Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Β΄ΛΟΥΚΑ

Κατά Λουκάν, κεφάλαιο ΣΤ΄, εδάφια 31-36

31 Καὶ καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. 32 Καὶ εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι. 33 Καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι. 34 Καὶ ἐὰν δανείζητε παρ᾿ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τὰ ἴσα. 35 Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. 36 Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί.

  *  *  *

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΖ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1612

Κυριακὴ Β΄ Λουκᾶ (Λουκ. 6,31-36)
3 Ὀκτωβρίου
Toυ Μητροπολιτου Φλωρίνης Αυγουστινου

Δικαιοσυνη των εθνων

«Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως» (Λουκ. 6,31)

ΑΚΟΥΣΑΤΕ, ἀγαπητοί μου, τὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο Εὐαγγέλιο. Θέλω νὰ πιστεύω, ὅτι ὅλοι ἐ­σεῖς ἀγαπᾶτε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ δὲν περιμέ­νετε νὰ ᾿ρθῇ ἡ Κυριακὴ γιὰ νὰ τὸ ἀκούσετε στὸ ναό – μιὰ φορὰ τὴν ἑβδομάδα, ἀλλὰ τὸ διαβά­ζετε τακτικά, καθημερινῶς· καὶ ὄχι μόνο τὸ δια­βάζετε, ἀλλὰ καὶ προσπαθεῖτε καὶ ὡς ἄτομα καὶ ὡς οἰκογένειες νὰ τὸ ἐφαρμόζετε. Ἔ­τσι θὰ εἶστε εὐτυχισμένοι, σύμφωνα μὲ τὸ λόγο τοῦ Κυρίου «Μακάριοι οἱ ἀκούοντες τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ φυλάσσοντες αὐτόν» (Λουκ. 11,28).
Ὑπάρχουν ὅμως κάποιοι ἄλλοι πού, ἅμα τοὺς πῇς, Διάβαζε τὸ Εὐαγγέλιο, κάνουν ἕνα μορφασμὸ εἰρωνείας καὶ λένε· Οὔφ, καημένε τώρα! τὸ Εὐαγγέλιο ἦταν… «τῷ καιρῷ ἐκεί­νῳ»· πά­λιωσε πλέον, τώρα νέες ἰδέες ἐπικρα­τοῦν… Τί ἔχουμε ν᾽ ἀπαντήσουμε σ᾿ αὐτούς;

Ταλαίπωροι ἄνθρωποι! Τὸ Εὐαγγέλιο δὲν εἶνε ὅπως τ᾿ ἄλλα βιβλία ποὺ παλιώνουν. Τὸ Εὐαγγέλιο εἶνε πάντοτε νέο· καὶ χθὲς καὶ σήμερα καὶ αὔριο καὶ εἰς αἰῶνας αἰώνων (πρβλ. Ἑβρ. 13,8)· εἶνε αἰώνιο. Τὸ Εὐαγγέλιο δὲν παλιώνει, ὅ­πως δὲν παλιώνει ὁ ἥλιος, ποὺ χιλιάδες τώρα χρόνια ἐξαποστέλλει φῶς παντοῦ. Τὸ Εὐαγγέλιο εἶνε ἕνας ἥλιος πνευματικὸς ποὺ φωτίζει τὸν κόσμο. Τὸ διαβάζουν οἱ λευκοί, οἱ μαῦροι, οἱ ἐρυθρόδερμοι, οἱ κίτρινοι, λαοὶ φυλὲς καὶ γλῶσσες, ἄνθρωποι ὅλων τῶν τάξεων, καὶ ὁ­μολογοῦν, ὅτι βιβλίο ἀνώτερο, ὑψηλότερο, ἁ­γιώτερο, σοφώτερο ἀπὸ αὐτὸ δὲν ὑπάρχει.
Ἀπόδειξις εἶνε τὰ λόγια τοῦ σημερινοῦ εὐ­αγγελίου. Τί μᾶς λέει· «Καθὼς θέλετε ἵνα ποι­ῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐ­τοῖς ὁμοίως» (Λουκ. 6,31). Δώδεκα λέξεις εἶνε, ἀλ­λὰ μέσα σ᾽ αὐτὲς περικλείονται τὰ πάντα.

