληθινούς ιερείς και Αρχιερείς της Εκκλησίας του Χριστού;

Με τις σημερινές «αντιλήψεις», ο Αγ. Μάξιμος ήτο εκτός Εκκλησίας!

Θα προσπαθήσουμε (περιληπτικά) να διαγράψουμε την περιφέρεια των εκκλησιολογικών θέσεων – απαντήσεων του Αγίου, σαν μια ανάγκη εκκλησιολογικού κέντρου συντονισμού, διεύθυνσης και ελέγχου του σημερινού (εν υπνώσει) εκκλησιαστικού πληρώματος.

– Ο Αιρετικός (Γρηγόριος): «Η ένωση με τους μονοφυσίτες έγινε με βάση τον «ΤΥΠΟΝ»=Διάταγμα.

– Αγ. Μάξιμος: «Οι Ρωμαίοι δεν ανέχονται να ενωθή μετά των ακαθάρτων αιρετικών φωνών η φωτεινή διδασκαλία των αγίων Πατέρων ή να σβήση η αλήθεια εις το ψεύδος, ή το φως να χαθή εις το σκότος. Διότι δεν θα μείνη εις ημάς τίποτε να προσκυνώμεν αν διαγράφωμεν τους θεοδιδάκτους λόγους».

– Αιρετικός (Γρηγόριος, υιός Φωτεινού):

«Ο τύπος δεν προβαίνει εις διαγραφήν της θείας διδαχής, αλλ’ εις την αυτής αποσιώπησιν, ίνα την ειρήνην οικονομήσωμεν».

– Αγ. Μάξιμος: «Υπάρχει εις την θείαν Γραφήν σιωπή και διαγραφή; Διότι ο Θεός είπε δια του Δαβίδ∙ «ουκ εισί λαλιαί, ουδέ λόγοι, ων ουκ ακούονται αι φωναί αυτών». Εάν δηλ. δεν λέγονται ούτε ακούονται, οι περί Θεού λόγοι, ούτε υπάρχουν καθόλου, κατά την Γραφήν».

2^ο Σχόλιο: Στην Εκκλησιολογική χαρτογράφηση των ομολογιακών θέσεων των Αγίων και της Εκκλησίας, η «αποσιώπηση της θείας διδαχής» έχει καταγραφεί ως ενταφιασμός του Ευαγγελίου.

Αυτό υποστηρίζει και ο Αγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης στο απλοποιηθέν έργο του «Περί Συνεχούς Θείας Μεταλήψεως».

– Αιρετικός (Γρηγόριος):

«Τι βλάπει να δεχθώμεν τον Τύπον και να λέγωμεν και το Σύμβολον (της Πίστεως εννοεί);

– Αγ. Μάξιμος: «Παύσον ολίγον, και μάθε πως η Πίστις των Πατέρων της Νικαίας ανηρέθη. Διότι δεν θα ήτο δημιουργός ο Θεός, εάν ήτο εστερημένος φυσικής θελήσεως και ενεργείας, εφ’ όσον βεβαίως δια της θελήσεώς του και χωρίς να αναγκασθή τον ουρανόν εδημιούργησε και την γην – εάν όντως αληθεύη εν Πνεύματι ο Δαβίδ λέγων∙ «πάντα όσα ηθέλησεν ο Κύριος εποίησεν εν τω ουρανώ και εν τη γη, εν ταις θαλάσαις και εν πάσαις ταις αβύσσοις». Εάν όμως προς χάριν της οικονομίας αναιρήται εντός της κακοπιστίας η σωτήριος πίστις, τούτο το είδος της λεγομένης οικονομίας είναι πλήρης χωρισμός Θεού και όχι ένωσις…».

Ο Αιρετικός (Μηνάς) στην εξέλιξη του Διαλόγου κατηγορεί τον Αγ. Μάξιμο και λέγει:

– Αιρετικός (Μηνάς): «Ταύτα λέγων έσχισας την εκκλησίαν».

– Αγ. Μάξιμος: «Εάν ο λέγων τα των αγίων Γραφών και τα των αγίων Πατέρων σχίζη την Εκκλησίαν, ο διαγράφων τα των αγίων δόγματα, τι θα φανή ότι προξενεί εις την Εκκλησίαν, άνευ των οποίων (των δογμάτων δηλ.), ουδέ αυτό το ιδιον το όνομα της Εκκλησίας δύναται να σταθή;».

3^ο Σχόλιο Η δαιμονική «ψυχολογική» διάθεση και των σημερινών οικουμενιστών επισκόπων τείνει νομοτελειακά, έναντι των Ορθοδόξων, στην ίδια «εμμονική» διαχρονική κατηγορηματική διάσταση των αιρετικών, ότι δηλ. όσοι διατηρούν το αναλλοίωτο δόγμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι «σχισματικοί» ή «εκτός Εκκλησίας»!

Η ανωτέρω απάντηση του Αγ. Μάξιμου είναι και απάντησή μας!

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