* * *

Ἐδῶ, ἀγαπητοί μου, ὁ Κύριος μᾶς ὑποδεικνύει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο μποροῦμε νὰ ζή­σουμε ἁρμονικὰ μέσα στὴν κοινωνία· μᾶς δίνει ἕνα χρυσὸ κανόνα ποὺ πρέπει νὰ τηρήσουμε. Ὅ,τι δυσκολίες καὶ κοινωνικὰ προβλήματα ὑ­πάρχουν στὴν συμβίωσί μας, ὅλα, καὶ τὰ δυσ­­κολώτερα ἀκόμα, λύνονται μὲ τὸν κανόνα αὐ­τόν. Καὶ γιὰ νὰ δοῦμε ὅτι ὁ κανόνας αὐτὸς δὲν ἦταν μόνο γιὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ ἀλλὰ ἔ­χει ἰσχὺ σὲ κάθε ἐποχὴ καὶ μέχρι σήμερα, ἀνα­φέρω μερικὰ συγκεκριμένα παραδείγματα.
Μᾶς λέει ἐδῶ ὁ Κύριος· Προτοῦ νὰ κάνῃς κάτι, νὰ ρωτᾷς τὸν ἑαυτό σου. Ποιόν ἑαυτό· ὄ­χι τὸν διεφθαρμένο ἀλλὰ τὸν ἀναγεννημένο. Διότι ὁ καθένας μας ἔχει ἀκόμα μέσα του καὶ τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο, τὸν πρῶ­το Ἀδὰμ ποὺ δου­λεύει στὰ πάθη, καὶ τὸ νέο ποὺ γεννήθη­κε μὲ τὸ βάπτισμα· φέρει δηλαδὴ ἐντός του ἕ­να θηρίο καὶ ἕναν ἄγγελο. Τὸν ἄγγελο λοιπὸν νὰ ρωτή­σῃς, δηλαδὴ τὴ συνείδησί σου. Προτοῦ νὰ κά­νῃς κάτι, νὰ λές· Αὐτὸ ποὺ σκέπτομαι νὰ κάνω στὸν ἄλλο, θέλω νὰ τὸ κάνῃ ἐκεῖνος σ᾽ ἐμένα;
Πιὸ συγκεκριμένα. Θέλεις ὁ ἄλλος νὰ πάῃ στὸ χωράφι σου καὶ νὰ σοῦ κάνῃ ζημιὰ στὰ δέντρα; Σ᾿ ἕνα χωριὸ στὰ σύνορα, πῆγε κάποιος τὴ νύχτα κ᾽ ἔκοψε μὲ πριόνι ὅλες τὶς ἐ­λιὲς τοῦ ἄλλου· καὶ ὅταν τὸ πρωὶ ἐκεῖνος εἶδε τὸ χωράφι του χωρὶς ἐλιές, ἔκλαιγε ὁ δυστυχής. Θέλεις ὁ ἄλλος νὰ μετακινήσῃ – ν᾿ ἀλλά­ξῃ τὰ ὅρια τοῦ χωραφιοῦ σου; Θέλεις ὁ ἄλ­λος νὰ βάλῃ φωτιὰ στὸ σπίτι σου καὶ νὰ τὸ κά­ψῃ; Θέλεις ὁ ἄλλος νὰ ἐργάζεσαι ἐσὺ καὶ νὰ μὴ σοῦ δίνῃ τὸ μισθό σου; Θέλεις νὰ σὲ κλέ­ψῃ, νὰ σὲ ἀδικήσῃ; Ὄχι ὄχι, θ᾽ ἀπαντήσῃς· δὲ θέλω νὰ μὲ ἐκμεταλλεύωνται, νὰ μὲ ἀπατοῦν, νὰ πει­ράζουν τὰ πράγματά μου. Ἔ λοιπόν· ὅπως ἐσὺ δὲν θέλεις ὁ ἄλλος νὰ πειράξῃ τὴν περιουσία σου, ἔτσι κ᾽ ἐσὺ πρέπει νὰ σεβαστῇς τὴ δική του περιουσία. «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως».
Πέρα ὅμως ἀπὸ τὴν περιουσία ὑπάρχει κάτι ἄλλο ἀνώτερο, καὶ αὐτὸ εἶνε ἡ ζωή. Ὅλοι οἱ ἐ­πιστήμονες νὰ μαζευτοῦν, ἕνα μυρμηγκάκι δὲν φτειάχνουν. Καὶ ἂν κάθε ζωὴ εἶνε κάτι πολύ­τιμο, πό­σῳ μᾶλλον ἡ ζωὴ ἑνὸς ἀνθρώπου! Λοι­πὸν σὲ ρωτῶ· Θέλεις ὁ ἄλλος νὰ πά­ρῃ ἕνα μαχαίρι καὶ νὰ σοῦ κόψῃ τὴ μύτη ἢ τ᾿ αὐτιά; θέ­λεις νὰ σοῦ ξερριζώσῃ τὰ δόντια, νὰ σοῦ κλαδέψῃ τὰ πόδια, νὰ σὲ ἀκρωτηριάσῃ, νὰ σ᾽ ἀ­φήσῃ ἀνάπηρο; Θέλεις νὰ πάρῃ πιστόλι νὰ σὲ σκοτώσῃ; Θέλεις νὰ ῥί­ξῃ στὸ φαγητό σου φαρμάκι; νὰ νοθεύ­σῃ τὰ τρόφιμα ποὺ ἀγοράζεις; νὰ ἀλλοιώσῃ τὰ φάρμακα ποὺ παίρνεις; Ὄχι, δὲν τὰ θέλεις αὐ­τά. Ὅπως λοι­πὸν ἐσὺ θέλεις ὁ ἄλλος νὰ σέβε­ται τὴ ζωή σου, ἔτσι κ᾽ ἐσὺ νὰ σεβαστῇς τὴ δική του ζωή. «Κα­θὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως».
Ἀλλὰ οἱ Ἕλληνες παραπάνω κι ἀπ᾽ τὴ ζωὴ κι ἀπ᾽ τὴν περιουσία καὶ τὰ πλούτη ἔχουμε τὴν τιμή. «Ἡ τιμὴ τιμὴ δὲν ἔχει». Θέλεις λοι­πὸν ὁ ἄλ­λος νὰ σὲ διαβάλῃ, νὰ σὲ συκοφαντήσῃ, νὰ σὲ πάῃ στὸ δικαστήριο καὶ μὲ ψευδορκίες νὰ σὲ ῥίξῃ στὴ φυλακή; Θέλεις ὁ ἄλλος νὰ προσ­βάλῃ τὴν οἰκογένειά σου; Θέλεις, ὅταν ἐσὺ λείπῃς, αὐτὸς νὰ τρυπώσῃ νύχτα στὸ σπίτι σου σὰν φίδι καὶ ν᾽ ἀτιμάσῃ τὴ γυναῖκα ἢ τὸ κορίτσι σου; Ὄχι ὄχι! ἀκούγεται ἀπὸ τὰ στόματα ὅλων. Ὅ­πως λοιπὸν ἐσὺ ἔχεις τὴν ἀξίωσι ὁ ἄλλος νὰ σέβεται τὴν οἰκογενειακή σου τιμή, ἔτσι κ᾽ ἐσὺ ἔχεις ὑποχρέωσι νὰ σέβεσαι τὴν τιμὴ τὴ δική του. «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄν­θρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως».
Ἡ θεία αὐτὴ ἐντολή, ὁ χρυσὸς κανόνας, ἔ­χει δύο ὄψεις. Ἡ μία εἶ­νε αὐτὴ ποὺ εἴπαμε, ἡ ἀρ­νη­τική. Ἡ ἄλλη ὄψις εἶνε ἡ θετική· θέλεις ὁ ἄλ­λος, ὄχι μόνο νὰ μὴ σοῦ κάνῃ κακό, ἀλλὰ καὶ νὰ σοῦ κάνῃ καλό. Πεινᾷς; θέλεις νὰ σοῦ δώσῃ ψωμί. Διψᾷς; θέλεις νὰ σοῦ δώσῃ ἕνα ποτήρι νερό. Εἶσαι ἄρ­ρωστος; θέλεις νὰ σὲ ἐ­πισκεφθῇ. Ἀδικεῖσαι; θέλεις νὰ σὲ ὑποστηρί­ξῃ. Εἶσαι ὀρφα­νὸς ἢ χήρα; θέλεις νὰ σὲ προστα­τεύσῃ. Ἔχεις δικα­στή­ριο; θέλεις νὰ σὲ ὑπερα­σπίσῃ καὶ νὰ σὲ ἀ­θῳ­­ώσῃ. Πέθανε ὁ πατέρας ἢ ἡ μητέρα σου; θέλεις νὰ σὲ παρηγορήσῃ. Ἔ λοιπόν, αὐτὰ ποὺ θέλεις νὰ σοῦ κάνουν οἱ ἄλ­λοι, νὰ τὰ κάνῃς κ᾽ ἐσὺ σ᾽ αὐτούς. «Καθὼς θέλε­τε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποι­εῖτε αὐτοῖς ὁμοίως». Αὐτὰ ἰσχύουν πάντοτε.

* * *

Γεννᾶται τώρα, ἀγαπητοί μου, τὸ ἐρώτημα· ἐφαρ­μόζει σήμερα ὁ κόσμος τὰ χρυσᾶ αὐτὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ; Ὄχι δυστυχῶς. Οἱ ἄνθρωποι ἔ­χουν γίνει φίλαυτοι, ἰδιοτελεῖς, συμφερον­τολό­γοι· κέντρο τῆς ζωῆς ἔχουν τὸν ἑαυτό τους, τὰ παιδιά τους, τὴν οἰκογένειά τους· τίποτα πιὸ πέρα δὲν τοὺς ἐνδιαφέρει. Κάθεστε καὶ τρῶτε τὸ μεσημέρι· ἐρωτῶ, πόσοι ἀ­πὸ σᾶς σκέπτεσθε ὅτι κάπου στὴ γειτονιὰ ὑ­πάρχει ἕ­νας πεινασμένος ποὺ κάτι περιμένει; Πέντε πιάτα φαγητὸ ἔχεις; κάν᾽ τα ἕξι, νὰ σ᾽ εὐ­λογή­σῃ ὁ Θεός. Ἀφήνεις τὰ ἀχάριστα παιδιά σου καὶ τρῶνε χωρὶς σταυρὸ καὶ προσευχή. Κ᾽ ἔρ­χεται ὁ χειμώνας μὲ τὰ κρύα, τὰ χιόνια, τοὺς πά­γους, κ᾽ ἐσὺ ἔχεις στὸ σπίτι σου σεν­τού­κια γε­μᾶτα ροῦχα, διπλᾶ καὶ τριπλᾶ σκεπά­σματα καὶ βελέντζες. Γιά σκέψου ὅτι κάπου ἀλλοῦ κάποιοι τουρτουρίζουν. Εἶσαι Χριστιανός, πιστεύεις στὸ Χριστό; ὅλα γιὰ τὸν ἑαυτό σου τὰ θέλεις; Ὁ Χριστὸς ἦρθε ν᾽ ἀνατρέψῃ αὐτὴ τὴν πυραμίδα τῆς ἁμαρτίας. Ὁ σατανᾶς λέει· Ὅ­λα γιὰ τὸν ἑαυ­τό σου, τίποτα γιὰ τὸν ἄλλο. Ὁ Χριστὸς λέει· Ὅλα γιὰ τὸν ἄλλο, τίποτα γιὰ τὸν ἑαυτό σου.
Κι ὄχι μόνο στὰ ἄτομα καὶ τὶς οἰκογένειες ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τοῦ διεθνοῦς πεδίου ὁ λόγος αὐ­τὸς τοῦ Χριστοῦ δὲν ἐφαρμόζεται. Ἂν μποροῦ­σα, θὰ πήγαινα ἐκεῖ ποὺ συνεδριάζουν τὰ Ἡνω­μέ­να Ἔθνη, νὰ γράψω μὲ φωτει­νὰ γράμματα· Ὦ ἰ­σχυροὶ τῆς ἡμέρας (Ἀμερική, ῾Ρωσία, Ἀγγλία, Γερμανία…), «κα­θὼς θέλε­τε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως»! Θέλετε νὰ κά­νῃ ἄλλος εἰσβολὴ στὸ ἔδαφός σας καὶ νὰ φτά­σῃ ὣς τὴν πρωτεύουσα; Ὄχι. Ἔ λοιπόν, ἔτσι νὰ σκέπτεσθε καὶ νὰ ἐνεργῆτε καὶ γιὰ τὰ μικρὰ ἔθνη. Δὲν τὸ ἐφαρμόζετε ὅμως. Κοιτάξτε τὸ χάρτη· στὴν ἀνατολικὴ γωνία τῆς Με­σογείου ἕνα μικρὸ κράτος, ἡ Κύπρος, δέχθηκε βάρβαρη ἐπίθεσι ἀπὸ τὸν «Ἀττίλα» ἀντί­θετα πρὸς κά­θε ἔννοια δικαίου. Τί ἔπρεπε νὰ κάνε­τε ἐσεῖς; Ἐὰν πιστεύατε στὰ ἰδεώδη τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς εἰρήνης, ἦταν ἀρκετὸ ἕνα τελε­σίγραφό σας στὸν βάρβαρο Ἀσιάτη γιὰ νὰ ἐκ­κενώσῃ μέσα σὲ 24 ὧρες τὰ κατεχόμενα. Δὲν τὸ κάνατε. Καὶ ὄχι μόνο δὲν ὑπερασπισθήκατε τὸ δίκαιο, ἀλλὰ κάνατε καὶ πλάτες στὸν βάρβα­ρο, ὅπως καὶ τὸ 1922 στὴ Μικρὰ Ἀσία. Δὲν ἐ­φαρ­μόζεται ὁ νόμος τοῦ Εὐαγγελίου· βασιλεύει ὁ νόμος τῆς ζούγκλας ποὺ λέει ὅτι «τὸ μεγάλο ψάρι τρώει τὸ μικρό»· δὲν ἐπικρατεῖ τὸ δίκαιο καὶ ἡ ἠθική, ἀλλὰ ἡ βία, ἡ πυγμή, τὸ ξίφος.
Ἂς ἔχουμε ὅμως θάρρος. Παραπάνω ἀπὸ τὰ Ἡνωμένα Ἔθνη ὑπάρχει ὁ παντοδύ­ναμος Κύριος, ὁ προστάτης καὶ τοῦ δικοῦ μας μικροῦ ἔθνους. Δὲν πιστεύουμε στοὺς μεγάλους· πιστεύουμε στὸν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, στὴν ὑ­περαγία Θεοτόκο. Ἀργὰ ἢ γρήγορα θὰ ἐπικρα­τήσῃ τὸ δίκαιο. Ὁ κόσμος θὰ κυβερνηθῇ μὲ τὸ νόμο τοῦ Χριστοῦ μας. Αὐτὸ εἶνε τὸ χρυσὸ κλειδί, ποὺ λύνει ὅλα τὰ προβλήματα (ἀτομικά, οἰκογενειακά, κοινωνικά, διεθνῆ). Εἶπεν ὁ Κύριος· «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄν­θρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως».

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Τριάδος – Πτολεμαΐδος τὴν 29-9-1974

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

31 Και με λίγες λέξεις, όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται και να σας κάνουν οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σε αυτούς και να τους κάνετε τα ίδια. 32 Διότι εάν αγαπάτε μόνο εκείνους που σας αγαπούν, ποια εύνοια και ποια αμοιβή σάς ανήκει από τον Θεό; Καμία. Διότι και οι αμαρτωλοί αγαπούν εκείνους που τους αγαπούν. 33 Κι αν κάνετε το καλό σε εκείνους που σας ευεργετούν, ποια εύνοια και χάρη και ανταμοιβή σάς ανήκει από τον Θεό; Καμία. Διότι και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν. 34 Κι αν δανείζετε σε εκείνους από τους οποίους ελπίζετε να πάρετε πίσω αυτά που δανείσατε, ποια χάρη και ανταπόδοση από τον Θεό σάς ανήκει; Καμία· διότι και οι αμαρτωλοί δανείζουν σε άλλους αμαρτωλούς για να πάρουν πίσω ολόκληρο το ποσό που δάνεισαν ή και σε ώρα ανάγκης να πάρουν και αυτοί ίσα οφέλη και δάνεια από εκείνους στους οποίους δάνεισαν.
35 Εσείς όμως να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να τους ευεργετείτε και να τους δανείζετε χωρίς να ελπίζετε σε καμία ανταπόδοση απ’ αυτούς. Και θα είναι πολύς ο μισθός σας και μεγάλη η ανταμοιβή σας από τον Θεό. Και θα είστε στη Βασιλεία των ουρανών κατά χάριν παιδιά του Υψίστου Θεού, με τον Οποίο θα μοιάζετε πνευματικώς. Διότι κι Αυτός είναι ευεργετικός και ωφέλιμος στους ανθρώπους που δείχνουν αχαριστία στις τόσες ευεργεσίες Του και που δεν έχουν καλή διάθεση και προαίρεση, αλλά είναι πονηροί. 36 Να γίνεστε λοιπόν σπλαχνικοί προς τον συνάνθρωπό σας και συμπονετικοί στις δυστυχίες του και στις ανάγκες του, όπως και ο ουράνιος Πατέρας σας είναι σπλαχνικός σε όλους.